Dyscyplina finansów publicznych - Biuletyn Finanse Publiczne BDO

Dyscyplina finansów publicznych
Wpisany przez Krystyna Chrząszcz
Odpowiedzialność jest ponoszona zarówno za umyślne, jak i nieumyślne naruszenie dyscypliny
finansów publicznych.
fast loans online
Od 1 lipca 2005 r. obowiązuje nowa ustawa z 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za
naruszenie dyscypliny finansów publicznych (Dz. U. z 2005 r. Nr 14, poz. 114 z późn. zm.).
Stanowi ona kontynuację dotychczasowej regulacji w tym zakresie, zawartej w dziale V
ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych. Jednym z celów tej ustawy
było uporządkowanie stanu prawnego poprzez zbiorcze ujęcie w jednym akcie prawnym.
Można przyjąć, że dyscypliną finansów publicznych jest zespół określonych przez ustawodawcę
norm prawnych, dotyczących szeroko rozumianej gospodarki finansowej, których naruszenie
skutkować może pociągnięciem do odpowiedzialności. Odpowiedzialność za naruszenie
dyscypliny finansów publicznych ma szczególny charakter. Odnosi się do osób fizycznych
działających w imieniu i na rzecz jednostek sektora finansów publicznych lub podmiotów
korzystających ze środków ze środków publicznych i to tylko wtedy, gdy można przypisać winę.
Poza odpowiedzialnością znajduje się jednostka lub podmiot, na rzecz których dopuszczono się
naruszenia dyscypliny.
Odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych podlegają:
- osoby wchodzące w skład organu wykonującego budżet lub plan finansowy jednostki
sektora finansów publicznych albo jednostki niezaliczanej do sektora finansów publicznych
otrzymującej środki publiczne lub zarządzającego mieniem tych jednostek,
- kierownicy jednostek sektora finansów publicznych,
- pracownicy jednostek sektora finansów publicznych, którym powierzono określone
obowiązki w zakresie gospodarki finansowej lub czynności przewidziane w przepisach o
zamówieniach publicznych,
1/8
Dyscyplina finansów publicznych
Wpisany przez Krystyna Chrząszcz
- osoby gospodarujące środkami publicznymi przekazanymi jednostkom niezaliczanym do
sektora finansów publicznych.
Zgodnie z art. 44 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych, kierownik jednostki
sektora finansów publicznych jest odpowiedzialny za całość gospodarki finansowej.
Konsekwencje związane z nieprawidłowościami w gospodarowaniu środkami publicznymi
dotyczą tylko osób, którym powierzono określone obowiązki, przy czym pracownik musi wyrazić
na to zgodę na piśmie.
Odpowiedzialność za naruszenie może ponieść zarówno kierownik jednostki, jak i osoba, która
przyjęła na siebie obowiązki w tym zakresie.
Zgodnie z art. 29 ustawy osoba, która naruszyła dyscyplinę finansów publicznych wskutek
wykonania polecenia przełożonego albo kierownika jednostki, albo dysponenta środków
publicznych, organu nadzorującego lub organu założycielskiego, nie ponosi odpowiedzialności,
jeżeli przed wykonaniem polecenia zgłosiła pisemne zastrzeżenie i, pomimo tego zastrzeżenia,
otrzymała pisemne potwierdzenie wykonania polecenia albo polecenie nie zostało odwołane
albo zmienione. W tym przypadku odpowiedzialność ponosi osoba, która podpisała się pod
pisemnym poleceniem wykonania polecenia, a przy braku takiego dokumentu - osoba, która
wydała polecenie.
Odpowiedzialność jest ponoszona zarówno za umyślne, jak i nieumyślne naruszenie dyscypliny
finansów publicznych.
2/8
Dyscyplina finansów publicznych
Wpisany przez Krystyna Chrząszcz
Naruszenie dyscypliny finansów publicznych może być popełnione umyślnie w dwojaki sposób:
-
jeżeli sprawca miał zamiar je popełnić (zamiar bezpośredni) albo
przewidując możliwość jego popełnienia na to się godził (zamiar ewentualny).
Sprawca narusza dyscyplinę finansów publicznych nieumyślnie, gdy łącznie spełnione są
następujące przesłanki:
- brak zamiaru - tzn. sprawca nie chce ani chce ani nawet nie godzi się na popełnienie
naruszeń,
- sprawca nie zachowuje ostrożności wymaganej w danych okolicznościach,
- naruszenie spowodowane jest niezachowaniem tej ostrożności (zachodzi związek
przyczynowo-skutkowy),
- sprawca przewidywał albo mógł przewidzieć możliwość naruszenia dyscypliny finansów
publicznych .
Wykluczenie umyślności działania albo zaniechania nie oznacza, że czyn popełniono w sposób
nieumyślny. Wymaga to każdorazowo udowodnienia.
Nie dochodzi się odpowiedzialności za naruszenia, których stopień szkodliwości jest znikomy.
Przy ocenie stopnia szkodliwości naruszenia dyscypliny finansów publicznych uwzględnia się
wagę naruszonych obowiązków, sposób i okoliczności ich naruszenia, a także skutki
naruszenia, biorąc pod uwagę w szczególności:
- wysokość uszczuplonych środków publicznych,
- kwotę środków publicznych niewypłaconych lub niezwróconych na właściwy rachunek
budżetu państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub innej jednostki sektora finansów
3/8
Dyscyplina finansów publicznych
Wpisany przez Krystyna Chrząszcz
publicznych,
- kwotę środków publicznych wydatkowanych bez upoważnienia lub z jego przekroczeniem
albo niezgodnie z przeznaczeniem,
- wysokość zobowiązań zaciągniętych bez upoważnienia lub z jego przekroczeniem,
- kwotę odsetek, kar i opłat zapłaconych wskutek zwłoki w opłaceniu należności.
Postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania może wydać już rzecznik dyscypliny
finansów publicznych.
Nie stanowi również naruszenia dyscypliny finansów publicznych działanie lub zaniechanie,
skutkujące przekroczeniem uprawnień do wydatkowania środków publicznych, do zaciągnięcia
zobowiązań albo niewykonaniem zobowiązań w kwocie nieprzekraczającej w roku budżetowym
łącznie przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku
poprzednim ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku
Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski", zgodnie z art. 5 ust. 7 ustawy z dnia 4
marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnym (Dz. U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335 z
późn. zm.).
Ukaranie osoby odpowiedzialnej za naruszenie dyscypliny finansów publicznych nie ogranicza
praw Skarbu Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub innej jednostki sektora finansów
publicznych do dochodzenia odszkodowania za poniesioną szkodę.
Katalog czynów stanowiących naruszenie dyscypliny finansów publicznych jest zamknięty został określony w ustawie o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych
(art. 5-18); chodzi o:
4/8
Dyscyplina finansów publicznych
Wpisany przez Krystyna Chrząszcz
-
nieustalenie należności Skarbu Państwa,
nieprzekazanie do budżetu pobranych dochodów,
przeznaczenie dochodów na wydatki jednostki budżetowej,
przekazanie dotacji z naruszeniem zasad,
wydatkowanie dotacji niezgodnie z przeznaczeniem,
zmianę w budżecie lub planie finansowym bez upoważnienia,
dokonanie wydatku ze środków publicznych bez upoważnienia,
przeznaczenie środków rezerwy budżetowej na inny cel,
naruszenie procedur przekazywania środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej,
-
nieopłacanie składek,
zaciągnięcie zobowiązań bez upoważnienia,
niewykonanie zobowiązania,
naruszenia dotyczące zamówień publicznych,
zaniechanie przeprowadzenia lub rozliczenia inwentaryzacji.
Karami za naruszenie dyscypliny finansów publicznych są:
-
upomnienie,
nagana,
kara pieniężna,
zakaz pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi.
Kara upomnienia wymierzana jest w przypadku naruszenia popełnionego nieumyślnie lub w
przypadku gdy stopień szkodliwości naruszenia nie jest znaczny.
Karę pieniężną wymierza się w wysokości od jednokrotności do trzykrotności miesięcznego
wynagrodzenia osoby odpowiedzialnej za naruszenie (obliczonego jak wynagrodzenie za czas
urlopu wypoczynkowego) należne w roku, w którym doszło do naruszenia. Ukaranie karą
nagany lub karą pieniężną wywołuje skutki wynikające z ujemnej lub negatywnej oceny
5/8
Dyscyplina finansów publicznych
Wpisany przez Krystyna Chrząszcz
kwalifikacyjnej. Natomiast karę zakazu pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem
środkami publicznymi wymierza się na okres do 5 lat w przypadku rażącego naruszenia
dyscypliny finansów publicznych.
Kary za naruszenie dyscypliny finansów publicznych nie można wykonać, jeżeli od dnia
uprawomocnienia się orzeczenia upłynęły 2 lata. Konsekwencją przypisania odpowiedzialności
jest obowiązek zwrotu, na rzecz Skarbu Państwa, zryczałtowanych kosztów postępowania, a
także wpisanie do rejestru osób odpowiedzialnych za naruszenie dyscypliny finansów
publicznych.
Karalność naruszenia dyscypliny finansów publicznych ustaje, jeżeli od czasu jej popełnienia
upłynęły 3 lata. Jeśli jednak w tym czasie wszczęto postępowanie o naruszenie dyscypliny
finansów publicznych, karalność ustaje z upływem 2 lat od zakończenia tego okresu. Nie można
wykonać kary za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, jeżeli od dnia uprawomocnienia
się orzeczenia upłynęły 2 lata.
Na prawomocne orzeczenia i postanowienia Głównej Komisji Orzekającej kończące
postępowanie przysługuje skarga do sądu administracyjnego. Wniesienie skargi wstrzymuje
wykonanie prawomocnego orzeczenia w sprawie o naruszenie dyscypliny finansów
publicznych.
Zatarcie ukarania następuje z mocy prawa po upływie 2 lat od dnia wykonania kary lub
przedawnienia jej wykonania. Na wniosek ukaranego lub jego przełożonego, pozytywnie
zaopiniowany przez Głównego Rzecznika Dyscypliny Finansów Publicznych, minister właściwy
do spraw finansów publicznych może postanowić o zatarciu ukarania za naruszenie dyscypliny
finansów publicznych przed upływem tych terminów. Z chwilą zatarcia ukarania uważa się je za
niebyłe.
6/8
Dyscyplina finansów publicznych
Wpisany przez Krystyna Chrząszcz
Zawiadomienie o ujawnieniu okoliczności wskazujących na naruszenie dyscypliny finansów
publicznych składa niezwłocznie do właściwego rzecznika dyscypliny:
- kierownik jednostki sektora finansów publicznych,
- kierownik jednostki otrzymującej środki publiczne,
- organ sprawujący nadzór nad jednostką sektora finansów publicznych,
- organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego,
- organ kontroli lub kierownik jednostki prowadzącej kontrolę jednostki sektora finansów
publicznych,
- dysponent przekazujący środki publiczne jednostce niezaliczanej do sektora finansów
publicznych.
Rzecznik dyscypliny, na podstawie zawiadomienia, podejmuje czynności sprawdzające w celu
stwierdzenia, czy istnieją podstawy do wszczęcia postępowania wyjaśniającego. W terminie 14
dni od otrzymania wezwania może on wzywać zawiadamiającego, kierownika jednostki, której
zawiadomienie dotyczy oraz organ sprawujący nad nią nadzór lub dysponenta, który przekazuje
środki publiczne, do złożenia wyjaśnień, przekazania opinii oraz wydania albo okazania
dokumentu mającego znaczenie w sprawie.
W terminie nie dłuższym niż 60 dni od dnia otrzymania zawiadomienia rzecznik dyscypliny
powinien zakończyć czynności sprawdzające i wydać postanowienie o wszczęciu postępowania
wyjaśniającego albo o odmowie jego wszczęcia.
W terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia wszczęcia postępowania wyjaśniającego rzecznik
dyscypliny występuje z wnioskiem o ukaranie za naruszenie dyscypliny finansów publicznych
albo wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania wyjaśniającego bądź jego zawieszeniu.
Komisje orzekające badają swoją właściwość z urzędu. Stwierdzenie nieważności i przekazanie
sprawy właściwej komisji orzekającej może nastąpić w każdej fazie postępowania, nie dłużej niż
7/8
Dyscyplina finansów publicznych
Wpisany przez Krystyna Chrząszcz
do otwarcia postępowania dowodowego.
Posiedzeniem kieruje przewodniczący składu orzekającego i czuwa nad jego prawidłowym
przebiegiem. Rozprawą kieruje przewodniczący składu orzekającego i czuwa nad jej
prawidłowym przebiegiem. Zarządzenie o wyznaczeniu terminu rozprawy i składu orzekającego
należy wydać w terminie 30 dni odpowiednio od dnia wydania zarządzenia o doręczeniu odpisu
wniosku o ukaranie albo od dnia wydania postanowienia i skierowaniu sprawy na rozprawę.
Rozprawa przed komisją jest jawna.
8/8