1 KONSULTACJE PROJEKTU PLANU

Warszawa, 29.10.2015
KONSULTACJE PROJEKTU PLANU ROCZNEGO WSPÓŁPRACY ROZWOJOWEJ NA ROK 2016
– UWAGI GRUPY ZAGRANICA
W odpowiedzi na ogłoszone w dn. 20.10.2015 r. zaproszenie do udziału w konsultacjach części
projektu Planu współpracy rozwojowej w 2016 r., Grupa Zagranica przedkłada poniższe postulaty.
I. NIEPEŁNY DOKUMENT DO KONSULTACJI
MSZ przekazał niepełny dokument do konsultacji społecznych (sygnalizowaliśmy ten problem w latach
poprzednich).
W ogłoszeniu o ich rozpoczęciu nie podane zostało żadne uzasadnienie, z jakiego powodu do konsultacji
przekazano jedynie część I Planu, część III Planu oraz aneksy I i II. Nie są znane propozycje MSZ dotyczące
(1) zadań z zakresu współpracy rozwojowej, realizowanych z funduszy, których dysponentami są organy
administracji rządowej, (2) projekcji wielkości alokacji finansowej kierowanej na poszczególne działania.
W naszej opinii w takiej sytuacji trudno jest oczekiwać od partnerów społecznych całościowej oceny
przestawionego projektu planu na przykład w tak istotnym aspekcie jak alokacja finansowa w odniesieniu
do poszczególnych krajów priorytetowych, poszczególnych priorytetów tematycznych czy też
wymienionych na str. 6-7 dokumentu inicjatyw flagowych.
Postulat Grupy Zagranica (1):
Postulujemy skierowanie do publicznych konsultacji – w trybie przewidzianym w Zasadach Współpracy z
Partnerami Społecznymi ww. brakujących części projektu. W przypadku odmowy prosimy o uzasadnienie
takiego procedowania powołując się na stosowne przepisy.
II. BUDOWA POTENCJAŁU POLSKICH NGO WE WSPÓŁPRACY ROZWOJOWEJ
W uchwalonym w październiku br. Wieloletnim Programie Współpracy Rozwojowej 2016-20 (str. 35) został
zawarty zapis o tym, że „(…) podjęte zostaną działania zmierzające do budowania potencjału organizacji
pozarządowych (…)”. W projekcie planu rocznego nie znajdujemy żadnego odniesienia się do tej kwestii.
W tym kontekście przypominamy także, że już od listopada tego roku w ramach nowelizacji ustawy o
działalności pożytku publicznego i o wolontariacie pojawia się obowiązek tworzenia programów
współpracy z NGO (więcej informacji).
Postulat Grupy Zagranica (2):
Wnioskujemy o przedstawienie konkretnych działań w zakresie budowania potencjału organizacji
pozarządowych planowanych na rok 2016.
1
III. POLITYKA STYPENDIALNA W PLANIE ROCZNYM WSPÓŁPRACY ROZWOJOWEJ (STR. 6)
Wg projektu planu: "(...) polityka stypendialna jest ważnym instrumentem wspierania rozwoju krajów
partnerskich. Stypendia służą zarówno wzmocnieniu kadr danego kraju, jak i nawiązaniu kontaktów, które
w przyszłości przyniosą wymierne i obopólne korzyści. Stypendyści, wzbogaceni o nową wiedzę i
doświadczenia posiadają potencjał do inicjowania i wspierania długofalowych zmian w swoich krajach (...)"
Grupa Zagranica stoi nieodmiennie na stanowisku, że zaliczanie środków przeznaczonych na pomoc
stypendialną dla studentów z krajów rozwijających do oficjalnej pomocy rozwojowej jest zasadne tylko
wtedy, kiedy istnieje udokumentowane programowe podejście do specyfiki potrzeb kraju pochodzenia
studenta. Potrzebne są konkretne założenia, umożliwiające dostosowanie kierunku studiów, na które
uczęszcza cudzoziemiec, do strategii rozwoju oraz priorytetowych dziedzin wsparcia dla kraju jego
pochodzenia. Bez tego trudno udowodnić, że studia, na które uczęszczała dana osoba, w jakimkolwiek
stopniu przyczynią się do rozwoju kraju jej pochodzenia.
Postulat Grupy Zagranica (3):
Wytyczne DAC OECD dopuszczają wliczanie kosztów studentów jedynie pod warunkiem
udokumentowania programowego podejścia do specyfiki potrzeb kraju pochodzenia studenta.
Wnioskujemy zatem o udostępnienie - na przykład w formie aneksu do Planu - dokumentu
zawierającego opis takiego programowego podejścia.
IV. KONKURSY GRANTOWE W RAMACH PP 2016 (STR. 20-22) - PROJEKTY MODUŁOWE
W projekcie Planu odwołanie do kwestii projektów modułowych znajduje się w dwóch miejscach:
 „(…) W ramach konkursu „Polska pomoc rozwojowa 2016” będą dofinansowane m.in. projekty
modułowe tj. projekty składające się z dwóch niezależnych i realizowanych sekwencyjnie modułów
w latach 2016-2017 (…)” (str. 7)
 „(…) Przewiduje się możliwość zgłaszania projektów o okresie wdrażania dłuższym niż jeden rok,
składających się z dwóch modułów realizowanych sekwencyjnie na podstawie odrębnych umów:
pierwszy do realizacji w 2016 r. i finansowany w ramach limitów środków, a drugi finansowany
warunkowo w 2017 r. (…)” (str. 21)
W opinii Grupy Zagranica projekty modułowe są o tyle istotne, że stanowią protezę finansowania
wieloletniego. GZ w ostatnim roku spotykała się kilkukrotnie z podsekretarzem stanu ds. współpracy
rozwojowej oraz z kierownictwem DWR, aby wskazać na brak jakichkolwiek skoordynowanych działań
administracji rządowej na rzecz zwiększania potencjału NGO w tym obszarze tematycznym. Jednym z
kluczowych wyzwań jest właśnie brak finansowania wieloletniego, a warto przypomnieć, że przejście od
formuły jednostkowych projektów do wieloletnich programów było jedną z rekomendacji przeglądu
polskiego systemu pomocy rozwojowej przeprowadzonego przez DAC OECD w 2010 r. (!)
2
W tym kontekście GZ w bieżącym roku postulowała - jako rozwiązanie na krótki okres - rozszerzenie
zakresu modułowości we wszystkich konkursach PP, proponując (do momentu wprowadzenia
odpowiednich regulacji umożliwiających finansowanie wieloletnie) wprowadzenie modułowości
wydłużonej do 3 lat w kolejnej edycji konkursów PP w roku 2016. Warto dodać, że w trakcie spotkania
przedstawicieli GZ z kierownictwem DWR MSZ w dn. 21 maja 2015 padła ze strony MSZ deklaracja
gotowości do rozmów w tej sprawie.
W komentowanym zapisie MSZ konserwatywnie proponuje - tak jak w latach poprzednich - modułowość 2letnią. Co więcej, przy zachowaniu formuły z lat poprzednich mamy de facto do czynienia z koniecznością
napisania (przy modułowości 2-letniej) dwóch osobnych projektów, co podważa efektywność wydawania
środków na poczet osiągniecia jak najlepszych rezultatów rozwojowych.
Postulat Grupy Zagranica (4):
Wnioskujemy o wprowadzenie do planu rocznego zapisów umożliwiających realizację 3-letnich
projektów modułowych. Apelujemy o opracowanie regulaminów konkursu w taki sposób, aby w jak
największym stopniu zapewnić ciągłość i spójność merytoryczną projektów realizowanych w okresie
dłuższym niż rok.
Postulat Grupy Zagranica (5):
Wnioskujemy o uzasadnienie zapisu o tym, że „(…) nie przewiduje się dofinansowania projektów
modułowych na rzecz Mjanmy i Senegalu (…)”.
V. KONKURSY GRANTOWE W RAMACH PP 2016 (STR. 20-22)
W odniesieniu do zapisów dotyczących konstrukcji konkursów grantowych planowanych na rok 2016 w
ramach PP, przypominamy dotychczasowe postulaty Grupy Zagranica w tej kwestii:
a) stworzenie efektywnego mechanizmu wsparcia polskich NGO w pozyskiwaniu środków z budżetu
UE i innych źródeł poza budżetem RP;
W latach 2004 – 2013 Komisja Europejska udzieliła prawie 4 000 grantów na realizację działań w
zakresie pomocy rozwojowych, zaledwie 0,025% z nich przypadło w udziale polskim organizacjom.
Jest to mniej niż wiele innych krajów naszego regionu. Jednym z ważnych czynników zniechęcających
NGO do udziału w projektach finansowanych ze środków KE jest niepewność dotycząca możliwości
pozyskania wymaganego wkładu własnego.
Postulujemy zorganizowanie osobnego konkursu na dofinansowanie projektów finansowanych ze
środków innych niż budżet RP, z możliwością projektów modułowych do 3 lat.
Szczegółowo postulujemy, aby kryteria oceny wniosków w konkursie uwzględniały nie tylko rezultaty
zakładane w samym projekcie, ale też zakładane rezultaty i wartość szerszego projektu, do którego
pozyskiwane jest dofinansowanie.
b) zwiększenie limitów kosztów administracyjnych w projektach;
3
Obecne limity kosztów administracyjnych w projektach Polskiej Pomocy nie odzwierciedlają
rzeczywistych kosztów ponoszonych przez organizacje pozarządowe realizujące projekty oraz nie
pozwalają na ustalenie godnych wynagrodzeń dla koordynatorów/ek projektów, nie mówiąc już o
stworzeniu możliwości zatrudnienia dodatkowego personelu, również potrzebnego do realizacji
projektu, lub stworzenia możliwości rozwoju zawodowego pracowników i pracownic.
Postulujemy zwiększenie limitu udziału kosztów administracyjnych w całkowitej wartości dotacji do
min. 20% lub, na wzór projektów finansowanych ze środków KE, wprowadzenie możliwości
uwzględniania kosztów koordynacji w kategorii kosztów programowych.
c) uwzględnienie w regulaminach konkursów PP
pracowników NGO w ramach projektów;
kwalifikowalności
kosztów
dokształcania
d) uwzględnienie w regulaminach konkursów PP kwalifikowalności kosztów zakupu środków stałych;
e) uwzględnienie w regulaminach konkursów PP kwalifikowalności kosztów wizyt studyjnych w krajach
partnerskich;
f) uznanie działań rzeczniczych skierowanych do takich grup docelowych jak decydenci (administracja
publiczna/parlament) czy sektor prywatny jako działań z zakresu edukacji globalnej;
g) przywrócenie praktyki umożliwiania uzupełniania dokumentacji wnioskowej na etapie oceny
formalnej.
Postulat Grupy Zagranica (6):
Wnioskujemy o uwzględnienie powyższych (a-g) postulatów w opisie konstrukcji konkursów grantowych
na rok 2016 (str. 20-22).
Postulat Grupy Zagranica (7):
W odniesieniu do konkursu ‘Edukacja globalna’ (opis na str. 18 oraz str. 21-22) wnioskujemy o włączenie
do jego celów, celu specjalnego związanego z uwrażliwianiem polskiego społeczeństwa na sytuację na
Bliskim Wschodzie i w krajach Afryki Subsaharyjskiej, która zmusza mieszkańców tych obszarów do
ucieczki z kraju (mówimy zarówno o uchodźcach, jak i migrantach ekonomicznych). W naszej opinii MSZ
w ramach edukacji globalnej powinien reagować na dramatyczny niedobór wiedzy na ten temat w
Polsce.
Postulat Grupy Zagranica (8):
4
W odniesieniu do konkursu ‘Wolontariat’ (opis na str. 18-19 oraz str. 22 projektu Planu) wnioskujemy o
uzupełnienie treści o uzasadnienie wyboru krajów docelowych projektów w tym obszarze (Boliwia,
Ekwador, Etiopia, Ghana, Jamajka, Kenia, Mjanma, Palestyna, Paragwaj, Peru, Rwanda, Senegal,
Tanzania, Uganda i Zambia).
Postulat Grupy Zagranica (9):
W odniesieniu do konkursu ‘Polska pomoc rozwojowa’ (str. 20 projektu Planu) wnioskujemy o
uzupełnienie treści o uzasadnienie wysokości minimalnej wnioskowanej kwoty dotacji dla
poszczególnych krajów priorytetowych.
VI. POMOC HUMANITARNA (STR. 16-17)
W projekcie Planu czytamy min. „(…) pomocą humanitarną udzielaną przez Rząd RP od 2012 roku objęci są
uchodźcy i osoby dotknięte konfliktem w Syrii. Ze względu na skalę kryzysu migracyjnego, w ramach Planu
współpracy rozwojowej w 2016 r. kontynuowana będzie pomoc humanitarna na rzecz uchodźców i osób
wewnętrznie przesiedlonych w regionie Bliskiego Wschodu, przede wszystkim uchodźców syryjskich (…)”.
Postulat Grupy Zagranica (10):
Postulujemy umożliwienie wspierania przez MSZ działań także w samej Syrii, a nie tylko w krajach
ościennych, w których znajdują się uchodźcy.
VII. WSPÓŁPRACA ROZWOJOWA W RAMACH ORGANIZACJI MIĘDZYNARODOWYCH (STR. 17)
W projekcie Planu wymieniono (na str. 18) podstawowe przesłanki przy podejmowaniu decyzji o wpłatach
wielostronnych: „(…) wpłaty mają charakter uzupełniający względem dwustronnych przedsięwzięć, służą
celom, które nie mogą być skutecznie realizowane w ramach dwustronnej pomocy rozwojowej (…) będą
przede wszystkim kierowane do tych funduszy i programów wielostronnych, które są spójne z celami
polityki zagranicznej RP oraz priorytetami geograficznymi i tematycznymi programu polskiej współpracy
rozwojowej (…) poprzez redukcję liczby wpłat zwiększone zostaną kwoty wsparcia na fundusze i programy
realizujące zadania szczegółowe ważne z punktu widzenia priorytetów polskiej pomocy rozwojowej (…)”.
Przy okazji pracy nad tegorocznym raportem monitoringowym, GZ zadała pytania przedstawicielowi DWR
MSZ o zasady dotyczące wpłat dobrowolnych do organizacji międzynarodowych. Otrzymaliśmy odpowiedź
(za którą dziękujemy) zawierającą min. informację, że „(…) co roku MSZ przedstawia zaangażowanym
resortom, placówkom dyplomatycznym i departamentom w MSZ tabelę z wpłatami z roku poprzedniego
wraz z budżetem na dany rok. Na podstawie odpowiedzi przekazanych do DWR MSZ podejmowana jest
decyzja [przez Krajowego Koordynatora Pomocy Rozwojowej, którym zwyczajowo jest wiceminister w MSZ
odpowiedzialny za współpracę rozwojową] (…)”.
Postulat Grupy Zagranica (11):
5
Wnioskujemy o przesłanie do konsultacji społecznych listy proponowanych wpłat dobrowolnych do
organizacji międzynarodowych (raportowanych jako ODA). Alternatywnie postulujemy załączenie do
planu rocznego uzasadnień dla poszczególnych wpłat.
VIII. SPÓJNOŚĆ POLITYKI NA RZECZ ROZWOJU (STR. 18)
Wg projektu planu w części dotyczącej kwestii spójności polityki na rzecz rozwoju czytamy min., że „(…)
obszar priorytetowy w ramach PCD realizowany będzie na podstawie opracowanych przez Ministerstwo
Finansów, wiodące w ww. obszarze - rocznych planów działań (…)”.
Postulat Grupy Zagranica (12):
Wnioskujemy o przekazanie do konsultacji wskazanego w powyższym zapisie planu działań
opracowywanego przez Ministerstwo Finansów. Proponujemy, aby plan działań w zakresie PCD był
załącznikiem do planu rocznego współpracy rozwojowej.
IX. WSPÓŁPRACA Z SEKTOREM PRYWATNYM (STR. 19)
Wytyczne ONZ dotyczące biznesu i praw człowieka wskazują na ważną rolę państwa w zapewnieniu
przestrzegania praw człowieka również przez strony trzecie (biznes). Opierają się na uznaniu istniejących
zobowiązań państw do poszanowania, ochrony oraz realizacji praw człowieka wskazując między innymi, że:
„Państwa powinny podejmować dodatkowe kroki w celu zapewnienia ochrony przed naruszaniem praw
człowieka przez przedsiębiorstwa będące własnością państwa lub przez nie kontrolowane lub też takie,
które korzystają z istotnego wsparcia lub usług instytucji państwowych, takich jak agencje udzielające
kredytów eksportowych, rządowych ubezpieczeń inwestycji lub gwarancji, w tym poprzez wymaganie tam,
gdzie jest to właściwe, due diligence** (zachowania należytej staranności) w zakresie przestrzegania praw
człowieka.” (I B., pkt 4.).
Postulat Grupy Zagranica (13):
Postulujemy dodanie następującego fragmentu do podrozdziału o sektorze prywatnym:
„Zgodnie z Wytycznymi ONZ dotyczącymi biznesu i praw człowieka, polski sektor prywatny chcący
inwestować w krajach Południa, będzie informowany, zachęcany i monitorowany przez instytucje
realizujące polską współpracę rozwojową w zakresie przestrzegania najlepszych istniejących standardów
OECD, ONZ oraz istniejących obligacji prawnych dotyczących przejrzystego i odpowiedzialnego globalnie
działania. Wszelkie wsparcie publiczne dla działań polskiego sektora prywatnego w krajach rozwijających
się będzie warunkowane jasnymi zobowiązaniami do wypełniania istniejących standardów OECD i ONZ
6
(Wytyczne ONZ dotyczące biznesu i praw człowieka, Wytyczne OECD dla Przedsiębiorstw
Wielonarodowych dotyczące prowadzenia biznesu w sposób społecznie odpowiedzialny).”
X. PLAN EWALUACJI POLSKIEJ POMOCY ROZWOJOWEJ (STR. 20)
W odpowiedzi na uwagi Grupy Zagranica złożone do projektu planu rocznego na rok 2015, MSZ stwierdził,
że rozważy przedstawioną przez GZ propozycję ewaluacji programu "Wolontariat - polska pomoc" (min. w
kontekście znaczenia wolontariatu dla podnoszenia świadomości na temat rozwoju w Polsce).
Postulaty Grupy Zagranica (14):
Wnioskujemy o uwzględnienie powyższego postulatu w planie WR na rok 2016 oraz/lub uzasadnienie
nieuwzględnienia tego postulatu w projekcie planu WR na rok 2016.
XI. PROJEKTY REALIZOWANE PRZEZ ORGANY ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ (STR. 20)
Wg projektu Planu (str. 20):
 „(…) projekty organów administracji rządowej będą realizowane w wybranych krajach Partnerstwa
Wschodniego i w Palestynie (…)”
 „(…) w pierwszym kwartale 2016 r. MSZ zorganizuje nabór na projekty dla organów administracji rządowej i
jednostek im podległych. Projekty zostaną poddane ocenie i zostaną uzgodnione do realizacji (…)”
Postulat Grupy Zagranica (15):
Wnioskujemy o uzupełnienie treści o uzasadnienie wyboru krajów, w których realizowane będą projekty
organów administracji publicznej.
Postulat Grupy Zagranica (16):
Zwracamy się z wnioskiem o przekazanie do konsultacji zasad oceniania wniosków w ramach tego
naboru.
7