Podstawowe pojęcia informatyki
Transkrypt
Podstawowe pojęcia informatyki
Katedra Informatyki Gospodarczej Szkoła Główna Handlowa dr in . Andrzej Sobczak W prezentacji wykorzystano fragmenty materiałów: E. Richter-Was, Teoretyczne Podstawy Informatyki J. Florek, Systemy Komputerowe Wprowadzenie do informatyki... Dr Andrzej Sobczak 1 Agenda zaj Czym jest informatyka? Jak si TO zacz ło – czyli par słów o historii informatyki Podstawowe poj cia informatyki Komputer Dana Informacja Program komputerowy Algorytm Bit, bajt... Wprowadzenie do informatyki... Dr Andrzej Sobczak 2 1 Czym jest informatyka? Dziedzina wiedzy zajmuj ca si problemami przetwarzania, przechowywania i przesyłania danych. Informatyka jest nauk o abstrakcji, czyli nauk o tworzeniu wła ciwego modelu reprezentuj cego problem i wynajdowaniu odpowiedniej techniki mechanicznego jego rozwi zywania. Informatycy tworz abstrakcje rzeczywistych problemów w formie zrozumiałej dla komputera i jednocze nie w taki sposób aby mogły by rozumiane i przetwarzane w pami ci komputera. Wprowadzenie do informatyki... Dr Andrzej Sobczak 3 Czym jest informatyka? Abstrakcja oznacza b dzie pewne uproszczenie, zast pienie skomplikowanych i szczegółowych okoliczno ci wyst puj cych w wiecie rzeczywistym zrozumiałym modelem umo liwiaj cym rozwi zanie naszego problemu. Oznacza to ze abstrahujemy od szczegółów które nie maja wpływu lub maja minimalny wpływ na rozwi zanie problemu. Opracowanie odpowiedniego modelu ułatwia zaj cie si istota problemu. Trzy filary informatyki: matematyka, nauki cisłe (science), in ynieria. Wprowadzenie do informatyki... Dr Andrzej Sobczak 4 2 Czym jest informatyka? Obszary informatyki: Algorytmy i struktury danych J zyki programowania Architektura systemów licz cych Obliczenia numeryczne i symboliczne Systemy operacyjne In ynieria oprogramowania Bazy danych Sztuczna inteligencja i robotyka Komunikacja człowiek-komputer Wprowadzenie do informatyki... Dr Andrzej Sobczak 5 Par słów o historii informatyki Komputer jest zbiorem skomplikowanych układów elektronicznych, które same w sobie nie s w stanie wykona jakiejkolwiek znacz cej operacji. „Inteligencja” komputera bierze si w cało ci z wiedzy, któr przekazali mu programi ci w postaci odpowiedniego oprogramowania. Nie ma mowy o funkcjonowaniu komputera bez oprogramowania (programów komputerowych). Wprowadzenie do informatyki... Dr Andrzej Sobczak 6 3 Par słów o historii informatyki Około 325 p.n.e grecki matematyk Euklides (365 300 p.n.e.) opracował algorytm obliczania NWD (znajdowanie najwi kszego wspólnego dzielnika dwóch dodatnich liczb całkowitych). Algorytm Euklidesa uwa a si za pierwszy kiedykolwiek wymy lony niebanalny algorytm. Słowo algorytm wywodzi si od nazwiska perskiego matematyka Muhammeda Alchwarizmi (łac. Algorismus), który ył w IX wieku p.n.e i któremu przypisuje si podanie reguł dodawania, odejmowania, mno enia i dzielenia zwykłych liczb dziesi tnych. Około1642 Blaise Pascal (1623 - 1662) opracował pierwszy kalkulator. Wprowadzenie do informatyki... Dr Andrzej Sobczak 7 Par słów o historii informatyki Historia programowania zaczyna si w dziewi tnastym wieku. Jedn z najwcze niejszych maszyn wykonuj cych proces sterowany czym co mo na nazwa algorytmem jest krosno tkackie wynalezione w 1801 roku przez Josepha Jacquarda. Tkany wzór okre lały karty z otworami wydziurkowanymi w ró nych miejscach.Te otwory, które wyczuwał specjalny mechanizm, sterowały wyborem nitek i innymi czynno ciami maszyny. Wprowadzenie do informatyki... Dr Andrzej Sobczak 8 4 Par słów o historii informatyki Przyjmuje si , e Charles Babbage (1791 - 1871) jest wynalazc pierwszej maszyny licz cej, któr dało si zaprogramowa . Ten angielski matematyk, cz ciowo zbudowawszy w roku 1833 urz dzenie zwane maszyn ró nicow , słu ce do obliczania pewnych wzorów matematycznych, obmy lił i zrobił plany maszyny zwanej maszyn analityczn . maszyna ró nicowa => realizowała konkretne zadanie maszyna analityczna => realizowała konkretny algorytm czyli program zakodowany w postaci otworów wydziurkowanych na kartach. Maszyny Babbage były w swej naturze mechaniczne, oparte raczej na dzwigniach, trybach i przekładniach, a nie na elektronice i krzemie. Wprowadzenie do informatyki... Dr Andrzej Sobczak 9 Par słów o historii informatyki Maszyna owa została opisana przez niego oraz przez Ade Auguste Lovelace (1815-1852), córk Byrona. Lady Lovelace próbowała nawet za pomoc tej maszyny „obliczy " wyniki wy cigów konnych. Wprowadzaniu i wyprowadzaniu danych słu yły karty dziurkowane. Projekt jednak nie został do ko ca zrealizowany z powodu braku rodków finansowych. Nast pc Charles Babbage był Alan Turing (1912-1954), który opracował znan w informatyce koncepcj idealnych maszyn licz cych, zwanych „maszynami Turinga”. Ten brytyjczyk miał równie swój udział w pracach nad maszyna szyfrujac Enigma. Maszyna Turinga stała si inspiracja dla John'a von Neumann'a (19031957), projektodawcy schematu stosowanego do dzi w architekturze komputerów. Wprowadzenie do informatyki... Dr Andrzej Sobczak 10 5 Par słów o historii informatyki Pod koniec lat 30-tych na arenie pojawia si niemiecki in ynier Konrad Zuse (1910-1995), który sko czył budow pierwszej elektronicznej i programowalnej maszyny licz cej o nazwie Z1. Wojna przerwała jego prace, do której jednak pod koniec lat 40-tych powrócił i w roku 1947 przedstawił pierwszy j zyk programowania „Plankalkuel” (pol: rachunek planowy). W 1946 nast piło wł czenie komputera ENIAC (USA). Maszyna składała si z kilkudziesi ciu szaf zawieraj cych przeszło 18 tysi cy lamp elektronowych, wa yła 30 ton i pobierała ponad 150 kW mocy. Programowanie pierwszych komputerów polegało na r cznym ustawianiu setek przeł czników we wła ciwych poło eniach - st d nazwa programowanie zewn trzne. W taki sam sposób nale ało te wprowadzi dane do programu. Wkrótce ilo danych wzrosła tak bardzo, e trzeba było poszuka nowej metody. Tak metod było wprowadzenie czytników dziurkowanych ta m i kart. Wprowadzenie do informatyki... Dr Andrzej Sobczak 11 Par słów o historii informatyki W 1947 powstało działaj ce do chwili obecnej towarzystwo ACM. W 1948 w Warszawie utworzono Grup Aparatów Matematycznych. W 1955 zastosowano tranzystory zamiast lamp elektronowych Wła ciwy rozwój j zyków programowania zaczyna si w 1957, kiedy pojawia si j zyk programowania FORTRAN (FORmula TRANslator), zaprezentowany przez John'a Backus'a. FORTRAN u ywany jest do dzi szczególnie w numeryce i fizyce. W 1961 uruchomiono komputer PDP-1 firmy DEC (4K słów, warto : $120 000). Wprowadzenie do informatyki... Dr Andrzej Sobczak 12 6 Z czego „składa si ” komputer Budowa fizyczna Jest to podział na zespoły daj ce si „łatwo” rozdzieli Przykłady: Monitor, Klawiatura, Płyta główna, Zasilacz, Karta video (gdy osobna) Modem Karta sieciowa Wprowadzenie do informatyki... Dr Andrzej Sobczak Budowa logiczna Jest to podział na „bloki” funkcjonalne Przykłady: Procesor (CPU) wykonuje instrukcje Pami RAM Szybka pami Mie ci instrukcje programu Pami ROM Tylko do odczytu Trwały zapis Mie ci BIOS Pami masowa Trwały zapis Wolna Dysk twardy Urz dzenie I/O Wymiana informacji ze wiatem zewn trznym komputera Porty (szeregowy, lpt, PS2) Video system (mo e by wbudowany w płyt główn ) Karta ethernet (sieciowa) 13 Jak „działa” komputer Jest to urz dzenie elektroniczne: Informacja jest zapisana w formie elektrycznej (ładunek elektryczny lub przepływ pr du). Przetwarzanie wykonywane jest za pomoc tranzystorów które s sterowanymi elektrycznie przeł cznikami elektrycznymi. Tranzystory s tak skonfigurowane aby ładunek lub pr d mógł przyjmowa tylko dwa stany (n.p. zerowy pr d lub maksymalny). Taka konstrukcja eliminuje stany po rednie i powoduje mniejsz ilo bł dów podczas przetwarzania. Wprowadzenie do informatyki... Dr Andrzej Sobczak 14 7 Jak „działa” komputer OPROGRAMOWANIE U YTKOWE OPROGRAMOWANIE S YS TEMOWE dos t pne przez funkc je przerwania BIOS dos t pne przez funkc je BIOS jako ró ne jeg o prze rwania S PRZ T PC karta monitora, klawiatura, drukarka, dys k, mys z, joys tic k, itp. Dos t pny prze z po rty I/O lub (i) odpowiednie mie js c a w pami c i Wprowadzenie do informatyki... Dr Andrzej Sobczak 15 Podstawowe poj cia informatyki Struktury danych to narz dzia do reprezentowania informacji która ma by przetworzona przez program komputerowy, a algorytmy to przepisy wykonania czynno ci niezb dnych do jej przetworzenia. Wybór algorytmu do rozwi zania konkretnego problemu programistycznego pomaga w ustaleniu, jak struktur danych nale ałoby u y , ale i odwrotnie – wybrana struktura danych ma ogromny wpływ na szczegóły realizacji i efektywno ci algorytmu. Wprowadzenie do informatyki... Dr Andrzej Sobczak 16 8 Podstawowe poj cia informatyki Aby komputer wykonał okre lone zadanie, nale y posłu y si takim j zykiem, który jest dla niego zrozumiały. Podstaw takiego j zyka stanowi rozró nienie dwóch stanów, jakie mo e przyj wył cznik - wł czone i wył czone. Program komputerowy jest to przepis (algorytm) na rozwi zanie okre lonego zadania podany jako zbiór kolejnych polece zapisany w konkretnym j zyku programowania. Ka dy j zyk programowania ma okre lony zestaw instrukcji oraz składni polece . Wprowadzenie do informatyki... Dr Andrzej Sobczak 17 Podstawowe poj cia informatyki Istnieje kilka ró nych definicji poj cia informacja (encyklopedia PWN): konstatacja stanu rzeczy, wiadomo obiekt abstrakcyjny który w sposób zakodowany mo e by przesyłany, przetwarzany i u ywany do sterowania powiadamianie społecze stwa lub okre lonych zbiorowo ci w sposób zobiektywizowany, systematyczny i konkretny za pomoc rodków masowego przekazu. Informacj zajmuje si nauka zwana Teori Informacji. Dotyczy ona przekazywania wiadomo ci ze ródła wiadomo ci do ich przeznaczenia odbiorcy. Informacj mo emy mierzy ilo ciowo i jako ciowo. Wprowadzenie do informatyki... Dr Andrzej Sobczak 18 9 Podstawowe poj cia informatyki Informacj przekazuje mo liwo dwóch stanów. porównania Przykłady: dzwonek dzwonka informuje nas ze kto nacisn ł przycisk; kiedy przycisk si zatnie i dzwonek dalej dzwoni ju nie informuje nas o niczym; gdy przestanie dzwoni a my porównamy dwie sytuacje uzyskamy informacj , e usterka została usuni ta. Brak zmian to brak informacji: niezmienny sygnał nosi nazw szumu. Nie mo na go jednak ignorowa , gdy cz sto zakłóca przekaz wła ciwej informacji. Wprowadzenie do informatyki... Dr Andrzej Sobczak 19 Podstawowe poj cia informatyki Podstawow jednostk informacji jest bit. Bit jest to podstawowa elementarna jednostka informacji wystarczaj ca do zakomunikowania jednego z co najwy ej dwóch jednakowo prawdopodobnych zdarze . Bit stanowi podstaw zapisu informacji w ró nych typach pami ci komputera. Wszystkie inne jednostki stanowi ró n wielokrotno bitów. Stan logiczny bitu mo e by ró nie interpretowany np. 0 lub 1, Prawda (T=true) lub Fałsz (F=false) Jest to oznaczenie stosowane w matematyce oraz przy opisie informacji przechowywanej w pami ci komputera i opisie sposobów kodowania informacji. Wprowadzenie do informatyki... Dr Andrzej Sobczak 20 10 Podstawowe poj cia informatyki Na ogół operujemy systemami pozycyjnymi, np. rzymski, dziesi tny. System pozycyjny tzn. ze warto zapisywanego znaku zale y od jego miejsca poło enia. „rzymski” = system pozycyjny sekwencyjny „dziesi tny” = system pozycyjny wagowy n gdzie: m, n e C L=Σ i=m Ni m >=0, n>= 0, m =< n, N >= 2, a e {0,....,N-1} N nazywamy podstaw systemu, za a jest elementem zbioru cyfr dost pnych w danym systemie. W systemie dziesi tnym N = 10, a e {0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9}. Wprowadzenie do informatyki... Dr Andrzej Sobczak 21 Podstawowe poj cia informatyki System dwójkowy jest naturalnym systemem informatyki zamiast skomplikowanych pomiarów które by pozwoliły zapisa 10 cyfr mamy proste i jednoznaczne kodowanie. Jak zapisujemy informacj : za pomoc zjawisk elektrycznych, magnetycznych, wietlnych. Materiał półprzewodnikowy: gdy przyło ymy napi cie w jednym kierunku przewodzi pr d (prawie idealnie), a w kierunku przeciwnym – nie przewodzi pr du. Mamy wiec dwa stany. Podobnie jest w magnetyzmie: substancje magnetyczne mo na namagnesowa w dwóch kierunkach. Wad systemy dwójkowego stanowi długo liczby, np. (0010001110100101)2 = 213 + 29 + 28 + 27 + 25 + 22 + 20 = (9125)10 Wprowadzenie do informatyki... Dr Andrzej Sobczak 22 11 Podstawowe poj cia informatyki Przyj ło si stosowanie jednostki licz cej 8 bitów, nazwanej bajtem. Bajt to podstawowa komputerowa jednostka informacji. Dzisiaj mamy kilobajty, megabajty, gigabajty, terabajty,..... Jeden bajt mo e reprezentowa 256 ró nych warto ci, które mog oznacza zapisywane informacje. Nazwa Kilobajt Megabajt Gigabajt Terabajt Liczba bajtów 210 = 1 024 220 = 1 048 576 230 = 1 073 741 824 240 = 11 099 511 627 776 Potoczne rozumienie 103 (tysiac) 106 (milion) 109 (miliard) 1012 (bilion) Wprowadzenie do informatyki... Dr Andrzej Sobczak 23 Podstawowe poj cia informatyki Przy pomocy n bitów da si zakodowa 2^n ró nych warto ci. Interpretacja znaczenia poszczególnych bitów jest umowna i mo e by ró na dla ró nych komputerów (procesorów) Wprowadzenie do informatyki... Dr Andrzej Sobczak 24 12 Podstawowe poj cia informatyki U ywane podstawy System dziesi tny (decimal) Podstawa 10 Oznaczenie - brak Cyfry 0,1,2,...8,9 Dwójkowy (binary) Podstawa 1 Oznaczenie – zwykle brak mo e wynika z lokowego formatu zapisu n.p. 0010 Cyfry 0,1Dwójkowy Hexadecymalny (Hexadecimal) Podstawa 16 Oznaczenie – $ lub 0x Cyfry 0,1,2,...,9,A,B,C,D,E,F Ósemkowy (Octal) Podstawa 8 Oznaczenie – $ (myl ce z hex.) Cyfry 0,1,2,...,6,7 Wprowadzenie do informatyki... Dr Andrzej Sobczak 25 Podstawowe poj cia informatyki System dziesi tny, podobnie jaki system dwójkowy jest systemem pozycyjnym. St d liczb 425D mo emy przedstawi jako nast puj ca sum : 425D=4*102+2*101+5*100 Cyfra na danej pozycji mno ona jest przez odpowiedni pot g liczby 10, przy czym wykładnik tej pot gi zale y od pozycji danej cyfry w liczbie. Poszczególne mno niki, zwane inaczej wagami, w systemie dziesi tnym nosz nazw odpowiednio: jedynek (100 = 1) dziesi tek (101 = l0), setek (102 = 100) i tak dalej. Wprowadzenie do informatyki... Dr Andrzej Sobczak 26 13 Podstawowe poj cia informatyki Poszczególne wagi w systemie dziesi tnym s pot gami liczby 10, dlatego jest ona zwana podstaw tego systemu (p = 10). Formalny zapis an-1 ......a0 w systemie dziesi tnym oznacza: gdzie: i jest numerem pozycji w liczbie, ai oznacza dowoln z cyfr od 0 do 9, n jest ilo ci cyfr (pozycji) w liczbie. Wprowadzenie do informatyki... Dr Andrzej Sobczak 27 Podstawowe poj cia informatyki Zapis liczb: warto cyfry C na pozycji (pozycja jest liczona od prawej strony) n w liczbie jest interpretowana jako C*10(n-1) 123 = 1*100+2*10+3*1 = 1*10 (3-1) + 2*10 (2-1) + 3*10 (1-1) = 1*10 2 + 2*10 1 + 3*10 0 Przypomnienie 100 = 1 Wprowadzenie do informatyki... Dr Andrzej Sobczak 28 14 Podstawowe poj cia informatyki Dla systemu dwójkowego podstaw jest liczba 2 (p = 2) i wagami s odpowiednie pot gi tej liczby. Kolejne pozycje liczby zwane s wi c pozycjami jedynek, dwójek, czwórek, ósemek i tak dalej. Zapis w systemie dwójkowym (zwanym te systemem binarnym), liczby 10100B oznacza: 10100B = 1*24+0*23+1*22+0*21+0*20 = 1*16+0+1*4+0+0=20D Wprowadzenie do informatyki... Dr Andrzej Sobczak 29 Podstawowe poj cia informatyki Uogólniaj c, zapis an-1.....a0B w systemie dwójkowym b dzie oznaczał: Wzór ten, okre laj cy sposób zapisu liczby w systemie dwójkowym, pozwala jednocze nie na dokonanie konwersji (przeliczenia) liczby zapisanej w systemie dwójkowym na liczb zapisan w systemie dziesi tnym. Wprowadzenie do informatyki... Dr Andrzej Sobczak 30 15 Podstawowe poj cia informatyki Jedn z metod konwersji liczby dziesi tnej na dwójkow polega na wykonywaniu kolejnych dziele całkowitych przez liczb 2, z zapisem reszty. Rozpoczynamy od podzielenia liczby przeliczanej przez 2. Kolejne dzielenie wykonujemy na liczbie b d cej ilorazem poprzedniego dzielenia. Post powanie kontynuujemy a do momentu otrzymania jako wyniku 0. Reszty dziele ustawione w odpowiedniej kolejno ci daj poszukiwan liczb binarn . Wprowadzenie do informatyki... Dr Andrzej Sobczak 31 Podstawowe poj cia informatyki Jak to si dzieje e w pami ci komputera mo na przechowywa teksty, obrazy, d wi ki i liczby znacznie ró ni ce si od zestawu 0 – 256? Dzi ki kodowaniu informacji. Bez kodowania nie ma zapisu ró norodnych informacji w pami ci komputera. Kodowanie wyst puje w ka dym programie i na ka dym poziomie. Wprowadzenie do informatyki... Dr Andrzej Sobczak 32 16 Podstawowe poj cia informatyki Teksty składaj si ze znaków, podstaw zapisu jest jeden bajt. 1 bajt przyjmuje 256 ró nych warto ci. Wa n cech kodowania jest jednoznaczno – przyj cie pewnego sposobu kodowania powinno by powszechne: ASCII: 0 – 127 standardowe 128 – 256 zale ne od kraju Litera W: 01010111 kod binarny = 87 0-31 32 48-57 65-90 97-122 znaki specjalne spacja cyfry wielkie litery małe litery Wprowadzenie do informatyki... Dr Andrzej Sobczak 33 Podstawowe poj cia informatyki W rozszerzonym kodzie ASCII znajduj si niektóre znaki matematyczne oraz znaki symuluj ce elementy grafiki na komputerach. Przetwarzanie informacji nie oznacza samego zapisywania tekstów. Dodatkowe informacje (wytłuszczenie, ró ne czcionki, akapity,..) te trzeba zakodowa . Przykład: w kodzie ASCI znaki 0-31 nie s wykorzystane. Je eli umówimy si e po jednym z tych znaków nast pny zmienia znaczenie, to mamy 255 dodatkowych kodów. Kod 65 wyst puj cy po tym wybranym znaku nie oznacza litery A tylko jedn z funkcji steruj cych praca edytora. Dodatkowe kody pozwalaj zapisa znacznie wi cej informacji ale wymagaj dekodowania wg. tych samych reguł z jakimi były kodowane. Wprowadzenie do informatyki... Dr Andrzej Sobczak 34 17 Podstawowe poj cia informatyki Liczby naturalne: Jeden bajt => 0, 1, ..., 255 Dwa bajty => ..., 216 – 1 ( czyli około 6 104 ) Cztery bajty => ..., 232 – 1 ( czyli około 4 109 ) Liczby ujemne: kodowanie w systemie znak-moduł: umawiamy si e jeden bit z liczby oznacza jej znak (np. ósmy bit). Dla jednego bajta otrzymamy liczby (-127, 127). Ten zakres mo na rozszerzy u ywaj c dwa bajty, cztery bajty, etc. Problem: niejednoznaczno definicji zera. + 0 = 00000000 - 0 = 10000000 Wprowadzenie do informatyki... Dr Andrzej Sobczak 35 Podstawowe poj cia informatyki Liczby ujemne: kodowanie w systemie znak-moduł: Bit Znaczenie 7 6 5 4 3 2 1 0 znak 64 32 16 8 4 2 1 Liczby ujemne: kodowanie w systemie uzupełnieniowym: Bit Znaczenie 7 6 5 4 3 2 1 0 128 -64 -32 -16 -8 -4 -2 -1 Wprowadzenie do informatyki... Dr Andrzej Sobczak 36 18 Podstawowe poj cia informatyki Je eli kolejnym bitom przypiszemy warto ci jak w tabeli to otrzymamy liczby z zakresu ( –127, 128). Nie ma podwójnej reprezentacji zera ale przedział jest niesymetryczny. Ta asymetria jest wpisana w metod poniewa w bajcie mo emy zakodowa 256 warto ci, odliczaj c ci g znaków oznaczaj cych zero zostaje nam ró nych 255 warto ci. Wprowadzenie do informatyki... Dr Andrzej Sobczak 37 Podstawowe poj cia informatyki Liczby całkowite: kodowanie w systemie uzupełnieniowym • Wszystkie otrzymane warto ci s dokładne. • Istnieje górne i dolne ograniczenie zakresu warto ci liczb. • Ograniczenia te zale od tego ile bajtów przeznaczymy na liczb oraz od systemu kodowania znaku. • Przy takim zapisie umawiamy si , e przecinek le y za prawym skrajnym znakiem Ten system kodowania nazywamy te systemem stałoprzecinkowym. Otrzymujemy dla niego zawsze dokładne warto ci. Wprowadzenie do informatyki... Dr Andrzej Sobczak 38 19 Podstawowe poj cia informatyki Liczby rzeczywiste: Liczby rzeczywiste maj cze całkowit i ułamkow . Nie mo na ju przyj e przecinek le y po prawej stronie (bo wtedy by my mieli tylko liczby całkowite) ani e le y po lewej stronie (bo wtedy by my mieli tylko liczby ułamkowe). Niezbyt „ekonomiczne” było by u ywanie kodowania w systemie stałoprzecinkowym (np. przecinek rozdziela dwa bajty). Co chcemy uzyska ? System kodowania dla którego bł d wzgl dny b dzie tego samego rz du dla wszystkich warto ci bior cych udział w obliczeniach. Wprowadzenie do informatyki... Dr Andrzej Sobczak 39 Podstawowe poj cia informatyki Liczby rzeczywiste: kodowanie w systemie zmiennoprzecinkowym zwanym tez cecha-mantysa. • umo liwia zapis liczb rzeczywistych z ustalonym bł dem wzgl dnym; • system oparty na podziale liczby na cze ułamkow , zwan mantys , oraz na wykładnik pot gi podstawy systemu, zwany cech ; • opracowany na podstawie zapisu liczby w systemie pozycyjnym wagowym. Wprowadzenie do informatyki... Dr Andrzej Sobczak 40 20 Podstawowe poj cia informatyki L =MxNE <=Zapis zmiennoprzecinkowy • M - mantysa, liczba mniejsza od jedno ci; mantysa znormalizowana nale y do przedziału < 0.1; 1), co oznacza e pierwszy znak po przecinku musi by ró ny od zera; • N - podstawa systemu zgodnie z zapisem pozycyjnym wagowym; • E - cecha, czyli wykładnik pot gi, dzi ki któremu przecinek w liczbie zostaje przesuni ty tak, aby utworzy mantys w zgodzie z powy sz definicj . Wprowadzenie do informatyki... Dr Andrzej Sobczak 41 Podstawowe poj cia informatyki Liczba binarna zapisana w postaci cecha-mantysa na dwóch bajtach. cecha mantysa W praktyce zwykle na cech przeznaczamy jeden bajt, na mantys minimum trzy bajty. Ilo bajtów przeznaczonych na cech decyduje o zakresie. Ilo bajtów przeznaczonych na mantys decyduje o bł dzie. Liczby ujemne w mantysie s kodowane w systemie znak-moduł, za dla cechy w systemie uzupełnieniowym. Wprowadzenie do informatyki... Dr Andrzej Sobczak 42 21 Podstawowe poj cia informatyki Ci gi bajtów musza przechowa teksty, liczby, muzyk , animacje: wszystkie informacje zapisywane w wyniku wykonywanych działa . Potrzebne jest zakodowanie informacji, inne ni w przypadku liczb czy te tekstów. Dla obrazów najprostszy sposób kodowania to: bit = 0 biały bit = 1 czarny kolor budowany jest z kilku bitów Kodowanie rysunku mo e by dokładne (formaty .tif, .gif) lub uproszczone (format .jpg). Im wi ksza precyzja tym wi kszy plik. „Ostatnie” rewolucje: kodowanie muzyki (format .mp5), inne. Wprowadzenie do informatyki... Dr Andrzej Sobczak 43 Podstawowe poj cia informatyki Kompresja: działanie maj ce na celu zmniejszanie obj to ci pliku. Przy kompresji wykorzystuje si podobie stwa i regularno ci wyst puj ce w plikach. Program przeprowadza analiz i wybiera fragmenty, które mo na zapisa w sposób zajmuj cy mniejsz liczb bajtów. Kompresja bezstratna: odtworzona informacja jest identyczna z oryginałem; dekompresja jest w pełni odwracalna. Kompresja stratna: polega ona na eliminowaniu pewnych elementów oryginału, w celu lepszej efektywno ci kompresji. Mo emy powi za jako ze stopniem kompresji. Wprowadzenie do informatyki... Dr Andrzej Sobczak 44 22 Podstawowe poj cia informatyki Szyfrowanie: najcz ciej stosowane algorytmy oparte na wykorzystaniu liczb pierwszych. Informacja szyfrowana przed wysłaniem, odczytanie wymaga posiadania dekodera. Wprowadzenie do informatyki... Dr Andrzej Sobczak 45 23