Warszawa,22.08.2014 Konsultacje planu

Warszawa,22.08.2014
Konsultacje planu rocznego współpracy rozwojowej na rok 2015 – uwagi Grupy Zagranica
I. Niepełny dokument do konsultacji
Tak jak w zeszłym roku MSZ przekazał niepełny dokument do konsultacji społecznych. Jak czytamy na
stronie Polskiej Pomocy "(...) ze względu na trwające prace nad budżetem państwa na 2015 rok oraz
zbieranie danych dot. zadań z zakresu współpracy rozwojowej realizowanych przez organy administracji
rządowej, finansowanych ze środków, których są dysponentami, z konsultacji wyłączono Część II, Aneks I i
Aneks II Planu współpracy rozwojowej (...)”
Po raz kolejny do konsultacji została przesłana jedynie część dokumentu bez istotnych aneksów
zawierających (1) projekcje wielkości alokacji finansowej kierowanej na poszczególne działania, (2)
zestawienie zadań/projektów, które realizować będą organy administracji rządowej. Rok temu propozycja
alokacji finansowej w ramach planu znalazła się dopiero w dokumentach przekazanych do konsultacji
członkom Rady Programowej Współpracy Rozwojowej, już po zakończeniu właściwych konsultacji
społecznych. Rzetelna ocena przestawionego projektu planu nie jest też możliwa bez opisania, jakie
działania realizować będzie w zakresie pomocy rozwojowej sama administracja rządowa, min.
poszczególne ministerstwa.
Postulat GZ (1):
Postulujemy skierowanie do publicznych konsultacji – w trybie przewidzianym w Zasadach Współpracy z
Partnerami Społecznymi - Części II, Aneksu I i Aneksu II niniejszego Planu.
--II. Projekty realizowane przez organy administracji rządowej
Wg projektu planu (str. 6) "(...) w realizacji projektów współpracy rozwojowej biorą udział organy
administracji rządowej, których zakres zaangażowania oraz indykatywny budżet zostały wstępnie
uzgodnione w drodze konsultacji z MSZ. Konsultacje przebiegały równolegle do prac prowadzonych nad
Planem. Planowane działania przede wszystkim będą służyć wsparciu procesów transformacji systemowej
w krajach priorytetowych polskiej współpracy rozwojowej, tj. w szczególności w krajach PW, w krajach Azji
Centralnej oraz w Tunezji. (...) Projekty organów administracji rządowej zostaną ostatecznie uzgodnione do
realizacji w pierwszym kwartale 2015 r. (...)”
Grupa Zagranica w poprzednich latach postulowała (bezskutecznie), aby plan roczny zawierał informację
dot. zasad/kryteriów wyłaniania inicjatyw realizowanych przez organy administracji rządowej.
Argumentowaliśmy, że skoro zasady konkursów grantowych Polskiej Pomocy są szczegółowo opisane, nie
ma powodu, dla którego procedury wyboru projektów realizowanych bezpośrednio przez administrację
publiczną nie miałyby być także opisane w niniejszym dokumencie. W obu przypadkach mówimy o
środkach publicznych, tak więc w obu przypadkach powinna być zapewniona przejrzystość i skuteczność w
osiąganiu celów rozwojowych.
Postulat GZ (2):
Postulujemy doprecyzowanie/uszczegółowienie informacji, w jaki sposób wyłaniane są inicjatywy
realizowane przez organy administracji rządowej.
--III. Plan ewaluacji polskiej pomocy rozwojowej
Wg projektu planu (str. 17): „(…) W 2015 roku kontynuowana będzie ewaluacja projektów i programów
polskiej współpracy rozwojowej w celu zgromadzenia obiektywnej wiedzy odnośnie trafności i efektywności
realizowanych inicjatyw rozwojowych. Zostanie ona wykorzystana do usprawnienia zarządzania i
planowania pomocy, zwłaszcza w dłuższym horyzoncie. Szczegóły działań ewaluacyjnych określi Roczny
plan ewaluacji 2015 (…)”
W treści projektu planu brakuje informacji, co konkretnie chce ewaluować MSZ w roku 2015. Plan
ewaluacji nie został przedstawiony do konsultacji społecznych. Domyślamy się, że jest to argumentowane taką otrzymaliśmy informację w zeszłym roku – tym, że „przedmiot ewaluacji nie może być konsultowany z
potencjalnie ewaluowanym podmiotem” (cytat z komentarza MSZ do naszego zeszłorocznego stanowiska w
sprawie planu rocznego na rok bieżący). Nie zgadzamy się z tym argumentem. W opinii Grupy
(formułowanej już w zeszłym roku) mylnie przyjmuje się, że przedmiotem ewaluacji są jedynie projekty
realizowane przez partnerów społecznych.
Postulaty GZ (3):
Postulujemy udostępnienie rocznego planu ewaluacji na rok 2015 do konsultacji społecznych. Poddajemy
także pod rozwagę przeprowadzenie w roku 2015 ewaluacji programu "Wolontariat - polska pomoc" (także
w kontekście znaczenia wolontariatu dla podnoszenia świadomości na temat rozwoju w PL). Ponadto
proponujemy dwa rozwiązania na rzecz upowszechniania efektów ewaluacji i podnoszenia jakości działań:
o zapisanie w wymogach zamówienia przetargowego w zakresie ewaluacji obowiązku przesyłania
podmiotom, których działania są ewaluowane skróconego raportu z badania ich projektu (teraz
powstaje jedynie ogólny raport)
o zorganizowanie otwartego spotkania/seminarium poświęconego omówieniu dotychczas
przeprowadzonych ewaluacji (takie spotkanie MSZ zorganizował w lutym br., postulujemy, aby na
początku roku 2015 także stworzyć możliwość do dyskusji na ten temat)
Ponawiamy także zeszłoroczną prośbę o wyjaśnienie, co MSZ rozumie przez ewaluację współpracy
rozwojowej. W naszej opinii, opartej o wykładnię OECD DAC, działania opisywane przez MSZ jako
ewaluacja, są działaniami monitoringowymi pozwalającymi stwierdzić, czy dofinansowany ze środków
publicznych projekt został faktycznie zrealizowany. Jest to jeden z elementów systemu ewaluacji pomocy
rozwojowej, niezmiernie ważny i potrzebny, ale niewystarczający. Oprócz monitoringu, system ewaluacji
powinien zawierać również określenie rezultatów dla konkretnych regionów/priorytetów oraz ocenę
wpływu wszystkich działań podjętych w ramach pomocy rozwojowej (w danym czasie) na osiągnięcie
zamierzonych rezultatów dla konkretnego regionu/priorytetu. Jest to w pewnym sensie ocena skuteczności
działania zarówno MSZ jako głównej instytucji realizującej pomoc rozwojową, innych podmiotów
administracji publicznej no i oczywiście partnerów społecznych. W odniesieniu do tak zdefiniowanej
ewaluacji, widzimy głęboki sens w tworzeniu rocznych planów ewaluacji pomocy rozwojowej,
przeznaczaniu na to konkretnych kwot finansowych i nie widzimy konfliktu interesów w poddawaniu ich
konsultacjom społecznym jako części Planu Współpracy Rozwojowej w 2014r.
Przypominamy tutaj jeszcze raz rekomendacje OECD zawarte w przeglądzie polskiej pomocy z roku 2010 r.
(pdf). Chodzi o taką konstrukcję ewaluacji, aby wspierała zarządzanie dla rezultatów (rezultatów całej
współpracy rozwojowej, a nie tylko poszczególnych projektów), cytat z przeglądu: „(…) it will become
increasingly important for Poland to be able to demonstrate the results of the development work that it is
contributing to. To this end, a good system of monitoring, evaluation and results based management would
be essential. This will require MFA to build a strong independent monitoring and evaluation system in line
with international standards. This includes a need to establish results frameworks for major programmes,
improve monitoring during project implementation, to improve ex-post evaluation, and to integrate lessons
from evaluations into future programmes. Evaluations should consistently be made public in order to
improve accountability in Poland and partner countries. When designing its monitoring and evaluation
system, Poland may wish to refer to the DAC guidance related to development evaluations (…) Aid
effectiveness principles require joint evaluations involving all the donors engaged in a particular sector or
programme, preferably together with the partner country and Poland should work towards this kind of
collaboration (…)”
--IV. System Małych Grantów
Wg projektu planu (str. 6): „(…) w ramach SMG prowadzone są także działania rozwojowe, w które
zaangażowany jest polski sektor prywatny dostarczając produkty i usługi. Wdrażane projekty przyczyniają
się do redukcji ubóstwa i podniesienia standardów życia w krajach rozwijających się. Beneficjentem
podejmowanych inicjatyw jest społeczność lokalna z krajów-biorców pomocy rozwojowej (…)”
Postulat GZ (4):
Postulujemy przedstawienie uzasadnienia do wyboru polskiego sektora prywatnego do realizacji działań w
ramach systemu Małych Grantów. Wiele analiz wskazuje na to, że preferowanie lokalnego sektora
prywatnego w realizacji takich działań nie tylko obniża ich koszt, ale też podnosi rezultaty rozwojowe
poprzez dodatkowe wsparcie lokalnej gospodarki i rynku pracy. Biorąc pod uwagę ograniczone środki
przekazywane przez Polskę na pomoc rozwojową (pozostające znacznie poniżej zobowiązań podjętych
przez polski rząd), efektywność ich wykorzystania powinna być kluczowym kryterium wyboru
mechanizmów pomocowych i nie może być ograniczana na rzecz wsparcia polskiego eksportu.
--V. Edukacja globalna
 W opisanych w projekcie planu działaniach dotyczących edukacji globalnej (str. 14-16), nie ma mowy o
dofinansowaniu wkładów własnych do projektów finansowanych ze źródeł zewnętrznych. Z punktu
widzenia organizacji zrzeszonych w Grupie Zagranica jest to niezwykle ważne działanie, pozwalające na
mobilizację większej puli środków na realizację zadań z zakresu edukacji globalnej. Co więcej, niedługo
ogłoszone zostaną wyniki największego w ciągu ostatnich lat konkursu na działania z zakresu edukacji
globalnej i podnoszenia świadomości ze środków Komisji Europejskiej, w którym udział wzięło wiele
polskich organizacji pozarządowych.
Postulat GZ (5):
Postulujemy zapisanie w Planie rocznym zadania odnoszącego się do dofinansowania wkładów własnych
do projektów edukacji globalnej finansowanych ze źródeł zewnętrznych. Ponadto postulujemy
uwzględnienie wśród adresatów działań edukacyjnych również sektora biznesowego oraz instytucji
publicznych, tzn. uwzględnienia w ramach edukacji globalnej – zgodnie z podejściem Unii Europejskiej kampanii społecznych i rzeczniczych prowadzonych przez organizacje pozarządowe.
 Wg projektu planu (str. 15): „(…) działania, mające na celu zwiększanie wiedzy i świadomości
mieszkańców Polski nt. problemów rozwojowych na świecie oraz polskiej i europejskiej współpracy
rozwojowej, będą zgodne z celami Europejskiego Roku na Rzecz Rozwoju (…)”
Postulat GZ (6):
Wskazane naszym zdaniem jest szczegółowe opisanie w dokumencie działań, które MSZ planuje w
ramach Europejskiego Roku Rozwoju (na podstawie składanego do Komisji Europejskiej narodowego
planu działań dot. ERR 2015).
 Projekt planu następująco definiuje edukację globalną (str. 14-15): „Edukacja globalna to część
kształcenia obywatelskiego oraz wychowania, która obejmuje inicjatywy edukacyjne skierowane do
polskiego społeczeństwa. Jej celem jest zwiększenie świadomości na temat problemów rozwojowych i
współzależności globalnych, wpływających na procesy rozwoju na świecie.”
Postulat GZ (7):
Grupa Zagranica stoi na stanowisku, że dla przejrzystości warto używać definicji edukacji globalnej
zapisanej w Porozumieniu w sprawie wspierania rozwoju edukacji globalnej w Polsce z 2010 r. i
używanej dotychczas przez MSZ. Postulujemy odniesienie się do niej w treści Planu.
--VI. Polityka stypendialna w planie rocznym współpracy rozwojowej
Wg projektu planu (str. 6-7): "(...) polityka stypendialna jest ważnym instrumentem wspierania rozwoju
krajów partnerskich. Stypendia służą zarówno wzmocnieniu kadr danego kraju, jak i nawiązaniu kontaktów,
które w przyszłości przyniosą wymierne i obopólne korzyści. Stypendyści, wzbogaceni o nową wiedzę i
doświadczenia posiadają potencjał do inicjowania i wspierania długofalowych zmian w swoich krajach.
Najzdolniejsi z nich mają możliwość pobytu i kształcenia się na najlepszych polskich uczelniach w ramach 7
programów stypendialnych współfinansowanych przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych (...)"
Grupa Zagranica stoi na stanowisku (wyrażanym min. w zeszłorocznym raporcie monitoringowym), że
dyskusyjne jest zaliczanie środków przeznaczonych na pomoc stypendialną dla studentów z krajów
rozwijających do oficjalnej pomocy rozwojowej. Takie postępowanie ma sens tylko wtedy, kiedy istnieje
udokumentowane programowe podejście do specyfiki potrzeb kraju pochodzenia studenta. Potrzebne są
konkretne założenia, umożliwiające dostosowanie kierunku studiów, na które uczęszcza cudzoziemiec, do
strategii rozwoju oraz priorytetowych dziedzin wsparcia dla kraju jego pochodzenia. Bez tego trudno
udowodnić, że studia, na które uczęszczała dana osoba, w jakimkolwiek stopniu przyczynią się do rozwoju
kraju jej pochodzenia.
Postulat GZ (8):
Rozumiemy, że MSZ rozpoczął już prace nad analizą/ewaluacją obecnego systemu stypendialnego.
Postulujemy odniesienie się do tego w planie rocznym wskazując istotność klarownego opisania związku
polityki stypendialnej państwa skierowanej do studentów z krajów rozwijających się z celami
strategicznymi polskiej współpracy rozwojowej.
--VII. Inne
 Harmonogram konkursów „Polska Pomoc” jest ważnym elementem planowania dla organizacji
pozarządowych zrzeszonych w Grupie Zagranica. Grupa stoi na stanowisku, że indykatywny kalendarz
konkursów powinien być ogłaszany już na etapie publikacji Planu rocznego, aby umożliwić efektywne
planowanie partnerom społecznym.
Postulat GZ (9):
Postulujemy zamieszczenie w Planie indykatywnego kalendarza konkursów dla partnerów społecznych,
przy czym ewentualne zmiany w kalendarzu mogłyby być ogłaszane na stronie Polskiej Pomocy.
 Ponieważ plan roczny jest dokumentem operacyjnym odnoszącym się do konkretnych działań
realizowanych w ramach polskiej pomocy uważamy, że powinno się w nim znaleźć odniesienie do
bieżących wydarzeń w krajach docelowych Polskiej Pomocy. Widzimy potrzebę zaakcentowania
istotności wsparcia dla tych krajów, w których ogólna sytuacja polityczno-społeczna pogorszyła się i
przez co istnieją przesłanki do poświęcenia im szczególnej uwagi.
Postulat GZ (10):
Postulujemy odniesienie się w planie rocznym do sytuacji na Ukrainie, w Autonomii Palestyńskiej i
Azerbejdżanie. Taki opis mógłby się znaleźć zarówno we wstępie do Planu jak i w części Szczegółowe
informacje o polskiej współpracy rozwojowej w krajach priorytetowych w 2015 r. (str. 8).
---