Poszukiwanie gazu z łupków sylurskich, cz. I 04/2012

Poszukiwanie gazu z łupków sylurskich. Cz. I - E-czytelnia
Strona 1 z 3
Jesteś zalogowany jako: [email protected]
Twoj dostep do wydan, możesz też wylogować się
Szukaj
w
archiwum wydawnictw komunalnych
szukaj
+ zaawansowane
E-Czytelnia > Czysta Energia > Numer 4/2012 (128) > Poszukiwanie gazu z łupków sylurskich. Cz. I
Aleksandra Zwolińska-Mańczak
Poszukiwanie gazu z łupków sylurskich. Cz. I
Rozważania na temat oceny oddziaływania na środowisko inwestycji polegających na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu gazu łupkowego należy
zacząć od zakwalifikowania tych przedsięwzięć.
Powinno to być dokonane zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko z 9 listopada 2010 r.
(DzU nr 213, poz. 1397). Pozwoli to stwierdzić, czy dla przedmiotowych przedsięwzięć konieczne jest uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, z uwagi na
to, że uzyskanie tej decyzji jest wymagane jedynie dla przedsięwzięć mogących zawsze lub potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, wymienionych we
wspomnianym rozporządzeniu.
Decyzje środowiskowe
Zgodnie z rozporządzeniem, poszukiwanie lub rozpoznawanie złóż kopalin prowadzone metodą podziemną lub wykonywane metodą otworów wiertniczych o głębokości
większej niż 1000 m są przedsięwzięciami mogącymi potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, zaś wydobywanie ze złoża gazu ziemnego w ilości większej niż
500 000 m3 na dobę zaliczono do przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko.
Biorąc pod uwagę wszystkie elementy składające się na proces inwestycyjny, należy wskazać, że do przedsięwzięć mogących zawsze lub potencjalnie znacząco
oddziaływać na środowisko zaliczono pod pewnymi warunkami, określonymi w rozporządzeniu, także inne przedsięwzięcia związane z poszukiwaniem, rozpoznawaniem i
wydobywaniem gazu łupkowego, takie jak wiercenia wykonywane w celu zaopatrzenia w wodę, zabudowę przemysłową lub magazynową wraz z towarzyszącą jej
infrastrukturą, urządzenia lub zespoły urządzeń umożliwiające pobór wód podziemnych lub sztuczne systemy zasilania wód podziemnych, instalacje do przesyłu gazu oraz
towarzyszące im tłocznie lub stacje redukcyjne oraz obiekty unieszkodliwiania odpadów wydobywczych.
Należy zauważyć, że z postanowień przepisów ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku (…) wynika, iż organ właściwy do wydania takiej decyzji nie ma swobody
kwalifikacji przedsięwzięć w ramach obowiązku uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, co w praktyce nie wyklucza wątpliwości interpretacyjnych
związanych z ustaleniem zakresu przedmiotowego przedsięwzięć.
Przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko wymaga realizacja zarówno przedsięwzięcia mogącego zawsze znacząco oddziaływać na
środowisko, jak i mogącego potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko. Jednak w przypadku tego ostatniego tylko wtedy, gdy obowiązek przeprowadzenia oceny
oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko został stwierdzony na podstawie art. 63 i 64 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku. W związku z tym należy przyjąć,
że wbrew panującym przekonaniom, nie każdy odwiert w fazie poszukiwań powyżej 1000 m będzie obligatoryjnie wiązał się z przeprowadzeniem oceny oddziaływania na
środowisko. O tym zdecyduje organ prowadzący postępowanie w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, po uzyskaniu opinii Regionalnego
Dyrektora Ochrony Środowiska i państwowego powiatowego inspektora sanitarnego.
Ocenę oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko (OOŚ), stanowiącą część postępowania w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach,
przeprowadza organ właściwy do wydania tej decyzji. Zazwyczaj organem właściwym do wydania decyzji środowiskowej będzie wójt, burmistrz, prezydent miasta lub
Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska. OOŚ obejmuje weryfikację raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko, uzyskanie wymaganych ustawą opinii i
uzgodnień oraz zapewnienie możliwości udziału społeczeństwa w postępowaniu. W ramach oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko określa się, analizuje oraz
ocenia bezpośredni i pośredni wpływ danego przedsięwzięcia na środowisko oraz zdrowie i warunki życia ludzi, dobra materialne, zabytki, ponadto ustala się wzajemne
oddziaływanie między wymienionymi elementami oraz dostępność do złóż kopalin, a także możliwości i sposoby zapobiegania oraz zmniejszania negatywnego
oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko i wymagany zakres monitoringu.
Pierwszy raport
Treść raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko jest ściśle związana z charakterem, zakresem oraz przewidywanymi skutkami realizacji planowanego
przedsięwzięcia. W tym kontekście należy podkreślić, że w Polsce stosunkowo od niedawna prowadzi się badania na temat wpływu procesów poszukiwania i wydobycia
gazu z łupków na środowisko.
Mimo to, na początku marca bieżącego roku opublikowano pierwszy raport dotyczący potencjalnych konsekwencji ekologicznych związanych z wierceniami w poszukiwaniu
gazu łupkowego. Na polecenie ministra środowiska przygotował go zespół kierowany przez Państwowy Instytut Geologiczny (PIG), w skład którego weszli specjaliści z
Instytutu Geofizyki PAN, Wydziału Inżynierii Środowiska Politechniki Warszawskiej, Instytutu Nafty i Gazu oraz Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska z
Gdańska. Podstawowym celem prac badawczych było zbadanie aspektów środowiskowych zabiegu szczelinowania hydraulicznego, przeprowadzonego w sierpniu 2011 r.
w otworze poszukiwawczym LE-2H przez spółkę Lane Energy Poland. Badania objęły monitoring sejsmiczny, emisje gazowe, pomiar hałasu, badanie powietrza glebowego,
płyn szczelinujący oraz wody powierzchniowe i podziemne. Potwierdziły one tezę Ministerstwa o minimalnym i niegroźnym wpływie prac poszukiwawczych złóż
niekonwencjonalnych na elementy środowiska. Według ekspertyzy, jedynym niekorzystnym skutkiem wierceń może być zwiększenie natężenia hałasu w obrębie wiertni.
Jeszcze przed opublikowaniem raportu, Państwowy Instytut Geologiczny zajął stanowisko, w którym wskazał, że nie widzi zagrożenia związanego m.in. z używaniem płynu
szczelinującego, a także możliwością zanieczyszczenia użytkowych poziomów wodonośnych. Zdaniem Instytutu, największym wyzwaniem okaże się skala przedsięwzięcia,
która wiązać się będzie nie tylko ze wzmożonym ruchem transportowym, ale także z koniecznością zużycia do szczelinowania sporej ilości wody oraz jej późniejszej
utylizacji.
Ocena możliwych skutków prac wiertniczych nie jest jednak tak jednoznaczna, gdyż podmioty zaangażowane w procesy wybobywcze zajmują różne, czasem skrajne
stanowiska.
Wśród potencjalnego wpływu prac poszukiwawczych i wydobywczych wymienia się m.in.:
• zanieczyszczenia gleby oraz wód podziemnych substancjami technologicznymi i powiertniczymi (gruz, płuczka, zwierciny, cement, płyny złożowe, smary, paliwa),
• lokalnie podwyższoną emisję CO2 i NOX i węglowodorów ze spalin powstających podczas pracy ciężkiego sprzętu oraz wzmożonego ruchu środków transportu,
• emisję ciągłą, związaną z zapleczem magazynowym (kotłownia, agregaty prądotwórcze), a także emisje powiązane z przetwarzaniem i transportem gazu ziemnego
(cząstki stałe, SO2, NOx, NMLZO i CO),
• przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu na terenach chronionych akustycznie, spowodowane wzmożonym ruchem środków transportu, ale także pracą
maszyn budowlanych, pracami związanymi z budową zaplecza i wiertni, odwiercaniem otworów, pracą urządzeń wydobywczych (pompy płuczkowe, silniki
urządzenia wiertniczego, sita wibracyjne),
• konieczność likwidacji elementów środowiska naturalnego na obszarze minimum 1 ha, a nawet kilku ha,
• oddziaływania wibracyjne związane z pracami sejsmicznymi,
• zanieczyszczenia wód i powierzchni ziemi niebezpiecznymi substancjami, związane ze składowaniem substancji chemicznych przeznaczonych do szczelinowania,
ich mieszaniem na terenie wiertni oraz unieszkodliwianiem płuczki użytej do szczelinowania,
• emisję pyłu zawieszonego i opadającego, związaną z tzw. erozją wietrzną, kiedy na skutek warunków atmosferycznych dojdzie do emisji pyłów ze składowanych
materiałów,
http://e-czytelnia.abrys.pl/index.php?mod=tekst&id=14420
2013-02-04
Poszukiwanie gazu z łupków sylurskich. Cz. I - E-czytelnia
Strona 2 z 3
• zanieczyszczenia wód gruntowych z powodu niekontrolowanych przepływów gazu lub płynów spowodowanych wytryskami lub wyciekami, przeciekanie płynu
szczelinującego i niekontrolowane odprowadzanie zużytej wody,
• powstawanie odpadów niebezpiecznych wskutek stosowania materiałów potrzebnych do procesu wydobycia.
Wskazać należy, że analizowane raporty o oddziaływaniu na środowisku w zasadzie ograniczają się do negatywnego wpływu inwestycji na środowisko, związanego ze
wzmożonym hałasem. Przyjmuje się, że odwierty eksploatacyjne, wykonane zgodnie ze sztuką górniczą, w normalnych warunkach eksploatacyjnych nie stanowią źródła
emisji do środowiska substancji szkodliwych, w tym wydobywanych węglowodorów.
W raportach w zasadzie pomija się tak ważne z punktu widzenia ochrony środowiska możliwe skutki awarii. Podobnie postępuje się ze składem płynu szczelinującego, z
uwagi na to, że zazwyczaj jest on objęty tajemnicą handlową. Takie działalnie wyklucza w zasadzie dokonanie przez organy właściwej oceny możliwego zagrożenia dla
środowiska.
Szczególne obowiązki
Jednym z najważniejszych obowiązków, jakie może nałożyć organ w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, jest wymóg przedstawienia analizy porealizacyjnej.
W jej ramach dokonuje się porównania ustaleń zawartych w raporcie o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko i w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, w
szczególności porozumień dotyczących przewidywanego charakteru i zakresu oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko oraz planowanych działań zapobiegawczych z
rzeczywistym oddziaływaniem przedsięwzięcia na środowisko i działaniami podjętymi na rzecz jego ograniczenia. Organ, który nałożył obowiązek sporządzenia analizy
porealizacyjnej, określa w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zakres, termin jej przedłożenia organowi oraz uzasadnia powody nałożenia obowiązku. Jak
wskazuje się w doktrynie, termin przeprowadzenia analizy powinien wynikać z celu, dla którego jej zażądano oraz zakresu analizy. Zdaniem ekspertów Fundacji „Czysta
Energia”, należy wypracować standardy w tym zakresie.
Niemniej analiza porealizacyjna może być wymagana od inwestora także m.in. w decyzji o pozwoleniu na budowę, decyzji o zatwierdzeniu projektu budowlanego, decyzji o
pozwoleniu na wznowienie robót budowlanych oraz decyzji o pozwoleniu na zmianę sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części.
W decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach właściwy organ może tez stwierdzić konieczność wykonania kompensacji przyrodniczej, nałożyć obowiązek zapobiegania,
ograniczania oraz monitorowania oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko. Podkreślić jednak należy, że organ prowadzący postępowanie w sprawie wydania decyzji o
środowiskowych uwarunkowaniach jest zobowiązany nałożyć na inwestora wspomniany obowiązek, jeśli taka konieczność wynika z oceny oddziaływania na środowisko. W
praktyce jest to zazwyczaj związane z brakiem możliwości przewidzenia wszystkich skutków oddziaływania na środowisko w początkowej fazie realizacji przedsięwzięcia.
Zgodnie z przepisami ustawy Prawo ochrony środowiska, przez kompensację przyrodniczą należy rozumieć zespół działań obejmujących w szczególności roboty
budowlane, roboty ziemne, rekultywację gleby, zalesienie, zadrzewienia lub tworzenie skupień roślinności, prowadzących do przywrócenia równowagi przyrodniczej na
danym terenie, wyrównanie szkód dokonanych w środowisku przez realizację przedsięwzięcia i zachowanie walorów krajobrazowych. Przyjmuje się, że zakres prac
kompensacyjnych ma charakter otwarty i może on obejmować inne działania, istotne jest bowiem tylko osiągnięcie celu, któremu ma służyć kompensacja przyrodnicza. W
przypadku określenia działań podejmowanych w ramach zapobiegania i oddziaływania na środowisko przydatne będą postanowienia prawa ochrony środowiska odnoszące
się do przeciwdziałania zanieczyszczeniom.
Jeśli chodzi monitorowanie oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko to ustawa nie określa, kiedy i w jakim zakresie organ może nałożyć obowiązek monitoringu.
Uważa się jednak się, że cele monitoringu są podobne do przeprowadzenia analizy porealizacyjnej.
Analizowane raporty dotyczące prac poszukiwawczych i rozpoznawczych prowadzą do wniosku, że inwestorzy zazwyczaj nie widzą potrzeby sporządzania analizy
porealizacyjnej oraz monitoringu środowiska. Ich zdaniem wystarczające jest dokonywanie przez nich bieżącej i stałej kontroli pracy urządzeń, mającej na celu ocenę i
rejestrację ewentualnych zmian i zagrożeń, które mogłyby zaistnieć wskutek prowadzonej eksploatacji złoża gazu łupkowego.
Pomimo że nie sposób odmówić zasadności dokonywania wewnętrznego monitoringu pracy urządzeń, to może się to jednak okazać niewystarczające z punktu widzenia
potencjalnego wpływu całej inwestycji, polegającej na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu gazu łupkowego, zwłaszcza z uwagi na to, że nie ogranicza się ona
jedynie do miejsca prac wiertniczych, a jest związana także z budową zaplecza magazynowego czy ze wzmożonym ruchem środków transportu. Jak już wspomniano,
obowiązki związane z kontrolowaniem stanu środowiska winny zostać nałożone wtedy, kiedy taka potrzeba wynika z przeprowadzenia przez organ oceny oddziaływania na
środowisko, nie zaś tylko wtedy, gdy wypływa to z samego raportu o oddziaływaniu na środowisko. W tym zakresie też zauważalny jest brak standardów czy dobrych
praktyk.
Aleksandra Zwolińska-Mańczak, Fundacja „Czysta Energia”, Warszawa
Źródła
1. Ustawa z 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na
środowisko (DzU z 2008 r. nr 199, poz. 1227, ze zm.).
2. Rozporządzenie Rady Ministrów z 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (DzU z 12 listopada 2010 r.).
3. Ustawa z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (DzU z 1960 r. nr 30, poz. 168, ze zm.).
4. Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (DzU 2001 nr 62, poz. 627, ze zm.).
5. Ustawa z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (DzU 2004 nr 92, poz. 880 ze zm.).
6. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. (DzU z 16 lipca 1997 r.).
7. Gruszecki K.: Komentarz do ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska
oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (DzU z 2008 r. nr 199, poz. 1227).
8. Rakoczy B.: Komentarz do ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska
oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Warszawa 2010.
9. Przewodnik dla inwestorów. Decyzje administracyjne wymagane w procesie inwestycyjnym oraz kontrola i monitoring środowiskowy – w zakresie poszukiwania i
rozpoznawania złóż gazu łupkowego. Ministerstwo Środowiska. 2011.
10. Gwarancje bezpieczeństwa środowiskowego poszukiwania i wydobycia niekonwencjonalnych złóż gazu ziemnego typu shale gas (tzw. gaz łupkowy). Ministerstwo
Środowiska. 2011.
11. Badania aspektów środowiskowych procesu szczelinowania hydraulicznego wykonanego w otworze Łebień LE-2H. Raport końcowy. PIG. Warszawa 2011.
12. Final report on unconventional gas in Europe. In the framework of the multiple framework service contract for legal assistance. TREN/R1/350-2008 lot 1. Prepared by
the law firm Philippe & Partners. Brussels. 8 November 2011.
13. Wpływ wydobycia gaz łupkowego i ropy łupkowej na środowisko naturalne i zdrowie ludzi. Parlament Europejski, Dyrekcja Generalna ds. Polityki Wewnętrznej.
Departament Tematyczny, Polityka Gospodarcza i Naukowa. 2011.
14. Macuda J., Marchel P.: Oddziaływanie prac wiertniczych na środowisko przy poszukiwaniu gazu łupkowego w Polsce., Wiertnictwo Nafta Gaz. 2012.
15. Rutkowski M.: Ten straszny gaz łupkowy. Państwowy Instytut Geologiczny-Państwowy Instytut Badawczy. 2012.
16. Mapa: Strefy występowania konwencjonalnych i potencjalnych niekonwencjonalnych złóż gazu ziemnego na tle form ochrony przyrody. Prognoza oddziaływania na
środowisko Projektu Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030.
17. Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach i inne wymagania prawne ochrony środowiska w procesie inwestycyjnym. Centrum Prawa ekologicznego, Jendrośka
Jerzmański Bar i Wspólnicy Prawo gospodarcze i ochrony środowiska. Wrocław 2011.
18. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 30 czerwca 2011 r. II SA/Gd 312/11 LEX nr 898190.
19. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z 8 września 2010 r. II SA/Rz 313/10 LEX nr 754567.
20. Równy K.: Koncepcja zrównoważonego rozwoju w prawie wspólnotowym i w polskiej rzeczywistości. Artykuł PPEur.2000.2.58. Teza nr 1, 39470/1.
Komentarze (0)
Wersja do druku | Wyślij znajomemu
Dodaj swój komentarz:
Twój pseudonim:
Twój komentarz:
http://e-czytelnia.abrys.pl/index.php?mod=tekst&id=14420
2013-02-04
Poszukiwanie gazu z łupków sylurskich. Cz. I - E-czytelnia
Strona 3 z 3
dodaj
Copyright by Abrys sp. z o.o.
http://e-czytelnia.abrys.pl/index.php?mod=tekst&id=14420
2013-02-04