Struktura tematyczno-rematyczna przepisów prawnych na

Dr Tomasz Połomski
Struktura tematyczno-rematyczna przepisów prawnych
na przykładzie statutów polskich instytucji
Struktura tematyczno-rematyczna interesuje przede wszystkim językoznawców,
jednak może się przydać każdemu z nas. Wszyscy bowiem mamy do czynienia
z różnego rodzaju tekstami prawnymi, które przed podpisaniem należy dokładnie
przeczytać i właściwie zrozumieć. Analiza tematyczno-rematyczna może nam to
ułatwić.
Czym jest struktura tematyczno-rematyczna?
Zanim jednak zajmiemy się normami prawnymi, warto wyjaśnić, czym właściwie jest
struktura tematyczno-rematyczna. Nazwa wskazuje, że badając wypowiedź pod tym
kątem, podkreślamy opozycję pomiędzy tematem a rematem zdania.
Temat oznacza informację wstępną, już znaną nadawcy. W pewnym sensie jest to
informacja drugorzędna. Jeden z badaczy określa temat jako „składnik konstytuujący
semantyczną (komunikatywną) strukturę zdania, zwaną strukturą tematyczno-rematyczną (albo aktualnym rozczłonowaniem zdania, funkcjonalną perspektywą
zdania), określany zazwyczaj jako przedmiot, o którym się w zdaniu mówi, którego
zdanie dotyczy lub ogólniej to, o czym się w zdaniu mówi” (Polański 2003:596;
por. Gansel, Jürgens 2002:37).
Remat zaś to „informacja właściwa, prymarna, w danym momencie najważniejsza,
kształtująca rdzeń, jądro wypowiedzi” (Brinker 2005:49; por. Ulrich 2002:245).
Remat, reprezentowany przez najważniejszy wyraz w wypowiedzi, jest „określany na
ogół jako to, co się w zdaniu mówi o wyróżnionym przedmiocie, czyli jako treść
charakteryzująca ów przedmiot” (Polański 2003:493).
Zatem temat wskazuje, o czym mówi się w zdaniu, natomiast remat jest tym, co się
mówi. Być może w zrozumieniu tego zagadnienia pomoże prosty przykład:
Pociąg ma pięć minut opóźnienia.
temat
remat (aktualna wartość komunikacyjna wypowiedzi)
W powyższym przykładzie tematem jest słowo „pociąg”, natomiast remat zawiera
informację, co dzieje się z pociągiem, jak duże jest jego opóźnienie.
Analiza struktury tematyczno-rematycznej polega na wyodrębnieniu tematu i rematu
zdania. Jako jeden z elementów analizy struktury semantyczno-logicznej wypowiedzi
przyczynia się ona do rozumienia wypowiedzi. Umiejętność podziału zdania na temat
i remat ułatwia także tworzenie logicznych, spójnych i zrozumiałych wypowiedzi.
Struktura tematyczno-rematyczna a teksty prawne
Struktura tematyczno-rematyczna kształtuje podstawę do semantyzacji oraz
segmentacji, tzn. parafrazowania mowy (percepcji sensu), czyli komunikatywności
zdaniowej i tekstowej. Te aspekty mają szczególne znaczenie w przypadku tekstów
prawnych. Poszukiwanie sensu w tekście prawnym wiąże się z poszukiwaniem
informacji prymarnej (o pierwszorzędnym znaczeniu), czyli rematu. Jak wspomniałem
powyżej, temat jest zawsze informacją sekundarną, która wprowadza treść właściwą,
np.:
Członkowie mają prawo do udziału w posiedzeniach naukowych wydziałów i sekcji
Statut Opolskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, § 4.
Członkowie (temat)
mają prawo do udziału w posiedzeniach naukowych wydziałów i sekcji (remat)
w posiedzeniach wydziałów i sekcji (remat)
w posiedzeniach naukowych wydziałów i sekcji (remat).
zatem:
Członkowie mają prawo do udziału w posiedzeniach naukowych wydziałów i sekcji.
temat
I takt rematu
remat
(informacja sekundarna)
(informacja prymarna)
(nośnik informacji)
Składnia tematyczno-rematyczna może mieć również złożoną, wielopoziomową
strukturę. Taka struktura uwydatnia pewnego rodzaju hierarchię tematów i rematów.
Struktury składniowe norm prawnych statutów charakteryzują się różnorodnością, co
daje się zaobserwować w składni tematycznej (T) i rematycznej (R). Charakterystyka
budowy sądów prawnych zależy między innymi od nadrzędnych aktów prawnych,
specyfiki instytucji oraz od zamysłu prawodawczego. W statutach na różnych
poziomach ich prawodawczego tworzenia zachowane są różne reguły spójności
tekstu. Można wyróżnić najczęściej występujące kombinacje struktur funkcjonalnych
(tematyczno-rematycznych):
a) T  R, zdanie, w którym występuje jeden temat, a następnie jeden remat (ten
rodzaj składni najczęściej pojawia się w statutach), np.:
Wychowawca (temat) ma prawo do korzystania w swojej pracy z pomocy merytorycznej
i metodycznej ze strony poradni pedagogiczno-psychologicznej i pedagoga szkolnego (remat).
Statut Gimnazjum Nr 1 w Bogatyni, § 25, ust. 5
Wychowawca klasy (temat) powinien w miarę możliwości prowadzić klasę przez cały cykl kształcenia
(remat).
Statut Zespołu Szkół Ekonomicznych w Nowym Sączu, § 52, ust. 1, pkt 1
Uczeń (temat) może być zwolniony z zajęć z wychowania fizycznego, informatyki lub technologii
informacyjnej na podstawie opinii o ograniczonych możliwościach uczestniczenia ucznia w tych
zajęciach, wydanej przez lekarza, oraz na czas określony w tej opinii (remat).
Statut XVIII Liceum Ogólnokształcącego w Warszawie, § 6, ust. 1
Nauczyciele akademiccy (temat) mogą otrzymać nagrody indywidualne i zespołowe I, II, III stopnia
za osiągnięcia naukowe i dydaktyczne (remat).
Statut Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Legnicy, § 33, ust. 1
Walne Zebranie Członków (temat) może odwołać członka wybieralnych Władz Stowarzyszenia przed
tym terminem (remat).
Statut Stowarzyszenia Przyjaciół Wydziału Chemicznego Politechniki Śląskiej w Gliwicach, § 18, ust. 2
Oddanie głosu na piśmie (temat) nie może dotyczyć spraw wprowadzonych do porządku obrad
na posiedzeniu Rady Nadzorczej (remat).
Statut Banku Przemysłowo-Handlowego SA, § 26, ust. 3
Funkcja rektora i prorektora (temat) nie może być łączona z funkcją dziekana, prodziekana i dyrektora
instytutu (remat)
Statut Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, § 41, ust. 3
b) T1  R1

T2 (R1)  R2, remat zdania poprzedniego staje się tematem
zdania następnego (przykłady te występują równie często, jak w przypadku
poprzedniej struktury), np.:
W Politechnice (temat 1) działają i mogą być tworzone jednostki organizacyjne o charakterze
gospodarczym lub usługowym (remat 1). Zadania tych jednostek (temat 2 = remat 1) oraz ich strukturę
wewnętrzną określają akty o ich utworzeniu oraz regulamin organizacyjny (remat 2).
Statut Politechniki Lubelskiej, § 17, ust. 1
Dyrektor Zespołu (temat 1) może, w drodze decyzji, skreślić ucznia z listy uczniów w przypadkach
określonych w Statucie Szkoły (remat 1). Skreślenie (temat 2 = remat 1) następuje na podstawie
uchwały Rady Pedagogicznej, po zasięgnięciu opinii Samorządu Uczniowskiego (remat 2).
Statut Zespołu Szkół Ekonomicznych w Nowym Sączu, § 31, ust. 3
Na wniosek nauczyciela akademickiego rektor (temat 1) może udzielić bezpłatnego urlopu dla celów
naukowych (remat 1). Urlopu tego (temat 2 = remat 1) udziela się na podstawie opinii bezpośredniego
przełożonego stwierdzającej, że nie spowoduje on zakłócenia toku prac Uczelni (remat 2).
Statut Politechniki Opolskiej, § 81, ust. 4
Rada Fundacji (temat 1) może składać Prezydentowi Fundacji wnioski w przedmiocie powołania
Członków Komitetu Honorowego (remat 1). Członkowie Komitetu Honorowego (temat 2 = remat 1)
będą mieli prawo do uczestniczenia w posiedzeniach Rady Fundacji z głosem doradczym (remat 2).
Statut Fundacji Crescendum Est – Polonia, § 20, ust. 4
Członek Banku (temat 1) może wystąpić z niego za pisemnym wypowiedzeniem (remat 1).
Wypowiedzenie (temat 2 = remat 1) może nastąpić w każdym czasie (remat 2). Okres wypowiedzenia
(temat 3 = remat 2) wynosi 90 dni (remat 3).
Statut Banku Spółdzielczego w Stegnie, § 11, ust. 2
W niewielkiej liczbie występują również takie struktury tematyczno-rematyczne norm
prawnych, w których nawiązanie do rematu stającego się tematem w kolejnym
zdaniu odbywa się w kolejnym punkcie przepisu. Wprawdzie zdania te zachowują
wyżej przedstawiony schemat, ale każde nich zawiera się w osobnym punkcie, np.:
2. W Banku (temat 1) działają stałe lub doraźne komitety o charakterze opiniodawczo-doradczym oraz
decyzyjnym (remat 1).
3. Zasady organizacji i działania jednostek organizacyjnych Banku (temat 2 – remat 1) określa
Regulamin Organizacyjny Banku uchwalony przez Zarząd, a zatwierdzony przez Radę Nadzorczą
(remat 2).
Statut Banku Przemysłowo-Handlowego, § 37, ust. 2–3
10. Rada Pedagogiczna (temat 1) może występować z wnioskiem do organu prowadzącego szkołę
o odwołanie z funkcji Dyrektora lub do Dyrektora o odwołanie nauczyciela z innej funkcji kierowniczej
w Zespole (remat 1).
11. W powyższych przypadkach (temat 2 – remat 1) organ prowadzący szkołę albo Dyrektor są
zobowiązani przeprowadzić postępowanie wyjaśniające w ciągu 14 dni od otrzymania uchwały Rady
Pedagogicznej (remat 2).
12. Uchwały Rady Pedagogicznej (temat 3 – remat 2) są podejmowane zwykłą większością głosów
w obecności co najmniej połowy jej członków (remat 3).
Statut Zespołu Szkół Ekonomicznych w Nowym Sączu, § 32, ust. 10–12
1. Bank (temat 1) prowadzi księgi rachunkowe i sporządza sprawozdania finansowe zgodnie
z
Międzynarodowymi
Standardami
Rachunkowości
(MSR),
Międzynarodowymi
Standardami
Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) oraz związanymi z nimi interpretacjami ogłoszonymi
w formie rozporządzeń Komisji Europejskiej (remat 1).
2. Szczegółowe zasady (politykę) rachunkowości (temat 2 – remat 1) ustala Zarząd (remat 2).
Statut Banku Przemysłowo-Handlowego, § 45, ust. 1–2
1. Przedmiotem działalności Spółdzielni (temat 1) jest zarządzanie nieruchomościami stanowiącymi jej
mienie lub nabyte na podstawie ustawy mienie jej członków (remat 1).
2. Przez zarządzanie nieruchomościami, o których mowa w ust. 1 (temat 2 – remat 1) rozumie się
podejmowanie wszelkich decyzji i dokonywanie wszelkich czynności zmierzających do utrzymania
nieruchomości w stanie niepogorszonym, zgodnie z jej przeznaczeniem, utrzymanie odpowiedniego
stanu sanitarnego, jak również do uzasadnionego inwestowania w te nieruchomości (remat 2).
Statut Łódzkiej Spółdzielni Mieszkaniowej, § 4, ust. 1–2
c) T1 + R1  T2, temat i remat zdania poprzedniego to temat zdania następnego, np.:
Warunkiem przyjęcia w poczet członków (temat 1) jest zgłoszenie w formie pisemnej deklaracji
zawierającej imię i nazwisko, adres zamieszkania, a w przypadku osoby prawnej – jej nazwę, siedzibę
oraz adres, jak również stwierdzenie, o jaki lokal (mieszkalny czy o innym przeznaczeniu) się ubiega,
ilość zadeklarowanych udziałów i wkładów (remat 1). Ponadto Członek może w deklaracji lub
w odrębnym piśmie (temat 1 + remat 1 = temat 2) złożyć oświadczenie wskazujące Spółdzielni osobę,
której Spółdzielnia obowiązana jest po jego śmierci wypłacić udziały (remat 2).
Statut Spółdzielni Mieszkaniowej „Jedność” w Bydgoszczy, § 8, ust. 1
Nauczyciel akademicki zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy, po przepracowaniu co najmniej
pięciu lat w Uczelni (temat 1) ma prawo do płatnego urlopu dla poratowania zdrowia w wymiarze nie
przekraczającym jednorazowo sześciu miesięcy, jeżeli stan jego zdrowia wymaga powstrzymania się
od pracy w celu przeprowadzenia zalecanego leczenia (remat 1). Łączny wymiar urlopu dla
poratowania zdrowia w okresie całego zatrudnienia nauczyciela akademickiego (temat 1 + remat 1 =
temat 2) nie może przekraczać dwóch lat (remat 2).
Statut Politechniki Opolskiej, § 81, ust. 5
1. Wszelkie sprawy wnoszone na Walne Zgromadzenie (temat 1) powinny być uprzednio
przedstawione Radzie Nadzorczej do zaopiniowania (remat 1).
2. Postanowienia ust. 1 (temat 1 + remat 1 = temat 2) nie dotyczą spraw wnoszonych pod obrady
Walnego Zgromadzenia w trybie art. 404 Kodeksu spółek handlowych (remat 2).
Statut Banku Przemysłowo-Handlowego, § 16, ust. 1–2
Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie (temat 1) może zwołać Zarząd z własnej inicjatywy, na żądanie
Rady Nadzorczej lub na żądanie akcjonariuszy reprezentujących co najmniej jedną dziesiątą część
kapitału zakładowego (remat 1). Żądanie zwołania Zarządu przez walne zgromadzenie oraz
umieszczenie określonych spraw w porządku jego obrad (temat 1 + remat 1 = temat 2) powinno być
uzasadnione (remat 2).
Statut Banku Handlowego, § 8, pkt 3
d) T1  R1 + R2 + R3 + R(n), temat jest jeden, natomiast jest wiele rematów:
Członek zwyczajny SARP (temat 1) ma prawo:
1) wybierać i być wybieranym do władz SARP (remat 1),
2) korzystać ze świadczeń i pomocy koleżeńskiej SARP (remat 2),
3) używać nazwy, skrótu i znaku graficznego Stowarzyszenia na zasadach określonych przez
Zarząd Główny (remat 3).
Statut Stowarzyszenia Architektów Polskich (SARP), § 13, ust. 1
Do kompetencji Rady Rodziców (temat 1) należy:
1. współdziałanie wraz z kadrą dydaktyczną Szkoły, w tworzeniu i realizowaniu projektów działalności
innowacyjnej i eksperymentalnej (remat 1),
2. reprezentowanie poglądów ogółu Rodziców dotyczących działalności Szkoły, a niewyrażających
ocen pracy merytorycznej i dydaktycznej jej pracowników (remat 2),
3. współdziałanie wraz z Prowadzącym i Dyrektorem Szkoły w realizowaniu działalności Szkoły
(remat 3).
Statut Gimnazjum Umiejętności Twórczych w Łodzi, § 16
Do zadań zespołu przedmiotowego (temat 1) należy:
1) opiniowanie zestawów programów nauczania dla poszczególnych oddziałów (remat 1),
2) ewaluacja poszczególnych programów nauczania (remat 2),
3) udzielanie pomocy nauczycielom w konstruowaniu programów autorskich (remat 3),
4) koordynacja realizacji haseł programowych przedmiotów pokrewnych i edukacyjnych ścieżek
międzyprzedmiotowych (remat 4).
Statut Zespołu Szkół Ogólnokształcących w Elblągu, § 6, ust. 4
Członkowie Stowarzyszenia zobowiązani są (temat 1):
1. realizować cele Stowarzyszenia i dbać o jego dobro (remat 1),
2. brać czynny udział w pracach Stowarzyszenia (remat 2),
3. przestrzegać postanowień Statutu i postanowień Stowarzyszenia (remat 3),
4. regularnie opłacać składki (remat 4).
Statut Polskiego Stowarzyszenia Korozyjnego, § 11
Członkowie Rady Fundacji (temat 1):
1) nie mogą być członkami Zarządu ani pozostawać z nimi w stosunku pokrewieństwa, powinowactwa
lub podległości z tytułu zatrudnienia (remat 1),
2) nie mogą być pracownikami Fundacji (remat 2),
3) nie byli skazani prawomocnym wyrokiem za przestępstwo z winy umyślnej (remat 3).
Statut Fundacji im. Świętego Jacka, § 9, ust. 6
e) struktura tematyczno-rematyczna z rozbudowanym rematem, na który składa się
większa liczba rematów, np.:
Ocena z zachowania (temat 1) powinna uwzględniać w szczególności (remat 1):
1) funkcjonowanie ucznia w środowisku szkolnym (remat 1’),
2) respektowanie zasad współżycia społecznego i ogólnie przyjętych norm etycznych (remat 1’’).
Statut Liceum Profilowanego w Świdniku, § 6, ust. 1
Członek Spółdzielni ubiegający się o lokal mieszkalny (temat 1) jest obowiązany zadeklarować
(remat 1):
1) osoba fizyczna – co najmniej 1 udział (remat 1’),
2) osoba prawna – co najmniej 10 udziałów (remat 1’’).
Statut Pruszkowskiej Spółdzielni Mieszkaniowej, § 11, ust. 2
Funkcji kierownika jednostki organizacyjnej lub jego zastępcy (temat 1) nie można pełnić dłużej niż
(remat 1):
1) do końca roku akademickiego, w którym ukończył on 70. rok życia – w odniesieniu do nauczyciela
akademickiego zatrudnionego na stanowisku profesora zwyczajnego lub nadzwyczajnego (remat 1’),
2) do końca roku akademickiego, w którym osiągnął on wiek emerytalny – w odniesieniu do
pozostałych nauczycieli akademickich (remat 1’’).
Statut Politechniki w Białymstoku, § 42, ust. 2
Zysk netto (temat 1) może być przeznaczony na (remat 1):
1) powiększenie kapitału zapasowego, rezerwowego oraz funduszu ogólnego ryzyka (remat 1’),
2) zasilanie funduszy, o których mowa w § 36 ust. 1 (remat 1’’),
3) wypłatę dywidend dla akcjonariuszy (remat 1’’’),
4) inne cele, określone w uchwale Walnego Zgromadzenia (remat 1’’’’).
Statut Banku Ochrony Środowiska, § 38, ust. 1, pkt. 1–4
Spółdzielnia (temat 1) może prowadzić działalność gospodarczą, tworzyć wydzielone zakłady
związane bezpośrednio z realizacją celów określonych w § 5, a w szczególności (remat 1):
1) w zakresie prowadzenia działalności budowlanej i remontowej na potrzeby własne i osób trzecich
(remat 1’),
2) w zakresie działalności inwestycyjnej prowadzenie: usług inwestycyjnych, powiernictwa, nadzoru
inwestycyjnego – na potrzeby własne i osób trzecich (remat 1’’),
Statut Spółdzielni Mieszkaniowej „Ostrobramska”, § 6, ust. 3, pkt. 1–2
f) tematy łączą się ze sobą (są identyczne), natomiast rematy są różne:
Uroczystego odnowienia doktoratu (temat 1) może dostąpić doktor Uniwersytetu, który wyróżnił się
w pracy dla Uniwersytetu lub społeczeństwa (remat 1). Odnowienie doktoratu (temat 1) może nastąpić
po upływie co najmniej pięćdziesięciu lat od daty nadania stopnia doktora (remat 2). Uchwałę
w sprawie odnowienia doktoratu (temat 1) podejmuje rada wydziału (remat 3).
Statut Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, § 11
Członek Rady (temat 1) zobowiązany jest do wpłacenia 5 udziałów w terminie do końca roku
kalendarzowego, w którym został wybrany (remat 1). Członek Rady (temat 1) niewpłacający udziałów
w terminie zostaje zawieszony w czynnościach do Zebrania Grupy Członkowskiej (remat 2).
Statut Kujawsko-Dobrzyńskiego Banku Spółdzielczego, § 25, pkt 5
Zarząd (temat 1) kieruje bieżącą działalnością Fundacji (remat 1), odpowiada za realizację celów
statutowych Fundacji oraz jej wyniki finansowe (remat 2). Zarząd (temat 1) składa się z 3 osób
powoływanych za ich zgodą na czas nieokreślony przez Fundatora (remat 3).
Statut Fundacji Ad Futurum, § 16
Członek Wspierający (temat 1), z wyjątkiem czynnego i biernego prawa wyborczego, posiada prawa
określone w § 16 (remat 1), może z głosem doradczym uczestniczyć w posiedzeniach władz
Stowarzyszenia (remat 2). Członek Wspierający (temat 1) jest obowiązany do regularnego
wywiązywania się z zadeklarowanych świadczeń oraz zobowiązań zapisanych w § 17 ust. 2, 4, 5
(remat 3).
Statut Stowarzyszenia Ordynacka, § 18
g) tematy kilku zdań są wprowadzone przez temat nadrzędny (hipertemat):
lub
Hipertematem jest tytuł rozdziału, z kolei podrzędne tematy i rematy zawierają się
w poszczególnych punktach w jego obrębie (por. Ulrich 2002:302, np.):
Studia i studenci w Uniwersytecie (hipertemat)
1. Uniwersytet (temat 1) prowadzi studia wyższe pierwszego i drugiego stopnia oraz jednolite studia
magisterskie, a także studia doktoranckie, studia podyplomowe oraz kursy dokształcające (remat 1).
2. Na warunkach określonych w ustawie Uniwersytet (temat 2) może prowadzić studia
międzykierunkowe oraz studia w ramach makrokierunków (remat 2).
3. Na warunkach określonych w ustawie Uniwersytet (temat 3) może prowadzić studia i inne formy
kształcenia w ramach jednostek międzyuczelnianych i jednostek wspólnych, utworzonych na
podstawie porozumień z innymi uczelniami oraz innymi podmiotami, w szczególności z instytucjami
naukowymi, w tym również zagranicznymi (remat 3).
4. Uniwersytet (temat 4) może prowadzić zajęcia typu otwartego dla słuchaczy niebędących
studentami (remat 4).
Statut Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, § 81, ust. 1–4
Majątek Stowarzyszenia (hipertemat)
Majątek Stowarzyszenia (temat 1) powstaje ze składek członkowskich, darowizn, dotacji i subwencji
oraz dochodów z działalności własnej, a także z ofiarności publicznej (remat 1).
Stowarzyszenie (temat 2) może posiadać majątek ruchomy i nieruchomy (remat 2).
Wysokość składek członkowskich (temat 3) ustala Walne Zebranie na wniosek Zarządu Głównego
(remat 3).
Do reprezentowania Stowarzyszenia i zaciągania zobowiązań majątkowych (temat 4) upoważniony
jest jednoosobowo prezes Zarządu Głównego lub dwóch innych członków Zarządu Głównego
działających łącznie na podstawie imiennych upoważnień (remat 4).
Statut Stowarzyszenia Absolwentów i Przyjaciół Politechniki Warszawskiej, § 24
Komitet Kredytowy (hipertemat)
1. W Banku Spółdzielczym (temat 1) działa Komitet Kredytowy (remat 1).
2. Do zadań Komitetu Kredytowego (temat 2) w szczególności należy opiniowanie wniosków
kredytowych (remat 2).
3. Zasady działania Komitetu Kredytowego (temat 3) określa Rada Nadzorcza (remat 3).
Statut Banku Spółdzielczego w Cieszynie, § 45, ust. 1–3
Podsumowanie
Łatwo zauważyć, że tematami są najczęściej frazy nominalne (czyli takie, których
centralny element
stanowi
rzeczownik lub
zaimek rzeczowny), określające
adresatów, identyfikujące podmiot lub przedmiot, którego dotyczy dany przepis, np.:
wychowawca, szkoła, uczeń, rada pedagogiczna, nauczyciele akademiccy, walne
zebranie członków, studenci, rada fundacji, rektor, członek zwyczajny, członkowie
stowarzyszenia, członkowie rady fundacji, spółdzielnia, zysk netto.
W pozycji rematycznej, przekazującej adresatowi novum informacji, zawiera się fraza
werbalna, w skład której wchodzi (najczęściej) czasownik deontyczny (czyli
sygnalizujący nakaz lub zakaz) jako orzecznik występujący w połączeniu
z bezokolicznikiem.
Wyżej zaprezentowane przykłady norm prawnych statutów egzemplifikują zdarzenia
cechujące się sztywnością w tym sensie, że dany sąd prawodawcy zawiera w sobie
normę postępowania – to znaczy, że nie dopuszcza pewnej elastyczności działania.
Struktura tematyczno-rematyczna wypowiedzenia–przepisu jest zwykle stała, stanowi
pewne ramy, którymi można objąć różne treści. Struktura przepisu prawnego o treści:
A (temat) [należy] czynić P (remat 1, remat 2, remat n) pozostaje stała we
wszystkich podpunktach przy równoczesnej różnorodności semantycznej, np.:
Do kompetencji Rady Rodziców należy:
1. Współdziałanie wraz z kadrą dydaktyczną Szkoły, w tworzeniu i realizowaniu projektów działalności
innowacyjnej i eksperymentalnej.
2. Reprezentowanie poglądów ogółu Rodziców dotyczących działalności Szkoły, a niewyrażających
ocen pracy merytorycznej i dydaktycznej jej pracowników.
3. Współdziałanie wraz z Prowadzącym i Dyrektorem Szkoły w realizowaniu działalności Szkoły.
Statut Gimnazjum Umiejętności Twórczych w Łodzi, § 16
Do zadań Rady Nadzorczej należy:
a) sprawowanie bieżącego nadzoru we wszystkich sprawach związanych z działalnością Fundacji,
b) zawieranie umów z członkami Zarządu,
c) opiniowanie rocznego sprawozdania finansowego i sprawozdania Zarządu z realizacji celów
Fundacji
Statut Fundacji Pomocy Terapeutycznej „Cane Pro Humano”, § 15, ust. 5
Powyżej za pomocą siedmiu schematów przedstawiłem rozczłonkowanie tekstu
i podział zdań na informacje znane i nieznane (określane jako progresja tematyczna).
Zaprezentowane przykłady, przyporządkowane do różnych schematów, dowodzą, że
statuty i inne dokumenty tego rodzaju dotyczą bardzo różnorodnej tematyki. Analiza
tematyczno-rematyczna z pewnością pomoże uporządkować i lepiej zrozumieć
zawarte w tekstach prawnych istotne informacje na różne tematy.
Bibliografia
Brinker K., 2005, Linguistische Textanalyse. Eine Einführung in Grundbegriffe und
Methoden. Grundlagen der Germanistik, Berlin.
Gansel Ch., Jürgens F., 2002, Textlinguistik und Textgrammatik. Eine Einführung.
Studienbücher zur Linguistik, Band 6, Wiesbaden.
Polański K. (red.), 2003, Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, Wrocław –
Warszawa – Kraków.
Ulrich W., 2002, Linguistische Grundbegriffe. Wörterbuch. 5., völlig neu bearbeitete
Auflage, Berlin - Stuttgart.
Statut Banku Handlowego, § 8, pkt 3
Statut Banku Ochrony Środowiska, § 38, ust. 1, pkt. 1–4
Statut Banku Przemysłowo-Handlowego, § 26, ust. 3; § 16, ust. 1–2; § 37, ust. 2–3; § 45, ust. 1–2
Statut Banku Spółdzielczego w Cieszynie, § 45, ust. 1–3
Statut Banku Spółdzielczego w Stegnie, § 11, ust. 2
Statut Fundacji Ad Futurum, § 16
Statut Fundacji Crescendum Est – Polonia, § 20, ust. 4
Statut Fundacji im. Świętego Jacka, § 9, ust. 6
Statut Fundacji Pomocy Terapeutycznej „Cane Pro Humano”, § 15, ust. 5
Statut Gimnazjum Nr 1 w Bogatyni, § 25, ust. 5
Statut Gimnazjum Umiejętności Twórczych w Łodzi, § 16
Statut Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, § 41, ust. 3; § 81, ust. 1–4
Statut Kujawsko-Dobrzyńskiego Banku Spółdzielczego, § 25, pkt 5
Statut Liceum Profilowanego w Świdniku, § 6, ust. 1
Statut Łódzkiej Spółdzielni Mieszkaniowej, § 4, ust. 1–2
Statut Opolskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, § 4.
Statut Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Legnicy, § 33, ust. 1
Statut Politechniki Lubelskiej, § 17, ust. 1
Statut Politechniki Opolskiej, § 81, ust. 4; § 81, ust. 5
Statut Politechniki w Białymstoku, § 42, ust. 2
Statut Polskiego Stowarzyszenia Korozyjnego, § 11
Statut Pruszkowskiej Spółdzielni Mieszkaniowej, § 11, ust. 2
Statut Spółdzielni Mieszkaniowej „Jedność” w Bydgoszczy, § 8, ust. 1
Statut Spółdzielni Mieszkaniowej „Ostrobramska”, § 6, ust. 3, pkt. 1–2
Statut Stowarzyszenia Absolwentów i Przyjaciół Politechniki Warszawskiej, § 24
Statut Stowarzyszenia Architektów Polskich (SARP), § 13, ust. 1
Statut Stowarzyszenia Ordynacka, § 18
Statut Stowarzyszenia Przyjaciół Wydziału Chemicznego Politechniki Śląskiej w Gliwicach, § 18, ust. 2
Statut Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, § 11
Statut XVIII Liceum Ogólnokształcącego w Warszawie, § 6, ust. 1
Statut Zespołu Szkół Ekonomicznych w Nowym Sączu, § 31, ust. 3; § 32, ust. 10–12; § 52, ust. 1,pkt 1
Statut Zespołu Szkół Ogólnokształcących w Elblągu, § 6, ust. 4