015
Transkrypt
015
ZOFIA IGNASIAK ELSEYIER URBAN&PARTNER WYDANIE II Zofia Ignasiak Anatomia układu ruchu Wydanie II Elsevier Urban & Partner Wrocław \ Spis treści J W stęp......................................................................................................................................................... I. 7 Plan budowy ciała ludzkiego .................................................................................................... Okolice ciała ludzkiego................................................................................................................ Układy narządów......................................................................................................................... Określenie orientacyjne w przestrzeni........................................................................................ Płaszczyzny ciała ................................................................................................................... Osie ciała ......................................................................................................................... . 9 9 10 II. Układ bierny i czynny ruchu (osteologia, syndesmologia, myologia) - informacje ogólne Ogólna budowa tkanki łącznej.................................................................................................... Tkanka łączna właściwa ........................................................................................................ Tkanka łączna swoista............................................................................................................ Tkanka łączna szkieletowa.............................................................................................. Tkanka chrzęstna.............................................................................................................. Tkanka kostna................................................................................................................... Kształt kości i ich struktura.......................................................................................................... Rodzaje połączeń kości.................................................................................................................. Połączenia ciągłe..................................................................................................................... Połączenia wolne, czyli stawy................................................................................................ Ogólna budowa tkanki mięśniowej............................................................................................ Tkanka mięśniowa gładka...................................................................................................... Tkanka mięśniowa serca.......................................................................................................... Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana szkieletowa.................................................. Budowa mięśni szkieletowych.................................................................................................... Rodzaje mięśni......................................................................................................................... Narządy pomocnicze mięśni.................................................................................................. Biologiczne właściwości mięśni ............................................................................................ Unaczynienie i unerwienie mięśni........................................................................................ Czynność i mechanika mięśni................................................................................................ Podział kośćca......................................................................................................................... Podział topograficzny m ięśni................................................................................................ 13 13 13 13 14 14 14 15 17 17 17 23 23 23 26 26 III. Budowa szkieletu osiowego i głow y......................................................................................... Kręgosłup - budowa i połączenia .............................................................................................. Budowa kręgu......................................................................................................................... Kręgi szyjne......................................................................................................................... Pierwszy kręg szyjny - szczytowy................................................................................... Drugi kręg szyjny - obrotowy.......................................................................................... Kręgi piersiowe.................................................................................................................... 27 27 27 27 29 29 29 11 11 11 20 20 20 20 21 21 22 1 Spis treści 2 Kręgi lędźwiowe.............................................................................................................................................. Kość krzyżowa i guziczna............................................................................................................................... Połączenia ruchomej części kręgosłupa.......................................................................................................... Więzozrosty................................................................................................................................................ Chrząstkozrosty........................................................................................................................................... Stawy kręgosłupa ....................................................................................................................................... Połączenia kręgosłupa z czaszką................................................................................................................ Kręgosłup jako całość - kształt i mechanika............................................................................................ Funkcje kręgosłupa........................................................................................................................................... Klatka piersiowa - budowa i połączenia.............................................................................................................. Żebra.................................................................................................................................................................. Mostek................................................................................................................................................................ Połączenia żeber z kręgosłupem i mostkiem................................................................................................ Klatka piersiowa - kształt, mechanika............................................................................................................ Budowa czaszki, połączenia................................................................................................................................. Kości mózgoczaszki (neurocranium) ..................................................................................................................... Kość potyliczna................................................................................................................................................ Kość klinowa.................................................................................................................................................... Kość czołowa.......................................................................................................................................................... Kość skroniowa...................................................................................................................................................... Kość ciemieniowa............................................................................................................................................. Kości twarzoczaszki (splanchnocranium) .............................................................................................................. Kość nosowa...................................................................................................................................................... Kość jarzmowa.................................................................................................................................................. Szczęka.............................................................................................................................................................. Kośćłzowa........................................................................................................................................................ Kość podniebienna........................................................................................................................................... Małżowina nosowa dolna............................................................................................................................... Lemiesz.............................................................................................................................................................. Kość sitowa........................................................................................................................................................ Żuchwa.............................................................................................................................................................. Kość gnykowa.................................................................................................................................................. Doły i jamy czaszki................................................................................................................................................ Oczodół.............................................................................................................................................................. Jama nosowa .................................................................................................................................................... Połączenia kości czaszki......................................................................................................................................... 30 31 32 32 32 34 35 36 36 37 37 38 39 42 43 43 43 45 46 47 49 50 50 50 52 52 53 53 53 53 53 56 56 56 57 59 IV. Mięśnie tułowia, głowy i szyi - podział i opis................................................................................................. Mięśnie grzbietu.................................................................................................................................................... Powierzchowne mięśnie grzbietu.................................................................................................................... Mięśnie kolcowo-ramienne........................................................................................................................ Mięśnie kolcowo-żebrowe......................................................................................................................... Głębokie mięśnie grzbietu............................................................................................................................... Pasmo boczne............................................................................................................................................... Pasmo przyśrodkowe................................................................................................................................. Mięśnie podpotyliczne............................................................................................................................... Powięzie grzbietu............................................................................................................................................. Mięśnie klatki piersiowej....................................................................................................................................... Powierzchowne mięśnie klatki piersiowej .................................................................................................... Głębokie mięśnie klatki piersiowej.................................................................................................................. Przepona............................................................................................................................................................ Powięzie klatki piersiowej............................................................................................................................... Mięśnie brzucha.................................................................................................................................................... Mięśnie przednie............................................................................................................................................... Mięśnie boczne ................................................................................................................................................. Mięśnie tylne.................................................................................................................................................... Powięzie brzucha ............................................................................................................................................. Tłocznia brzuszna............................................................................................................................................. Kresa biała ........................................................................................................................................................ 63 63 63 63 66 66 66 69 70 71 72 72 74 74 75 75 76 76 76 77 77 77 Spis treści Kanał pachwinowy........................................................................................................................................... Mięśnie głowy i szyi............................................................................................................................................... Mięśnie wyrazowe (mimiczne)....................................................................................................................... Mięśnie okolicy ucha zewnętrznego ........................................................................................................ Mięśnie okolicy oka ................................................................................................................................... Mięśnie okolic ust i nosa ........................................................................................................................... Mięśnie żuchwy .............................................................................................................................................. Powięzie głowy................................................................................................................................................ Mięśnie szyi............................................................................................................................................................ Mięśnie powierzchowne szyi ......................................................................................................................... Mięśnie środkowe szyi..................................................................................................................................... Mięśnie podgnykowe................................................................................................................................. Mięśnie nadgnykowe................................................................................................................................. Mięśnie głębokie sz y i....................................................................................................................................... Powięź szyi........................................................................................................................................................ Trójkąty szyi...................................................................................................................................................... Łańcuch biokinematyczny głowowo-tułowiowy................................................................................................ Ruchy kręgosłupa i głowy............................................................................................................................... Mięśnie oddechowe ......................................................................................................................................... Mięśnie tłoczni brzusznej................................................................................................................................. 77 80 80 81 81 82 84 84 86 86 87 87 88 89 90 90 90 90 92 92 Budowa kończyny górnej..................................................................................................................................... Kości obręczy kończyny górnej ........................................................................................................................... Obojczyk............................................................................................................................................................ Łopatka.............................................................................................................................................................. Połączenia obręczy kończyny górnej................................................................................................................... Staw mostkowo-obojczykowy......................................................................................................................... Staw barkowo-obojczykowy........................................................................................................................... Kości kończyny górnej wolnej ............................................................................................................................. Kość ramienna.................................................................................................................................................. Kości przedramienia......................................................................................................................................... Kość łokciowa ............................................................................................................................................. Kość promieniowa....................................................................................................................................... Szkielet ręki........................................................................................................................................................ Kości nadgarstka......................................................................................................................................... Kości śródręcza ........................................................................................................................................... Kości palców ręki ............................................................................................................................................. Połączenia kończyny górnej wolnej...................................................................................................................... Staw ramienny.................................................................................................................................................. Staw łokciowy.................................................................................................................................................. Błona międzykostna przedramienia................................................................................................................ Staw promieniowo-łokciowy dalszy.............................................................................................................. Stawy ręki................................................................................................................................................................ Staw promieniowo-nadgarstkowy.................................................................................................................. Staw śródnadgarstkowy................................................................................................................................... Stawy międzynadgarstkowe........................................................................................................................... Stawy nadgarstkowo-śródręczne i międzyśródręczne................................................................................. Staw nadgarstkowo-śródręczny kciuka.......................................................................................................... Stawy śródręczno-paliczkowe......................................................................................................................... Stawy międzypaliczkowe..................................................................................................................................... 93 93 93 93 95 95 98 98 98 98 99 100 100 101 101 102 102 102 105 106 106 106 107 107 107 107 108 108 108 VI. Mięśnie kończyny górnej - podział i opis ........................................................................................................ Mięśnie obręczy kończyny górnej.............................................................................................................. Powięzie okolicy barku............................................................................................................................... Dół pachowy i jama pachowa.................................................................................................................... Mięśnie ramienia............................................................................................................................................... Grupa przednia mięśni ramienia ................................................................................................................... Grupa tylna mięśni ramienia........................................................................................................................... Powięź ramienia ......................................................................................................................................... 111 111 115 115 115 115 117 117 V. 3 Spis treści Mięśnie przedramienia............................................................................................................................... Grupa przednia........................................................................................................................................... Grupa boczna.............................................................................................................................................. Grupa tylna.................................................................................................................................................. Powięź przedramienia i pochewki ścięgien mięśni....................................................................................... Mięśnie rę k i...................................................................................................................................................... Mięśnie kłębu.............................................................................................................................................. Mięśnie ldębika ........................................................................................................................................... Mięśnie środkowe rę k i............................................................................................................................... Rozcięgno grzbietowe palców i powięzie ręk i.............................................................................................. Łańcuch biokinematyczny kończyny górnej ...................................................................................................... Ruchy w stawie ramiennym........................................................................................................................... Ruchy w stawie łokciowym i stawie promieniowo-łokciowym dalszym.................................................. Ruchy w stawach ręki ..................................................................................................................................... Ruchy kciuka.................................................................................................................................................... Ruchy palców I I - V ........................................................................................................................................... 117 118 120 121 123 123 124 124 124 125 126 126 126 127 128 129 VII. Budowa kończyny dolnej.................................................................................................................................. Kości obręczy kończyny dolnej............................................................................................................................. Kość miedniczna.............................................................................................................................................. Kość biodrowa............................................................................................................................................. Kość łonowa................................................................................................................................................ Kość kulszowa............................................................................................................................................. Połączenia obręczy kończyny dolnej................................................................................................................... Staw krzyżowo-biodrowy............................................................................................................................... Spojenie łonowe................................................................................................................................................ Błona zasłonowa i więzadło pachwinowe...................................................................................................... Miednica jako całość......................................................................................................................................... Budowa kończyny dolnej wolitej......................................................................................................................... Kość udowa...................................................................................................................................................... Rzepka................................................................................................................................................................ Kości podudzia................................................................................................................................................ Kość piszczelowa......................................................................................................................................... Kość strzałkowa........................................................................................................................................... Kości stopy........................................................................................................................................................ Kości stępu.................................................................................................................................................. Kości śródstopia ......................................................................................................................................... Kości palców stopy..................................................................................................................................... Połączenia kończyny dolnej wolnej..................................................................................................................... Staw biodrowy.................................................................................................................................................. Staw kolanowy.................................................................................................................................................. Połączenia kości goleni..................................................................................................................................... Stawy stopy...................................................................................................................................................... Staw skokowo-goleniowy........................................................................................................................... Staw skokowy dolny................................................................................................................................... Pozostałe stawy stopy....................................................................................................................................... Staw piętowo-sześcieimy........................................................................................................................... Staw klinowo-łódkowy............................................................................................................................... Stawy stępowo-śródstopne....................................................................................................................... Stawy międzyśródstopne........................................................................................................................... Stawy śródstopno-paliczkowe .................................................................................................................. Stawy międzypaliczkowe stopy................................................................................................................ Sklepienie stopy................................................................................................................................................. 131 131 131 131 134 134 135 135 135 137 137 139 139 140 140 140 141 142 142 145 146 146 146 148 151 151 152 152 154 154 154 156 156 156 156 157 VIII. 4 Mięśnie kończyny dolnej - podział i opis ........................................................................................................ Mięśnie obręczy kończyny dolnej.................................................................................................................... Mięśnie wewnętrzne miednicy.................................................................................................................. Mięśnie zewnętrzne miednicy.................................................................................................................... Mięśnie u d a ...................................................................................................................................................... 159 159 159 161 163 Spis treści Mięśnie przednie u d a................................................................................................................................. Mięśnie przyśrodkowe u d a.............................'......................................................................................... Mięśnie tylne uda ....................................................................................................................................... Powięzie biodra i uda....................................................................................................................................... Mięśnie goleni.................................................................................................................................................. Mięśnie grupy przedniej ........................................................................................................................... Mięśnie grupy bocznej goleni................................................................................................................... Mięśnie grupy tylnej goleni....................................................................................................................... Dół podkolanowy............................................................................................................................................ Powięź goleni.................................................................................................................................................... Mięśnie stopy.................................................................................................................................................... Mięśnie grzbietowe..................................................................................................................................... Mięśnie podeszwowe................................................................................................................................. Powięzie stopy.................................................................................................................................................. Łańcuch biokinematyczny kończyny dolnej........................................................................................................ Ruchy w stawie biodrowym........................................................................................................................... Ruchy w stawie kolanowym........................................................................................................................... Ruchy w stawach stopy................................................................................................................................... Stawy skokowe ........................................................................................................................................... Stawy palców stopy ................................................................................................................................... 164 166 167 168 168 169 169 170 172 172 172 173 173 175 175 178 178 180 180 180 Piśmiennictwo.................................................................................................................................................................... 181 Skorowidz ........................................................................................................................................................................ 183 5