Tak! Polskiej wsi

REDAKCJA
Kazimierz Plocke, Tomasz Lenz
OPRACOWANIE
Michał Leksiński, Kamil Mirowski
1
Spis treści
I. ZAŁOŻENIA .................................................................................................... 4
II. INSTYTUCJE ................................................................................................. 5
II.1 Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa ........................................... 5
II.2 Agencja Rynku Rolnego ................................................................................. 7
II.3 Agencja Nieruchomości Rolnych ...................................................................... 8
II.4 Ośrodek Doradztwa Rolniczego ....................................................................... 9
II.5 Izby Rolnicze ............................................................................................... 10
III. ROLNICTWO i PRZETWÓRSTWO ROLNE ................................................. 12
III.1 Działalność rządu na forum międzynarodowym ............................................. 12
III.2 Działalność rządu na rynku krajowym .......................................................... 14
III.3 Wykaz ważniejszych ustaw przyjętych w ciągu ostatnich 2 lat........................ 20
III.4 Wykaz ważniejszych ustaw w toku prac Sejmu ............................................. 29
IV. PYTANIA I ODPOWIEDZI: ........................................................................ 32
V. Działalność ARiMR ...................................................................................... 43
V.1 Modernizacja gospodarstw rolnych ................................................................ 43
V.2 Renty strukturalne ........................................................................................ 45
V.3 Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej........................................... 46
V.4 Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw ....................................................... 46
V.5 Ułatwianie startu młodym rolnikom................................................................ 47
V.6 Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej ................ 48
V.7 Grupy producentów rolnych .......................................................................... 49
V.8 Program rolno-środowiskowy ........................................................................ 50
V.9 Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne ................ 51
2
V. 10 Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o
niekorzystnych warunkach .................................................................................. 52
VI. DZIAŁALNOŚĆ ARR ................................................................................... 53
VI. 1 Program „Szklanka Mleka” .......................................................................... 53
VI. 2 Program „Owoce w Szkole” ......................................................................... 53
VI.3 Wsparcie działań promocyjnych i informacyjnych na rynkach rolnych ............. 54
VI.4 Dostęp do materiału siewnego ..................................................................... 55
VI. 5 Dopłaty do prywatnego przechowywania wieprzowiny .................................. 56
VII. DZIAŁALNOŚĆ ANR .................................................................................. 56
VII. 1 Polityka sprzedaży dzierżawionych gruntów ................................................ 56
VIII. DZIAŁALNOŚĆ ROZWOJU WSI ............................................................... 59
VIII.1 Fundusz Sołecki ........................................................................................ 59
IX. ROZWÓJ INFRASTRUKTURY..................................................................... 61
IX.1 Schetynówki ............................................................................................... 61
IX. 2 Szkolnictwo na terenach wiejskich ............................................................... 62
IX.3 Orliki oraz program boisk wielofunkcyjnych ................................................... 64
IX.4 Biblioteki ..................................................................................................... 67
3
I. ZAŁOŻENIA
Polityka rządu w sprawie rolnictwa i rozwoju wsi realizowana jest na podstawie
kilku założeń. Pierwsze dotyczą rolnictwa, jako segmentu gospodarki i określone
zostały w przez Traktat Rzymski oraz Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę
Gospodarczą. Są to:

Zapewnienie
sprawiedliwego
poziomu
życia
i
podnoszenia
dochodów
rolników

Zapewnienie ciągłości zaopatrzenia i zabezpieczenia odpowiednich cen przy
dostawach dla konsumenta,
Co de facto przekłada się na wymóg stabilizowania rynków rolnych, zapewnienie
przestrzegania
przepisów
ochrony
środowiska
przy
jednoczesnym
wzroście
konkurencyjności polskiego rolnictwa, zapewnienie równych warunków konkurencji
polskich i europejskich rolników, wsparcie w ramach płatności bezpośrednich oraz
utrzymanie obecnych działań interwencyjnych na rynkach rolnych.
Druga część założeń dotyczy polityki rozwoju wsi, tak aby wykorzystała ona swoje
naturalne atuty. Są to:

Odbudowa silnych więzi społecznych na wsi

Zapewnienie jak najwyższego poziomu życia mieszkańców

Aktywizacja zawodowa mieszkańców wsi z poszanowaniem charakterystyki
obszaru oraz wyposażenie ich w kompetencje zawodowe pozwalające na
znalezienie zatrudnienia także poza rolnictwem i działalnością przetwórczą.
4
II. INSTYTUCJE
Organizacje zajmujące się rolnictwem i rozwojem wsi:
1. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR)
2. Agencja Rynku Rolnego (ARR)
3. Agencja Nieruchomości Rolnych (ANR)
4. Ośrodek Doradztwa Rolniczego (ODR)
5. Izby Rolnicze (IR)
II.1 Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa
ARiMR została powołana w 1994 roku, jako instytucja wspierająca rozwój oraz
modernizację
obszarów
wiejskich.
Jej
celem
jest
wdrażanie
instrumentów
współfinansowania z Unii Europejskiej oraz udzielaniem pomocy finansowej z
budżetu państwowego. Jako instytucja wykonująca plan polityki rolnej, ściśle podlega
Ministerstwu Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Z kolei korzystając ze środków publicznych
jest nadzorowana przez Ministerstwo Finansów.
Struktura ARiMR opiera się na 3 poziomach:

Najwyższym szczeblem jest poziom centralny,

Następnie 16 oddziałów wojewódzkich i

314 jednostek powiatowych.
Na szczeblu centralnym, agencją zarządza prezes mianowany przez Premiera na
wniosek Ministrów Rolnictwa i Finansów. Obecnie prezesem ARiMR jest Tomasz
Kołodziej.
5
Do głównych zadań agencji należą inwestycje w zakresie rozwoju obszarów
wiejskich, rozwój infrastruktury wiejskiej oraz agrarnej oraz oświata w zakresie
rolnictwa. Głównymi instrumentami ARiMR są fundusze europejskie, do których
należą:

Europejski Fundusz Rolny Gwarancji (EFRG),

Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich
(EFRROW) oraz

Europejski Fundusz Rybacki (EFR).
Swoje zadania agencja realizuje poprzez wdrażanie określonych strategii oraz
programów. Do najważniejszych należą:

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013, który składa się z 4
głównych osi:
1. Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego,
2. Poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich,
3. Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej?
4. LEADER.

Program
Operacyjny
„Zrównoważony
rozwój
sektora
rybołówstwa
i
nadbrzeżnych obszarów rybackich na lata 2007-2013”,

Wspólna Organizacja Rynku Owoców i Warzyw oraz

Wspólna Organizacja Rynku Rybnego.
Oprócz tych programów agencja udziela pomocy ze środków krajowych w formie
dopłat do oprocentowania kredytów inwestycyjnych.
6
II.2 Agencja Rynku Rolnego
Agencja Rynku Rolnego powstała w 1990 roku. Obecną podstawą prawną
funkcjonowania agencji jest ustawa o Agencji Rynku Rolnego i organizacji niektórych
rynków rolnych z 2004 roku oraz jej statut. Od momentu wejścia Polski do Unii
Europejskiej Agencja stała się agencją płatniczą UE. Podstawowym zadaniem Agencji
Rynku Rolnego jest administracja wybranymi mechanizmami Wspólnej Polityki Rolnej
UE w Polsce.
Struktura agencja opiera się na 2 poziomach:

Pierwszy zwany „Centralą”, z siedzibą w Warszawie, koordynuje wszelkie
prace agencji.

Następnym poziomem jest 16 oddziałów wojewódzkich.
Na czele oddziału centralnego stoi prezes mianowany przez prezesa Rady Ministrów
na wniosek ministra właściwego do spraw rynków rolnych w porozumieniu z
ministrem właściwym do spraw finansów publicznych. Obecnym prezesem ARR jest
Władysław Łukasik.
Główne zadania, którymi zajmuje się agencja, jako jednostka płatnicza UE, to:

Wypłata środków finansowych uczestnikom określonych mechanizmów, WPR,

Działalność kontrolna w zakresie wypłacanych środków,

Działalność sprawozdawcza wobec Komisji Europejskiej z realizacji zadań,

Informowanie uczestników WPR o podejmowanych decyzjach na szczeblu
Europejskim.
7
Najważniejszymi mechanizmami WPR, które realizuje ARR są:

Interwencyjne zakupy i sprzedaże produktów rolnych oraz ich przetworów,

Wspieranie popytu wewnętrznego poprzez stosowanie dopłat,

Dopłacanie do prywatnego przechowywania produktów,

Dostarczanie nadwyżek żywności najuboższej ludności,

Administrowanie obrotem towarowym z zagranicą poprzez wydawanie
pozwoleń na przywóz i wywóz oraz wypłacanie refundacji wywozowych,

Pobieranie opłat na rynku cukru, monitorowanie produkcji kwotowej i
pozakwotowej na rynku cukru oraz

Kontrola wykorzystania cukru przemysłowego, wsparcie rynku produktów
pszczelich.
II.3 Agencja Nieruchomości Rolnych
Agencja
następczynią
Nieruchomości
Agencji
Rolnych,
Własności
Rolnej
która
powstała
Skarbu
w
Państwa.
2003
Prawną
roku,
jest
podstawą
funkcjonowania agencji jest ustawa o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi
Skarbu Państwa z 1991 roku.
Struktura agencji jest 2 poziomowa:

Na poziomie centralnym agencją zarządza Prezes.

Organem znajdującym się na poziomie centralnym jest również Rada
Nadzorcza, która nadzoruje wszelkie działania agencji. W skład Rady wchodzi
12 osób mianowanych przez ministra właściwego dla spraw rolnictwa.

Drugim poziomem są oddziały terenowe, których obecnie jest 11.
8
Agencja Nieruchomości Rolnych nie posiada żadnych zadań własnych. Wykonuje ona
tylko zadania związane z realizacją polityki państwa. Do główny zadań ANR należy:

Poprawa struktury obszarowej gospodarstw rodzinnych.

W stosunku do nieruchomości rolnych skarbu państwa ANR wykonuje prawo
własności oraz inne prawa rzeczowe głównie: administracja i obrót tymi
nieruchomościami, sprzedawanie nieruchomości czy ich restrukturyzacja.
Na stronie Agencji ( www.anr.gov.pl) można znaleźć szczegółowe dane dotyczące
aktualnych ofert nieruchomości rolnych w danych oddziałach. Dodatkowo na stronie
można zapoznać się z ofertami innych nieruchomości, które znajdują się obecnie w
ofercie agencji.
II.4 Ośrodek Doradztwa Rolniczego
Ośrodki doradztwa rolniczego są instytucjami pomocniczymi, których głównych
zadaniem jest zwiększenie konwencyjności polskiego sektora rolniczego oraz
poprawa jakości towarów i usług oferowanych przez sektor. Kolejnym ważnym
zadaniem jest poprawa jakości życia i pomoc mieszkańcom obszarów wiejskich.
ODR podporządkowane są Marszałkom Województw.
Główne zadania ośrodków realizowane są poprzez szereg projektów takich jak:

Doradztwo indywidualne oraz grupowe,

Organizowanie specjalistycznych szkoleń dla rolników,

Pomoc w opracowywaniu biznesplanów oraz wniosków o dopłaty z UE,
9

Prowadzenie działalności informacyjnej,

Organizowanie imprez kulturalnych,

Prowadzenie działalności wydawniczej.
W zakresie doradztwa ośrodki starają się nakierunkować na propagowanie
nowoczesnych technologii, zwiększania świadomości dotyczącej odnawialnych źródeł
energii, wspierania małej przedsiębiorczości, ochrony środowiska i dziedzictwa
kulturowego oraz doradztwa technologicznego.
II.5 Izby Rolnicze
Zgodnie z ustawą Izby rolnicze są jednostkami organizacyjnymi samorządu i
reprezentują interesy wszystkich rolników.
Do zadań izb należy w szczególności:

Sporządzanie analiz, ocen, opinii i wniosków z zakresu produkcji rolnej oraz
rynku rolnego i przedstawiania ich organom administracji rządowej i
samorządowi terytorialnego,
 Występowanie do organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego
z inicjatywą w zakresie regulacji prawnych oraz opiniowanie projektów
przepisów,
 Prowadzenie działań na rzecz tworzenia rynku rolnego oraz poprawy
warunków zbytu płodów rolnych i produktów rolnych,
 Prowadzenie analiz kosztów i opłacalności produkcji rolnej,

Gromadzenie, przetwarzanie i przekazywanie informacji gospodarczych na
potrzeby producentów rolnych oraz innych podmiotów gospodarczych,
10

Doradztwo
w
zakresie
działalności
rolniczej,
wiejskiego
gospodarstwa
domowego oraz uzyskiwania przez rolników dodatkowych dochodów,
 Podejmowanie działań na rzecz rozwoju infrastruktury rolnictwa i wsi oraz
poprawy struktury agrarnej,

Podnoszenie kwalifikacji osób zatrudnionych w rolnictwie,
 Prowadzenie listy rzeczoznawców oraz przyznawanie tytułów kwalifikacyjnych
w zakresie rolnictwa, na zasadach określonych w odrębnych przepisach,
 Kształtowanie i upowszechnianie zasad etyki i rzetelnego postępowania w
działalności gospodarczej,

Działanie na rzecz podnoszenia jakości środków i urządzeń stosowanych w
działalności rolniczej oraz na rzecz poprawy warunków pracy i bezpieczeństwa
w rolnictwie,
 Współdziałanie z jednostkami prowadzącymi szkoły rolnicze, wspieranie ich
działalności, inicjowanie powstawania nowych szkół i zmian w programach
nauczania oraz współorganizowania praktyk,
Izby rolnicze w ramach powiatowych struktur spotykają się kilka razy w roku (34). Osoby zasiadające w izbach rolniczych są rolnikami, prezesami spółdzielni,
czasami związani z samorządem lokalnym. Na organizowane przez siebie posiedzenia
zapraszają przedstawicieli różnych środowisk (np. powiatowego lekarza weterynarii,
kierownika Biura Powiatowego ARiMR, dyrektora KRUS-u).
11
III. ROLNICTWO i PRZETWÓRSTWO ROLNE
III.1 Działalność rządu na forum międzynarodowym
W roku 2008 Polska brała aktywny udział w przeglądzie Wspólnej Polityki
Rolnej zwanym „Health Check”. W listopadzie 2008 zostało zawarte finalne
porozumienie kończące Health-Check. W porozumieniu zawarte zostały ważne
postulaty polskiego rządu, które w znaczącym stopniu przyczyniają się do
zwiększenie efektywności polskiego sektora rolniczego. Znajdują się tam również
istotne postulaty dotyczące kwestii finansowych oraz rozwiązań upraszczających
politykę rolną. Do najważniejszych dla Polski postanowień należą:
Uzyskanie
możliwości
kontynuowania
prostego
systemu
płatności
bezpośrednich do 2013r.
W trakcie dyskusji na systemem dopłat bezpośrednich nowe kraje członkowskie,
m.in. Polska postulowały przedłużenie okresu stosowania tego systemu. Pierwotnie
kalendarz zakładał, że system dopłat bezpośrednich będzie funkcjonować przez
pierwsze trzy lata od daty akcesji z możliwością przedłużenia o dwa kolejne. Dzięki
staraniom m.in. Polski państwa członkowskie stosujące uproszczony system jednolitej
płatności obszarowej będą mogły nadal go stosować do 2013 r. zamiast podlegać
obowiązkowemu systemowi płatności jednolitej do 2010 r.
Uzyskanie dodatkowych środków finansowych na wsparcie sektora
mleczarskiego (90 mln euro)
12
Dzięki staraniom Polski, w porozumieniu zawartym po „Bilansie Zdrowia” znalazł się
również istotny, z punktu widzenia realizacji WPR po 2013, punkt dotyczący
dodatkowych środków finansowych. Nowe państwa członkowskie otrzymają łącznie
360 mln euro (dla Polski 90 mln) na działania w ramach WPR, w latach 2010 – 2012.
Każdego roku Polska otrzyma równo po 30 mln euro. Minister Sawicki zapowiedział,
że spora część tych funduszy zostanie skierowana do sektora mleczarskiego. Jest to
związane z możliwością zniesienia przez Komisję Europejską kwotowania mleka po
2015 roku. W latach 2009-2013 o 1 proc. rocznie będzie wzrastał limit produkcji
mleka, czyli w tych latach produkcja mleka w Polsce wzrośnie o 500 tys. ton. W roku
2012 kwota mleczna przekroczy 10 mln ton. Pieniądze z funduszy będą przeznaczone
na restrukturyzację przemysłu mleczarskiego, tak aby dostosować go do rynków
europejskich i zwiększyć jego konkurencyjność w momencie zniesienia kwot
mlecznych.
Podtrzymanie możliwości działań interwencyjnych na rynkach rolnych w
ramach WPR
We wrześniu 2008 roku podczas posiedzenia Rady Ministrów UE ds. Rolnictwa i
Rybołówstwa Polska zwróciła uwagę Komisji Europejskiej na niezwykle ważną
kwestię, dotyczącą polskiego sektora rolne. Chodziło o sytuację polskich rolników
związaną z dużą podażą zbóż na rynku w 2008 roku. W trakcie dyskusji nad
zmianami w systemie interwencji Polska prezentowała konkretne stanowiska:
 Sprzeciw wobec zaniechania comiesięcznej podwyżki ceny interwencyjnej
 Sprzeciw wobec ograniczania działań interwencyjnych (limitowania)
 Wnioskowanie o możliwość otwarcia przetargów regionalnych na zakup lub
sprzedaż zbóż w ramach działań interwencyjnych.
13
Dodatkowo w ramach rozwiązań wypracowanych w porozumieniu po „Bilansie
zdrowia”, został zwarty punktu mówiący o zachowaniu dotychczasowego zakresu
interwencji na rynku mleka w odniesieniu do skupu masła i odtłuszczonego mleka w
proszku po stałych cenach w ramach dotychczasowych limitów (odpowiednio 30 tys.
ton i 109 tys. ton), a także dopłat do prywatnego przechowywania masła.
Rozłożenie w czasie wymogów w zakresie dobrostanu zwierząt do 2013r.
W porozumieniu zawarte zostało również opóźnienie terminu wdrażania pakietu C
(dobrostan zwierząt) systemu wzajemnej zgodności (cross-compliance) – kontrole i
sankcje z tytułu pakietu C będą stosowane w Polsce od 2013 r.; System Wzajemnej
Zgodności – SWZ (ang. cross-compliance) jest instrumentem Wspólnej Polityki Rolnej
(WPR) i polega na uzależnieniu płatności bezpośrednich oraz płatności w ramach
zrównoważonego gospodarowania na gruntach rolnych i leśnych (działania rolno
środowiskowe, ONW, zalesianie gruntów rolnych) od konieczności spełnienia przez
rolników określonych w przepisach krajowych i UE szeregu norm dotyczących
zarządzania w całym gospodarstwie rolnym. Polska uzyskała w porozumieniu okres
przejściowy umożliwiający stopniowe wprowadzanie zasady wzajemnej zgodności,
która w pełnym wymiarze ma zacząć obowiązywać z chwilą objęcia naszych rolników
systemem pełnych dopłat rolnych z budżetu UE, czyli w 2013 r., Jako pierwsze będą
wprowadzone przepisy związane z ochroną środowiska, a jako ostatnie, czyli właśnie
od 2013 r., przepisy związane z dobrostanem zwierząt.
III.2 Działalność rządu na rynku krajowym
W obecnej sytuacji cały świat zmaga się z kryzysem ekonomicznym, który w
poważny sposób dotknął wszelkie gałęzie rynku. Rynek rolny jest w tym przypadku
14
szczególnie ważnym obszarem ze względu na jego zróżnicowanie. W ramach tego
sektora mówimy o kwestiach sektora spożywczego, etapów przetwórstwa oraz
procesu dystrybucji. Każda z tych składowych ma ogromny wpływ na sprawność
funkcjonowania całego sektora rolnego. Ministerstwo Rolnictwa wydało specjalny
dokument, w którym zaproponowano spektrum działań dotyczących rolnictwa oraz
obszarów wiejskich. Działania te mają się przyczynić do poprawy sytuacji
ekonomicznej.
a) Poprawa stabilności na rynkach rolnych:
Przyspieszenie wypłat dopłat bezpośrednich płatności oraz płatności z
tytułu gospodarowania na tzw. Obszarach o niekorzystnych warunkach
(ONW) od listopada 2008r.
Ministerstwo, jako jeden ze swoich priorytetów, wyznaczyło przyspieszenie dopłat
bezpośrednich płatności oraz dopłat ONW, w ramach kampanii wypłacania dopłat w
2008 roku. W grudniu 2008 roku polscy rolnicy otrzymali 4, 262 mln zł z tytułu
płatności obszarowych. W roku 2007, w tym samym miesiącu, rolnicy otrzymali ok. 2
mld zł mniej. W grudniu 2009 roku rozpocznie się następna transza wypłat. Agencja
Rozwoju i Modernizacji Rolnictwa zamierza w pierwszym miesiącu zapewnić płatności
70% rolnikom. W tym roku wnioski o płatność złożyło przeszło 1, 4 mln rolników.
Przyspieszony zostanie również proces wypłacania wypłat ONW. W roku 2008
Agencja rozpoczynała wypłatę w połowie listopada. W latach poprzednich proces ten
rozpoczynał się w grudniu. W roku obecnym Agencja przyspieszy wypłaty i
rozpocznie ich wypłacanie już 16 października.
15
Działania w celu pełnego wykorzystania środków na rozwój rolnictwa i
obszarów wiejskich z programów na lata 2004-6

Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich 2004–2006 był największym programem
wspierającym rozwój rolnictwa i obszarów wiejskich w Polsce w pierwszych
latach członkostwa w UE, który był realizowany z funduszy unijnych. Całkowita
suma wsparcia w ramach Planu wyniosła około 3, 6 mld EUR. Środki te zostały
przeznaczone na realizację działań w zakresie dwóch celów strategicznych:

Poprawa konkurencyjności gospodarki rolno-żywnościowej (działania: Renty
strukturalne,
Wspieranie
gospodarstw
niskotowarowych
oraz
Grupy
producentów rolnych);
 Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich (działania: Wspieranie działalności
rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW),
Wspieranie
przedsięwzięć
rolno-środowiskowych
i
poprawy
dobrostanu
zwierząt, Zalesienie gruntów rolnych oraz Dostosowanie gospodarstw rolnych
do standardów Unii Europejskiej).
Ocena wykorzystania PROW w latach 2004 -2006 wskazuje na pełne wykorzystanie
dostępnych środków i realizację zakładanych celów Planu. PROW przyczynił się m.in.
do zwiększenia dochodów ludności wiejskiej oraz zwiększenia zatrudnienia ludności
wiejskiej, nie powodując przy tym presji inflacyjnej.
Zlikwidowanie opóźnień we wdrażaniu PROW 2007-13
Jeżeli chodzi o kalendarz wdrażania Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata
07 -13, to obecnie nie ma większych opóźnień. W roku 2007 rolnicy oraz przetwórcy
otrzymali 180 mln zł dopłat. W roku 2008 ta sama grupa uzyskała dopłaty w
16
wysokości 4, 5 mld zł. Taką samą kwotę (4, 5 mld zł) Agencja wypłaciła do połowy
Września bieżącego roku. Założeniem strategicznym jest wypłata do końca tego roku
kolejnych 3 mld zł. W obecnym momencie rolnikom wypłacono w sumie od 2007
roku ponad 9, 2 mld zł. Najwięcej pieniędzy pochłonęły dopłaty z tytułu ONW, było
to 2, 7 mld zł od początku programu. Renty strukturalne, zajmowały drugie miejsce,
z 2, 1 mld zł. Rolnicy otrzymali również znaczące dopłaty z następujących tytułów:

Modernizacja gospodarstw rolnych –ponad 1 mld zł (10 tys. Rolników)

Premie dla młodych rolników – ponad 235 mln zł (4, 7 tys. Rolników)

Wspieranie rolników tworzących nowe miejsca pracy – ok. 47, 2 mln zł (ponad
600 osób)

Zalesienie gruntów – prawie 200 mln zł (15 tys. Rolników)
Wprowadzenie zaliczkowego finansowania projektów inwestycyjnych wys.
50% wartości realizacji
W projekcie antykryzysowym Ministerstwa Rolnictwa znalazła się informacja
dotycząca zaliczkowego finansowania. W celu zapewnienia ochrony Polskiem
sektorowi rolniczemu należy przyspieszyć wydawanie środków unijnych. Jednak by
taki proces nastąpił, należy przede wszystkim zapewnić pomoc beneficjentom tych
środków. Pomoc jest tutaj rozumiana, jako „zabezpieczenie wkładu własnego
kredytobiorców”. Wprowadzenie systemu zaliczkowego jest jednym z narzędzi, które
ma działać właśnie, jako zabezpieczenie.
Wprowadzenie
pomocy
na
rozpoczęcie
producentów rolnych
17
działalności
przez
grupy
Bank Gospodarstwa Krajowego będzie mógł udzielać pożyczek na wyprzedzające
finansowanie na realizację działań „osi 3” Jakość życia na obszarach wiejskich i
różnicowanie gospodarki wiejskiej oraz „osi 4” Leader Programu Rozwoju Obszarów
Wiejskich. Oprócz samorządów beneficjentami pożyczek będą także lokalne grupy
działania. Jednostki samorządu terytorialnego oraz lokalne grupy działania będą
mogły otrzymać środki z budżetu państwa w formie nisko oprocentowanej pożyczki
udzielanej przez Bank Gospodarstwa Krajowego, do wysokości udziału środków z
Europejskiego Funduszu Rolniczego Rozwoju Obszarów Wiejskich - na wyprzedzające
finansowanie kosztów kwalifikowanych ponoszonych na realizację operacji w ramach
działań osi 3 i4.
Obniżka minimalnego oprocentowania kredytów preferencyjnych
Minimalne oprocentowanie dla kredytów preferencyjnych zostanie obniżone z 3, 5%
do 2%. Dodatkowo została stworzona możliwość przedłużenia spłat kredytów
inwestycyjnych. Okres przedłużenia wynosi obecnie od 2 do 3 lat.
Sektor biopaliw:
Biopaliwa
Polska strategia zakłada cel, aby do 2013 r. na poziomie 7,1%
Utrzymał się udziału biokomponentów w rynku paliw transportowych.
Ważnym elementem służącym rozwojowi biopaliw było przyjęcie przez Radę
Ministrów w 2007 roku Wieloletniego programu promocji biopaliw lub innych paliw
odnawialnych na lata 2008-2014. Uruchomiono program pomocy publicznej
polegającej
na
zwolnieniu
od
podatku
akcyzowego
z
tytułu
stosowania
biokomponentów w paliwach. W 2008 r. łączna kwota zwolnień z tego tytułu
18
wyniosła 879 mln zł. Dodatkowo w ramach programów operacyjnych na lata 2007 –
2013 finansowanych z funduszy europejskich przewidziano środki na wsparcie
budowy mocy wytwórczych energii elektrycznej, ciepła oraz paliw transportowych ze
źródeł odnawialnych. Ponadto wspierane będą inwestycje w zakresie przyłączenia
jednostek wytwórczych do sieci oraz rozwoju przemysłu produkującego urządzenia
na potrzeby energetyki odnawialnej. Na koniec 2008 roku Polska osiągnęła 5, 2%
udział OZE w bilansie energii pierwotnej. Udział OZE w zużyciu energii elektrycznej
brutto wzrósł z 2, 9% w 2005 roku do 3, 9% w 2007 roku i do 4, 7% w 2008 roku.
Natomiast udział biopaliw w rynku paliw transportowych początkowo wzrósł z 0, 29%
w 2004 r. do 0, 92% w 2006 r., a następnie spadł do poziomu 0, 68% w 2007 roku,
co spowodowane było zmianą polityki podatkowej. W tym przypadku widać ogromne
znaczenie, jakie ma utrzymywanie stabilnych systemów wsparcia energetyki
odnawialnej w Polsce. W 2008 r. udział ten wzrósł, do 3, 66 % co pozwoliło na
osiągnięcie Narodowego Celu Wskaźnikowego. Było to efektem wprowadzenia od 1
stycznia 2008 roku obowiązku
zapewnienia określonego udziału biokomponentów w paliwach transportowych.
Informacje uzyskane ze stron internetowych Ministerstwa Gospodarki.
Biogazownie
W planach rządu jest budowa do 2020 roku w każdej gminie w Polsce przynajmniej
jednej biogazowni rolniczej produkującej energię elektryczną i cieplną. Niektórzy
specjaliści uważają, że dzięki biomasie Polska mogłaby produkować nawet o 30%
więcej energii niż dotychczas.
19
Dofinansowania do budowy biogazowni inwestorzy mogliby czerpać z funduszy
europejskich
w
ramach
następujących
programów:
Programu
Operacyjnego
Infrastruktura i środowisko" (PO liŚ), Programu Operacyjnego Innowacyjna
gospodarka" (PO IG), regionalnych programów operacyjnych, (RPO), zarządzanych
przez samorządy poszczególnych województw, Programu Rozwoju Obszarów
Wiejskich.
W Kujawsko-pomorskim otwarto we Wrześniu 2009 największą w Polsce Biogazownie
o mocy 2, 1 MW. Biogazownie znajduje się w Liszkowie.
III.3 Wykaz ważniejszych ustaw przyjętych w ciągu
ostatnich 2 lat
1. 08-11-2007 - Ustawa o zmianie ustawy o uruchamianiu środków
pochodzących z budżetu Unii Europejskiej przeznaczonych na
finansowanie wspólnej polityki rolnej.
Dostosowanie przepisów ustawy do przepisów o finansach publicznych oraz
określenia przepływów finansowych dla środków pochodzących z EFR oraz
Europejskiego Funduszu Rolniczego Rozwoju Obszarów Wiejskich.
2. 08-11-2007 - Ustawa o zmianie ustawy o zawodzie lekarza
weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych
Wdrożenie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie uznawania
kwalifikacji zawodowych do wykonywania zawodu lekarza weterynarii
umożliwiając tym wykonywanie zawodu we wszystkich państwach UE.
Reguluje przyznawanie dyplomów i innych dokumentów potwierdzających
zdobycie kwalifikacji.
3. 12-11-2007 - Ustawa o zmianie ustawy o postępowaniu w sprawach
dotyczących pomocy publicznej oraz ustawy o podatkach i opłatach
lokalnych.
20
Ustawa przewiduje dostosowanie polskich przepisów do obowiązujących
przepisów UE dotyczących pomocy "de minimis" oraz wdrożenie
elektronicznego systemu monitorowania pomocy publicznej innej niż w
rolnictwie i rybołówstwie tzw. aplikacji SHRIMP oraz aplikacji służącej
monitorowaniu pomocy udzielanej w rolnictwie i rybołówstwie.
4. 14-01-2008 - Ustawa o zmianie ustawy o organizacji niektórych
rynków rolnych oraz ustawy o organizacji rynków owoców i warzyw,
rynku chmielu, rynku tytoniu oraz rynku suszu paszowego.
Projekt
dotyczy:
zmniejszenia
obciążeń
administracyjnych
dla
zarejestrowanych przetwórców słomy lnianej lub konopnej wpisanych do
rejestru oraz osób traktowanych, jako przetwórcy, zmian w dopłatach do
przetwarzania słomy lnianej lub konopnej, zmiany zasad dotyczących płatności
dla producentów surowca tytoniowego oraz utworzenia rejestru podmiotów
ubiegających się o przyznanie płatności niezwiązanej z produkcją tytoniu.
5. 08-02-2008 - Ustawa o zmianie ustawy o płatnościach do gruntów
rolnych i płatności cukrowej.
Ustawa przewiduje wprowadzenie nowego brzmienia tytułu ustawy,
nowelizację przepisów umożliwiających m.in. wprowadzenie płatności
bezpośrednich do owoców miękkich (malin i truskawek) przeznaczonych do
przetwórstwa, nowelizację przepisów określających maksymalną kwotę
pomocy przyznanej rolnikowi oraz warunków uzyskania płatności przez
producenta oraz nowelizację przepisów określających kompetencje między
Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz Agencją Rynku Rolnego
w zakresie przyjmowania dokumentów od wnioskodawców i innych podmiotów
w zakresie zasad przyznawania płatności do upraw roślin energetycznych, a
także przepisów ustalających krajowy system kontroli wielkości zbiorów roślin
energetycznych, dla których nie określono plonu reprezentatywnego.
21
6. 07-02-2008 - Ustawa o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji
Rolnictwa.
Wprowadzenie przepisów określających zadania i organizację Agencji
Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, a także zasady umarzania w całości
lub w części, rozkładania na raty, odraczania terminu spłat oraz sprzedaży
wierzytelności Agencji. Wprowadzenie przepisów stwierdzających utratę mocy
dotychczasowej ustawy określającej zadania i organizację Agencji - ustawy z
dnia 29 grudnia 1993 r. o utworzeniu Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji
Rolnictwa.
7. 27-03-2008 - Ustawa o zmianie ustawy o społeczno - zawodowych
organizacjach rolników, ustawy o związkach zawodowych rolników
indywidualnych oraz ustawy o izbach rolniczych.
Stworzenie możliwości corocznego przekazywania środków budżetowych na
pokrycie kosztów związanych z uczestnictwem polskich organizacji
reprezentujących interesy rolników indywidualnych na forum organizacji
rolniczych reprezentujących interesy zawodowe rolników indywidualnych
wobec UE.
8. 07-02-2008 - Ustawa o zmianie ustawy o społeczno - zawodowych
organizacjach rolników, ustawy o związkach zawodowych rolników
indywidualnych, ustawy o izbach rolniczych oraz o zmianie
niektórych innych ustaw.
Przedłużenie z 2007 do 2013 roku możliwości przekazywania środków
budżetowych na pokrycie kosztów związanych z uczestnictwem polskich
organizacji rolniczych reprezentujących interesy rolników indywidualnych na
forum ponadnarodowych organizacji i organów UE.
9. 27-05-2008 - Ustawa o zmianie ustawy o paszach.
Przesunięcie terminu wejścia w życie zakazu wytwarzania, wprowadzania do
obrotu i stosowania w żywieniu zwierząt pasz genetycznie zmodyfikowanych
oraz organizmów genetycznie zmodyfikowanych przeznaczonych do użytku
22
paszowego. Czas obowiązywania: od 1 stycznia 2012 r., a nie od 12 sierpnia
2008 r. oraz uchylenia z dniem 31 grudnia 2011 r. zezwoleń na wprowadzanie
do obrotu na terytorium Polski produktów GMO będących paszami genetycznie
zmodyfikowanymi
lub
organizmami
genetycznie
zmodyfikowanymi
przeznaczonymi na pasze.
10. 30-05-2008 - Ustawa o zmianie ustawy o organizacji rynku mleka i
przetworów mlecznych.
Zmiany w zakresie zasad rozdysponowania krajowej rezerwy krajowej ilości
referencyjnej oraz odstąpienia od potrącania przez podmioty skupujące,
zaliczek na poczet opłaty z tytułu przekraczania przez producentów
indywidualnych ilości referencyjnych w latach kwotowych 2008/2009 i
2009/2010.
11. 17-04-2008 - Ustawa o zmianie ustawy o ochronie gruntów rolnych
i leśnych.
Zdjęcie z gruntów rolnych, stanowiących użytki rolne klas IV-VI, położonych w
granicach administracyjnych miast, ochrony przewidzianej dla gruntów rolnych
i uwolnienia tych gruntów dla celów inwestycyjnych.
12. 19-06-2008 - Ustawa o zmianie ustawy o ubezpieczeniach upraw
rolnych i zwierząt gospodarskich.
Zmiany w przepisach regulujących kwestię udzielania producentom rolnym
pomocy państwa w formie dopłat do składek ubezpieczenia upraw rolnych i
zwierząt gospodarskich, w szczególności zmniejszenia intensywności pomocy
poprzez obniżenie limitu dopłat do składek z 60 % do 50 %.
13. 16-06-2008 - Ustawa o zmianie ustawy o organizacji rynków
owoców i warzyw, rynku chmielu, rynku tytoniu oraz rynku suszu
paszowego.
Implementacja prawa UE do polskiego porządku prawnego w zakresie:
procedury uznawania bądź zawieszenia uznania przez marszałków
województw grup producentów, przekazywania informacji KE o
23
przedsięwziętych decyzjach tylko przez ministra rolnictwa, określenia czasu, w
którym producent może zostać uznany za członka grupy producentów,
rozszerzenia kompetencji ministra rolnictwa kosztem uprawnień ARiMR i ARR
w zakresie opracowywania projektu strategii krajowych na rzecz programów
operacyjnych i ustalania polityki rozwoju sektorów rolnictwa.
14. 24-06-2008 - Ustawa o zmianie ustawy o ochronie zdrowia
zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt.
Wdrożenie dyrektywy Rady 2006/88/WE z dnia 24 października 2006 r. w
sprawie wymogów w zakresie zdrowia zwierząt akwakultury oraz zapobiegania
chorobom zwierząt wodnych oraz ich zwalczania, zasad prowadzenia
przedsiębiorstwa produkcyjnego zajmującego się chowem lub hodowlą
zwierząt wodnych oraz rozrodu ryb oraz zakładu przetwarzającego lub
poddającego ubojowi zwierzęta wodne.
15. 09-05-2008 Weterynaryjnej.
Ustawa
o
zmianie
ustawy
o
Inspekcji
Nowelizacja przepisów dotyczących organizacji i funkcjonowania Inspekcji
Weterynaryjnej poprzez umożliwienie powiatowemu lekarzowi weterynarii, gdy
z przyczyn finansowych lub organizacyjnych nie będzie w stanie wykonać
ustawowych zadań Inspekcji, wyznaczanie zakładów leczniczych dla zwierząt
do wykonywania określonych czynności, takich jak szczepienia ochronne i
badania rozpoznawcze.
16. 20-08-2008 - Ustawa o zmianie ustawy o jakości handlowej
artykułów rolno-spożywczych oraz niektórych innych ustaw.
Wdrożenie przepisów UE oraz wprowadzenie kilku zmian w przepisach
aktualizujących ustawę (m.in. wprowadzenie definicji "artykułu rolnospożywczego zafałszowanego”).
17. 20-08-2008 - Ustawa o zmianie ustawy o rejestracji i ochronie
nazw i oznaczeń produktów rolnych i środków spożywczych oraz o
produktach tradycyjnych oraz o zmianie niektórych innych ustaw.
Nowelizacja przepisów dotyczących organów oraz postępowania w zakresie
24
oceny wniosków o rejestrację, zmiana w przepisach odnoszących się do
sprzeciwu zgłaszanego w stosunku do złożonego wniosku o rejestrację,
nowelizacja przepisów dotyczących tymczasowej ochrony krajowej, zmiana
przepisów dotyczących kontroli produktów rolnych i środków spożywczych,
nowelizacja przepisów dotyczących listy produktów tradycyjnych.
18. 05-09-2008 - Ustawa o zmianie ustawy o uruchamianiu środków
pochodzących z budżetu Unii Europejskiej przeznaczonych na
finansowanie wspólnej polityki rolnej oraz o zmianie niektórych
innych ustaw.
Nowelizacja przepisów dotyczących obowiązku podawania do publicznej
wiadomości wykazu beneficjentów otrzymujących pomoc finansową ze
środków EFRG oraz EFRROW.
19. 29-07-2008 - Ustawa o zmianie ustawy o zakładach leczniczych dla
zwierząt.
Uznanie zakładów weterynaryjnych za przedsiębiorstwa.
20. 14-10-2008 - Ustawa o zmianie ustawy o wspieraniu rozwoju
obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu
Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz niektórych
innych ustaw.
Ustawa dotyczy działań wdrażanych w ramach tzw. podejścia Leader, zasad
wdrażania pomocy technicznej w ramach PROW 2007-2013, nadzoru i kontroli
oraz innych instrumentów zapewniających skuteczne i prawidłowe wdrażanie
oraz zarządzanie tym programem, oraz utworzenia Krajowej Sieci Obszarów
Wiejskich.
21. 21-10-2008 - Ustawa
społecznym rolników.
o
zmianie
ustawy
o
ubezpieczeniu
Zwiększenie udziału niektórych ubezpieczonych w finansowaniu wydatków na
świadczenia emerytalno-rentowe.
25
22. 23-10-2008 - Ustawa o organizacji rynku rybnego.
Usprawnienie systemu organizacji rynku rybnego, obowiązku dokonywania
transakcji pierwszej sprzedaży dorszy bałtyckich w centrach pierwszej
sprzedaży, możliwości opracowania kodeksów dobrej praktyki rybackiej,
doprecyzowania przepisów dotyczących m.in. tzw. udzielania pomocy
finansowej na rynku rybnym.
23. 31-10-2008 - Ustawa o funduszu sołeckim.
Utworzenie przez rady gmin funduszy sołeckich, dzięki którym sołectwa
pozyskają środki na finansowanie działań dla społeczności wiejskich. Z
funduszu sołeckiego będą mogły być finansowane działania służące likwidacji
skutków klęsk żywiołowych.
24. 13-11-2008 - Ustawa o zmianie ustawy o płatnościach w ramach
systemów wsparcia bezpośredniego oraz niektórych innych ustaw.
Utworzenie systemu kontroli przestrzegania wymogów wzajemnej zgodności w
rolnictwie, uzależniającego wypłatę pełnej wysokości płatności bezpośredniej,
płatności uzupełniającej, płatności cukrowej oraz płatności beneficjentów
otrzymujących płatności wynikające z uczestnictwa w działaniach takich jak:
wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o
niekorzystnych warunkach, program rolno-środowiskowy, zalesianie gruntów
rolnych.
25. 16-10-2008 - Ustawa o funduszu sołeckim oraz o zmianie ustawy o
samorządzie gminnym.
Utworzenie odrębnie dla każdego sołectwa, Funduszu Sołeckiego, będącego
gminnym funduszem celowym. Dochodami Funduszu będą głównie udziały we
wpływach z podatków: rolnego, od nieruchomości i leśnego. Środki Funduszu
mają być przeznaczone na inwestycje i rozwój lokalnej infrastruktury
społeczno-gospodarczej na terenie sołectwa. Projekt określa zasady
gospodarowania funduszem.
26
26. 09-10-2008 - Ustawa o zmianie ustawy - Prawo farmaceutyczne.
Umożliwienie obrotu detalicznymi produktami leczniczymi dla zwierząt po
zgłoszeniu wojewódzkiemu lekarzowi weterynarii.
27. 11-12-2008 - Ustawa o zmianie ustawy o wyrobie i rozlewie
wyrobów winiarskich, obrocie tymi wyrobami i organizacji rynku
wina.
Zniesienie limitu produkcji wina gronowego oraz ograniczeń sadzenia winorośli
w Polsce, rozszerzenia liczby odmian winorośli, z których będzie można
produkować wino gronowe; umożliwienia uprawy odmian zakwalifikowanych
do wyrobu wina gronowego w UE a także zezwolenia na dodanie cukru do
winogron, moszczu i wina gronowego wyrabianego z winogron zebranych w
Polsce.
28. 30-12-2008 - Ustawa o zmianie ustawy o ochronie zwierząt.
Wdrożenie dyrektywy Rady WE w sprawie minimalnych zasad dotyczących
ochrony kurcząt utrzymywanych z przeznaczeniem na produkcję mięsa w
gospodarstwach utrzymujących powyżej 500 sztuk.
29. 02-02-2009 - Ustawa o zmianie ustawy o nasiennictwie.
Włączenie „rutwicy wschodniej” do listy gatunków roślin pastewnych.
30. 11-03-2009 - Ustawa o wspieraniu zrównoważonego rozwoju
sektora rybackiego z udziałem Europejskiego Funduszu Rybackiego.
Podniesienie konkurencyjności sektora rybackiego oraz modernizacji i
rozbudowy przemysłu rybnego. Nowe przepisy będą podstawą do realizacji
Programu Operacyjnego "Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i
nabrzeżnych obszarów rybackich 2007 - 2013". Środki na jego realizację będą
pochodzić z Europejskiego Funduszu Rybackiego.
27
31. 18-03-2009 - Ustawa o funduszach promocji produktów rolnospożywczych.
Regulacje w zakresie tworzenia, zadań, zasad finansowania i organizacji
funduszy promocji produktów rolno-spożywczych zwanych "funduszami
promocji".
32. 26-02-2009 - Ustawa o zmianie ustawy o Agencji Rynku Rolnego i
organizacji niektórych rynków rolnych.
Poprawa gospodarki finansowej Agencji, dostosowanie poszczególnych rynków
do aktualnych przepisów wspólnotowych oraz w celu ustanowienia podstawy
prawnej do wypłaty części krajowych płatności uzupełniających dla
producentów ziemniaków skrobiowych w formie płatności niezwiązanych z
produkcją.
33. 16-04-2009 - Ustawa o zmianie ustawy o systemie identyfikacji i
rejestracji zwierząt.
Nowelizacja dotyczących realizacji obowiązku przyjęcia przez Polskę przepisów
wykonujących rozporządzenie Komisji UE i dyrektywy Rady UE w zakresie
metod identyfikacji koniowatych.
34. 16-04-2009 – Ustawa o rolnictwie ekologicznym.
Wprowadzenie ułatwień związanych z rozpoczęciem funkcjonowania firmy
ekologicznej; osoba, która zamierza podjąć działalność w rolnictwie
ekologicznym, będzie musiała złożyć tylko jeden wniosek do wybranej
jednostki certyfikującej.
35. 05-05-2009 - Ustawa o zmianie ustawy o Agencji Restrukturyzacji i
Modernizacji Rolnictwa.
Umożliwienie prezesowi ARiMR umarzania, rozkładania na raty lub odraczania
terminów spłat wierzytelności Agencji przypadających jej w związku z
wykonywaniem przez nią zadań finansowanych wyłącznie z krajowych
środków publicznych
28
36. 15-05-2009 - Ustawa o powszechnym spisie rolnym w 2010 r.
Ustawa dotyczy powszechnego spisu rolnego w, 2010 r., którym objęte
zostanie ok. 1, 7 mln gospodarstw rolnych, prowadzących działalność rolniczą,
o powierzchni użytków rolnych co najmniej 1 ha i ok. 10 tys. gospodarstw
rolnych, prowadzących uprawę roślin lub chów zwierząt gospodarskich, o
powierzchni użytków rolnych poniżej 1 ha.
III.4 Wykaz ważniejszych ustaw w toku prac Sejmu
1. 24-01-2008 - Poselski projekt ustawy o zmianie
płatnościach do gruntów rolnych i płatności cukrowej.
ustawy
o
Proponowane zmiany dotyczą płatności do gruntów rolnych i płatności
cukrowej mających na celu uregulowanie krajowej procedury zmniejszania
kwot płatności, jej stawek, podstaw do ustalenia wysokości płatności w
sytuacji, gdy obowiązek taki wynika z przepisów Unii Europejskiej.
2. 30-11-2007 - Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o
kształtowaniu ustroju rolnego oraz o zmianie niektórych innych
ustaw.
Przedstawione zmiany dotyczą m.in. zakresu przedmiotowego prawa
pierwokupu przysługującego dzierżawcy nieruchomości rolnej, definicji
"gospodarstwa rodzinnego" oraz "rolnika indywidualnego", katalogu dowodów
potwierdzających posiadanie kwalifikacji rolniczych.
3. 29-07-2008 - Komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy o
Inspekcji Weterynaryjnej.
Projekt dotyczy uchylenia ust. 7 art. 16 ustawy, który zakłada, że
wykonywanie czynności wynikających z zadań Inspekcji Weterynaryjnej przez
określone osoby nie stanowi zatrudnienia w rozumieniu przepisów Kodeksu
pracy.
29
4. 29-07-2008 - Komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy o
Inspekcji Weterynaryjnej.
Treść projektu dotyczy zasad obowiązujących przy zlecaniu przez Inspekcję
Weterynaryjną usług do wykonywania przez lekarzy weterynarii niebędących
pracownikami Inspekcji.
5. 29-07-2008 - Komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy o
Inspekcji Weterynaryjnej.
Dzięki ustawie umożliwieni się powiatowemu lekarzowi weterynarii zawierania
umów zleceń zarówno z lekarzem weterynarii, jako osobą fizyczną jak i z
zakładem leczniczym dla zwierząt.
6. 08-08-2008 - Komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy o
Inspekcji Weterynaryjnej.
Zmiana rozszerzy dostępu do stanowisk państwowych dla większej ilości
wyspecjalizowanych lekarzy weterynarii.
7. 29-07-2008 - komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy o
zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych.
Zmiana pozwoli Krajowej Izbie Lekarsko-Weterynaryjnej organizować i
administrować procesem specjalizacji zawodowej lekarzy weterynarii.
8. 08-08-2008 - Komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy o
kształtowaniu ustroju rolnego.
Zmiana dotyczy ograniczenia uprawnień Agencji Nieruchomości Rolnych do
pierwokupu oraz do nabycia nieruchomości rolnych o pow. nie mniejszej niż 1
ha.
30
9. 09-10-2008 - Komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy o
gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa.
Uchyla się przepis ustawy, zgodnie z którym Agencji Nieruchomości Rolnych
Skarbu Państwa przysługuje prawo odkupu nieruchomości na rzecz Skarbu
Państwa w okresie 5 lat, licząc od dnia jej nabycia od Agencji, z wyjątkiem
nieruchomości położonych w granicach specjalnych stref ekonomicznych.
10. 06-02-2009 - Senacki projekt
kształtowaniu ustroju rolnego.
ustawy
o
zmianie
ustawy
o
Usprawnienie obrotu nieruchomościami w sferze zapewnienia gruntów pod
budownictwo, wzmacniając jednocześnie rolę ustawowych regulacji w zakresie
kształtowania ustroju rolnego.
11. 12-02-2009 - Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie
gruntów rolnych i leśnych oraz o zmianie ustawy o planowaniu i
zagospodarowaniu przestrzennym.
Zmiany dotyczą m.in. określenia obowiązku wskazania gruntów rolnych i
leśnych przeznaczonych na ewentualne cele nierolnicze i nieleśne w studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy.
12. 02-07-2009 - Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie
prawnej odmian roślin.
Nowelizacja przepisów dotyczących zakresu stosowania tzw. odstępstwa
rolnego w ramach krajowego systemu ochrony odmian roślin.
13. 31-08-2009 nasiennictwie.
Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o
Dostosowanie przepisów prawa polskiego do dyrektywy Komisji przewidując
pewne odstępstwa w odniesieniu do rejestracji populacji miejscowych i
odmian rolniczych przystosowanych naturalnie do warunków lokalnych i
regionalnych i zagrożonych erozją genetyczną oraz obrót materiałem siewnym
i sadzeniakami ziemniaka tych populacji.
31
14. 22-09-2009 - Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o
organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich.
IV. PYTANIA I ODPOWIEDZI:
Działalność rządu w zakresie stabilizacji cen na rynku zbóż
Można byłoby wykorzystać zboże na cele energetyczne w elektrowniach – MriRW
miało wystąpić do URE o niezbędne pozwolenia (Sprzedaż ziarna na cele
energetyczne jest możliwa bez żadnych zezwoleń i zależy tylko od zainteresowania
elektrowni – informuje Urząd Regulacji Energetyki. Niestety ziarno w ten sposób
zużyte nie będzie traktowane jako biomasa i przedsiębiorstwa energetyczne nie będą
mogły z tego tytułu liczyć na dopłaty.). Niedawno pojawiła się kukurydza (dopiero
rozpoczęto zbiory), która jest substytutem na ryku zbóż, co pociągnęło kolejne
przeceny od południowej granicy do polski wjeżdża węgierskie i słowackie zboże,
które kosztuje tyle samo co u sprzedającego w magazynach. Eksport jest niewielki,
zboże wyłącznie wysokiej jakości sprzedawane jest na rynek niemiecki. Ceny spadają
nie tylko w Polsce, ale też w Chicago, paryskim MATiFiE. Cała Europa ma w
posiadaniu duże ilości ziarna. Pośrednio winą obecnej sytuacji był zeszłoroczny
import taniego ziarna z Ukrainy. Ceny zbóż już drugi rok jest poniżej progu
rentowności.
Z wiejskiej:
Na komisji rolnictwa zamiast prezesa Elewaru pojawia się przewodniczący rady
nadzorczej (nie ta ranga, lewica oburzona). Lewica proponuje interwencyjny skup
zboża już od 1 października, nie czekając na 1 listopada. Na co mogą liczyć rolnicy,
32
wiceprezes ARR: na wcześniejsze wypłaty płatności obszarowych, na utrzymanie
podwyższonych ceł na import z Ukrainy zboża, na dopłaty eksportowe do mleka w
proszku i masła- interwencja na ryku zbóż niemal pewna, dotyczyć będzie głównie
jęczmienia, rozpocznie się od listopada i potrwa do maja, cena skupu 101 Euro (cena
jęczmienia w skupach ok. 280zł/tonę), trzeba pamiętać o wymaganiach zboża (min.
80 ton, wysoka jakość- „wniosek” o interwencyjny skup zboża padł 14 września
2009r. podczas obrad Komisji Rolnictwa (po ocenie sytuacji na rynku zbóż
przedstawionej przez resort MRiRW
Podsumowanie:
Obecnie rząd nie poczynił żadnych kroków w sprawie cen zbóż, może tylko wyjaśnił
kwestę związaną z przeznaczeniem zbóż na cele energetyczne. Prawdopodobnie
będzie interwencyjny skup zboża realizowany przez spółkę Elewar podporządkowaną
Agencji Rynku Rolnego.
Nowelizacja KRUSu
Nowe, obowiązujące od 1 października 2009 roku,
przepisy różnicują składki w
zależności od wielkości posiadanego gospodarstwa. Wyższe składki będą płacili
właściciele
ponad
50
ha
ziemi.
Dla
gospodarstw
o
obszarze
50-100
ha
przeliczeniowych użytków rolnych miesięczna składka będzie wynosiła 12 proc. kwoty
najniższej emerytury (przed waloryzacją emerytur było to 76,40 zł); dla gospodarstw
o obszarze 100-150 ha - 24 proc. kwoty najniższej emerytury, tj. 152,70 zł. W
przypadku gospodarstw 150-300-hektarowych składka będzie wynosiła 229,10 zł (36
proc. emerytury), a powyżej 300 ha - 305,40 zł (48 proc. emerytury). Kasa
Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego szacuje, że wyższe składki zapłaci ok. 15,5
33
tys. rolników. W KRUS ubezpieczonych jest ok. 1,5 mln osób. Składka na
ubezpieczenie emerytalno-rentowe od II kwartału 2009 r. wynosi 203 zł kwartalnie.
Działalność rządu w zakresie poprawy sytuacji na rynku mleka
Przyczyna kryzysu wynika z działania kapitału spekulacyjnego, ponieważ produkcja
spadła o 4% a konsumpcja rośnie; przyczyna to zaburzenia w łańcuchu
żywnościowym, kolejną przyczyną problemów z mlekiem jest jego nadprodukcja w
UE, zbyt wysokie koszty oceny jakości i dystrybucji. UE próbuje temu zapobiec
poprzez ustalenie kwot produkcji na kraje UE, ale reforma podobno zbyt późna.
Pyzatym kwotowanie ma ustać od 2015 roku – punkt zapalny.
Rynek mleka w UE jest regulowany poprzez przydział kwot mlecznych, które ustalane
były przez ARR. Obecnie kwoty mleczne można kupić i sprzedać w zależności od
kierunku produkcji w gospodarstwie (np. aukcje na allegro). Działania rządu w tym
zakresie finalizowane są za pośrednictwem ARR, która wspomaga branże mleczarską
poprzez: interwencyjny skup mleka w proszku oraz masła. Problem stanowi zła
jakość produktów – interwencja w części rozwinięta. Wysokie ceny mleka na półkach
sklepowych nie są wynikiem marż, ale opłat dodatkowych pobieranych przez
hipermarkety od producentów, za przykład można podać Węgry, gdzie ustawowo
zostało to uregulowane, były prace w MRiRW, ale podupadły. Pewnego rodzaju
panaceum może być konsolidacja producentów, którzy sprzedają w głównej mierze
pod szyldem sieci a nie własnej marki. Stworzenie wspólnych podmiotów
przetwórczych czy też dystrybucyjnych stwarza PROW – można skorzystać, pole
popisu dla MRiRW, nawet w maju na konferencji minister M. Sawicki wspominał o
pomocy do 50 mln zł. Od stycznia 2009r. UE zaakceptowała działania interwencyjne,
34
które i nas są prowadzone, dodatkowo wznowiła dopłaty do eksportu, ale nie wiem
jak wypada to u nas w Polsce.
Nowelizacja ustawy o ubezpieczeniach (problemy z ubezpieczaniem
zdarzeń obarczonych wysokim ryzykiem a obowiązek ubezpieczenia)
Tytułem wstępu:
Ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt gospodarskich reguluje ustawa z dnia 7 lipca
2005r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich (Dz. U. z dnia 9
sierpnia 2005r., Nr 150, poz. 1249 z późń. zm.).
Zgodnie z ustawą, stosowane są dopłaty z budżetu państwa do składek z tytułu
zawarcia umów ubezpieczenia:
a) upraw zbóż, kukurydzy, warzyw, tytoniu, drzew i krzewów owocowych,
ziemniaków,
buraków
cukrowych
(…)
od
ryzyka
wystąpienia
szkód
spowodowanych przez huragan, powódź, suszę, deszcz nawalny, grad,
piorun, (…),
b) bydła, koni, owiec, kóz, drobiu lub świń od ryzyka wystąpienia szkód
spowodowanych przez huragan, powódź, deszcz nawalny, grad, (…) oraz w
wyniku uboju z konieczności.
Zgodnie z rozporządzeniem (Dz. U. Nr 22, poz. 1488) dopłaty do składek wynoszą
50% składki z tytułu ubezpieczenia 1 ha upraw, oraz 50% z tytułu ubezpieczenia 1
szt. zwierząt.
35
W ww. ustawie stanowi się, że dopłaty do składek rolników są stosowane jeżeli
określone przez zakłady ubezpieczeń stawki taryfowe nie przekraczają:
a) przy ubezpieczeniu upraw zbóż, kukurydzy, rzepaku, (…) – 3,5% sumy
ubezpieczenia upraw,
b) przy
ubezpieczeniu
rzepaku
ozimego,
warzyw
gruntowych,
tytoniu,
truskawek, (…) – 5% sumy ubezpieczenia.
Zakłady ubezpieczeń mogą jednak określić stawki taryfowe wyższe niż wyżej
wymienione. Jeżeli określone stawki nie przekraczają 6% sumy ubezpieczenia,
dopłaty są stosowane z tytułu zawarcia umowy ubezpieczenia do składek wg stawek
taryfowych w wysokości nieprzekraczającej odpowiednio 3,5% lub 5% sumy
ubezpieczenia.
Minister zawiera umowy z wybranymi zakładami ubezpieczeniowymi. Obecnie są to
m.in. PZU, TUW, Concordia Polska.
Zgodnie z ustawą od 1 lipca 2008r. istnieje obowiązek ubezpieczenia 50%
powierzchni upraw rolnych przez rolnika, który uzyskał płatności obszarowe. Rolnik,
który nie zawrze umowy ubezpieczenia, obowiązany będzie do wniesienia opłaty za
niespełnienie tego obowiązku (2Euro od 1 ha). Opłata jest wnoszona na rzecz gminy.
Powyższe sankcje nie będą stosowane wobec rolników, którzy nie zawrą umowy
ubezpieczenia z powodu pisemnej odmowy przez co najmniej dwa zakłady
ubezpieczeń, które zawarły z ministrem umowy w sprawie dopłat, w szczególności z
powodu zaoferowania ubezpieczenia w stawkach taryfowych przekraczających 6%
sumy ubezpieczenia.
36
Fakty z powyższym zakresie:
- zdarza się, że firmy ubezpieczeniowe często odwlekają szacowanie szkód, a jeszcze
częściej nie chcą uznawać ich przyczyn szukając luk w przepisach i odwlekając
roszczenia poszkodowanych pod byle pretekstem,
- w roku 2009 coś drgnęło w wykupie ubezpieczeń. 10% rolników skorzystało (ok.
130tys. w tym 93 tys. z dopłatą budżetu państwa – w tym suszowe stanowią tylko
nieco ponad 10 tys.). Czemu: ponieważ są tanie i obowiązkowe,
- w regionach najbardziej narażonych na suszę, czyli w Wielkopolsce i
Kujawsko-Pomorskie, polis z dopłatą państwa firmy nie sprzedają.
Dostępne są tylko drogie polisy „wolnorynkowe” ze stawką taryfową wynoszącą
nawet 10%,
- wykupywanie polis 2008/2009 trwało do końca czerwca,
- 10% rolników wykupiło obowiązkowe ubezpieczenia upraw. Spora część
gospodarzy nie zrobiła tego, gdyż nie miała takiej możliwości. Zakłady
ubezpieczeniowe nie chcą bowiem ubezpieczać terenów najbardziej
zagrożonych suszą lub podtopieniami. Sprawa jest oczywista. Na tych terenach,
na których wystąpienie suszy czy powodzi jest więcej niż pewne, wykupienie polisy
ubezpieczeniowej jest albo niemożliwe, albo jej koszty są tak duże, że nie opłaca się
o nią starać,
37
- w pierwszym półroczu 2009 roku rolnicy wykupili 91 tysięcy polis z dopłatą
państwa. Łączna kwota ubezpieczeń przekroczyła 3 miliardy 450 milionów złotych.
Ochroną objętych jest już 1,5 miliona hektarów gruntów uprawnych,
- zakłady ubezpieczeń często preferują ubezpieczenia takie, które zdarzają się w
regionach o małym ryzyku, lub rośliny o małym stopniu ryzyka. Dlatego rząd
przygotował nowelizację przepisów, która ma, a raczej miała zwiększyć dostępność
dotowanych polis. Nad projektem prace toczą się od wielu miesięcy. Gdy wydawało
się, że są na finale zaprotestował minister finansów, który nie zgodził się na wysokie
koszty funkcjonowania ustawy. Nowela wróciła więc do ministerstwa rolnictwa.
Kazimierz Plocke – „…mamy przygotować nowe założenia w kierunku zwiększenia
reasekuracji państwa. Zmiana przepisów będzie także dotyczyć maksymalnych
stawek taryfowych, jakie mogą stosować ubezpieczyciele sprzedający polisy suszowe
z państwową dopłatą…”
Ceny nawozów w Polsce
Dwa duże zakłady z branży:
Police S.A.
akcjonariat: Skarb Państwa 60%, Agencja Rozwoju Przemysłu 9%
Jest jednym z zakładów przeznaczonych do prywatyzacji. Nie chciałbym prognozować
jak nowy inwestor będzie kreował politykę cenową oferowanych produktów – raczej
nie ma co liczyć na niższe ceny. Od IV kwartału 2008r. zakład przynosi straty (dość
znaczne!), restrukturyzacja idzie wolno (przyczyna np. związki zawodowe), co też
prędzej czy później wpłynie na ceny produktów.
38
Zakłady Azotowe Puławy S.A. – Skarb Państwa 50,7%,
Poza powyższymi: Fosfory, Fosfan, Luvena, Anvil, Kędzierzyn, Gdańskie Zakłady
Nawozów Fosforowych.
Kilka faktów:
- do produkcji nawozów importujemy z zachodu: gaz, fosforyty oraz sól potasową.
Czyli cała produkcja nawozów fosforowych oraz potasowych oparta jest na imporcie
półproduktów, których ceny kształtowane są poza obszarem RP, które od początku
2007r. systematycznie rosną.
- nie tylko w Polsce rolnicy mają problem z wysokimi cenami nawozów mineralnych –
problem występuje w całej UE (np. Rumunii).
- nie można zapominać, że w 2008 roku ceny nawozów rosły o 70-80% a księgowe
koszty wytworzenia jedynie o ok. 15%.
- wytłumaczeniem powyższej sytuacji związanej z windowaniem cen nawozów jest
to, iż dealerzy narzucają wysokie marże, ponieważ nie mają konkurencji a we
własnym środowisku utrzymują „dyscyplinę” – potocznie: zmowa cenowa.
- Minister Sawicki dwa razy skierował wnioski do UOKiK o sprawdzenie przyczyn
wysokich
cen,
jednakże
otrzymana
odpowiedź
mówiła,
iż
rynek
jest
zdemonopolizowany ponieważ żaden podmiot nie posiada ponad 40% udziału w
rynku.
- nie bez znaczenia jest system ceł antydumpingowych na import nawozów ze
wschodu, wprowadzony przez UE, gdyby go znieść konkurencyjność spowodowałaby
obniżenie cen.
39
- pewnym pomysłem na rozwiązanie problemu w 2008 ministra Sawickiego było
tworzenie grup producentów, którzy dokonywaliby zakupów bezpośrednio od
producentów w systemie konkurencyjnym wobec dealerów,
- występuje cykliczny wzrost cen w okresie wiosny (rolnicy mają środki
finansowe z dopłat, które są realizowane w przeważającej większości w miesiącach:
grudzień, styczeń, luty; stosuje się nawozy wiosną, gdy gleba nie jest zamarznięta).
-
obecnie
ceny
ww.
surowców
na
światowym
rynku,
pozwala
zakładom
produkującym nawozy mineralne podjąć decyzję o ewentualnych obniżkach cen (np.
Police).
- Aktualne propozycje cen nawozów urealnią racjonalną gospodarkę nawozową.
Przed pięciu laty - jesienią 2004 roku 1 kg azotu kosztował średnio 2,13 zł, fosforu –
2,68 zł i potasu 1,38 zł. Cena pszenicy w styczniu 2005 wynosiła 500,90 zł/t, a w
lipcu – 417,30 zł/t (wg IERiGŻ). Tak więc ceny detaliczne powróciły do tego poziomu,
ponieważ 1 kg azotu w kompleksowych nawozach z Polic (POLIFOSKACH) kosztuje
od października w granicach 1,47 do 1,64 zł, w POLIDAPACH 1,23-1,25 zł (azot jest
nawet tańszy), fosforu od 2,93 do 3,27 zł, a w POLIDAPACH 2,45-2,49 zł, natomiast
potas jest jeszcze droższy, bo kosztuje od 2,00 do 2,23 zł za 1 kg.
- wysoką jakość stosowanego nawozu (bardzo dobrze przyswajalny): Polifoski,
Polimagi i Polidap.
- ceny nawozów oferowanych przez Police mają stanieć do 35% i osiągnąć poziom z
2007roku – nie wiem jak to się ma do sytuacji finansowej spółki – wiem, że liczy na
dość znaczny kredyt – przy prywatyzacji wpłynie to niekorzystnie na wycenę.
Dodatkowo problem nie leży tylko w cenie u producenta, ale w marży u dealera,
który na pewno skorzysta na obniżkach cen.
40
Podsumowanie:
- jesienna obniżka cen nawozów wynika z tendencji światowej (zakupy po niskiej
cenie przez Indie, urząd antymonopolowy w Rosji,…)
- cena różni się znacznie w zależności od dystrybutora jak i wielkości zakupu.
- co dzieje się zagranicami: przykład spadku cen nawozu Norweska Yara z 320
Euro/tonę do 119 Euro/tonę.
- ograniczenie taryfy PGNiG w czerwcu do Puław było między innymi przyczyną
spadku cen nawozów o 30%.
WARTO WSPOMNIEĆ:
Skup buraka cukrowego po cenie wyższej niż minimalna
Kluczowymi elementem systemu regulacji rynku cukru w UE są kwoty produkcji
cukru. Wyróżnia się kwotę A, B i C.
Kwota A – odpowiada krajowej konsumpcji cukru,
Kwota B – stanowiąca ok. 20% wysokości kwoty A jest przeznaczona na eksport lub
może być wykorzystana na zaspokojenie potrzeb konsumpcyjnych w razie obniżki
plonów. Opłacalność eksportu w ramach kwoty B zapewniają dopłaty.
Kwota C – jest to nadwyżka produkcji cukru ponad kwotę A i B. Ta ilość cukru musi
być wyeksportowana, ponieważ w przeciwnym wypadku, mogą być nałożone na
producenta kary finansowe.
Cena podstawowa buraków cukrowych jest kalkulowana w oparciu o cenę
interwencyjną cukru, która z kolei wyznacza minimalny poziom ceny cukru
przeznaczonego dla rynku krajowy (kwota A). Cena interwencyjna cukru jest ceną,
jaką płaci kupujący na miejscu u producenta (np. hurtownik w cukrowni). Po tej
cenie skupowany jest także cukier przez państwowe organizacje interwencyjne. Na
dzisiaj cena podstawowa buraków cukrowych o zwartości 16% cukru wynosi ok.48
EUR za tonę.
41
Cena minimalna dotyczy ceny buraków cukrowych z kwoty A i buraków z kwoty B.
Cena buraków w kwocie A równa się 98% ceny podstawowej, natomiast cena
buraków z kwoty B wynosi od 60, 5% do 98% ceny podstawowej.
Korzystna produkcja bydła mięsnego
Planując rozwój chowu bydła mięsnego, najważniejsze jest oczywiście pytanie o
perspektywy tego kierunku rolnictwa. Zniesienie od roku 2004 ceł i kontyngentów w
handlu z krajami Unii Europejskiej pozwoliło na większą sprzedaż mięsa wołowego do
tych krajów i to przy znacznie wyższych cenach. W latach 2003–2005 eksport mięsa i
przetworów zwiększył się ponad czterokrotnie – z 99 do 412 milionów euro, nie licząc
sprzedaży cieląt, których wysyłamy 500 tysięcy rocznie głównie do Włoch. Od
ubiegłego roku w krajach Unii cofnięto dopłaty do bydła rzeźnego: na przykład do
kupionego u nas cielęcia rolnik włoski dostawał dwie dopłaty – do buhajka 6- i 24miesięcznego. Była to, więc trudna konkurencja dla naszej wołowiny, gdyż u nas
produkcja ta nie była subsydiowana. Podobnie jest z obowiązującymi jeszcze w
niektórych krajach dopłatami do krów-mamek. Mają być one jednak wycofane do
roku 2009, co stworzy naszym rolnikom jeszcze lepsze warunki do rozwoju bydła
mięsnego. W Unii Europejskiej jest tendencja do wycofywania wszystkich dopłat do
produkcji na rzecz dopłat do powierzchni gospodarstwa, z preferowaniem ochrony
środowiska, w tym gleb. Wszystko to powinno przekonywać, że chów bydła
mięsnego stanie się jeszcze bardziej opłacalny. 1
1
http://www.farmer.plantpress.pl/article.php?id=28
42
V. Działalność ARiMR
V.1 Modernizacja gospodarstw rolnych
Ponad miliard złotych z PROW 2007-2013 zostało wypłacone rolnikom, którzy
w 2007 r. złożyli wnioski o przyznanie pomocy na „Modernizację gospodarstw
rolnych” i rozliczyli zrealizowane inwestycje. Spośród 12, 5 tys. beneficjentów, którzy
złożyli wnioski o płatność, ponad 80% otrzymało refinansowanie pokrywające połowę
lub więcej kosztów bezpośrednich poniesionych na zrealizowane inwestycje. Umowy
o przyznaniu pomocy z tego działania Agencja podpisała z 14, 3 tys. rolników, a do
rozpatrzenia pozostało już tylko około 270 najbardziej skomplikowanych wniosków
złożonych w 2007 r. Limit środków przewidzianych w 2009 r. na pomoc finansową z
działania „Modernizacja gospodarstwa rolnych” dla poszczególnych województw
43
Lp. Województwo
Limit środków [zł]
1
Dolnośląskie
115 174 010
2
Kujawsko
Pomorskie
3
Lubelskie
331 996 392
4
Lubuskie
21 860 474
5
Łódzkie
263 170 726
6
Małopolskie
107 697 993
7
Mazowieckie
465 596 280
8
Opolskie
68 345 863
9
Podkarpackie
90 615 338
10
Podlaskie
181 265 568
11
Pomorskie
91 594 561
12
Śląskie
72 519 159
13
Świętokrzyskie
120 892 294
14
Warmińsko
Mazurskie
15
Wielkopolskie
16
Zachodniopomorskie 39 328 325
Razem
-
-
199 980 465
110 632 112
252 006 511
2 532 676 072
44
V.2 Renty strukturalne
Działanie ma na celu poprawę struktury agrarnej kraju oraz przyśpieszenie procesu
wymiany pokoleniowej wśród osób prowadzących gospodarstwa rolne, a także
poprawę
rentowności
przejmowanie
przez
i
konkurencyjności
osoby
dobrze
gospodarstw
przygotowane
rolnych
do
poprzez
zawodu
ich
rolnika.
Działanie będzie jednym z instrumentów łagodzących skutki przemian agrarnych na
obszarach wiejskich i poprzez zapewnienie źródła dochodów osobom rezygnującym
z prowadzenia towarowej produkcji rolnej przyczyni się zarówno do ograniczenia
liczby
małoobszarowych
i
nierentownych
lub
małorentownych
gospodarstw
prowadzonych przez rolników w wieku przedemerytalnym, jak i do poprawy jakości
życia na obszarach wiejskich i pośrednio do zmniejszenia bezrobocia wśród młodych
na wsi. 2 Renta strukturalna ma wynosić 896, 19 zł, tj. 150% kwoty najniższej
emerytury, a wraz z dodatkami na małżonka i za przekazanie gospodarstwa powyżej
10 ha użytków rolnych osobie poniżej 40 roku życia, 1583,27 zł, tj. 265% kwoty
najniższej.
Najbardziej stabilną sytuację pod względem zmiany powierzchni użytków rolnych
odnotowano w województwie kujawsko – pomorskim (wzrost powierzchni użytków
rolnych o 11, 9 tys. ha stanowił 1, 14 % wszystkich użytków rolnych województwa w
roku 2003)3
Liczba przekazanych gospodarstw rolnych na powiększenie istniejących gospodarstw
w ramach PROW 2007-2013, wg stanu na wrzesień 2008 r.:
Kujawsko-Pomorskie
312 - liczba przekazanych gospodarstw rolnych na powiększenie gospodarstw
2
http://www.doradcaprow.pl/prow/PROW-2007-2013/DZIALANIA-OSI-1/Renty-strukturalne-2007-2013,84/
Informacja dotycząca wpływu działania „Renty strukturalne” na poprawę struktury agrarnej gospodarstw,
MRiRW
3
45
3 458, 57 - powierzchnia użytków rolnych przekazanych na powiększenie (ha)
5 691, 65 - powierzchnia gospodarstw beneficjentów przejmujących - przed
przejęciem (ha)
9 150, 22 - powierzchnia gospodarstw beneficjentów przejmujących - po przejęciu
(ha)
315 - liczba osób przejmujących użytki rolne.
V.3 Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej
Różnicowanie działalności rolniczej jest działaniem kierunku podejmowania lub
rozwijania przez rolników, domowników
i
małżonków
rolników, działalności
nierolniczej lub związanej z rolnictwem, co wpłynie na tworzenie pozarolniczych
źródeł dochodów, promocję zatrudnienia poza rolnictwem na obszarach wiejskich.
Pomoc
ma
formę
zwrotu
części
kosztów
kwalifikowanych
operacji.
Maksymalna wysokość pomocy udzielonej jednemu beneficjentowi w gospodarstwie
rolnym, w okresie realizacji Programu, nie może przekroczyć 100 tys. zł.
V.4 Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw
Uzasadnieniem tego sektora działalności ARiMR jest wzrost konkurencyjności
gospodarczej
obszarów
wiejskich,
rozwój
przedsiębiorczości
i rynku pracy, a w konsekwencji - wzrost zatrudnienia na obszarach wiejskich.
Realizacja działania tworzy warunki dla dywersyfikacji działalności gospodarczej i
poprawy możliwości zatrudnienia, przyczyniając się tym samym do zrównoważonego
rozwoju
społeczno-gospodarczego
obszarów
wiejskich.
Beneficjentem może być osoba fizyczna lub osoba prawna, lub jednostka
46
organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, które prowadzą działalność jako
mikroprzedsiębiorstwo
nieprzekraczający
Pomoc
ma
zatrudniające
poniżej
równowartości
formę
zwrotu
10
w
części
kosztów
osób,
mające
obrót
mln
euro.
kwalifikowalnych
operacji.
zł
2
i
Wysokość pomocy przyznanej na realizację operacji nie może przekroczyć:
1) 100 tys. zł – jeśli biznesplan przewiduje utworzenie od 1 do 2 miejsc pracy
w przeliczeniu na pełne etaty średnioroczne), co uzasadnione jest zakresem
rzeczowym operacji;
2) 200 tys. zł - jeśli biznesplan przewiduje utworzenie powyżej 2 i mniej niż 5
miejsc pracy (w przeliczeniu na pełne etaty średnioroczne), co uzasadnione
jest zakresem rzeczowym operacji;
3) 300 tys. zł – jeśli biznesplan przewiduje utworzenie co najmniej 5 miejsc pracy
(w przeliczeniu na pełne etaty średnioroczne), co uzasadnione jest zakresem
rzeczowym operacji.
W lipca 2009 w systemie informatycznym zarejestrowano 4 983 wnioski na łączną
kwotę 829 702, 9 tys. zł.
V.5 Ułatwianie startu młodym rolnikom
W Polsce około jedna piąta gospodarstw jest prowadzona przez osoby powyżej
55 roku życia. W celu stymulowania transferu tych gospodarstw na rzecz młodych
i wykształconych następców konieczne jest wsparcie ze środków publicznych. Pomoc
przeznaczona jest wyłącznie dla osób, które po raz pierwszy rozpoczynają
47
samodzielne prowadzenie gospodarstwa rolnego.Jednorazowa premia w wysokości
50 tys. złotych. Kwota premii nie przekracza równowartości 55 tys. EUR, zgodnie z
załącznikiem do rozporządzenia Rady (WE) nr 1698/2005 w sprawie wsparcia
rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju
Obszarów Wiejskich (EFRROW) Wysokość pomocy finansowej to jednorazowa premia
w wysokości 50 tys. złotych.
W trakcie naborów w roku 2008 złożono 6 495 wniosków na kwotę 324 750 tys. zł.
Do 31 Lipca b.r. wpłynęło 731 wniosków na łączną kwotę 36 550 tys. zł.
V.6 Zwiększanie wartości
produkcji rolnej i leśnej
dodanej
podstawowej
Jako cel działania przyjmuje się poprawę konkurencyjności przedsiębiorstw w
sektorze przetwórstwa i wprowadzania do obrotu produktów rolnych, uwarunkowana
wzrostem wartości dodanej, jakości produkcji, obniżeniem kosztów oraz
rozwojem nowych produktów, procesów i technologii produkcji, jak również poprawa
warunków produkcji w odniesieniu do obowiązujących lub nowowprowadzanych
standardów.
Uzasadnieniem
działań
jest
wsparcie
przetwórstwa
produktów
rolnych
jest
szczególnie istotne, bowiem sektor ten zaliczany jest do bardzo ważnych gałęzi
polskiej gospodarki, zarówno pod względem zatrudnienia jak i wartości produkcji.
Pomoc będzie kierowana przede wszystkim do małych i średnich przedsiębiorstw,
które w Unii Europejskiej w największym zakresie przyczyniają się do powiększania
produktu krajowego brutto oraz zapewniają ponad połowę miejsc pracy.
W ramach działania wspierane są inwestycje w sektorach przetwórstwa: mleka (z
wyjątkiem produkcji masła), mięsa, owoców i warzyw (z wyjątkiem produkcji
48
napojów wino podobnych i wino pochodnych), zbóż (z wyjątkiem produkcji słodu),
ziemniaków,
jaj,
miodu,
lnu
i
konopi,
roślin
oleistych,
wysokobiałkowych,
przetwarzania produktów rolnych na cele energetyczne, a także usługowego
zamrażania wraz z przechowywaniem produktów rolnych. Pomoc ma formę
refundacji
części
kosztów
kwalifikowalnych
projektu.
Maksymalna
wysokość pomocy, przyznana w okresie realizacji PROW jednemu beneficjentowi,
wynosi 20 mln zł. Wielkość pomocy przyznanej na realizację jednego projektu nie
może być niższa niż 100 tys. zł.
W kampanii 2008 liczba wniosków wyniosła 818 wniosków, opiewających na kwotę
1 631 536, 7 tys. zł.
W kampanii 2009 złożono 451 wniosków na łączą kwotę 1 005 730 tys. zł.
V.7 Grupy producentów rolnych
Celem jest wzmocnienie struktury instytucjonalnej w sektorze pierwotnej
produkcji rolnej w celu wsparcia funkcjonowania producentów rolnych poprzez
zachęcanie ich do tworzenia grup producentów rolnych i współpracy.
Jako uzasadnienie podaję się fakt, iż Polscy producenci rolni w niewielkiej skali
podejmują wspólne działania na rynku. Silny indywidualizm producentów, przy
dużym rozdrobnieniu gospodarstw rolnych, ogranicza ich konkurencyjność.
Pomoc realizowana jest w formie rocznych płatności w okresie pierwszych pięciu lat
od dnia wpisu grupy do rejestru grup producentów rolnych, prowadzonego przez
właściwego ze względu na siedzibę grupy, marszałka województwa.
Kwota pomocy przewidzianej dla grupy producentów rolnych nie może przekroczyć
równowartości w złotych kwoty:
49
1) 100.000 EUR w pierwszym i drugim roku;
2) 80.000 EUR w trzecim roku;
3) 60.000 EUR w czwartym roku;
4) 50.000 EUR w piątym roku.
Obecnie programem objętych jest 350 grup beneficjentów.
V.8 Program rolno-środowiskowy
Program rolno-środowiskowy to jeden ze schematów pomocowych, zawartych
w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013, który polega na realizacji
określonych
działań w
ramach
pakietów
rolno-środowiskowych.
Działania
te
zmierzają do osiągnięcia zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich oraz do
zachowania różnorodności biologicznej na tych terenach.
W skład programu wchodzi 9 pakietów, w ramach, których odbywa się realizacja
określonych działań:

Pakiet zrównoważony

Pakiet ekologiczny

Ekstensywne trwałe użytki zielone

Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych poza
obszarami Natura 2000

Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych na obszarach
Natura 2000

Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie

Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych zwierząt w rolnictwie
50

Ochrona gleb i wód

Strefy buforowe (ten pakiet mogą realizować tylko beneficjenci programu,
którzy zadeklarowali ten pakiet do realizacji w 2008 r.)
Kujawsko-Pomorskie (kampania 2008):
2 056 – liczba złożonych wniosków
20 616 195, 34 – wnioskowana kwota pomocy w pln
1 958 – liczba wydanych decyzji
19 539 392, 94 – kwota wydanych decyzji
V.9 Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów
innych niż rolne
Główne cele działania to powiększenie obszarów leśnych poprzez zalesianie.
Utrzymanie i wzmocnienie ekologicznej stabilności obszarów leśnych poprzez
zmniejszenie
fragmentacji
kompleksów
leśnych
i
tworzenie
korytarzy
ekologicznych. Zwiększenie udziału lasów w globalnym bilansie węgla oraz
ograniczeniu zmian klimatu.
Wsparcie na zalesienie polega na dofinansowaniu kosztów założenia uprawy81,
wykonania poprawek w drugim roku i zabezpieczenia przed zwierzyną. Zgodnie z
rozporządzeniem Komisji (KE) nr 1974/2006, wsparcie to ma postać zryczałtowanej
płatności w przeliczeniu na 1 hektar zalesianych gruntów.
51
V. 10 Wspieranie gospodarowania
górskich i innych obszarach o
warunkach
na obszarach
niekorzystnych
Cel działania to zapewnienie ciągłości rolniczego użytkowania ziemi i tym
samym utrzymanie żywotności obszarów wiejskich. Zachowanie walorów
krajobrazowych obszarów wiejskich. Utrzymanie zrównoważonego sposobu
gospodarowania uwzględniającego,
aspekty ochrony środowiska.
Pomoc jest udzielana w postaci rocznych zryczałtowanych płatności (dopłat
wyrównawczych) do hektara użytków rolnych położonych na obszarach górskich i
innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania i pozostających w
użytkowaniu rolniczym.
Stawki płatności z tytułu gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o
niekorzystnych warunkach gospodarowania są różne dla różnych typów ONW.
Indykatywny budżet na lata 2007-2013 – 2 448 750 000 EUR
Stawki płatności dla poszczególnych typów ONW
- Górskie - 320 zł.
- Nizinne: strefa nizinna I - 179 zł; strefa nizinna II - 264 zł.
- Obszary ze specyficznymi naturalnymi utrudnieniami - 264 zł.
WARTO WSPOMNIEĆ:

Doskonała opinia rolników o pracy ARiMR wg PBS DGA – 40% rolników ocenia
pracę ARiMR dobrze lub bardzo dobrze, 29% średnio, 6% źle lub bardzo źle.
52
Blisko połowa respondentów uważa, że jakość pracy ARiMR znacznie się
poprawiła w ciągu ostatniego roku
VI. Działalność ARR
VI. 1 Program „Szklanka Mleka”
Program ten jest nazywany również mechanizmem „Dopłat do spożycia mleka i
przetworów mlecznych w placówkach oświatowych” został rozpoczęty wraz z akcesją
Polski do UE. Głównym celem programu jest dostarczenie propagowanie zdrowego
odżywiania oraz walka z nadwagą wśród młodzieży poprzez uzupełnienie dziennej
diety o przetwory mleczne. Finansowanie odbywa się na 3 poziomach:

Środki pochodzące z budżetu UE na lata 2004 – 2009

Środki z „Funduszu Promocji Mleczarstwa”

Środki pochodzące z budżetu krajowego
W latach 2008/2009 łączna kwota dofinansowania wyniosła prawie 200 mln zł.
Porównując liczbę placówek objętych programem w roku 2004 oraz w roku 2009,
liczba ta wzrosła z 4, 4 tys. do 13, 9 tys. W latach 2008/2009 łączna liczba uczniów
objętych wniosła 2 330 tys., jest to znaczący wzrost w porównaniu z rokiem 2004, w
którym liczba uczniów wyniosła 638 tys.
VI. 2 Program „Owoce w Szkole”
Celem Programu „Owoce w szkole” jest skuteczne przeciwdziałanie takim
problemom jak: wzrost udziału osób z nadwagą i otyłych wśród dzieci i młodzieży w
wieku szkolnym, związany z tym wzrost zachorowań na choroby cywilizacyjne
53
spowodowanemu nieodpowiednią dietą, wynikającą m.in. z braku ukształtowania w
młodym wieku zdrowych nawyków żywieniowych. Kolejnym istotnym problemem jest
ogólnokrajowy spadkowi konsumpcji owoców i warzyw w Polsce, pozostającej na
bardzo
niskim
poziomie
w
porównaniu
do
średniej
wspólnotowej.
Główne założenie programu zakłada, iż wśród młodzieży zostaną ukształtowane
trwałe nawyki żywieniowe, polegające na włączeniu do codziennej diety owoców oraz
warzyw. Program ma również na celu zwiększenie świadomości wśród młodych osób
odnośnie nawyków zdrowego żywienia.
Całkowity budżet programu na rok szkolny 2009/2010 zakłada środki finansowe w
wysokości: 12 297 064 EUR ( w tym 9 222 800 EUR z budżetu UE oraz 3 074 264
EUR z budżetu krajowego). Grupą docelową programu są dzieci 3 074 264 EUR
obecnie liczba ta wynosi 1 076 881 osób. Główne produkty występujące w programie
dzielą się na 3 kategorie:

OWOCE ŚWIEŻE: gruszki i jabłka

WARZYWA ŚWIEŻE: marchew, rzodkiewka, papryka słodka, ogórek

PRZETWORY: soki owocowe, warzywne oraz owocowo-warzywne
VI.3 Wsparcie działań promocyjnych i informacyjnych
na rynkach rolnych
Mechanizm „Wsparcie działań promocyjnych i informacyjnych na rynkach
wybranych produktów rolnych” administrowany przez Agencję Rynku Rolnego
stwarza szanse na pozyskanie znaczących środków finansowych, pozwalających
54
przedsiębiorcom unijnym skuteczniej konkurować na rynku światowym w w/w
zakresie. Programy realizowane:

ROLNICTWO EKOLOGICZNE”- kampania informacyjna dotycząca rolnictwa
ekologicznego zgodnie z rozporządzeniem Rady (EWG) nr 2092/91 oraz
produktów zarejestrowanych zgodnie z wymienionym rozporządzeniem.

„STAWIAM NA MLEKO I PRODUKTY MLECZNE” - kampania informacyjnopromocyjna mleka i przetworów mlecznych

„ŻYCIE MIODEM SŁODZONE” – kampania promocyjno-informacyjna dotycząca
miodu i produktów pszczelich

„MIĘSO I JEGO PRODUKTY-TRADYCJA I SMAK” - kampania promocyjna
dotycząca świeżej, mrożonej lub schłodzonej wołowiny, wieprzowiny i cielęciny
oraz przetworów opartych na tych składnikach.

„STÓŁ PEŁEN SMAKÓW”- kampania promocyjno-informacyjna dotycząca
świeżej, schłodzonej lub mrożonej wołowiny, cielęciny i wieprzowiny oraz
produktów opartych na tych składnikach.
• „5 RAZY DZIENNIE WARZYWA I OWOCE” - kampania promocyjnoinformacyjna dotycząca świeżych owoców i warzyw, a także przetworów
owocowych i warzywnych.
W załączniku 1 znajdują się budżety poszczególnych programów.
VI.4 Dostęp do materiału siewnego
ARR przyjmuje co roku wnioski o przyznanie dopłaty z tytułu zużytego do
siewu lub sadzenia materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany mającej
charakter pomocy de minimis w rolnictwie. Objęte dopłatami są: zboża ozime, zboża
jare, rośliny strączkowe oraz ziemniaki.
Polska:
55
Od 1 grudnia 2008 r. do 15 lutego 2009 r. do oddziałów Agencji wpłynęło blisko 22
tys. wniosków. W sezonie 2007/2008 złożono ich blisko 15, 5 tys., a udzielona kwota
wyniosła 21 818 649, 05 zł.
Za 1 ha powierzchni gruntów ornych obsianych materiałem siewnym kwalifikowanym
dla zbóż i mieszanek zbożowych wynosi 100 zł.
VI. 5 Dopłaty do prywatnego przechowywania
wieprzowiny
Mechanizm ten polega na udzielaniu dopłat do przechowywania (przez czas
określony w umowie) półtusz i elementów mięsa wieprzowego będących własnością
przedsiębiorców. Zagospodarowanie nadwyżek może mieć charakter czasowy, –
kiedy po zakończeniu okresu przechowywania wieprzowina trafi na rynek wewnętrzny
UE, lub stały – gdy zostanie wywieziona poza obszar celny UE.
Stawki dopłat są zróżnicowane w zależności od rodzaju przechowywanego produktu
oraz długości okresu przechowywania.
Mechanizm dopłat do prywatnego przechowywania wieprzowiny uruchamiany jest
przez Komisję Europejską (KE) na wniosek państw członkowskich UE, gdy cena tusz
wieprzowych na rynku Wspólnoty (ustalona na podstawie cen notowanych w
państwach
członkowskich)
spadnie
poniżej
103%
ceny
bazowej
i
prawdopodobieństwo, że utrzyma się na tym poziomie.
VII. Działalność ANR
VII. 1 Polityka sprzedaży dzierżawionych gruntów
Polska:
56
istnieje
Grunty będące Własnością Rolną Skarbu Państwa podlegają prawom sprzedaż przez
ANR. Jest to najpełniejsza forma prywatyzacji tych ziem. W roku 2008 Agencja
sprzedała 86.916 Ha gruntów, co stanowiło 33, 5% całości przejętego Zasobu ziem.
W sektorze sprzedaży zawarto w poprzednim roku 8230 umów kupna-sprzedaży.
Dominował sektor umów z osobami fizycznymi, które stanowiły 95% nabywców,
pozostałe 5% to osoby prawne. Ponad połowa z podpisanych umów dotyczyło
nieruchomości małych, czyli poniżej 2 ha. Większość nabywców stanowiła grupa
rolników prowadzących gospodarstwa rodzinne, którzy nabyli ziemię w celu
powiększenia własnego gospodarstwa.
Osobom dzierżawiącym grunty przysługuje prawo ich pierwokupu, jeżeli grunty
dzierżawione są przynajmniej 3 lata i są one przeznaczone na sprzedaż.
Agencja nie przeznacza do sprzedaży określonych typów gruntów:

Grunty, co do których toczy się postępowanie w związku z zarzutem
sprzecznego przejęcia gruntu przez Skarb Państwa.

Grunty, do których byli właściciele lub spadkobiercy roszczą sobie prawo
reprywatyzacji.

Stanowiących jeziora, do których zastosowanie mają przepisy o wodach
płynących.

Przeznaczone na cele publiczne ( w tym drogi krajowe)
Oprócz sprzedaży gruntów Agencja w roku 2008 sprzedała:

36 gorzelni

7 masarni i rzeźni

41 mieszalni pasz

255 magazynów zbożowych
57

4 tartaki

20 kotłowni

12 sklepów

24 obiekty socjalno-kulturalne i sportowe
Podstawowymi formami nabywania nieruchomości rolnych są tryby przetargowy oraz
bez przetargowy.
W roku 2008 w trybie bez przetargowym nabyto 43.931 Ha, a w trybie przetargowym
41, 339 ha. Zostało zawartych 416 umów kupna –sprzedaży.
Średnia cena za 1 ha w roku 2008 wyniosła 17.980 zł.
W Kujawsko-Pomorskim:
Z raportu ANR (oddział w Bydgoszczy), z sierpnia 2009 można przytoczyć
następujące dane na rok 2009:

Liczba odbytych przetargów na sprzedaż - 846

Liczba podpisanych umów sprzedaży – 179

Powierzchnia gruntów sprzedanych – 615, 3026 ha

Liczba odbytych przetargów na dzierżawę – 91

Liczba podpisanych umów dzierżawy – 78

Powierzchnia gruntów dzierżawy – 1 176, 4986 ha
58
VIII. DZIAŁALNOŚĆ ROZWOJU WSI
VIII.1 Fundusz Sołecki
Cel wprowadzenia
W Polsce znajduje się ponad 40.000 Sołectw. Jako pomocnicze jednostki
administracji
samorządowej,
stanowią
niezwykle
istotny
element
łańcucha
samorządowego. Ich rola jest ogromna w kształtowaniu struktury społeczno –
ekonomicznej polskiej wsi. W nowym tysiącleciu polska wieś staje przed wieloma
problemami natury administracyjnej. Nierzadko środki potrzebne na rozwój sołectw
stanowią małą część budżetu gminy. Główny celem wprowadzenie Funduszu
Sołeckiego w kwietniu 2009 roku było wzmocnienie samorządu terytorialnego oraz
zaproponowanie prostego systemu gospodarowania funduszami publicznymi.
Fundusz Sołecki to po prostu środki finansowe uwzględnione w budżecie gminy,
które są zagwarantowane dla sołectw na realizację zadań, mających na celu poprawę
warunków życia mieszkańców wsi.
Zasady przyznawania środków
Rada gminy decyduje do 31 marca, czy w budżecie gminy ma znaleźć się miejsce na
fundusz sołecki. Aby sołectwo otrzymało środki z fundusz musi zostać zwołane
zebranie wiejskie, na którym zostanie uchwalony wniosek o przyznanie
środków z funduszu sołeckiego. Wniosek może być uchwalony z inicjatywy sołtysa,
rady sołeckiej lub co najmniej 15 pełnoletnich mieszkańców sołectwa. Pierwsze
fundusze zostaną utworzone w roku 2010. Wysokość przeznaczonych dla sołectwa
59
środków oblicza się według wzoru podanego w ustawie o funduszu sołecki. Wielkość
środków uzależniona jest od takich zmiennych jak: liczba mieszkańców sołectwa oraz
kwoty bazowej — obliczona, jako iloraz wykonanych dochodów bieżących danej
gminy.
Przykład inicjatywy społeczności wiejskiej powstałej przy wykorzystaniu gminnego
systemu wsparcia lub zrealizowanego z udziałem małych dotacji o wymiarze
podobnym jak fundusz sołecki
Województwo Kujawsko – Pomorskie
Gmina: Mrocza
Sołectwo: Samsieczynek
Liczba mieszkańców: 203
Środki do dyspozycji sołectwa: 2 384 zł (2009 rok)
Projekt: „Plac z ogniskiem „Nad tarasem” szansą na integrację i aktywizację
Samsieczyńskiej społeczności. Etap I”
Czas realizacji projektu: 2008 rok
Cel:
Utworzenie
miejsca
spotkań
mieszkańców
wsi
na
organizację
imprez
plenerowych i okolicznościowych, a także podniesienie walorów estetycznych wsi i
promocja miejscowości.
60
Opis projektu: Projekt polegał na zagospodarowaniu centrum wsi, uporządkowaniu
terenu oraz przygotowaniu placu z tarasem i ogniskiem. Nawieziono kamienie do
kręgu ogniskowego, nasypano grunt, posadzono drzewka, zamontowano ławki oraz
tablicę. Zorganizowano uroczyste otwarcie placu z udziałem społeczności wsi.
Wartość projektu: 16 705 zł:
1 755 zł – środki gminnego systemu wsparcia
5 000 zł – Starostwo Powiatowe w Nakle nad Notecią
9 950 zł – wkład sołectwa (materiały, praca mieszkańców i sprzętu)
Dane pozyskane z broszury informacyjnej MSWiA, dotyczącej Funduszu Sołeckiego.
Broszura dostępna pod adresem:
http://www.mswia.gov.pl/portal/pl/565/Fundusz_Solecki.html
IX. Rozwój infrastruktury
IX.1 Schetynówki
Polska:
„Schetynówki” to potoczna nazwa „Narodowego programu przebudowy dróg
lokalnych 2008 – 2011”. Program zakłada przeznaczenie ok. 1 mld zł w budżecie
państwa przez kolejne 3 lata na remonty dróg lokalnych. W założeniach planu
znajduje się budowa 2000 dróg gminnych oraz 1000 km dróg powiatowych. Już od
listopada 2008 działają samorządowe zespoły ds. NPPDL.
61
W Kujawsko-Pomorskim:
Województwo Kujawsko-Pomorskie ma otrzymać w latach 2009, 2010 i 2011 kolejno
określone dofinansowania: 62 500 zł 58 895 zł  58 895 zł
W roku 2009 dofinansowanie, w ramach budowy dróg powiatowych, uzyskało 19
wniosków na łączną kwotę 30 891 zł. W ramach programu wyremontowane i
przebudowane zostanie łącznie 78 km dróg powiatowych
W ramach budowy dróg gminnych w tym samym roku dofinansowanie otrzymało 21
wniosków na łączną kwotę 31 609 zł. W ramach programu wyremontowane i
przebudowane zostanie ponad 38 km dróg powiatowych oraz zostaną wybudowane
nowe drogi o łącznej długości ponad 7, 5 km.
W załącznikach 4 i 5 znajduje się wykaz zaakceptowanych wniosków o
dofinansowanie w 2009 roku.
IX. 2 Szkolnictwo na terenach wiejskich
Niemalże 68% szkół podstawowych i 48% gimnazjów zlokalizowanych jest na
terenach wiejskich. Uczy się w nich 41% uczniów szkół podstawowych i 35%
gimnazjalistów. Średnia liczba uczniów przypadających na oddział jest niska w
porównaniu do oddziałów w miastach i w porównaniu do wskaźników krajów Unii
Europejskiej. Małoliczne klasy tworzą idealne warunki do indywidualizacji procesu
kształcenia i wychowania. Indywidualne podejście do każdego ucznia jest gwarantem
wyboru odpowiedniej dla niego kariery edukacyjnej oraz tworzy możliwości
62
wyrównywania szans edukacyjnych. W roku 2009 w porównaniu do roku 2008
subwencja oświatowa przekazana przez państwo gminom wiejskim wzrosła o 7%.
Średnia kwota subwencji oświatowej przypadająca na jednego ucznia w roku 2009
wynosi 6 135, 95 zł i uległa zwiększeniu w stosunku do roku 2008 o 11,4%.
W roku 2006 w Polsce tylko około 12% trzylatków, 19% czterolatków i 33 %
pięciolatków uczęszczało do przedszkoli. W roku 2008 zaś odpowiednio 17%, 27% i
42 %. Niestety nadal dostrzegalna jest różnica w stopniu popularności wychowania
przedszkolnego na obszarach wiejskich i w miastach. W roku szkolnym 2008/2009 do
przeszkoli uczęszczało 76, 7% dzieci miejskich i 49, 3% dzieci wiejskich (dane
dotyczą dzieci w wieku 3-6 lat). Zainicjowane przez Ministerstwo Edukacji Narodowej
zmiany
w
polskim
prawie
(obowiązkowe
od
2011
objęcie
wychowaniem
przedszkolnym pięciolatków, rozwój sieci przedszkoli związany z uproszczeniem
procedury tworzenia małych placówek przedszkolnych) z pewnością spowodują
zwiększenie odsetka dzieci wiejskich objętych wychowaniem przedszkolnym.
Jak
wynika z informacji przekazanych przez kuratorów oświaty na 10 września 2009 w
całym kraju - w porównaniu z ubiegłym rokiem szkolnym – wzrosła prawie
dwukrotnie liczba utworzonych publicznych i niepublicznych punktów przedszkolnych
oraz zespołów wychowania przedszkolnego (z 636 do 1159). Najwięcej placówek
powstało w woj. podkarpackim – 155, woj. dolnośląskim - 133, woj. lubelskim – 121,
woj. mazowieckim – 104 oraz woj. zachodniopomorskim - 100. Wzrosła również o
573 liczba tradycyjnych przedszkoli. Ważny jest fakt, że czas przebywania dzieci w
punkcie przedszkolnym lub zespole gwarantuje realizację podstawy wychowania
przedszkolnego (przygotowanie do szkoły) a pracujący tam nauczyciele muszą
63
posiadać
takie
same
kwalifikacje
jak
nauczyciele
tradycyjnych
placówek
przedszkolnych.
Podwyżki płac
Pomimo trudnej sytuacji budżetowej Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa
Wyższego doceniło wysiłki pracowników uczelni wyższych. Mając do dyspozycji
rezerwę celową zapisaną na 2009 r. – „Dofinansowanie zadań szkolnictwa
wyższego”, Minister Kudrycka przeznaczyła ją na podniesienie wynagrodzeń. Kwota
342 mln 916 tys. zł została przeznaczona dla:

uczelni publicznych: 335 mln 760, 5 tys. zł – gdzie miesięczne zwiększenie
na jeden etat wynosi 252, 65 zł

5 uczelni katolickich: 7 mln 155, 5 tys. zł – gdzie miesięczne zwiększenie na
jeden etat wyniosło 234, 39 zł
IX.3 Orliki oraz program boisk wielofunkcyjnych
Stan realizacji programu „Moje Boisko-Orlik 2012” na dzień 24.09.2009
Cała Polska:
Zgodnie z aktualnymi danymi w edycji 2009 realizowanych jest 732 Orlików.
Do dzisiaj otwartych jest 605 Orlików, z czego 565 z edycji 2008 i 40 z edycji 2009.
Do tej pory najwięcej Orlików z edycji 2009 otwartych zostało w
województwach: Wielkopolskim – 10 oraz w Dolnośląskim – 7.
Średnia kwota z wszystkich przetargów rozstrzygniętych do tej pory w ramach
tegorocznej
edycji
wynosi
1.133.207
64
zł
(brutto,
łącznie
z
kosztami
niekwalifikowanymi) i jest o ok. 200.000 zł niższa niż w edycji zeszłorocznej. Pozwala
to zaoszczędzić ok. 150.000.000 zł w odniesieniu do średniej kwoty w edycji 2008.
Według wstępnych deklaracji Urzędów Marszałkowskich na przyszły rok
planowana jest budowa około 700 Orlików.
W edycji 2008 na 566 realizowanych kompleksów 186 wybudowano w
gminach wiejskich. W edycji 2009 na 732 Orliki 352 realizowanych jest przez gminy
wiejskie.
W Kujawsko-Pomorskim: W samym województwie kujawsko-pomorskim było to
odpowiednio: 14 na 46 Orlików z edycji 2008 i 27 na 53 Orliki z edycji 2009. Poniższa
tabela przedstawia stan zaawansowania programu w podziale na województwa.
65
Województwo
Liczba
Liczba
JST Liczba Orlików
Orlików
realizujących
otwartych z program
z edycji 2009
w otwartych do
edycji 2008 edycji 2009
24.09
Dolnośląskie
51
53
7
Kujawsko-Pomorskie
46
53
5
Lubelskie
34
35
1
Lubuskie
26
20
1
Łódzkie
47
49
3
Małopolskie
44
47
0
Mazowieckie
30
93
1
Opolskie
6
15
1
Podkarpackie
33
39
1
Podlaskie
20
26
1
Pomorskie
70
36
2
Śląskie
35
52
1
Świętokrzyskie
11
15
0
Warmińsko-Mazurskie 20
41
5
Wielkopolskie
38
102
10
Zachodniopomorskie
54
56
1
SUMA
565
732
40
Łączna liczba
X
X
605
Województwo Kujawsko-Pomorskie
ROK 2008:
Średnia cena Orlika – 1.289.000 zł
Łączna wartość przedsięwzięcia – 59.294.000 zł (46 kompleksów)
66
Wkład:
• Rząd RP – 15.318.000 zł (46 x 333.000 zł)
• Urząd Marszałkowski – 15.318.000 zł
• JST – 28.658.000 zł
ROK 2009
Średnia cena Orlika – 1.056.000 zł
Łączna wartość przedsięwzięcia – 55.968.000 zł (53 kompleksów)
Wkład:
• Rząd RP – 17.649.000 zł (53 x 333.000 zł)
• Urząd Marszałkowski – 17.649.000 zł
• JST – 20.670.000 zł
W załączniku 2 znajduję się Wykaz jednostek samorządu terytorialnego województwa
kujawsko – pomorskiego objętych w 2008 roku budową boisk sportowych w ramach
programu „ Moje Boisko Orlik 2012” finansowanych z budżetu państwa.
W załączniku 3 znajduje się lista Jednostek samorządu terytorialnego, które będą
realizowały Program ,,Moje Boisko-Orlik 2012”w 2009 roku.
IX.4 Biblioteki
a. Program Biblioteka+
Program ten realizowany jest przez Instytut Książki. Jego realizacja została
zlecona przez MKiDZ. Program jest skierowany przede wszystkim do gminnych
bibliotek publicznych, ze szczególnym naciskiem na biblioteki z gmin wiejskich.
Strategiczne cele programu dotyczą przekształcania bibliotek gminnych w
67
nowocześnie wyposażone centra dostępu do wiedzy i kultury. Udział w
programie jest całkowicie dobrowolny a jego główna zasada działania opiera
się na pomocniczości. Po spełnieniu odpowiednich kryteriów biblioteki mogą
uzyskać certyfikat „Biblioteka+”, który informuje o tym, że funkcjonują one na
najwyższym europejskim poziomie.
b. Edukacja Kulturalna i Diagnoza Kultury
Celem programu jest zwiększenie społecznej świadomości w zakresie odbioru i
tworzenia wartości artystycznych i kulturowych. Do zadań, które kwalifikują
się do udziału w programie zalicza się m. in. Projekty interdyscyplinarne takie
jak warsztaty artystyczne, przeglądu i konkursy artystyczne, kampanie
promocyjne. Całkowity budżet programu wynosi 12 mln zł. Na edukacje
kulturalną przeznaczone jest w ramach programu 10 mln zł. Pozostałe 2 mln
zostaną rozdysponowane na tzw. Obserwatorium kultury, czyli projekt
monitorujący rozwój edukacji kulturalnej.
c. Literatura i Czytelnictwo
Program ten realizowany przez MKiDN zakłada promocję i rozwój literatury
oraz czytelnictwa w Polsce. W obecnym momencie budżet wynosi 37, 5 mln zł
i podzielony jest na dwa segmenty:
•
Promocja literatury i piśmiennictwa kulturalnego – 9 mln zł.
•
Zakup nowości wydawniczych do bibliotek – 28, 5 mln zł.
Instytucją, która zarządza całością projektu jest Instytut Książki
68
d. Infrastruktura Bibliotek
Całkowity budżet programu wynosi 3 mln zł. Celami programu jest
modernizacja i unowocześnienie polskich bibliotek publicznych.
Działania,
które kwalifikują się do programu to m.in. modernizacja, remont, zakup
nowoczesnego sprzętu.
e. Dziedzictwo Kulturowe
Program ten ma za zadanie promocję dziedzictwa kulturowego w sferze
Internetu. Całość budżetu (124mln zł.) ma zostać wykorzystana na budowę
baz danych, zwierających informacje z zakresu kultury i dziedzictwa
narodowego, tworzeniu portali internetowych, digitalizacji dokumentów
bibliotecznych.
69