Proces informowania i konsultowania w zakresie efektywnego

Proces informowania i konsultowania w zakresie efektywnego wykorzystania zasobów w europejskim przemyśle stalowym Kwiecień 2015 Niniejsze badanie zostało sfinansowane ze środków Komisji Europejskiej, numer Konwencji : VS/2013/0498 Autorzy: Dominique Caboret Tomasz Januszkiewicz Ana Martinez Alain Mestre Marcel Spatari David Tarren Eckart Voss Korekta: Alice Boussicaut, Jacquemine de Loizellerie Tłumaczenie: Syntrad 
Wprowadzenie
Proces informowania i konsultowania w zakresie efektywnego wykorzystania zasobów w europejskim przemyśle stalowym 2 Wprowadzenie Proces informowania i konsultowania w zakresie efektywnego wykorzystania zasobów w europejskim przemyśle stalowym Mamy przyjemność przedstawić Państwu nasz raport dotyczący procesu informowania przedstawicieli pracowników i przeprowadzania z nimi konsultacji w kwestiach efektywnego wykorzystania zasobów w hutnictwie europejskim. Raport ten został opracowany w latach 2014‐2015 przy współpracy IndustriAll Europe i członkowskich organizacji związkowych. Chcielibyśmy w tym miejscu serdecznie podziękować wszystkim podmiotom, które zechciały uczestniczyć w tym badaniu aktywnym. Pierwszy etap koncentrował się na zebraniu informacji za pomocą ankiety na temat procesu informowania przedstawicieli pracowników i przeprowadzania z nimi konsultacji w zakresie inwestycji. Po nim nastąpił drugi etap pogłębionych badań nad tymi kwestiami. W raporcie opisane zostały najważniejsze etapy przeprowadzonych badań. 1. Ankieta na temat inwestycji: najważniejsze wnioski z pierwszego etapu projektu W ramach rozpoczęcia prac badawczych wspólnie z IndustriAll Europe, na początku kwietnia 2014 roku przystąpiliśmy do opracowania ankiety i przesłania jej do przedstawicieli pracowników europejskiego przemysłu stalowego. Wypełnionych zostało 29 ankiet, częściowo przy pomocy eksperta zapewniającego telefoniczne wsparcie, który uściślał i wyjaśniał, w razie potrzeby, charakter oczekiwanych odpowiedzi. Uzyskaliśmy odpowiedzi z 11 krajów, w tym 4, które niedawno przystąpiły do Unii Europejskiej. Na ich podstawie można przede wszystkim stwierdzić, że :  istnieją silne nierówności w dostępie do informacji na temat inwestycji, które, w ponad połowie przypadków, udaje się uzyskać dopiero po zapadnięciu decyzji w sprawie danej inwestycji;  istnieje wyraźny rozdział pomiędzy informacjami natury ekonomicznej, trudnymi lub wręcz niemożliwymi do uzyskania, i informacjami społecznymi, które są dużo bardziej dostępne;  inwestycje są przedmiotem roszczeń ze strony przedstawicieli pracowników;  dyrekcje przedsiębiorstw często odmawiają uwzględnienia opinii przedstawicieli pracowników w kwestiach dotyczących inwestycji, ale, w niektórych krajach, zgadzają się negocjować z nimi pewne aspekty. Projekt, poza wzbudzeniem dużego zainteresowania, kładąc akcent na proces informowania, pozwolił ocenić możliwości przejścia od etapu ankiety do gruntownego badania podczas drugiego etapu badania aktywnego. Wprowadzenie 3 Proces informowania i konsultowania w zakresie efektywnego wykorzystania zasobów w europejskim przemyśle stalowym Zestawienie odbytych wizyt Kraj Grupa Jednostka Rodzaj Data Wielka Brytania Tata Steel Port Talbot Proces wielkopiecowy 10 i 11/11/2014 Hiszpania ArcelorMittal Bilbao Proces elektryczny 20/11/2014 (stale węgl.) Hiszpania Acerinox Roldan Proces elektryczny 08/01/2015 (stale nierdz.) Hiszpania ArcelorMittal Gijon Proces wielkopiecowy Francja Aperam Imphy Proces elektryczny 11 i 12/02/2015 (stale nierdz.) Francja ArcelorMittal Fos‐sur‐Mer Proces wielkopiecowy 11, 12 i 31/03/2015 Niemcy ArcelorMittal Eisenhuttenstadt Proces wielkopiecowy 08/01/2015 Niemcy BGH Edelstahl Siegen Proces elektryczny 09/01/2015 (stale węgl.) Niemcy GMH Group Georgsmarienhutte Proces elektryczny 29/01/2015 (stale węgl.) Rumunia ArcelorMittal Galati Proces wielkopiecowy Rumunia Tenaris Calarasi Proces elektryczny 23/01/2015 (stale węgl.) Słowacja US Steel Koszyce Proces wielkopiecowy 23 i 24/01/2015 Belgia ArcelorMittal Gandawa Proces wielkopiecowy 16/02/2015 Czechy ArcelorMittal Ostrawa Proces wielkopiecowy 4 i 5/03/2015 Polska ArcelorMittal Dąbrowa Górnicza Proces wielkopiecowy grudzień 2014 Austria Voest Alpine Linz Proces wielkopiecowy 26 i 27/03/2015 Włochy ThyssenKrupp Terni Proces elektryczny 23/02/2015 (stale nierdz.) 4 17 i 18/03/2015 11 i 12/11/2014 Wprowadzenie Proces informowania i konsultowania w zakresie efektywnego wykorzystania zasobów w europejskim przemyśle stalowym 2. Pogłębione badania Badanie objęło swoim zasięgiem trzy rodzaje instalacji:  hutnictwo zintegrowane, stosujące wielkie piece i konwertery;  hutnictwo wykorzystujące elektryczne piece łukowe do produkcji stali węglowych;  hutnictwo wykorzystujące elektryczne piece łukowe do produkcji stali nierdzewnych. Niemniej jednak większość uzyskanych odpowiedzi wpisuje się w tę pierwszą kategorię: 10 zakładów przemysłowych na 17 badanych. Może to wyjaśnić kilka czynników:  wpływ środowiskowy produkcji stali wytapianej pierwotnie jest znacznie większy od wpływu produkcji stali wytapianej wtórnie ze złomu. Ponadto ten typ produkcji nadal zdecydowanie dominuje w Europie zarówno pod względem tonażu, jak liczby zatrudnianego personelu;  to samo dotyczy emisji dwutlenku węgla — wyprodukowanie 1 tony stali w procesie wielkopiecowym powoduje emisję 2 ton dwutlenku węgla, podczas gdy 1 tona stali wyprodukowanej w elektrycznych piecach łukowych powoduje emisję niespełna 400 kg dwutlenku węgla;  wpływ prowadzonej działalności przemysłowej na okoliczną ludność jest znacznie większy w przypadku stali wytapianej pierwotnie;  i wreszcie, kwestia energii zajmuje centralne miejsce w programach inwestycyjnych instalacji zintegrowanych. 2.1. Odbyte wizyty W sumie otrzymaliśmy odpowiedzi od 17 zakładów przemysłowych z 11 krajów europejskich (patrz tabela obok). Wprowadzenie 5 Proces informowania i konsultowania w zakresie efektywnego wykorzystania zasobów w europejskim przemyśle stalowym 2.2. Przeprowadzone wywiady Zwróciliśmy się do trzech rodzajów rozmówców: związków zawodowych/przedstawicieli pracowników obecnych w danym zakładzie, dyrekcji zakładów i przedstawicieli władz lokalnych. Wszystkie organizacje związkowe pozytywnie ustosunkowały się do naszej prośby przeprowadzenia wywiadów. Z wyjątkiem zakładu w Taranto, który od wielu lat boryka się z poważnym kryzysem środowiskowym, który od ponad dwóch lat pociąga za sobą bardzo istotne konsekwencje przemysłowe i społeczne. 6 Wprowadzenie Proces informowania i konsultowania w zakresie efektywnego wykorzystania zasobów w europejskim przemyśle stalowym Dyrekcje zakładów w 13 przypadkach na 17 zgodziły się wziąć udział w wywiadach. Odmowne odpowiedzi pochodziły głównie z zakładów produkujących stale wytapiane wtórnie. I wreszcie, wywiady z władzami lokalnymi — ogólnie rzecz biorąc najtrudniej było je uzyskać : jedynie 6 odpowiedzi pozytywnych na 17, czyli zaledwie 30%. Sytuacja była dużo prostsza, gdy członek związku zawodowego był jednocześnie członkiem władz lokalnych. Należy również podkreślić, że, w wielu przypadkach, władze lokalne, takie jak przedstawiciele lokalnych środowiskowych organizacji pozarządowych, nie są znane przedstawicielom pracowników. Czasami nasze prośby o skontaktowanie z władzami spotykały się z odmową. Pragniemy zaznaczyć, iż, w związku z tym, że przedmiotem badania był dialog społeczny w odniesieniu do kwestii dotyczących efektywności surowcowej, przeprowadzone wywiady stanowiły główną podstawę dla wyników pogłębionych badań. Uzyskane wyniki są zatem wynikami jakościowymi. Nie dokonaliśmy porównań wyników energetycznych i środowiskowych instalacji. 2.3. Zastosowana metoda Wywiady były przedmiotem wcześniejszych przygotowań, które, oprócz ankiet, polegały na zapoznaniu się z:  krajowymi i europejskimi przepisami prawnymi dotyczącymi zarówno ram prawnych z zakresu ochrony środowiska, energetyki i emisji dwutlenku węgla, jak i ram prawnych z zakresu procesu informowania instancji przedstawicielskich pracowników i przeprowadzania z nimi konsultacji w tych właśnie kwestiach;  wynikami odpowiedzi udzielonych w ankietach;  często również z naszymi rozmówcami związkowymi. Po każdej odbytej wizycie sporządzane było pisemne sprawozdanie. Wszystkie sprawozdania staraliśmy się ujednolicić, aby na ich podstawie mogły powstać raporty o krajach. Opracowany przez nas raport składa się z niniejszego wprowadzenia, po którym przedstawiliśmy najważniejsze wnioski i w dalszej kolejności opisaliśmy sytuację każdego z krajów z osobna (w tak zwanych raportach o krajach). Mamy nadzieję, że niniejszy raport przyczyni się do usprawnienia procesu informowania przedstawicieli pracowników i przeprowadzania z nimi konsultacji w kwestiach dotyczących efektywnego wykorzystania zasobów w europejskim przemyśle stalowym. Kancelaria Syndex Wprowadzenie 7 Proces informowania i konsultowania w zakresie efektywnego wykorzystania zasobów w europejskim przemyśle stalowym 8 Wprowadzenie 
Wnioski
Proces informowania i konsultowania w zakresie efektywnego wykorzystania zasobów w europejskim przemyśle stalowym 10 Wnioski Proces informowania i konsultowania w zakresie efektywnego wykorzystania zasobów w europejskim przemyśle stalowym Informowanie, konsultowanie i negocjowanie w odniesieniu do inwestycji w europejskim przemyśle stalowym, służące efektywnemu wykorzystaniu zasobów – termin obejmujący efektywność energetyczną jak i efektywność wykorzystania surowców ‐ rodzi pytanie o udział przedstawicieli pracowników i ich organizacji związkowych w procesie modernizacji europejskiego przemysłu stali. Omówienie inwestycji w przemyśle o wysokim stopniu kapitałochłonności, jakim jest przemysł stalowy, sprowadza się do określenia przyszłych mocy, jak i poziomu zatrudnienia z nimi związanego, w aspekcie ilościowym i jakościowym, innymi słowy w odniesieniu do ciągłości produkcji w sektorze. 1. Podejście analityczne Zagadnienie inwestycji na rzecz efektywnego wykorzystania zasobów w europejskim przemyśle stali rozpatrujemy w trzech płaszczyznach:  kwestii energetycznych;  wymiaru środowiskowego;  ograniczania emisji gazów cieplarnianymi, głównie CO2. Każda z kwestii wymaga zróżnicowanego podejścia:  w przypadku energii głównym zagadnieniem branym przez przedsiębiorstwa pod uwagę przy podejmowaniu decyzji jest konsumpcja, a więc aspekt polityki przemysłowej;  kwestie związane z ochroną środowiska, regulowane przepisami prawa, mogą mieć niezwykle istotny wpływ na wyniki ekonomiczne;  domena klimatu jest bliska zagadnieniom związanym z ochroną środowiska, jednak skutki działań są oddalone w czasie i w mniejszym stopniu identyfikowalne, a narzędzia ekonomiczne pozwalają na bardziej elastyczne podejście do tej kwestii. 2. Energia: umiejętność zarządzania 2.1. Kwestie energetyczne głównym źródłem obaw W ciągu ostatnich lat energia stała się głównym tematem debaty na temat ekonomii przemysłowej w Europie, na co wpływ miało kilka elementów, w tym: wzrost cen energii, nieukończony proces tworzenia europejskiej sieci energetycznej, innowacje dotyczące gazu łupkowego w USA i dotacje na rzecz odnawialnych źródeł energii. Kwestie te dotyczą przemysłu stali w UE za sprawą:  Instalacji zintegrowanych, których bilans energetyczny zależy przede wszystkim od ich zdolności do odzyskiwania gorących gazów oraz od istnienia elektrowni wykorzystujących nadmiar gorących gazów;  Instalacji powiązanych, w których istotnym czynnikiem produkcji jest energia. Partnerzy społeczni zgadzają się co do tego, że wyzwania związane z energetyką mają obecnie decydujące znaczenie dla nowoczesnego przemysłu hutniczego oraz że należą one do o wiele istotniejszych zagadnień niż kwestie związane z kosztami pracy. Wnioski 11 Proces informowania i konsultowania w zakresie efektywnego wykorzystania zasobów w europejskim przemyśle stalowym W Niemczech, zarówno dyrekcja jak i przedstawiciele pracowników wskazują na wymogi dot. emisji CO2, kwestie związane z rynkiem uprawnień do emisji jak i działań wspierających energie odnawialne. Są one obecnie uważane za ważniejsze czynniki konkurencyjności niż koszty pracy. By osiągnąć cele dot. efektywności energetycznej, w zakładach produkcyjnych wdrażane są specyficzne rozwiązania służące :  Opracowaniu i wdrożeniu systemu informacji (certyfikaty ISO 50001 wymagają zarządzania efektywnością energetyczną) ;  Wdrożeniu innych specyficznych programów, jak „Energize „ w przypadku ArcelorMittal, lub reagowaniu na zewnętrzne wymogi, jak to ma miejsce w przypadku przemysłowych porozumień zawartych z władzami w kilku krajach, np. w Belgii, określających cele w dziedzinie efektywności energetycznej wraz z odpowiednim programem inwestycyjnym, jaki np. wdrożono we Flandrii kosztem sporych nakładów. 2.2. Kwestie energetyczne – kompetencje należące wyłącznie do kierownictwa Dialog społeczny powinien rozwijać się na bazie zmian i w oparciu o wyzwania z nimi związane. Mamy tymczasem do czynienia z bardzo zróżnicowanymi sytuacjami: Z jednej strony prowadzone są konsultacje z przedstawicielami pracowników w fazie poprzedzającej podejmowanie decyzji dot. projektów inwestycyjnych, bywa nawet, że przedstawiciele pracowników mają swój udział w tworzeniu projektów inwestycyjnych w firmach w których obowiązuje model współrządzenia. W przypadku Voest Alpine, oprócz systemu współzarządzania, istnieje system partycypacji pracowników w kapitale zakładowym firmy, a przedstawiciele pracowników mają udział w formułowaniu propozycji odnośnie projektów inwestycyjnych.  Na przeciwległym biegunie znajdują się firmy, w których informowanie przedstawicieli pracowników nt. projektów inwestycyjnych odbywa się a posteriori , a dyrekcja nie dzieli się informacjami dot. ich podłoża i oczekiwanych korzyści. Sytuacja ta jest typowa dla Hiszpanii, bez względu na zakład czy lokalne uwarunkowania. Podobnie, choć w mniejszym nasileniu, sytuacja wygląda w niektórych zakładach we Francji, gdzie przedstawicielom pracowników bywa trudno wypracować sobie własną, uzasadnioną opinię w związku z brakiem informacji nt. perspektyw inwestycji, w tym w związku z brakiem analizy strategicznej, finansowej i społecznej, czy brakiem możliwości monitorowania inwestycji i ich efektów przemysłowych i finansowych oraz skutków obowiązujących uregulowań prawnych.  Oprócz ww. przypadków, istnieją też zakłady w których dyrekcja prosi związki o wyrażenie poparcia dla planowanych inwestycji w celu uzyskania preferencyjnych cen energii i gazu. Świadczy o tym przypadek Rumunii, gdzie związki zawodowe otwarcie protestowały przeciwko zbyt dużym obciążeniom z tytułu wspierania energii 12 Wnioski Proces informowania i konsultowania w zakresie efektywnego wykorzystania zasobów w europejskim przemyśle stalowym odnawialnych. W takich sytuacjach związek zawodowy może posiłkować się jedynie argumentami dyrekcji, z braku własnej opinii w tej kwestii. Można by pokusić się o wniosek, że energia traktowana jest jak kwestia należąca do wyłącznego zakresu kompetencji managementu w hutnictwie w UE. Przedstawiciele dyrekcji zakładów w Hiszpanii, z którymi przeprowadzono rozmowy w ramach niniejszego badania, traktują ww. kwestie jako składowe strategii firmy, a tym samym będące poza kompetencjami lub możliwościami oddziaływania przedstawicieli pracowników. Z podobną sytuacją mieliśmy do czynienia we Francji, gdzie pracownicy nie są informowani o wynikach bilansu energetycznego, w przeciwieństwie do tego, co obserwujemy w Belgii. Dalsze prowadzenie działalności przez US Steel na Słowacji możliwe było w części dzięki porozumieniu zakładu z rządem, w ramach którego uznano m.in. że energia produkowana w oparciu o gaz pozyskiwany w produkcji metalurgicznej należy do kategorii « zielonej energii», to jest takiej która podlega subwencjom państwowym. Związek zawodowy przedsiębiorstwa nie został jednak zaproszony do udziału w rozmowach z władzami. Jakość dialogu społecznego w kwestiach energetycznych zależy od tego czy przedstawiciele pracowników mają udział w zarządzaniu przedsiębiorstwem. W firmach, w których energia jest tematem poruszanym w ramach dialogu społecznego, obserwuje się:  Tworzenie ad hoc zespołów parytetowych;  W firmach niemieckich powstała platforma dająca dostęp do informacji nt. kwestii energetycznych, środowiskowych, a także związanych ze zdrowiem. To rozwiązanie pozwala odpowiadać na potrzeby przedstawicieli pracowników, gdy istnieje potrzeba sformułowania przez nich opinii.  Wdrażanie narzędzi partycypacji pracowników ;  Zapewnienie w niektórych przypadkach dodatkowych składników wynagrodzenia, co regulują porozumienia,  w jednej z firm niemieckich wynegocjowano udział w zyskach wynikających z oszczędności na kosztach energii.  Powstawanie lokalnych aliansów między dostawcami. Dostęp przedstawicieli pracowników do informacji jest warunkiem niezbędnym do tego by powyższe rozwiązania mogły zaistnieć. Wnioski 13 Proces informowania i konsultowania w zakresie efektywnego wykorzystania zasobów w europejskim przemyśle stalowym 3. Inwestycje w ochronę środowiska: wymóg podwójnej konwergencji na poziomie ekonomicznym i lokalnym 3.1. Inwestycje środowiskowe: czy są istotne ? By analizować kwestie związane ze środowiskiem należy odróżnić :  Inwestycje wymagane z mocy obowiązujących przepisów, które mają wpływać na ograniczanie emisji (dyrektywa IED), służące ochronie ludności lokalnej przed zagrożeniami związanymi z działalnością przemysłową ;  Inwestycje wynikające z polityki przedsiębiorstw i z wymogów rynku (w tym wypadku handlu uprawnieniami do emisji) co również związane jest z potrzebą ochrony ludności, postrzeganą w tym wypadku jako mniej bezpośrednią, bardziej globalną. W związku z poważnym kryzysem finansowym 2008 r., którego efekty ekonomiczne i społeczne długo jeszcze będą odczuwalne, europejskie hutnictwo drastycznie ograniczyło swoje inwestycje. I tak:  Inwestycje dot. doprowadzenia do zgodności w zakresie środowiska zostały w wielu przypadkach przeniesione na inny termin ;  Firmy wystąpiły z wnioskami o derogacje odnośnie wdrożenia obowiązkowych inwestycji, jak pokazuje przykład słowacki czy francuski, przy czym prośby o derogacje podyktowane były opóźnieniami co do pozostałych inwestycji. Inwestycje w zakresie doprowadzenia do zgodności odnośnie norm środowiskowych obowiązujących na poziomie europejskim są często przedstawiane przez przedstawicieli dyrekcji jako nie przynoszące zysków. Opinia ta jest często powtarzana w związku z tym, że wyniki analiz nie są dostępne przedstawicielom pracowników, jak ma to miejsce we Francji. 3.2. Wyniki ekonomiczne i dotyczące środowiska Obecna sytuacja jest w dużym stopniu efektem indywidualizacji inwestycji środowiskowych które wydają się tym bardziej uciążliwe, że mają charakter obowiązkowy, ale w okresie gdy firma nie inwestuje :  Każda inwestycja, jeśli już mowa o korzyściach ekonomicznych, przekłada się automatycznie na korzyści środowiskowe i odwrotnie ;  Np. w Aperam (Imphy) inwestycje dotyczące kwestii środowiskowych, podnoszenia efektywności surowców dzięki recyklingowi i efektywności przemysłowej są silnie ze sobą powiązane.  Natomiast deficyt inwestycji ma wpływ na odraczanie bilansu środowiskowego, a co za tym idzie zły stan maszyn i urządzeń, niską wydajność, utratę kompetencji. Znaczenie wymiaru finansowego jest wzmacniane istnieniem konkurencji, którą partnerzy społeczni uważają za niepokojącą, gdyż :  Ma ona miejsce między krajami europejskimi podporządkowanymi tym samym wymogom, ale weryfikacja i zastosowanie tych przepisów jest egzekwowana w różny sposób, jak pokazuje przykład Taranto ;  Kraje trzecie mają inne przepisy i wymogi w odnośnie środowiska niż kraje UE. 14 Wnioski Proces informowania i konsultowania w zakresie efektywnego wykorzystania zasobów w europejskim przemyśle stalowym W niektórych krajach normy aplikowane są z opóźnieniem, w innych z kolei wprowadzane są z wyprzedzeniem, np. wtedy gdy firmy są zmuszone inwestować by ograniczyć emisje na poziomie lokalnym. Tak było w przypadku Linz (Voestalpine), gdzie świadomość problematyki środowiskowej, i w przypadku dyrekcji, i przedstawicieli pracowników, miała swoje źródło w naciskach mieszkańców oraz polityków ekologów w latach 80. Niektóre firmy, osiągające lepsze niż przewidują to normy efekty w zakresie ochrony środowiska mają nadzieję na subwencje służące dofinansowaniu inwestycji pozwalających osiągnąć tak dobre rezultaty. Uregulowania dot. środowiska służące ochronie lokalnej ludności stanowią więc silny czynnik zachęcający do przestrzegania norm środowiskowych, gdy tymczasem przedstawiciele pracowników i niekiedy władze lokalne, których zadaniem jest kontrola przestrzegania tych norm, są bardziej pobłażliwi :  Stosowanie szantażu odwołującego się do kwestii zatrudnienia ;  Ryzyko zamknięcia przedstawicieli pracowników w pułapce akceptacji dla strategii w całości kontrolowanej przez dyrekcję firmę. 3.3. Wymóg pełnego i rzetelnego informowania Obserwujemy dwa typy tendencji:  Ograniczanie zatrudnienia w zakładach branży metalurgicznej, co zmniejsza ich udział w emisjach na poziomie lokalnym;  Wzrostu liczby mieszkańców w sąsiedztwie zakładów w związku z postępującą urbanizacją. Tendencje te wpływają na zjawisko obniżania tolerancji mieszkańców na emisje, co przekłada się na powstawanie lokalnych organizacji aktywistów ekologicznych. Wydaje się, że dostęp do pełnej i rzetelnej informacji w tym zakresie jest ważnym kryterium w zarządzaniu zakładem w ujęciu środowiskowym i społecznym. Należy przyznać, że w tym zakresie istnieją bardzo znaczące rozbieżności obejmujące :  Dostępność informacji podawanych do publicznej wiadomości wyłącznie w okresach wymaganych przez europejskie uregulowania, z czego jak na razie związkowcy nie korzystają ;  Informacje przekazywane przez administrację publiczną w sposób ciągły. Jeśli już istnieje dostęp do informacji, to należałoby zapewnić wszystkim stronom możliwość zrozumienia ich. 3.4. Odnośnie trudności w prowadzeniu dialogu społecznego nt. ochrony środowiska Dialog społeczny odnośnie kwestii środowiskowych napotyka spore trudności następującego typu :  Instancja dialogu społecznego mająca dostęp do informacji bywa określona w nie do końca precyzyjny sposób: Wnioski 15 Proces informowania i konsultowania w zakresie efektywnego wykorzystania zasobów w europejskim przemyśle stalowym  Rady pracowników i rady ds. BHP miewają w tym względzie identyczne lub zbliżone uprawnienia,  Rady pracowników niekiedy pozostawiają te kwestie radom BHP, co nie pozwala na to by uwzględnić RP w planowaniu celów przemysłowych, finansowych i społecznych, przez co tracą one okazję do wyrobienia sobie własnej opinii ;  Informacje, mimo że dostępne, nie są znane ani niekiedy zrozumiałe dla związkowców:  Zagadnienia wydają się zbyt techniczne i skomplikowane. Przedstawiciele pracowników w większym zakresie interesują się sprawami BHP niż środowiskowymi, uznając te ostatnie za zbyt skomplikowane i mające mniej bezpośredni wpływ na sytuację pracowników,  Najczęściej brak jakiegokolwiek powiązania między organizacjami związkowymi i władzami publicznymi odpowiedzialnymi za nadzór w zakresie przestrzegania wymogów środowiskowych. Daje to pole do zakwestionowania obiektywności realizowanych ekspertyz i rodzi pytania o powiązania między przedstawicielami władzy i przedsiębiorstwami pod pozorem dbania o trwałość zakładu. Ograniczenia te są tym bardziej istotne gdy niezbędne staje się doprowadzenie do zgodności z normami obecnymi i przyszłymi kosztem dużych wysiłków . W przypadku jednego z zakładów w Rumunii zapadła decyzja o zamknięciu koksowni emitującej zanieczyszczenia, zamiast podjęcia działań na rzecz doprowadzenia jej do zgodności. W przypadku innego zakładu, na Słowacji, wystąpiono o odroczenie w obowiązku przebudowy koksowni. Efektywność w kwestiach środowiskowych jest więc wskaźnikiem zbieżnym z efektywnością ekonomiczną i społeczną, tym bardziej, że są one kosztowne. Zakłady produkujące stal nierdzewną są tego przykładem, jak pokazuje przypadek Aperam w Imphy gdzie wewnętrzny recykling metali traktowany jest jako ważny element kultury firmy, mimo że przedstawiciele pracowników nie są zgodni co do oceny wyników finansowych i przemysłowych. 16 Wnioski Proces informowania i konsultowania w zakresie efektywnego wykorzystania zasobów w europejskim przemyśle stalowym 4. Prawa do emisji CO2 4.1. Coraz bardziej realne zagrożenie Inwestycje służące ograniczeniu emisji CO2 są, od czasu podpisania protokołu z Kioto i utworzenia rynku uprawnień do emisji, w centrum walki ze zmianami klimatycznymi prowadzonej przez Komisję Europejską. Miały one pozwolić na pozyskanie oszczędności z rosnących opłat za prawa do emisji podmiotów przemysłowych. Polityka ta nie powiodła się z dwóch istotnych powodów :  Kryzys finansowy i recesja wpłynęły istotnie na ograniczenie emisji CO2, co nie wymagało nakładów inwestycyjnych ;  Polityka walki z wyciekami emisji CO2 ogranicza się jak na razie do subwencji dla firm, co wpływa na wzrost poziomu zapożyczenia się Europy w tym zakresie, a to nie wróży dobrze na przyszłość. Zasady funkcjonowania czwartej fazy systemu ETS, od 2020, są planowane w oparciu o deklaracje Rady europejskiej, złożonej z szefów rządów, przedstawione w listopadzie 2014. Deklaracje te wywołały poczucie zagrożenia w związku z ewentualnym istotnym wzrostem cen uprawnień. 4.2. Trudne do sprecyzowanie globalne zagrożenie, z którym wiążą się bardzo poważne obawy W reakcji na tą sytuację, Eurofer wdrożył aktywną kampanię nt. kosztów finansowych z jakimi wiązałoby się w przypadku branży metalurgicznej wdrożenie nowych norm.  Jednocześnie coraz częściej przyjmuje się za punkt odniesienia benchmarki obejmujące emisje w przeliczeniu na tonę produkcji. Niekiedy, w zakładach przemysłowych, emisje CO2 nie są przedmiotem regularnych informacji przekazywanych przedstawicielom pracowników. Jeśli emisje CO2 spadają, jest to wynik wysiłków w dziedzinie efektywności wykorzystania surowców, czemu czasami towarzyszy sięganie po surowce w większym stopniu energochłonne. Problematyka ta wydaje się w niektórych krajach interesować w większym stopniu federacje związków zawodowych niż przedstawicieli pracowników w zakładach. Tym samym problematyka emisji CO2 wydaje się być postrzegana w przedsiębiorstwach raczej jako źródło przyszłych zagrożeń , co wiąże się z kwestionowaniem zasadności niektórych inwestycji (wyciek emisji CO2). Zagrożenie to miałoby przyjąć postać ceny za tonę CO2 o której Komisja Europejska decydować mogłaby dowolnie, obejmując ją być może dodatkowymi podatkami, jak miało to miejsce na Słowacji w 2011 i 2012. Niemniej przedstawiciele pracowników i związków zawodowych twierdzą że nie dysponują własnymi opiniami czy argumentami by podejmować dyskusję w tym zakresie. Ponadto wymogi europejskie są odbierane niekiedy przez organizacje związkowe jako dodatkowe utrudnienie z punktu widzenia konkurencji międzynarodowej, w odniesieniu do importu jak i wymiany handlowej na rynkach krajów trzecich. Wnioski 17