Absolutyzm oświecony w Prusach iw Austrii

Absolutyzm oświecony w Prusach i
w Austrii
„Dyplomacja bez armat jest jak muzyka bez instrumentów”
Fryderyk II Wielki
1. Absolutyzm oświecony


Połączenie silnego państwa, sprawnie zarządzanego
z umową społeczną i przestrzeganiem praw
obywateli
Mit „króla-filozofa”, „pierwszego sługi państwa”
2. Budowa potęgi Prus



Rozwój Brandenburgi za
czasów Fryderyka
Wilhelma
Dodatkowo w 1657 r. Prusy
Książęce uzyskały
niezależność od Polski
1701 r. Fryderyk I (następca
Fryderyka Wilhelma)
koronował się na króla
Prus (ale rządzi tylko w
Prusach, a nie Brandenburgii, by
nie zaburzyć porządku Rzeszy)
Nabytki terytorialne Fryderyka I

Na wojnie północnej (17001721) zdobyli na Szwedach
Pomorze ze Szczecinem i
wyspami Uznam i Wolin
Fryderyk Wilhelm I („król-sierżant”)




Mimo, że nie toczył wojen to był
to pasjonat armii – 70%
dochodów szło na armię
Żelazna dyscyplina (tzw. dryl
pruski)
Stworzył armię zawodową
złożona ze stanu mieszczan i
chłopstwa, ale oficerami byli
tylko szlachcice
Na 2,5 mln obywateli było 80
tys żołnierzy (w czasie pokoju);
Polska na 38 mln ma ok. 100 tys.
Podział administracyjny Prus



Podział kraju na
prowincje, dzielone na
kamery, pod którymi
były powiaty (nimi
zarządzali landraci)
Kamerami zarządzał
Generalny Dyrektoriat
Finansów, Wojen i
Domen
Centralizacja
3. Panowanie Fryderyka II („króla-filozofa”)
1740 r. Fryderyk II Wielki został królem
Reformy Fryderyka II
Administracja

Rozbudował administrację centralną, tworząc
ministerstwa, które sam kontrolował poprzez
tworzenia instrukcji oraz analizowanie raportów
Sądownictwo




Uprościł procedury sądowe
Skodyfikował prawo
Zakazał stosowania tortur w trakcie przesłuchań
Powołał Ministerstwo Sprawiedliwości
Szkolnictwo





1763 r. wprowadził obowiązek szkolny
Uczono praktyki; na wsi kładziono nacisk na praktykę
rolniczą
Uniwersytety miały kształcić prawników i
urzędników
Laicyzacja szkół kościelnych
Kształcono nauczycieli
Sprawy religii




Tolerancja religijna (głównie z niechęci do religii)
Kontrola wszystkich instytucji kościelnych
Kler był kontrolowany przez państwo
Majątki kościelne były stopiono przejmowane
Gospodarka



Polityka merkantylizmu
Popiera rozwój manufaktur, nowych gałęzi przemysłu
Wspomagano zakłady produkujące na potrzeby armii
Rolnictwo




Nowe uprawy (ziemniaki)
Maszyny rolnicze
Kolonizowano nowe obszary poprzez osuszania bagien
Kolonizowano nowe zajęte tereny
Transport

Rozwój sieci i dróg lądowych i wodnych
4. Austria w czasie wielkich wojen
Wojna o sukcesję hiszpańską (1701-1714)




Na mocy testamenty króla
hiszpańskiego (1700r.) na tron
wstępuje wnuk Ludwika XIV – Filip
V Burbon
Koalicja
Austria+Anglia+Holandia
przeciw Francji
Pokonanie Francji (mimo tego
Filip V może pozostać na tronie)
Autria zyskuje Niderlandy Płd.,
Księstwo Mediolanu, Sardynię,
Królestwo Neapolu
Wojna o sukcesję polską (1733-1735)




Francja+Hispzania vs.
Austria+Rosja
Francja popiera Stanisława
Leszczyńskiego, Austria
elektora saskiego Augusta III
Leszczyński przegrał, ale
Francja wygrała
Austria oddaje Hiszpanii
Neapol i Sycylię, Francji
oddaje Lotaryngię
Wojna o sukcesję austriacką (1740-1748)

Cesarz Karol VI nie ma syna, więc w
1713 r. wydał sankcję pragmatyczną,
regulującą ten problem







Dziedziczenie w linii żeńskiej
Austria, Węgry i Czechy będą stanowiły
jedno państwo
Sankcję potwierdzają państwa
Europy i niby wszystko jest ok.
Ale gdy Karol VI postanowił umrzeć
elektor saski i bawarski zażądali
tronu dla siebie; mają poparcie
Francji, Hiszpanii i Prus
1741 r. Fryderyk II zajął Śląsk
Plany rozbioru Austrii przez
Francję, Saksonię i Bawarię nie
doszły do skutki
Austria traci „tylko” Śląsk
Wojny śląskie (1740-1742, 1744-1745)




1740 r. wkroczenie wojsk
pruskich na Śląsk, pokonanie
Austriaków pod Małujowicami
1742 r. rozejm we Wrocławiu
oddający Prusom Śląsk i
ziemię kłodzką
1744 r. kolejny atak pruski;
dochodzi aż do Pragi; 1745 r.
klęska Austriaków pod
Dobromierzem
1745 r. pokój w Dreźnie
ostatecznie oddaje Prusom
Śląsk
5. Wojna siedmioletnia (1756-1763)




Zbyt silne Prusy
Austria dąży do odzyskanie
Śląska; zawarcie sojuszu z
Francją, Saksonią, Rosją
Prusy mają sojusznika w postaci
Anglii
tzw. odwrócenie przymierzy







Atak Fryderyka na Saksonię w
1756r. , odpiera atak Austrii i
wchodzi do Czech
Atak Francji, Austriacy zaczynają
odzyskiwać po Śląsk
Rosja zajęła Prusy brandenurskie
(kiedyś Książęce), 1762r. weszły do
Berlina
Cud domu brandenburskiego;
1762 r. umiera caryca Elżbieta i
nowym carem jest fan Prus Piotr III
Francja się wycofuje, Anglia też
Atak Prus na Austrię
Pokój w Hubertsburgu

Śląsk jest pruski


Anglia mniej pomagała Prusom, a bardziej skupiła się na
walce z Francuzami z koloniach (Ameryka, Indie)
Zdobyli francuską Kanadę i hiszpańską Florydę i
podpisali separatystyczny (osobny) pokój z
żabojadami
6. Reformy Marii Teresy i Józefa II w Austrii



Maria Teresa panuje w latach 1740-1780
Józef II (syn) panuje z mamusią w latach 17651780
Józef II (ten sam syn) panuje samodzielnie w
latach 1780-1790
Administracja




Centralizacja władzy; Rada Państwa miała pomagać
cesarzowej w rządach
Poszczególne instytucje centralne zajmowały się
poszczególnymi dziedzinami
Jednolity system administracji terenowej
Stopniowe znoszenie odrębności poszczególnych
części monarchii
PiS (Prawo i Sądownictwo)





Rozdział administracji lokalnej od sądownictwa
Zmiany w kodeksie karnym; ograniczenie kary
śmierci, zniesienie tortur podczas przesłuchań
Jednolite przepisy dla wszystkich stanów
Ograniczono wolność słowa
Rozbudowano tajną policję
Państwo
policyjne
Gospodarka





Nowe zakłady tekstylne i metalurgiczne
Zniesiono wewnętrzne cła i regulacje dotyczące
handlu
Merkantylizm
1781-1785 zniesienia poddaństwa chłopów
Zniesienie pańszczyzny (ale chłopi nie dostali ziemi na
własność); po śmierci Józka II znów je przywrócono
Józefinizm – polityka wobec kościoła







Likwidacja klasztorów
Majątki klasztorów przejmowało państwo
Likwidacja zgromadzeń zakonnych; zostały tylko te,
które pomagały chorym oraz te zajmujące się edukacją
zmniejszono liczbę księży w parafiach
Podporządkowano hierarchię kościelną
1781r. patent tolerancyjny; swoboda wyznaniowa
Żydzi mięli dostęp do zawodów, które wcześniej
zarezerwowane były dla chrześcijan
Edukacja


Rozbudowa świeckich szkół podstawowych i
średnich
Reforma uniwersytetów; nacisk na kształcenie
urzędników