Rumunia - Centrum Obsługi Inwestorów

Spis treści
1. WSPÓŁPRACA GOSPODARCZA POLSKI Z RUMUNIĄ ....................................
1.1. SPECYFIKA RYNKU .........................................................................................................................................
1.2. WYMIANA HANDLOWA ............................................................................................................................
1.3. MOŻLIWOŚCI EKSPORTOWE BRANŻ I TOWARÓW
(W RAMACH JEDNOLITEGO RYNKU EUROPEJSKIEGO) .....................................................
2
2
2
2. KWESTIE PRAWNE .............................................................................................
2.1. SYSTEM PODATKOWY ................................................................................................................................
2.2. ZAMÓWIENIA PUBLICZNE .......................................................................................................................
2.3. OCHRONA WŁASNOŚCI PRZEMYSŁOWEJ ....................................................................................
2.4. ROZSTRZYGANIE SPORÓW, WINDYKACJA NALEŻNOŚCI .................................................
2.5. DOSTĘP DO RYNKU ......................................................................................................................................
4
4
5
5
5
5
3. PRZEDSIĘWZIĘCIA TARGOWO-WYSTAWIENNICZE .........................................
6
4. WAŻNE ADRESY I LINKI ...................................................................................
4.1. AMBASADA RP I POZOSTAŁE PLACÓWKI DYPLOMATYCZNE ....................................
4.2. PODMIOTY LOKALNE ...................................................................................................................................
6
6
7
1
3
1. WSPÓŁPRACA GOSPODARCZA POLSKI Z RUMUNIĄ
1.1. SPECYFIKA RYNKU
Rumunia położona jest w Europie Środkowo-Wschodniej. Jest krajem wolnorynkowym z gospodarką rolniczo-przemysłową, która podobnie jak inne państwa byłego bloku
wschodniego, przeszła transformację z gospodarki planowej do kapitalistycznej.
Od 2004 roku Rumunia jest członkiem NATO (Paktu Północnoatlantyckiego), a od roku 2007, wraz z Bułgarią, przystąpiła do Unii Europejskiej (UE), której jest jednym z najuboższych członków. Oficjalny środek płatniczy to lej (skrót RON, 1 lej = 100 bani).
1.2. WYMIANA HANDLOWA
Polsko-rumuńskie stosunki gospodarcze uregulowane są w zasadniczej części ramami prawnymi obowiązującymi w ramach Unii Europejskiej, w tym również Traktatem Akcesyjnym o przystąpieniu Rumunii i Bułgarii z 25 kwietnia 2005 roku (Dz. U. 2006 nr 79
poz. 548). Ponadto obowiązują nadal następujące umowy dwustronne o charakterze gospodarczym, w tym m.in.:
Umowa w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylania
się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku z 23 czerwca 1994
roku (Dz. U. 1995 nr 109, poz. 530);
Umowa w sprawie popierania i wzajemnej ochrony inwestycji z 23 czerwca 1994 roku
(DZ. U. 1995 nr 77 poz. 386).
Pierwsza połowa roku 2009 to okres wyraźnego kryzysu gospodarczego w Rumunii
i związanego z nim poważnego spadku wymiany handlowej. Dekoniunktura objęła także
wymianę z Polską. W okresie 6 mies. 2009 roku, w porównaniu z analogicznym okresem
roku poprzedniego, rumuńsko-polskie obroty towarowe handlu zagranicznego przedstawiały się następująco:
Tabela 1. Polsko-rumuńskie obroty towarowe w latach 2007–2009 (I–VI), w mln EUR
2007
2008
6 mies. 2009
Zmiana (6 mies. 2009/6 mies. 2008
Eksport z Rumunii
635,0
668,5
274,41
–21,8%
Import do Rumunii
1730,4
1925,9
614,62
–35,7%
Obroty
2365,4
2594,4
889,03
–32,0%
–1095,4
–1257,4
–340,21
–43,8%
Saldo
Źródło: rumuńskie dane statystyczne; należy pamiętać, że w tym ujęciu ujemny wynik salda obrotów oznacza dodatni
wynik dla Polski.
W eksporcie z Rumunii do Polski największy udział w okresie 6 miesięcy 2009 r. miały
następujące grupy towarowe:
maszyny, urządzenia i sprzęt elektryczny – 76,03 mln EUR (27,7% udziału, wzrost
o 0,9%),
pojazdy, samoloty, statki – 40,76 mln EUR (14,9% udziału, wzrost o 43,3%),
metale nieszlachetne i wyroby – 39,58 mln EUR (14,4% udziału, spadek o 54,3%),
tworzywa sztuczne i kauczuk – 34,93 mln EUR (12,7% udziału, spadek o 40,8%),
materiały i wyroby włókiennicze – 25,84 mln EUR (9,4% udziału, spadek o 25,9%).
W imporcie z Polski do Rumunii największy udział miały następujące grupy towarowe:
maszyny, urządzenia i sprzęt elektryczny – 109,64 mln EUR (17,8% udziału, spadek
o 21,5%),
metale nieszlachetne i wyroby – 75,41 mln EUR (12,3% udziału, spadek o 54,4%),
2
produkty chemiczne – 68,18 mln EUR (11,1% udziału, spadek o 10,7%),
gotowe art. spożywcze, napoje i alkohol – 57,14 mln EUR (9,3% udziału, wzrost
o 3,1%),
tworzywa sztuczne i kauczuk – 49,75 mln EUR (8,1% udziału, spadek o 23,6%).
W stosunku do wielkości ogółem handlu zagranicznego Rumunii w pierwszej połowie
2009 r. (eksport 13 565,9 mln EUR, import 17 947,4 mln EUR) eksport do Polski stanowił 2,0%
eksportu Rumunii ogółem, zaś import z Polski 3,4% importu ogółem (Polska znajduje się na 11.
miejscu pod względem rumuńskiego eksportu i na 10 miejscu pod względem importu).
Recesja w Rumunii objawiająca się spadkiem wartości PKB, zmniejszeniem produkcji
przemysłowej, wzrostem bezrobocia i deprecjacją rumuńskiej waluty wpłynęła na mniejszy
popyt na towary z zagranicy zarówno z perspektywy przedsiębiorstw, jak i konsumentów.
Przełożyło się to bezpośrednio na spadek rumuńskiego importu z Polski. Jednocześnie
Rumunia nie była w stanie utrzymać wielkości sprzedaży na rynku polskim, co skutkowało
spadkiem jej eksportu – spadek ten jest nieco mniejszy ze względu na fakt, że gospodarka
polska lepiej radzi sobie z kryzysem. Na uwagę zasługuje przetasowanie w strukturze
głównych towarów importowanych z Polski – zniknęły z niej „produkty mineralne”, które
reprezentowane były wcześniej w głównej mierze przez koks sprowadzany z polskich koksowni do rumuńskich hut, a pojawiły się za to „Gotowe artykuły spożywcze, napoje bezalkoholowe i alkohol”, które nie odgrywały dotychczas aż tak znaczącej roli w statystyce
wspólnej wymiany. Do oznak optymistycznych można zaliczyć fakt, iż bilateralne zmiany
eksportu i importu zbliżone są w swojej skali do ogólnych zmian w handlu zagranicznym
Rumunii, co świadczy o tym, że polskie towary nie tracą swojej pozycji rynkowej, a jedynie
cały rynek ulega zmniejszeniu.
Aktualne dane o obrotach handlu zagranicznego można znaleźć pod adresem:
http://www.mg.gov.pl/Analizy+i+prognozy/HANDEL+ZAGRANICZNY/
http://hinex.stat.gov.pl/hinex/aspx/index.aspx.
1.3. MOŻLIWOŚCI EKSPORTOWE BRANŻ I TOWARÓW (W RAMACH JEDNOLITEGO
RYNKU EUROPEJSKIEGO)
Struktura polskiego eksportu do Rumunii jest względnie zrównoważona, nie można
mówić o jednej grupie towarów, która dominowałaby w sprzedaży. Można jednak wyróżnić towary i grupy towarowe najbardziej widoczne na rynku rumuńskim:
Maszyny, urządzenia i części do nich. Odnosi się to zarówno do części i podzespołów samochodowych wykorzystywanych w prężnie działającym w Rumunii sektorze
motoryzacyjnym, jak i maszyn rolniczych (wsparcie sektora przez środki UE), maszyn
górniczych (restrukturyzacja sektora), podzespołów sprzętu RTV i AGD. Istotnym towarem jest także sprzęt chłodniczy dla rozwijającego się sektora spożywczego.
Metale i wyroby z nich reprezentowane są w polskim eksporcie do Rumunii poprzez
stalowe i żeliwne kątowniki i kształtowniki, blachy oraz drut.
W Rumunii powodzeniem cieszą się polskie kosmetyki, perfumy oraz preparaty do
upiększania i makijażu.
Żywność importowana w dużych ilościach z Polski to przede wszystkim warzywa
i owoce (jabłka, cebula, pomidory) – głównie świeże, ale również mrożone produkty,
ryby konserwowe, chleb i wyroby piekarnicze o przedłużonej dacie spożycia.
Obok wspomnianych podzespołów samochodowych z Polski importowane są także
wyroby przemysłu gumowego (opony).
W polskim eksporcie do Rumunii coraz większe znaczenie mają meble drewniane
oraz płyta pilśniowa i wyroby stolarskie.
Z pozostałych towarów ważnych w omawianej statystyce warto wymienić dodatkowo pojazdy i przyczepy do pojazdów, konstrukcje budowlane oraz leki.
3
Gospodarka rumuńska jest bardzo chłonna, a jej zapotrzebowanie na towary importowane jest wszechstronne. Dlatego należy spodziewać się, że gdy wyjdzie ona z obecnego kryzysu zapotrzebowanie na polskie towary – cieszące się dobra renomą – będzie systematycznie wzrastać. Odnosi się to do wszystkich trzech podstawowych kategorii importu, tj.: importu inwestycyjnego (głównie w zakresie konstrukcji budowlanych i materiałów
budowlanych), zaopatrzeniowego (podzespołów do maszyn i surowców wykorzystywanych
w gospodarce rumuńskiej), jak i konsumpcyjnego (w szczególności żywności). Ważne są plany rządu rumuńskiego dotyczące rozwoju infrastruktury (m.in. sieci autostrad), reformy służby zdrowia (przewidującej kompleksową modernizację szpitali) i rozwoju sektora przetwórstwa żywności (konieczność spełniania przez zakłady tego sektora standardów UE).
2. KWESTIE PRAWNE
2.1. SYSTEM PODATKOWY
Podatek CIT oraz PIT
Jednolita stawka podatku dochodowego zarówno CIT, jak i PIT wynosi 16%. Płatnikami podatku CIT są zarówno przedsiębiorstwa rumuńskie – od dochodów uzyskanych
zarówno w Rumunii, jak i poza jej granicami, jak i przedsiębiorstwa zagraniczne – w odniesieniu do ich dochodów uzyskanych z działalności na terenie Rumunii.
Podatek dochodowy od mikroprzedsiębiorstw (obroty roczne poniżej 100 tys. EUR)
wynosi 3% ich przychodu. Kodeks Fiskalny w odniesieniu do osób fizycznych wyszczególnia następujące kategorie podatników:
osoby fizyczne ze stałym miejscem zamieszkania;
osoby fizyczne bez stałego miejsca zamieszkania, które rozwijają niezależną działalność za pośrednictwem stałej siedziby w Rumunii;
osoby fizyczne bez stałego miejsca zamieszkania, które rozwijają zależne działalności
w Rumunii;
osoby fizyczne bez stałego miejsca zamieszkania, które otrzymują specyficzne dochody.
Podatek od zysków kapitałowych wynosi również 16%.
Podatek VAT
Standardowa stawka podatkowa VAT wynosi 19 %. Obniżona stawka podatku VAT
wynosi 9 % i ma zastosowanie w dziedzinach takich jak:
– leki przeznaczone dla ludzi i zwierząt,
– podręczniki, książki, gazety i czasopisma, za wyjątkiem przeznaczonych do reklamy,
– zakwaterowanie w sektorze hotelowym lub innych o podobnej funkcji, łącznie
z wynajmowaniem terenów campingowych,
– prawo wstępu do zamków, muzeów, domów pamiątkowych, zabytków historycznych, architektonicznych i archeologicznych, ogrodów zoologicznych i botanicznych, na targi i wystawy;
– protezy i produkty ortopedyczne.
Akcyza
Akcyzą w Rumunii obłożone są: alkohol, tytoń i wyroby tytoniowe, paliwa i surowce
energetyczne, energia elektryczna, kawa, futra naturalne, wyroby z kryształu, perfumy
i wyroby perfumeryjne, biżuteria oraz broń.
Z uwagi na częste zmiany stawki akcyzy, ze względów praktycznych – w razie potrzeby można się w tej sprawie skontaktować z WPHI.
Podatki lokalne
Władze lokalne w Rumunii również mają prawo nakładać własne podatki i określać
ich wielkość. Dotyczą one terenów, budynków, środków transportu, opłat za wydawanie
4
pozwoleń i certyfikatów, opłat od reklam, opłat od organizowanych spektakli i imprez,
opłat hotelowych i innych.
2.2. ZAMÓWIENIA PUBLICZNE
Zamówienia publiczne w Rumunii nadzorowane są przez ANRMAP (rum. Autoritatea
Naţională pentru Reglementarea şi Monitorizarea Achiziţiilor Publice – www.anrmap.ro).
Agencja dba o to, by system zamówień publicznych w Rumunii spełniał standardy dyrektyw Unii Europejskiej i w jej ramach był dostępny również dla podmiotów m.in. polskich.
Z Agencją ściśle współpracuje portal eLicitatie (www.e-licitatie.ro), który prezentuje
oferty i zamówienia administracji i podmiotów publicznych. Do udziału w licytacjach niezbędna jest rejestracja. Strona dostępna jest w języku angielskim – przełączenie w lewym
górnym rogu. Również w lewym górnym rogu strony znajduje się przeniesienie na listy
zamówień, kontraktów i koncesji (odnośnik „Notices”). Wstępne oferty i zamówienia można przeglądać bez rejestracji. Zamówienia po publikacji na stronach eLicitatie zamieszczane są także w rumuńskim Monitorze Oficjalnym (www.monitoruloficial.ro).
2.3. OCHRONA WŁASNOŚCI PRZEMYSŁOWEJ
Prawo chroniące prawa autorskie, patenty i własność przemysłową zbliżone są
w Rumunii do standardów europejskich. Niemniej problemem jest przestrzeganie prawa,
które często pozostawia wiele do życzenia.
2.4. ROZSTRZYGANIE SPORÓW, WINDYKACJA NALEŻNOŚCI
Zasady rozstrzygania sporów powinny być zawsze jasno określone przy każdorazowym podpisywaniu kontraktów z partnerami rumuńskimi. W przeciwnym razie standardowo partnerzy rumuńscy będą dążyć do rozstrzygania ich w organach rumuńskich,
w których z założenia będą mieli przewagę i w których mogą być faworyzowani.
W sytuacjach, gdy kontrahent rumuński nie wywiązuje się ze swoich zobowiązań, można także skorzystać z usług agencji windykacyjnych lub/i kancelarii prawnych, które mogą
reprezentować firmy polskie w procesach mających na celu dochodzenie swoich praw.
2.5. DOSTĘP DO RYNKU
Od momentu wejścia Rumunii do UE nie ma żadnych barier celnych pomiędzy Polską
a tym krajem. W odniesieniu do towarów sprowadzanych z krajów trzecich obowiązują
standardowe procedury i stawki celne stosowane jak w innych krajach UE.
Certyfikaty i inne wymogi w dostępie do rynku. Wraz z wejściem do UE Rumunia
otworzyła swój rynek także pod względem certyfikatów i norm technicznych wymaganych
względem sprzedawanych towarów. Obecnie towary dopuszczone do obrotu np. w Polsce
mogą być sprzedawane także w Rumunii. Wyjątkiem są towary nieobjęte harmonizacją, gdzie
każdy kraj ma prawo samodzielnie kształtować zasady i warunki dopuszczenia do rynku.
Problemy we współpracy. Podstawowym problemem zgłaszanym przez firmy polskie przy prowadzeniu współpracy z kontrahentami rumuńskimi jest biurokracja rumuńska
i często towarzyszące jej arbitralność przy interpretowaniu prawa oraz zjawisko korupcji.
Urzędnik rumuński nie ponosi większych konsekwencji swoich działań i nierzadko w sposób całkowicie dowolny rozumie i interpretuje obowiązujące prawo, które dodatkowo często się zmienia i nierzadko jest niezrozumiałe. Często tego typu działania mają na celu wymuszenie łapówki. Dotyczy to w szczególności administracji fiskalnej i obsługi przejść granicznych, gdzie oczekiwanie na łapówki i wymuszenia ze strony administracji są nagminne.
5
3. PRZEDSIĘWZIĘCIA TARGOWO-WYSTAWIENNICZE
Program Promocji 2011
Założenia programu promocji gospodarczej Wydziału Promocji Handlu i Inwestycji
Ambasady RP w Bukareszcie w 2011 roku przedstawione są na stronie internetowej
http://bukareszt.trade.gov.pl/pl/o_nas/article/detail,301,Program_Promocji_2011.html.
Prowadzenie aktywnej promocji gospodarki polskiej, z położeniem nacisku na zmiany jakościowe, gwarantujące stabilną wymianę towarową poprzez współpracę, kooperację, wzajemne inwestycje, mającej na celu lepszy dostęp do informacji, legislacji oraz ułatwienie nawiązywania kontaktów między podmiotami gospodarczymi zaowocowało
w trudnym, kryzysowym roku 2010 osiągnięciem kwoty 2,5 mld EUR we wzajemnych obrotach towarowych między Polską i Rumunią.
Wydział Promocji Handlu i Inwestycji zorganizuje własne stoiska informacyjne na następujących imprezach targowych:
1. MIĘDZYNARODOWE TARGI AMBIENT CONSTRUCT (branża budowlana)
Cluj-Napoca, 23–27 II 2011 r.
www.expo-transilvania.ro
2. MIĘDZYNARODOWE TARGI ALIMENTA (art. spożywcze, maszyny i urządzenia dla przemysłu spożywczego)
Bukareszt, 19–23 X 2011 r.
www.alimenta-romexpo.ro
3. MIĘDZYNARODOWE TARGI CONSTRUCTEXPO (branża budowlana – materiały konstrukcyjne i budowlane, technologie, wyposażenie)
Bukareszt, 13–17 IV 2011 r.
www.constructexpo.ro
4. MIĘDZYNARODOWE TARGI AMBIENT (branża projektowania i wyposażenia domów
i mieszkań, meble, domowe urządzenia, usługi nieruchomości, developerzy)
Bukareszt, 8–12 VI 2011 r.
www.ambient-expo.ro
5. MIĘDZYNARODOWE TARGI BIFE-TIMB (branża meblarska, przemysł drzewny)
Bukareszt, 14–18 IX 2011 r.
www.bife.ro
Zorganizowane zostaną także odrębne spotkania-warsztaty z polskimi wystawcami
podczas kolejnych międzynarodowych targów odzieżowych, technicznych i rolnych.
4. WAŻNE ADRESY I LINKI
4.1. AMBASADA RP I POZOSTAŁE PLACÓWKI DYPLOMATYCZNE
Wydział Promocji Handlu i Inwestycji w Bukareszcie
Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Rumunii
Str. Monetariei 12, ap. 17+18
Bukareszt sektor 1, 011-216
Rumunia
tel.: +40 (21) 310 04 70
fax: +40 (21) 310 04 90
www.bukareszt .trade.gov.pl
e-mail: [email protected]
6
Ambasada Rzeczpospolitej Polskiej w Rumunii
Aleea Alexandry 23
011821, sector 1
Bucuresti/Bukareszt
Romania/Rumunia
tel.: (+4021) 30 82 200 (centr.)
fax: (+4021) 23 07 832
www.bukareszt.polemb.net
e-mail: [email protected],
[email protected]
Wydział Konsularny Ambasady RP w Bukareszcie
Aleea Alexandry 23
011821, sector 1
Bucuresti / Bukareszt
Romania / Rumunia
tel.: (+4021) 30 82 246 (centr.)
fax: (+4021) 23 01 653
e-mail: [email protected]
4.2. PODMIOTY LOKALNE
Rząd Rumunii – www.gov.ro
Urząd ds. Prywatyzacji Udziałów Państwowych (AVAS) – www.avas.ro
Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Bukareszcie –
www.bukareszt.trade.gov.pl
CRPC – Rumuńskie Centrum Promocji Gospodarczej – www.traderom.ro
Izba Przemysłowo-Handlowa w Rumunii – www.ccirb.ro
Informacje o firmach (układ alfabetyczny i branżowy) – www.kompass.ro
Rumuńska Giełda Towarowa – www.brm.ro
Giełda Towarów rolno-spożywczych – www.bursaagricola.ro
Dane teleadresowe firm i instytucji – www.paginiaurii.ro
Zbiór ustawodawstwa – www.legestart.ro
Zbiór ustawodawstwa, taryfa celna – www.indaco.ro
Baza danych o firmach tekstylnych – www.romtextiles.ro lub www.afaceritextile.ro
Baza danych o firmach budowlanych – www.infoconstruct.ro
Baza danych o firmach spożywczych – www.topghidalimentar.ro , www.infoaliment.ro
Dane teleadresowe hoteli w Rumunii – www.hotelonline.ro
7