Samoregulacja i samokontrola: motywacyjne mechanizmy

Samoregulacja i samokontrola: motywacyjne mechanizmy zachowania
dr Jacek Buczny
[email protected]
tel. 58 721 46 03
Założenia i cele przedmiotu
1.
Przypomnienie podstawowych i przedstawienie zaawansowanych zagadnień dotyczących
motywacyjnych mechanizmów regulacji zachowania.
2.
Prezentacja wiedzy umożliwiającej rozumienie niepowodzeń w realizacji zamierzeń i podstaw
uzależnień behawioralnych.
3.
Zaprezentowanie szeregu działań praktycznych służących zmianie motywacji na przykładzie
kształtowania postaw przedsiębiorczych i zdrowotnych, aktywizacji osób bezrobotnych i budowania
zasobów umożliwiających zmianę osobistą.
Treści programowe
1.
Podstawowe mechanizmy motywacyjne. Motywacja w szerokim i wąskim rozumieniu.
2.
Biologiczne podstawy procesów kontroli reakcji i zachowania.
3.
Samoregulacja a samokontrola. Autonomiczna i nieautonomiczna regulacja zachowania.
4.
Teoria wyczerpywania zasobów samokontroli i jej związek z uzależnieniami (np.
problemowych i patologicznym hazardem). Przeciwdziałanie wyczerpywaniu samokontroli.
5.
Oddziaływanie na motywację. Rola informacji zwrotnych w kierowaniu działaniem.
6.
Problem nadmiernej samokontroli i perfekcjonizmu. Pracoholizm.
7.
Praktyczne metody kształtowania motywacji i pobudzania zmiany osobistej.
Moja sylwetka
Moje zainteresowania badawcze koncentrują się przede wszystkim na mechanizmach kontroli
poznawczej, samokontroli i samoregulacji. Interesują mnie mechanizmy psychologiczne, które
sprzyjają tworzeniu i realizacji celów oraz warunkują powodzenie samokontroli, np. motywacja
wewnętrzna (poczucie autonomii), ale także procesy utajone, związane z mechanizmami operującymi
poza świadomością podmiotu. W moich pracach badawczych koncentruję się na samokontroli
proaktywnej. Polega ona na przewidywaniu zdarzeń i trudności w płynnej samoregulacji, w celu
aktywnego przeciwdziałania zakłóceniom w samoregulacji i redukcji impulsów i osłabieniu
towarzyszącym pokusom. Interesuje mnie także samokontrola retroaktywna polegająca na radzeniu
sobie z trudnościami i zaburzeniami w procesie samoregulacji, związanymi z bieżącymi czynnościami.
Badam także konsekwencje niezdolności do radzenia sobie z trudnościami i braku umiejętności do
zmagania się z konsekwencjami impulsów. Zatem interesują mnie procesy psychologiczne, które
uznaje się za przejawy załamania samokontroli. Od kilku lat uczestniczę w projektach dotyczących
aktywizacji osób bezrobotnych, gdzie zajmuję się szkoleniami oraz projektowaniem metod wsparcia
osób pozostających bez pracy. Realizuję badania naukowe w ramach projektów sponsorowanych
przez Ministerstwo Zdrowia i Narodowe Centrum Nauki w Krakowie.
Forma i warunki zaliczenia przedmiotu
1.
Uczestnictwo w zajęciach. Możliwa jest jedna nieobecność. Za obecność na wszystkich
zajęciach uczestnik kursu otrzymuje 10 punktów.
2.
Krytyczna analiza wybranego artykułu. Sformułowanie praktycznych wniosków na
podstawienia doniesień z badań. Szczegółowe instrukcje zostaną przedstawione podczas zajęć.
Maksymalnie do zdobycia za pracę 40 punktów.
Progi dla ocen końcowych
(1) 0 – 19 punktów: niedostateczny; (2) 20 – 24: dostateczny; (3) 25 – 28: dostateczny plus; (4) 29 –
33: dobry; (5) 33 – 36: dobry plus; (6) 37 i więcej: bardzo dobry.
Literatura podstawowa
1.
Baumeister, R. F., Heatherton, T. F. i Tice, D. M. (2000). Utrata kontroli. Jak i dlaczego tracimy
zdolność do samokontroli. Warszwa: Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
2.
Buczny, J. i Łukaszewski, W. (2008). Regulacja działania wytrwałego. Czasopismo
Psychologiczne, 14, 131–143.
3.
Kadzikowska-Wrzosek, R. (2013). Siła woli. Autonomia, samoregulacja i kontrola działania.
Sopot: Smak Słowa.
4.
Wojdyło, K. i Buczny, J. (2011). Samoregulacja i samokontrola powinnościowe: Analiza
psychometryczna Skali Rozbieżności Ja (SkRAP). Psychologia Społeczna, 6, 375–390.
Literatura uzupełniająca
1.
Aronson, E. i Wieczorkowska, G. (2001). Kontrola naszych myśli i uczuć. Warszawa: Jacek
Santorski & Co Wydawnictwo.
2.
Inzlicht, M. i Schmeichel, B. J. (2012). What is ego depletion? Toward a mechanistic revision
of the resource model of self-control. Perspectives on Psychological Science, 7, 450–463.
3.
Job, V., Walton, G. M., Bernecker, K i Dweck, C. S. (2013). Beliefs about willpower determine
the impact of glucose on self-control. Proceedings of the National Academy of Sciences.
doi:10.1073/pnas.1313475110
4.
Łukaszewski, W. (2002). Zwrotne informacje o wyniku czynnoąci. W: I. Kurcz i D. Kądzielawa
(red.), Psychologia czynności. Nowe perspektywy (s. 84-99). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe
Scholar.
5.
Muraven, M. (2008). Autonomous self-control is less depleting. Journal of Research in
Personality, 42, 763–770.
6.
Muraven, M. (2010). Building self-control strength: Practicing self-control leads to improved
self-control performance. Journal of Experimental Social Psychology, 46, 465–468.
7.
Niedźwieńska, A. (2008) (red.). Samoregulacja w poznaniu i działaniu. Kraków: Wydawnictwo
Uniwersytetu Jagiellońskiego.
8.
Tice, D., Baumeister, R., Shmueli, D., Muraven, M. (2007). Restoring the self: Positive affect
helps improve self-regulation following ego depletion. Journal of Experimental Social Psychology, 43,
379–384.
9.
Wojdylo, K., Baumann, N., Buczny, J., Owens, G., Kuhl, J. (2013). Work craving: A
conceptualization and measurement. Basic and Applied Social Psychology, 35, 547–568.
Wykorzystywane metody dydaktyczne
1.
2.
3.
4.
Prezentacje multimedialne.
Dyskusja w grupie.
Techniki studiowania: analiza literatury i przygotowanie analizy krytycznej.
Planowanie i tworzenie tekstów.