13_opady_i_temperatura

Ćwiczenia 13
Opady atmosferyczne na kuli ziemskiej
(Temperatura na kuli ziemskiej)
Najistotniejsze wiadomości:
przyczyny powstawania opadów;
strefowe i astrefowe czynniki decydujące o sumie opadów
i ich rocznym przebiegu;
typy rocznego przebiegu opadów i temperatury.
Przebieg rocznych opadów jest wyraźnie zróżnicowany i zależy
od:
szerokości geograficznej;
ogólnych warunków cyrkulacyjnych;
charakteru podłoża;
odległości od zbiorników wodnych.
Główne typy przebiegu opadów
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Typ równikowy (ϕ
ϕ 100N-100S) – dwie pory deszczowe
przypadają w okresie równonocy (deszcze zenitalne); strefa
konwergencji (front zwrotnikowy) znajdująca się wtedy
najbliżej równika jest najbardziej ogrzewana i silnie rozwija
się konwekcja
Typ zwrotnikowy (ϕ
ϕ 100-250 na obu półkulach) – w miarę
przesuwania się ku zwrotnikom dwa okresy deszczowe łączą
się w jeden, który występuje na zwrotniku w czasie
przesilenia letniego, pozostałą część roku obejmuje okres
suchy
Typ monsunów zwrotnikowych – występuje na obszarach
strefy międzyzwrotnikowej, zwłaszcza na wschodnich
wybrzeżach kontynentów, poddanych okresowej cyrkulacji
monsunowej; charakteryzuje się ostro zaznaczonym
kontrastem letniej pory deszczowej i zimowej pory suchej
Typ podzwrotnikowy (od zwrotników do ok. ϕ 400) –
wykazuje dość zróżnicowane dwa podtypy:
śródziemnomorski – z wyraźną porą wilgotną jesienną
lub zimową oraz suchą porą letnią. Uwarunkowany jest
przesunięciem w okresie zimy układów antycyklonalnych
do niższych szerokości geograficznych i rozwojem
działalności cyklonalnej na gałęziach frontu polarnego,
które
lokują
się
wówczas
w
obszarach
podzwrotnikowych.
Występuje
w regionie
M.
Śródziemnego, Kalifornii, pd. Chile, w pd-zach. Afryce
i Australii
wybitnie suchy – bez określonego przebiegu rocznego;
przyczyną tego zjawiska są dynamiczne wyże i związane
z nimi prądy zstępujące; panuje na rozległych obszarach
pustyń podzwrotnikowych
W szerokościach umiarkowanych dominują opady związane
z układami cyklonalnymi:
typ oceaniczny – charakterystyczny dla wybrzeży –
opady rozłożone równomiernie w ciągu roku z lekkim
maksimum na przełomie jesieni i zimy, słabo wyrażonym
minimum wiosennym albo też z wyraźną przewagą
opadów zimowych, co związane jest z większą częstością
niżów w tej porze roku;
typ lądowy (kontynentalny) – maksimum opadów latem
(rozwój konwekcji) a minimum zimą w wyżu z suchym
i mroźnym powietrzem
Typ monsunów strefy umiarkowanej – charakterystyczny
dla wschodnich wybrzeży Azji. Przebieg podobny do typu
monsunów
zwrotnikowych
ale
kontrast
pomiędzy
deszczowym latem a suchą zimą zarysowuje się znacznie
ostrzej
7.
Typ polarny – maksimum letnie (wzrost temperatury),
frekwencja oddziaływania cyklonów jest w ciągu roku
wyrównana i o maksimum opadów decyduje max prężność
pary wodnej zależna od temperatury
Typy rocznego przebiegu temperatury powietrza
W zależności od szerokości geograficznej i stopnia
kontynentalizmu klimatu wyróżnia się następujące typy rocznego
przebiegu temperatury:
Typ równikowy – amplitudy roczne T (∆T) w obszarze
morskim ok. 1-20C, na kontynencie 3-40C
Typ zwrotnikowy - ∆T w obszarze morskim ok. 50C, na
kontynencie 10-150C
Typ strefy umiarkowanej z podstrefami:
- podzwrotnikową (a)
- właściwą umiarkowaną (b)
- subpolarną (c)
∆T w obszarze morskim ok. 10-150C, na kontynencie 25400C
Typ polarny - ∆T w obszarze morskim ok. 10-200C, na
kontynencie 30-400C
Zadania
1.
Zlokalizuj na mapie świata stacje podane w tabeli i na
diagramach. Dla każdej stacji określ strefę cyrkulacji oraz
podaj typ rocznego przebiegu opadów i temperatury
powietrza. Wyjaśnij przyczyny różnic w opadach
i temperaturze pomiędzy następującymi stacjami:
− Balboa – Duala – Singapur
− Cherrapunji – Tainan
− Resolute – Ny Alesund
− San Francisco – Washington – Ateny
− Prince Rupert – Valentia – Wrocław – Ochock
− Swakopmund – Laurenco Marques – Alice Spring –
Brisbane
− Śnieżka – Sonnblick
Zwróć uwagę na położenie na półkuli (N,S,E,W), wybrzeże (W,
E), prądy morskie, ośrodki baryczne, wysokość n.p.m.
Porównaj stacje strefowo i południkowo (leżące na podobnej
długości geograficznej)
2.
Na podstawie tablic psychrometrycznych, dla strefowego
rozkładu temperatury powietrza wyznacz ciśnienie pary
wodnej w stanie nasycenia E [hPa] oraz wylicz dla E
wilgotność bezwzględną a [a = 220*e/T]. Zinterpretuj
wyniki
ϕ
t [0C]
0
30
15
25
30
20
45
10
60
0
75
-10
T [K]
E
a [g/m3]
I
Prince Rupert
34m, 54˚N, 130˚W
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
ROK
R [mm]
T[°-C]
R [mm]
T[°-C]
225
1,8
164
6,8
177
2,4
123
6,7
196
3,8
121
7,6
173
6,3
77
9
130
9,5
89
11
108
11,7
80
13,4
117
13,4
73
14,9
149
13,9
112
15
217
12,1
125
13,6
336
8,7
154
11,6
293
5,2
147
8,7
278
2,8
159
7,6
2399
7,6
1424
10,5
R [mm]
T|°C|
28
-1,8
26
-0,5
25
3,3
39
8,1
62
13,1
78
16,3
86
17,6
82
17,2
47
13,7
41
9,1
43
3,9
34
0,1
591
8,3
Ochotsk
6 m, 59°22N,143°12’E
R [mm]
T[°C]
13
-21,6
13
-18,8
11
-13,4
27
-5,1
51
1,4
55
7,2
76
12
80
13,1
79
8,3
51
-2,3
26
-14,6
15
-20,2
497
-4,6
Sonnblick
3107 m, 47°03’N, 12°57'E
R [mm]
T[°C]
128
-12,5
107
-12,7
141
-11,2
154
-8,3
159
-3,9
143
-0,8
157
1,7
161
1,5
114
-0,4
100
-3,3
133
-8,2
132
-10,7
1632
-6,8
Śnieżka
R [mm]
T[°C]
87
-7
91
-6,8
87
-5
104
-1,4
123
3,4
141
6,5
138
8
132
8,2
85
5,3
76
2,3
103
-2,8
96
-5,6
1263
0,4
R [mm]
T[°C]
11
11,5
46
13,1
240
16,5
938
18,1
1214
19,3
2294
20,3
3272
20,1
1760
20,6
1352
20,2
549
19,3
72
16,4
29
12,7
11777
17,3
R [mm]
T[°C]
20
17
36
17
48
19,6
68
23,3
171
26,2
369
27,4
431
27,8
448
27,3
156
27,1
33
24,8
16
21,6
16
18,5
1812
23,1
R [mm]
T[°C]
4
-32
3
-33
5
-31,2
6
-23,5
8
-11
13
-0,6
23
4
31
1,9
23
-5
13
-15,2
6
-24,3
5
-29
139
-16,6
R [mm]
T[°C]
27
-14,1
36
-15,2
38
-14,6
22
-11,3
17
-4,2
19
1,4
29
4,7
40
3,9
46
-0,1
37
-5,6
32
-9,6
27
-12,5
370
-6,4
R [mm]
T[°C]
38
26,6
16
26,9
17
27,6
76
27,9
198
27,2
203
26,8
183
26,9
190
26,8
193
26,6
254
26,2
249
26,2
130
26,6
1747
26,8
R [mm]
T[°C]
57
26,7
82
27
216
26,8
243
26,6
337
26,3
486
25,4
725
24,3
776
24,1
638
24,7
388
25
150
26
52
26,4
4150
26,8
R [mm]
T[°C]
199
26,2
113
26,9
189
27,3
115
27,8
162
28
133
28,1
144
27,6
142
27,6
216
27,1
129
27,3
263
26,8
286
26,1
2091
27,3
R [mm]
T[°C]
118
9,2
82
10,9
67
11,5
39
12,7
8
14,3
3
15,9
1
16,8
1
17,2
5
16,9
27
15,9
58
12,5
90
9,6
500
13,7
R [mm]
T[°C]
68
0,9
69
2,4
82
7,6
72
12,8
89
18,4
83
23,2
88
25,6
98
24,7
85
21,4
73
14,6
82
9,1
82
3,4
971
13,7
R [mm]
T[°C]
44
9,3
48
9,8
42
11,7
29
15,4
18
20,1
10
24,6
3
27
4
26,7
12
23,3
50
18,3
51
14,5
66
11,2
377
17,7
R [mm]
T[°C]
1
17,2
2
18,1
2
17,5
2
15,7
0
15,1
0
15,2
0
13
0
12,1
0
12,6
0
13,7
1
14,9
0
16,4
8
15,1
Laurenco Marques
64 m, 26°S, 33° E
R [mm]
T[°C]
130
25,4
124
25,5
97
24,6
64
23,1
28
20,6
27
18,5
13
18,2
13
19,2
38
20,6
46
22,2
86
23,4
103
24,7
769
22,2
Alice Springs
544m, 23°48'S, 133°54’E
R [mm]
T[°C]
37
28,8
37
27,9
48
24,8
17
20,1
18
15,6
14
12,4
16
11,7
11
14,1
12
18,2
21
22,8
28
25,7
36
27,9
296
20,8
R [mm]
T[°C]
169
25,2
152
24,9
146
23,9
112
21,7
104
18,8
77
16,1
64
15
46
15,9
33
18,2
93
20,8
107
22,6
127
24,3
1230
20,6
Valentia
14m, 51°56'N, 10°15'W
Wrocław
116 m, 51°06'N, 16°53'E
1603 m, 50°44'N, 15°44'E
Cherrapunji
1313 m, 25°15’N,91°44'E
Tainan
29m, 23°N, 120°13'E
Resolute
67 m, 74°43’N, 94°59'W
Ny Alesund
8 m, 78°55'N, 11°56'E
Balboa
31 m, 8°58'N, 79°33' W
Douala
11 m, 4°N, 10° E
Singapur
16 m, 1°27'N, 103°59'E
San Francisco
5 m, 37°37'N, 122°23'W
Washington
20 m, 38°51'N, 77°O2'W
Athen
107 m, 37°58'N, 23°43'E
Swakopmund
12m, 23°S, 15°E
Brisbane
6m, 27°26'S, 153°05'E