pdf pl

Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu – CCCLXXVII (2006)
DOROTA CZERWIŃSKA-KAYZER
RENTOWNOŚĆ PRZEDSIĘBIORSTW SEKTORA MIĘSNEGO
W LATACH 2002-2004
Z Katedry Ekonomiki Gospodarki Żywnościowej
Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu
ABSTRAKTUM. Eine Finanzsituation eines Betriebes flieβt auf ganze Wirtschaftsentwicklung des
Landes ein. Deshalb soll jeder Betrieb nach besten Finanzergebnisse trachten. Damit er gute
Ergebnisse bekommen koennte, soll seine wirtschaftliche Taetigkeit ganze Zeit kontrolliert sein.
Eine von den Kontrollmethoden ist die DuPont-Analyse. Diese Analyse erlaubt schnell eine
Einschaetzung durchzufuehren und einflieβende Faktoren zu zeigen. In dieser Veroeffentlichung
wurde die DuPont-Analyse fuer Fleischbetriebe durchgefuehrt. Aus durchgefuehrte Untersuchung
geht es, hervor daβ auf Kapitalrentabilitaet den groeβten Einfluβ: die Verkaufsrentabilitaet und
Vermoegenrotation haben. Die Analyse zeigt auch, daβ eine Kapitalstruktur verbessert sein soll.
Schluesselwoerter: Rentabilitaet, Fleischbetriebe, DuPont-Analyse
Wstęp
Sytuacja finansowa przedsiębiorstw warunkuje rozwój gospodarczy całego kraju.
Wysokie tempo wzrostu sprzedaży, duża rentowność, znaczne wydatki na inwestycje –
to wyniki oczekiwane, zwłaszcza że osiągające je przedsiębiorstwa mogą się przyczynić
do tworzenia nowych miejsc pracy i stawać się bardziej konkurencyjne na rynku krajowym i zagranicznym (Czerwińska-Kayzer i Bieniasz 2004). By uzyskać te oczekiwane wyniki, działalność gospodarcza prowadzona w przedsiębiorstwie powinna podlegać
ciągłej weryfikacji i ocenie.
System kontroli działalności przedsiębiorstwa w gospodarce rynkowej powinien
w jak najszerszym zakresie wykorzystywać różne metody i narzędzia, które pozwolą
dokonać właściwej oceny prowadzonej działalności operacyjnej w jak najkrótszym
czasie (Jarka 2005). Do szybkiego rozpoznania kondycji ekonomiczno-finansowej
przedsiębiorstwa oraz zdolności do generowania zysku służy analiza finansowa, która
opiera się na szeregu różnych analiz, stąd jest uznawana za bardzo praco- i czasochłonną. W dobie potrzeby szybkiej informacji został stworzony układ wskaźników, zwany
Rocz. AR Pozn. CCCLXXVII, Ekon. 5: 81-90
© Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, Poznań 2006
PL ISSN 1731-0261
82
D. Czerwińska-Kayzer
szybkim testem diagnostycznym (Rachunkowość... 2005), który uwzględnia zależności
między różnymi wskaźnikami pozwalającymi określić czynniki wpływające na sytuację
finansową przedsiębiorstwa. Budowa wspomnianego testu jest oparta na modelu DuPonta.
Możliwość wykorzystania modelu DuPonta do oceny kondycji finansowej przedsiębiorstwa i wskazania czynników ją kształtujących, była przesłanką do przedstawienia
i oceny rentowności wybranych przedsiębiorstw sektora mięsnego w Polsce w latach
2002-2004. By zwiększyć wartość poznawczą pracy, cel główny uzupełniono celami
cząstkowymi, którymi są: analiza zależności przyczynowo-skutkowych oraz wskazanie
czynników decydujących o poziomie rentowności kapitału własnego.
Metoda badawcza
Do przeprowadzenia analizy rentowności przedsiębiorstwa posłużono się w pracy
danymi ze sprawozdań finansowych publikowanych w latach 2002, 2003 i 2004
w „Rzeczpospolitej” (Polskie przedsiębiorstwa... 2003, 2004, 2005). W grupie 1500
największych przedsiębiorstw w 2002 roku znalazło się 136 przedsiębiorstw branży
rolno-spożywczej, w tym sektor mięsny reprezentowało 28 jednostek (Czerwińska-Kayzer i Bieniasz 2004). W latach 2003 i 2004 lista została poszerzona i objęła 2000
przedsiębiorstw. Z branży rolno-spożywczej prezentowało swoje dane 206 jednostek
w 2003 roku i 219 jednostek w 2004 roku. Sektor mięsny był reprezentowany w kolejnych latach przez 40 i 54 jednostki gospodarcze.
Z tej licznej grupy przedsiębiorstw do analizy wybrano tylko 11 przedsiębiorstw. Te
bowiem spełniły kryterium wyboru, którym było opublikowanie przez trzy kolejne lata
wszystkich danych niezbędnych do realizacji celu (tj. wartości aktywów i pasywów,
kapitału własnego, przychodów ze sprzedaży, zysku netto itp.). Wybrane przedsiębiorstwa, uwzględniając wartość majątku ogółem, podzielono na trzy grupy. Pierwsza grupa, tzw. małe przedsiębiorstwa, objęła cztery jednostki, których wartość majątku ogółem w 2004 roku nie przekroczyła 100 mln zł. Drugą grupę, tzw. średnich przedsiębiorstw, utworzyły jednostki dysponujące majątkiem w przedziale 100-200 mln zł.
Trzecia grupa – dużych przedsiębiorstw – objęła cztery firmy o wartości aktywów ogółem powyżej 200 mln zł.
Do analizy i oceny rentowności przedsiębiorstw wykorzystano najbardziej syntetyczny wskaźnik, tj. stopę zwrotu z kapitału własnego1, będący iloczynem dwóch wielkości: wskaźnika rentowności majątku ogółem (aktywów) (ROA) oraz tzw. mnożnika
kapitału własnego (ER) (Żwirbla 2006), co wyraża formuła:
ROE = ROA × ER
Dalsze rozwinięcie równania wskazuje, że na rentowność kapitału własnego mają
wpływ także: rentowność sprzedaży i aktywność działania, gdyż rentowność aktywów
(ROA) to iloczyn wskaźnika rentowności sprzedaży (ROS) i rotacji aktywów (PA):
ROA = ROS × PA
1
W literaturze przedmiotu wskaźnik ten jest określany także mianem wskaźnika rentowności
kapitału własnego bądź z angielskiego Return on Equity – ROE.
83
Rentowność przedsiębiorstw sektora mięsnego...
Powiązania przyczynowo-skutkowe, jakie występują między poszczególnymi wskaźnikami, umożliwiają opracowanie różnych układów strukturalnych wskaźników, zwanych
piramidami wskaźników (Analiza... 1999). Układ wskaźników wykorzystany w tej pracy
w celu określenia czynników wpływających na rentowność kapitału własnego przedstawiono na rycinie 1. Z modelu wynika, że za pomocą przedstawionej relacji można
określić i ocenić wpływ różnych czynników na poprawę lub pogorszenie stopy zwrotu
kapitału (Rachunkowość... 2005). Tymi czynnikami mogą być wzrost sprzedaży, zmniejszenie wartości majątku przedsiębiorstwa, obniżka kosztów czy zwiększenie zadłużenia.
Wskaźnik rentowności
kapitału własnego
Rentabilitaet des Eigenkapitals
(ROE)
Wskaźnik rentowności aktywów
Rentabilitaet der Aktiven
(ROA)
Wskaźnik rentowności
sprzedaży netto
×
Rentabilitaet des Verkaufs
(ROS)
Zysk netto
Nettogewinn
:
Wskaźnik rotacji aktywów
Umschlag der Aktiven
(PA)
Sprzedaż netto
Nettoverkauf
Struktura kapitału
Struktur des Kapitals
(SK)
: (1 – SK)
:
Zobowiązania
Schulden
:
Kapitał ogółem
Kapital
Aktywa ogółem
Aktiven
Ryc. 1. Powiązania wskaźników w modelu DuPonta
Bild 1. Beziehungen zwischen Kennziffern im Modell von DuPont
Charakterystyka badanych przedsiębiorstw
Pierwsza grupa przedsiębiorstw to jednostki, których majątek w 2002 roku kształtował się w przedziale 30-75 mln zł. Wartość aktywów z każdym rokiem powiększała
się i w 2004 roku przedział ten przyjął granice 38-85 mln zł. Średnie przychody ze
sprzedaży w tej grupie przedsiębiorstw w roku 2002 i 2003 kształtowały się na poziomie 245 mln zł, w 2004 roku przychody wzrosły o 49% i wyniosły 366 mln zł. Wypracowane przychody w kilku przypadkach nie wystarczyły na pokrycie kosztów, gdyż
jedno przedsiębiorstwo w 2002 roku uzyskało stratę na poziomie 2,5 mln zł, a w 2003
roku stratę wypracowały dwie jednostki.
W przedsiębiorstwach należących do drugiej grupy średnia wartość majątku ogółem
wynosiła w 2002 roku 72,3 mln zł, w 2003 roku – 72,5 mln zł i w 2004 roku – 105,6
mln zł. Z przedstawionych danych wynika, iż wartość aktywów w 2003 roku prawie
wcale się nie zmieniła, natomiast w 2004 roku wzrosła o 46%. Taka sytuacja była spowodowana tym, iż w 2003 roku dwie jednostki prawie nie zmieniły stanu posiadanego
majątku, natomiast w przypadku trzeciej firmy majątek nawet się zmniejszył o 5,3%.
84
D. Czerwińska-Kayzer
Tak znaczny przyrost wartości przeciętnych aktywów w 2004 roku w drugiej grupie był
spowodowany przede wszystkim podwojeniem majątku przez jedno z przedsiębiorstw:
majątek ten wyniósł wówczas prawie 102 mln zł.
Przychody ze sprzedaży w 2002 roku w drugiej grupie przedsiębiorstw kształtowały
się w przedziale 220-285 mln zł. W 2003 roku obserwuje się nieznaczny (około 2-procentowy) przyrost przychodów w dwóch jednostkach, a w jednym przedsiębiorstwie ich spadek (około 6-procentowy). Rok 2004 był dla tej grupy przedsiębiorstw
rokiem pomyślnym, gdyż sprzedaż w całej grupie wzrosła o 50%. Warto podkreślić, iż
tendencja wzrostowa w przychodach ze sprzedaży nie miała odzwierciedlenia w wypracowanym zysku netto, co może wskazywać na prowadzenie kosztochłonnej działalności
lub brak rzetelnej kontroli kosztów. Wyjątek stanowi drugie przedsiębiorstwo, w którym zysk netto miał tendencję wzrostową.
Przedsiębiorstwa trzeciej grupy to jednostki największe pod względem posiadanego
majątku. Wartość aktywów w badanym okresie prawie we wszystkich jednostkach
wynosiła ponad 200 mln zł i przez cały okres była systematycznie powiększana.
Największe przedsiębiorstwo tej grupy posiadało w 2002 roku majątek o wartości
528 mln zł, który w 2004 roku wzrósł o 11% i wyniósł 584 mln zł. Największy przyrost
majątku obserwuje się w przypadku trzeciego przedsiębiorstwa, które w ciągu trzech lat
powiększyło posiadany majątek trzykrotnie. Taki przyrost był wynikiem m.in. wykonania inwestycji, które w 2002 roku średnio wynosiły 18 mln zł, w 2003 roku – 22 mln zł
i w 2004 roku – 70 mln zł.
Średnie przychody ze sprzedaży w tej grupie wynosiły w 2002 roku 565 mln zł,
w 2003 roku – 690 mln zł i w 2004 roku – 986 mln zł. W tej grupie przedsiębiorstw
obserwuje się taką zależność, że wartość przychodów rośnie wraz z wartością posiadanego majątku. Osiągnięte przychody dały podstawę do wypracowania zysku netto,
którego przyrost obserwuje się prawie we wszystkich jednostkach przez cały okres
badawczy. Przeciętny zysk netto w 2002 roku wyniósł 5,2 mln zł, a w latach 2003
i 2004 nieco ponad 17 mln zł.
Reasumując, można stwierdzić, iż przedsiębiorstwa drugiej grupy wypracowały stosunkowo mały zysk netto, co świadczy o kosztochłonnym prowadzeniu działalności.
Największy zysk wypracowały przedsiębiorstwa trzeciej grupy, czyli największe. W przypadku małych przedsiębiorstw obserwuje się, obok jednostek wypracowujących dość
wysoki zysk netto, także takie, które w badanym okresie poniosły stratę, a tym samym
osiągnęły niski poziom stopy zwrotu z kapitału. Sytuacja ta zmieniła się w 2004 roku,
tj. w pierwszym roku przynależności Polski do struktur Unii Europejskiej, w którym
wszystkie badane przedsiębiorstwa wypracowały duże przychody pozwalające pokryć
poniesione koszty, a tym samym wypracować zysk. To znalazło przełożenie na wartość
poszczególnych wskaźników kształtujących wskaźnik rentowności kapitału własnego.
Rentowność przedsiębiorstw sektora mięsnego
W tabeli 1 przedstawiono kształtowanie się rentowności w małych przedsiębiorstwach. Z danych wynika, że przedsiębiorstwa tej grupy jako jedyne wśród badanych
jednostek w latach 2002 i 2003 wypracowały stratę, która ma widoczne przełożenie na
kształtowanie się wskaźników rentowności.
11 012
1 716
425
96 753
104 082
135 989
96 319
75 283
43 474
45 002
29 978
2
3
4
1
2
3
4
1
2
3
4
2002
–2 532
1
28 938
52 026
47 383
77 142
89 339
129 007
113 386
217 829
–520
–773
5 593
104
2003
(1)
Zysk netto
(tys. zł)
Netto1 874
gewinn
2 222 (Tsd. Zl)
2004
38 013
50 413
52 997
85 131
(3)
Aktywa
ogółem
(tys. zł)
Aktiven
(Tsd. Zl)
(2)
150 145 Sprzedaż
(tys. zł)
134 069 Verkauf
114 632 (Tsd. Zl)
248 695
7 865
1 015
1,262
3
3,022
3
59 813
15 747
28 134
23 220
75 283
43 474
45 002
29 978
1
2
3
4
1
2
3
4
3,213
2,394
2
4
1,285
1
0,441
10,580
2
4
–2,617
1
2002
28 938
52 026
47 383
77 142
24 549
35 931
16 264
61 568
3,087
2,480
2,393
2,824
–0,582
–0,599
4,933
0,048
2003
(7 = 1:2)
(6 = 2:3)
ROS (%)
38 013
50 413
52 997
85 131
21 367
32 444
16 695
69 469
(4)
Kapitał ogółem
(tys. zł)
Kapital
(tsd. Zl)
(5)
Zobowiązania
ogółem
(tys. zł)
Schulden
(Tsd. Zl)
Rotacja aktywów
2,659
Umschlag
der Aktiven
3,016
2,833
2,921
1,938
1,398
5,238
0,408
2004
2002
4
0,775
0,625
0,362
3
0,795
2
1,418
3,813
25,330
–3,363
1
4
3
2
1
0,848
0,691
0,343
0,798
–1,797
–1,486
11,804
0,135
2003
ROA (%)
(8 = 6·7)
(S = 5:4)
Struktura
kapitału
0,644
Struktur
0,562 des Kapitals
0,315
0,816
5,845
3,717
14,840
1,192
2004
Model analizy wskaźnikowej DuPonta przedsiębiorstw pierwszej grupy
Modell von DuPont-Analyse von der ersten Betriebsgruppe
4
3
2
1
2002
6,289
10,173
39,716
–16,367
2003
–11,848
–4,803
17,973
0,668
2004
13,349
10,429
ROE (%)
21,665 (9 = 8:(1 – S)
6,481
Tabela 1
Rentowność przedsiębiorstw sektora mięsnego...
85
86
D. Czerwińska-Kayzer
Wskaźnik rentowności przychodów w badanej grupie generalnie kształtował się na
niskim poziomie. W przedsiębiorstwach pierwszej grupy średni obrót aktywami kształtował się na poziomie 2,7, co wskazuje, że nie był największy wśród wszystkich badanych jednostek. Te dwa czynniki wpłynęły w konsekwencji na niezbyt wysoki poziom
rentowności aktywów, która jako kolejny czynnik wpłynęła na utrzymanie wskaźnika
rentowności kapitału na dość niskim poziomie.
Należy zaznaczyć, iż inna sytuacja miała miejsce w 2004 roku, kiedy to stopa zwrotu we wszystkich przedsiębiorstwach była zadowalająca, gdyż z 1 zł zaangażowanego
kapitału można było w tych jednostkach uzyskać od 6,5 gr do 21,7 gr. Na tę sytuację
miał wpływ przede wszystkim dodatni wynik finansowy netto w każdym przedsiębiorstwie tej grupy.
Omawiając tę grupę przedsiębiorstw, nie można pominąć faktu, iż w jednej jednostce sytuacja była odmienna, tzn. przez trzy kolejne lata uzyskiwała ona stopę zwrotu
kapitału na dość wysokim poziomie. Podobnie kształtowały się wartości poszczególnych wskaźników uwzględnionych w strukturze modelu. Na tej podstawie nasuwa się
wniosek, iż przyczyną takiej sytuacji jest przede wszystkim wypracowany zysk netto,
który kształtował się przez cały okres badawczy na stosunkowo wysokim poziomie.
Stopa zwrotu mogłaby być jeszcze korzystniejsza, gdyby zarządzający wykorzystali
w finansowaniu zjawisko dźwigni finansowej.
Kształtowanie wskaźników rentowności w przedsiębiorstwach drugiej grupy przedstawiono w tabeli 2. Wskaźniki rentowności przychodów w tej grupie kształtowały się
na niskim poziomie i z każdym rokiem malały. Przeciętna wartość wskaźnika w tej
grupie wyniosła w 2002 roku 0,95%, w 2003 roku – 0,54% i w 2004 roku – 0,25%.
Wskaźnik rentowności aktywów jest iloczynem rentowności sprzedaży i rotacji aktywów. Przedsiębiorstwa tej grupy charakteryzują się największą aktywnością działania,
czego dowodem jest osiągnięcie wskaźnika rotacji majątku na najwyższym poziomie
wśród badanych jednostek. W tej grupie przedsiębiorstw obrót majątkiem wynosił średnio ponad trzy razy w roku. Ta dość duża aktywność wpłynęła nieznacznie na poziom
rentowności aktywów; wskaźnik ten kształtował się w badanym okresie w przedziale
0-2%, z wyjątkiem 2002 roku, kiedy to jedno z przedsiębiorstw uzyskało poziom tego
wskaźnika 8%. Stan ten jednak nie był stabilny, ponieważ w kolejnych latach ta jednostka miała coraz słabsze wyniki.
Przedstawiona sytuacja przyczyniła się do tego, że stopa zwrotu kapitału w tej grupie przedsiębiorstw również nie była zbyt wysoka, z wyjątkiem pierwszego roku, kiedy
to pierwsze przedsiębiorstwo wypracowało 16 gr z 1 zł zaangażowanego kapitału własnego, oraz 2004 roku, kiedy druga jednostka wygenerowała 9 gr.
Przedsiębiorstwa gospodarujące największym majątkiem wśród badanych jednostek
wypracowały lepsze wyniki w porównaniu z przedsiębiorstwami poprzednich grup. To
może wskazywać, że wartość aktywów jest czynnikiem znacznie wpływającym na poziom rentowności przedsiębiorstw sektora mięsnego.
W przypadku przedsiębiorstw tej grupy uzyskany poziom wskaźnika rentowności
kapitału własnego był wyraźną zależnością między sprzedażą, efektywnością gospodarowania i strukturą kapitału. Można stwierdzić, iż w tej grupie przedsiębiorstw wszystkie te czynniki jednakowo wpływały na stopę zwrotu, nie tak jak w grupie drugiej, gdzie
szybka rotacja aktywów pozytywnie wpłynęła na rentowność aktywów, jednak nie
mogła „pokonać” kosztochłonnej działalności. Na tej podstawie można uznać, iż w trzeciej grupie zadowalający poziom rentowności kapitału własnego (w 2004 roku w przedziale 4,5-19%) był skutkiem zarówno dużych przychodów, jak i kontroli kosztów,
aktywności majątku oraz utrzymania odpowiedniej struktury kapitału (tab. 3).
49 789
80 374
3
234 016
3 229 207
2
209 272
2 221 596
86 750
290 012
1 285 505
1
1 329
608
3
76 213
50 406
90 756
302
45
2003
2 591
2
2002
7 367
1
100 887
101 924
113 910
316 989
351 848
428 141
639
1 870
9
2004
(3)
Aktywa ogółem
(tys. zł)
Aktiven
(Tsd. Zl)
(2)
Sprzedaż
(tys. zł)
Verkauf
(Tsd. Zl)
(1)
Zysk netto
(tys. zł)
Nettogewinn
(Tsd. Zl)
0,020
4,451
41 615
32 589
27 055
86 750
49 789
80 374
1
2
3
1
2
3
2,852
2
3
3,291
1
0,265
2
3
2,580
1
2002
76 213
50 406
90 756
22 963
32 840
43 030
3,071
4,152
3,196
0,568
0,144
0,893
2003
(7 = 1:2)
(6 = 2:3)
ROS (%)
(5)
Zobowiązania
ogółem (tys. zł)
Schulden
(Tsd. Zl)
(4)
Kapitał ogółem
101 924
(tys. zł)
100 887 Kapital (Tsd. Zl)
113 910
39 608
82 124
66 189
3,142
3,452 Rotacja aktywów
Umschlag
der Aktiven
3,759
0,202
0,531
0,002
2004
2002
0,655
0,337
2
3
0,480
0,756
0,090
8,492
1
3
2
1
0,301
0,652
0,474
1,744
0,599
2,855
2003
ROA (%)
(8 = 6·7)
(S = 5:4)
Struktura
kapitału
0,806
Struktur
0,393 des Kapitals
0,581
0,633
1,835
0,008
2004
Model analizy wskaźnikowej DuPonta przedsiębiorstw drugiej grupy
Modell von DuPont-Analyse von der zweiten Betriebsgruppe
3
2
1
2002
1,140
0,262
16,322
2003
2,496
1,719
5,429
2004
1,043
9,444
0,019
ROE (%)
(9 = 8:(1 – S)
Tabela 2
Rentowność przedsiębiorstw sektora mięsnego...
87
234
14 397
5 018
1 134
852 443
674 479
219 875
513 176
528 245
318 035
116 887
201 770
2
3
4
1
2
3
4
1
2
3
4
2002
1
2003
212 170
225 361
424 316
533 434
539 625
461 064
785 554
973 484
8 006
32 208
22 207
8 663
(1)
Zysk netto
(tys. zł)
17 207 Nettogewinn
14 948 (Tsd. Zl)
2004
273 009
379 207
478 283
584 421
(3)
Aktywa
ogółem
(tys. zł)
Aktiven
(Tsd. Zl)
(2)
1 178 031 Sprzedaż
(tys. zł)
851 285 Verkauf
633 229 (Tsd. Zl)
1 279 956
23 417
15 239
3
1,881
3
61 417
148 729
528 245
318 035
116 887
201 770
4
1
2
3
4
153 876
2
3
244 420
1
2,543
2,121
2
4
1,614
1
0,221
2,135
2,282
2
4
0,027
1
2002
212 170
225 361
424 316
533 434
144 238
122 265
227 400
236 401
2,543
2,046
1,851
1,825
1,484
6,986
2,827
0,890
2003
(7 = 1:2)
Rotacja
aktywów
Umschlag
der Aktiven
(6 = 2:3)
ROS (%)
(4)
478 283 Kapitał ogółem
(tys. zł)
379 207
Kapital
(Tsd. Zl)
273 009
584 421
(5)
Zobowiązania
257 950
ogółem
(tys. zł)
248 965
Schulden
194 260
(Tsd. Zl)
246 323
2,319
2,245
2,463
2,190
2,361
2,021
1,988
1,191
2004
2002
4
0,737
0,525
0,484
3
0,463
2
0,562
4,293
4,527
0,044
1
4
3
2
1
0,680
0,543
0,536
0,443
3,773
14,292
5,234
1,624
2003
ROA (%)
(8 = 6·7)
(S = 5:4)
Struktura
kapitału
0,657 Struktur
des
Kapitals
0,712
0,539
0,421
5,475
4,538
4,896
2,608
2004
Model analizy wskaźnikowej DuPonta przedsiębiorstw trzeciej grupy
Modell von DuPont-Analyse von der dritten Betriebsgruppe
4
3
2
1
2002
2,138
9,046
8,770
0,082
2003
11,785
31,241
11,277
2,917
2004
18,982
13,212
10,628
4,507
ROE (%)
(9 = 8:(1 – S)
Tabela 3
88
D. Czerwińska-Kayzer
89
Rentowność przedsiębiorstw sektora mięsnego...
W celu podsumowania wyników wszystkich przedsiębiorstw w tabeli 4 przedstawiono wskaźniki referencyjne dla rentowności sektora mięsnego wykorzystywane przez
Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa do oceny ekonomicznej wniosków
o pomoc finansową z funduszy unijnych. Z przedstawionych danych wynika, że przedsiębiorstwa należące do liderów branży rolno-spożywczej osiągnęły w większości przypadków wyższy poziom wskaźnika zwrotu kapitału własnego niż to było przyjęte dla
tego okresu. Pozostałe wskaźniki ujęte w przeprowadzonej analizie także przekraczały
wartości referencyjne. Na tej podstawie można stwierdzić, iż analizowane jednostki
gospodarcze, mimo małych wartości wskaźników rentowności uwzględnionych w badaniach, mogą być uważane za dobre i konkurencyjne.
Tabela 4
Wielkość wskaźników referencyjnych przyjętych przez ARiMR
Referenzkennziffern von der Agentur fuer Restrukturiezierung und Moderniesierung
der Landwirtschaft
Wskaźnik – Kennziffer
Wskaźniki referencyjne – Referenzkennziffern
2002/03
2004
ROS
0,97
1,66
ROA
.
0,38
ROE
–3,0
2,8
ER
39,4
39,1
Na taką sytuację składa się wiele czynników, wśród których już wcześniej wymieniano np. właściwą strategię finansowania majątku lub szybki obrót aktywami. Obok
tych czynników należy w przypadku tych przedsiębiorstw także wymienić i podkreślić
systematyczne prowadzenie ewidencji i przygotowywanie sprawozdań finansowych,
które są podstawą bieżącej oceny i weryfikacji działania.
Podsumowanie i wnioski
Z przeprowadzonych badań wynika, że kondycja finansowa przedsiębiorstw sektora
mięsnego generalnie poprawia się. Do osiągnięcia tych sukcesów gospodarczych każda
jednostka wykorzystuje różne metody. Z analizy DuPonta można wnioskować, że:
1. Stosunkowo duży wpływ na wzrost rentowności kapitału własnego, w całym
okresie badawczym we wszystkich grupach, miał wskaźnik sprzedaży, który na szczególnie niskim poziomie kształtował się w 2002 roku,
2. Przedsiębiorstwa, chcąc poprawić swe wyniki, dążyły systematycznie do lepszego
wykorzystania posiadanego majątku, na co wskazuje rosnący poziom wskaźnika rotacji
aktywów. Jednak obrót majątkiem często nie mógł „pokonać” kosztochłonnej produkcji.
3. Przedsiębiorstwa dysponujące większym majątkiem uzyskiwały wyższy poziom
rentowności sprzedaży, co z kolei może oznaczać, iż te jednostki stosują lepszą strategię
cenową i rzetelnie kontrolują koszty.
90
D. Czerwińska-Kayzer
4. Badane jednostki stosują bezpieczną strategię finansowania majątku. Prawdopodobnie duże ryzyko rynkowe powstrzymuje zarządzających od zastosowania bardziej
agresywnych strategii finansowania majątku. A ta przyniosłaby dalszą poprawę stopy
zwrotu z kapitału własnego przedsiębiorstwa. Potwierdzeniem tego wniosku może być
sytuacja przedsiębiorstwa drugiego z grupy drugiej, w którym wprowadzenie kapitału
obcego przyniosło pozytywne rezultaty, czego dowodem są uzyskane wyniki finansowe.
Literatura
Agencja Restruktyracji i Modernizacji Rolnictwa. (2005). http://www.arimr.gov.pl.
Analiza finansowa w przedsiębiorstwie. (1999). Red. L. Bednarski. PWE, Warszawa.
Czerwińska-Kayzer D., Bieniasz A. (2004): Rentowność przedsiębiorstw sektora mleczarskiego. Rocz. Nauk. SERiA 6, 2: 38-41.
Jarka S. (2005): Wykorzystanie analizy DuPonta do oceny rentowności przedsiębiorstw. Rocz.
Nauk. SERiA 7, 1: 98-102.
Polskie przedsiębiorstwa. Lista 1500. (2003). Rzeczpospolita 9.10.2003.
Polskie przedsiębiorstwa. Lista 2000. (2004). Rzeczpospolita 12.10.2004.
Polskie przedsiębiorstwa. Lista 2000. (2005). Rzeczpospolita 30.11.2005.
Rachunkowość finansowa i podatkowa. (2005). Red. T. Cebrowska. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
Żwirbla A. (2006): Analiza według modelu DuPonta – zastosowanie praktyczne. Rachunkowość
1: 10-15.
RENTABILITAET VON FLEISCHBETRIEBE IN JAHREN 2002-2004
Zusammenfassung
Hoehe: Verkauf, Rentabilitaet und Investitionsaufgabe sind erwartene Ergebnisse im Betrieb,
weil sie nicht nur auf Finanzsituation eines Betriebs selbst einflieβen, aber wirken auch auf
Gruendung von neue Arbeitsplaetze oder Konkurenz auf dem Markt ein. Damit die Betriebe
erwartene Ergebnisse bekommen koennten, soll ihre wirtschaftliche Lage kontrolliert werden.
Zur Kontrolle und Beurteilung der Finanzsituation im Betrieb benutzt man verschiedene Methoden, eine von ihnen ist die DuPont-Analyse. Sie erlaubt schnell eine Einschaetzung durchzufuehren und einflieβende Faktoren auf die Kapitalrentabilitaet zu zeigen.
Diese Methode wurde zur Einschaetzung die Rentabilitaet von Fleischbetriebe in Jahren
2002-2004 benutzt. Aus durchgefuerten Untersuchung geht es hervor, daβ die Finanzsituation von
Fleischbetrieben in untersuchenden Zeit sich verbessert. Zu dieser Verbesserung jeder Betrieb
benutzt anderes Verfahren. Allgemein kann man sagen, daβ:
– auf Wachstum der Kapitalrentabilitaet, vor allem die Verkaufsrentabilitaet und Vermoegenrotation eingeflossen haben,
– die untersuchenden Betriebe jedes Jahres zu bessere Benutzung des Vermoegens trachten,
– Groβteil von untersuchenden Betriebe eine stabile Strategie der Vermoegensfinanzierung
realisieren. Und Analyse zeigt, daβ sie eine Kapitalstruktur verbessert werden sollen,
– diese Betriebe, in denen groeβeres Vermoegen benutzt wurde, bessere Verkaufsergebnisse
erarbeitet haben. Wahrscheinlich ist es so, weil in diesen Betrieben bessere Preispolitik oder
Kostenkontrolle durchgefuehrt wurde.