Wybrane standardy bezpieczeństwa personelu medycznego w

Wybrane standardy
bezpieczeństwa personelu
medycznego w świetle
aktualnego prawa
1
Fakty…
KaŜdy pacjent to potencjalny nosiciel czynnika
zakaźnego.
KaŜdy kontakt z jego krwią, wydalinami i
wydzielinami moŜe być niebezpieczny.
Środowisko szpitalne to rezerwuar drobnoustrojów
chorobotwórczych, często o specyficznych
mechanizmach oporności.
2
Szpitalne drobnoustroje chorobotwórcze
24 % bakterie gram (+)
41 % bakterie gram (–)
14% wirusy
7 % grzyby
8 % prątki
4 % inne
Na podstawie „InfectiousDiseases” 2004; Medline1997 –2002
3
Nosicielstwo:
Nosicielstwo zwiększa ryzyko zakaŜenia w niektórych
populacjach pacjentów
Nosicielstwo MRSA gronkowiec złocisty oporny na metycylinę
Nosicielstwo nosowe:
Zdrowi ludzie -18-45%
Personel medyczny -22-35%
Atopowe zapalenie skóry -90%
Dializowani - 25-80% - 4 x wzrasta RR infekcji dostępu
naczyniowego
Nawracające zakaŜenia skóry -40-100%
Nosicielstwo gardłowe:
Zdrowi ludzie 40-65%.
4
Ryzyko zakaŜenia MRSA u personelu:
26 pielęgniarek, 1 miesiąc opieki nad nosicielami MRSA
13 pielęgniarek nabyło MRSA
1 pielęgniarka–– trwałe nosicielstwo
12 pielęgniarek––40 epizodów krótkotrwałego
nosicielstwa w róŜnym czasie
Największe ryzyko zakaŜenia związane ze zmianą
opatrunku i pielęgnacją pacjenta.
5
Jednak…
Obecność drobnoustrojów w środowisku nie jest
jednoznaczna z ich transmisją na pacjenta i personel.
O moŜliwości transmisji decyduje prawidłowość
wykonania procedur higienicznych:
HIGIENA RĄK
DEKONTAMINACJA (mycie, dezynfekcja, sterylizacja)
narzędzi, sprzętu medycznego oraz powierzchni
Stosowanie odpowiednich do poziomu ryzyka
środków ostroŜności.
6
Higiena rąk:
Higiena rąk to podstawowa procedura chroniąca pacjenta i personel
przed kolonizacją i aktywnym zakaŜeniem a środowisko oddziału
przed skaŜeniem
Dezynfekcja - proces redukcji ilości biologicznych czynników
chorobotwórczych przez zastosowanie metod fizycznych i
chemicznych
Stosowana:
- przed i po kaŜdym kontakcie z pacjentem, jego wydalinami
i wydzielinami
- podczas zmiany rękawiczek gdy doszło do ich uszkodzenia
- po zdjęciu rękawiczek jednorazowych
- w trakcie procedur wieloetapowych.
7
Stanowisko higieny rąk:
Rozporządzenie M Z z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie wymagań,
jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym
pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej. Dziennik
Ustaw 2011 Nr 31,poz. 158
§ 21. Śluza umywalkowo-fartuchowa powinna być wyposaŜona w:
1) umywalkę z baterią uruchamianą bez kontaktu z dłonią;
2) miejsca na ubrania z zachowaniem rozdziału ubrań czystych i
brudnych;
3) dozownik z mydłem w płynie;
4) dozownik ze środkiem dezynfekcyjnym uruchamiany bez
kontaktu z dłonią;
5) pojemnik z ręcznikami jednorazowego uŜycia i pojemnik na
zuŜyte ręczniki;
6) zamykany pojemnik na brudną bieliznę.
8
Higiena rąk:
Rozporządzenie o szkodliwych czynnikach biologicznych w
miejscu pracy (Dz. U. 2005.81.716)
§ 11.3.
Pracodawca zapewnia właściwe pomieszczenia,
urządzenia higieniczno sanitarne a takŜe środki higieny
osobistej oraz gdy jest to konieczne, środki do
odkaŜania skóry i błon śluzowych
9
Środki ostroŜności:
Standardowe:
Zabezpieczają przed zakaŜeniami przenoszonymi
przez krew, wydaliny i wydzieliny oraz nieuszkodzoną
skórę i błony śluzowe pacjentów zakaŜonych/nosicieli
lub zdrowych
rękawice, maski, okulary, fartuchy
Dodatkowe:
Zabezpieczają przed zakaŜeniami wywołanymi przez
szczególnie niebezpieczne drobnoustroje. ZaleŜą od
drogi transmisji drobnoustroju. Są stosowane jako
dodatek do standardowych środków ostroŜności.
10
Środki ochrony indywidualnej:
Kodeksu pracy Art. 237.6Art. 237.6
§1.Pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi
nieodpłatnie środki ochrony indywidualnej zabezpieczające
przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia
czynników występujących w środowisku pracy
Rozp. o czynnikach biologicznych w miejscu pracy (2005_81_716)
§7.5.Pracodawca zapewnia pracownikom środki ochrony
zbiorowej lub środki ochrony indywidualnej, odpowiednie do
rodzaju i poziomu naraŜenia
§11.2. WyposaŜenia pracownika w odpowiednie środki ochrony
indywidualnej
11
OdzieŜ i obuwie robocze:
Kodeks pracy
Art. 237.7 §1.Pracodawca jest obowiązany dostarczyć
pracownikowi nieodpłatnie odzieŜ i obuwie robocze
Art. 237.9 §2.Pracodawca jest obowiązany zapewnić (...) pranie,
konserwację, naprawę i odkaŜanie odzieŜy i obuwia roboczego
Art. 237.10 §2.Powierzanie pracownikowi prania, konserwacji i
odkaŜania odzieŜy i obuwia ochronnego, które w procesie pracy
uległy skaŜeniu materiałem biologicznie zakaźnym, jest
niedopuszczalne.
12
Dz.U.2005.81.716:
Rozporządzenie MZ w sprawie szkodliwych czynników
biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz
ochrony zdrowia pracowników zawodowo naraŜonych
na te czynniki
Klasyfikacja i wykaz czynników
Wykaz prac:
Praca w jednostkach ochrony zdrowia
Praca w laboratoriach klinicznych lub diagnostycznych
Szczegółowe warunki ochrony
Sposób prowadzenia rejestrów osób naraŜonych.
13
Grupa 2:
Mogą wywoływać choroby ––mogą być niebezpieczne dla
pracownika:
Clostridium perfringens, botulinum, tetani
Escherichia coli i Klebsiella spp.
Mycobacterium spp
Salmonella i Shigella
Staphylococcus aureus
Streptococcus pyogenes, pneumoniae
Wirus ospy wietrznej, świnki, odry
WZW typu A
Rotawirusy
Candida albicans
14
Grupa 3:
Mogą wywoływać cięŜkie choroby ––są niebezpieczne
są dla pracownika:
Escherichia coli ––szczepy werocytotoksyczgenne
Mycobacterium tuberculosi
Rickettsia
Salmonella typ hi
WZW typu B, typu C
Ludzkie wirusy nabytego niedoboru odporności
Czynniki niekonwencjonalne:Choroba Creutzfelda––
Jakoba, gąbczasta encefalopatia bydła (BSE)
15
Grupa 4:
Wywołują cięŜkie choroby ––są
niebezpieczne dla pracownika:
Wirus gorączki Lassa
Wirus kongijsko––krymskiej gorączki
krwotocznej
Wirus Ebola
Wirus Marburg
Wirus ospy
16
Postępowanie:
Poinformowanie inspektora PIS
Unikania (w miarę moŜliwości) stosowania czynnika
Stworzenie rejestru prac naraŜających pracowników
Ograniczanie liczby pracowników naraŜonych
Opracowanie organizacji pracy pozwalającej
ograniczyć/unikać kontakt z czynnikiem
Zapewnienie środków ochrony zbiorowej oraz
indywidualnej
Zapewnienie środków higieny
Zapewnienie bezpiecznych warunków odkaŜania i
czyszczenia (niszczenia) odzieŜy skaŜonej)
Oznakowanie pomieszczeń zagroŜonych
17
Postępowanie:
Sporządzania planu postępowania w przypadku
awarii ( (czynnik z grupy 2--4)
Opracowania procedury postępowania z odpadami
Dostępu do systematycznych szkoleń pracowników
Opracowania i stosowania procedur bezpiecznego
postępowania z czynnikami––dostarczania
pracownikowi aktualnych instrukcji postępowania
Stworzenia rejestru pracowników naraŜonych na
działanie czynników (przechowywany do 40 lat ––
przewlekła, nawracająca, długi okres wylęgania,
długotrwałe nawracająca, długotrwałe powikłania)
18
Czynności zamierzone:
Praca ze znanym czynnikiem ––
laboratorium mikrobiologiczne
Czynności niezamierzone:
Praktycznie wszystkie czynności
wykonywane w zoz
19
Poziomy bezpieczeństwa
personelu
1 poziom bezpieczeństwa–– minimalny kontakt z
materiałem biologicznym, pacjentami o niskim
stopniu zakaźności
Czynności np.
badanie pacjenta
USG, EKG, EEG,USG,
bad. RTG bez kontrastu..
20
2 poziom bezpieczeństwa– Częsty i regularny
kontakt z krwią wydzielinami i wydalinami które
zawierają czynniki ryzyka grupy 2 i 3 **
operacje i opatrywanie ran
iniekcje
intubacje
odbieranie porodu
endoskopie
transport i utylizacja odpadów
praca w pralni (po stronie brudnej).
21
Środki bezpieczeństwa
Techniczne + konstrukcyjne
Organizacyjne + higieniczne
Ochrony indywidualnej
22
Środki konstrukcyjne +
techniczne
Wentylacja/klimatyzacja
Prawidłowe systemy zbierania odpadów medycznych
Bezpieczne systemy zamknięte układy pobierania
badań)
Izolatki ––moŜliwość izolacji nosicieli i zakaŜonych
Powierzchnie łatwozmywalne
Umywalki, prysznice, toalety
Szatnie (rozdział odzieŜy prywatnej i ochronnej)
Pomieszczenia spoŜywania posiłków.
23
Środki organizacyjne +
higieniczne:
Ograniczenie dostępu
Oznakowanie obszaru z ograniczonym
dostępem
Dezynfekcja
Sterylizacja
Procedury postępowania.
24
Procedury postępowania
Zachowanie podczas wykonywania
regularnych czynności
Zachowanie w przypadkach nagłych
Pierwsza pomoc
Postępowanie poekspozycyjne
Postępowanie z odpadami
Postępowanie z igłami i ostrymi narzędziami
Procedury dekontminacji
25
Profilaktyka w medycynie:
Badania naraŜonych pracowników
Poradnictwo medyczne
Szczepienia
Profilaktyka po ekspozycji
Leczenie
Szkolenia
26
Dz.U.2005.250.2113:
Rozporządzenie MZ w sprawie wykazu stanowisk
pracy oraz szczepień ochronnych wskazanych do
wykonania pracownikom podejmującym pracę lub
zatrudnionych na tych stanowiskach.
27
Personel medyczny
kontakt z materiałem biologicznym pochodzenia ludzkiego
szczepienia p/ WZW typu B
Mikrobiolog
kontakt z materiałem biologicznym
p/ WZW typu B
z uwagi na diagnostykę
p / durowi brzusznemu
Pracownik techniczny
usuwanie odpadów komunalnych i konserwację urządzeń
p / WZW typu A,
p / tęŜcowi,
p / durowi brzusznemu.
28
O bezpieczeństwie personelu decydują:
Prawo (MZ)
Warunki finansowe ochrony zdrowia (NFZ)
Warunki pracy (pracodawca)
Przestrzeganie zasad bezpieczeństwa pracy––
stosowanie środków ochrony i procedur (pracownik)
Współdziałanie wszystkich grup zawodowych
(dekontaminacja).
29