Oddziaływanie leczenia uzdrowiskowego na stan zdrowia

PRACE ORYGINALNE I KLINICZNE
Oddziaływanie leczenia uzdrowiskowego
na stan zdrowia psychicznego kuracjuszy
ocenianego kwestionariuszem GHQ-28
Influence of thermal treatment on patients’ mental health
evaluated by GHQ-28 questionnaire
Влияние санаторного лечения на состояние психического
здоровья лечащихся согласно опросника GHQ-28
Kuba Ptaszkowski1, Lucyna Słupska1, Tomasz Halski2, Alina Żurek3, Jakub Taradaj2, 4, Robert Dymarek1
1
z Wydziału Lekarskiego Kształcenia Podyplomowego Akademii Medycznej we Wrocławiu
2
z Instytutu Fizjoterapii Państwowej Medycznej Wyższej Szkoły Zawodowej w Opolu
3
z Zakładu Psychologii Klinicznej i Zdrowia, Instytutu Psychologii Uniwersytetu Wrocławskiego we Wrocławiu
4
z Katedry Podstaw Fizjoterapii Klinicznej Akademii Wychowania Fizycznego w Katowicach
Streszczenie
Wstęp. Leczenie uzdrowiskowe (LU) odgrywa istotną rolę jako uzupełniająca terapia w wielu jednostkach chorobowych. Jednym z głównych celów LU jest przywrócenie, czy polepszenie psychofizycznej sprawności funkcjonalnej. Celem badania
była ocena zdrowia psychicznego osób na początku i na końcu leczenia uzdrowiskowego za pomocą Kwestionariusza Ogólnego Stanu Zdrowia GHQ-28.
Materiał i metoda. W badaniach uczestniczyły, losowo wybrane, 33 osoby (średni
wiek – 58 lat ± 7,15 lat) – 18 kobiet i 15 mężczyzn. Osoby badane przebywały na
turnusie rehabilitacyjnym w Samodzielnym Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej Sanatorium MSWiA „Continental” w Krynicy-Zdrój. Ocenę stanu zdrowia psychicznego dokonano za pomocą kwestionariusza Ogólnego Stanu Zdrowia
GHQ-28 Davida Goldberga. Badanie wykonano w pierwszym i ostatnim dniu LU,
trwającego 21 dni. Wynik poddano analizie statystycznej za pomocą programu Statistica 9.1.
Wyniki. Wyniki kwestionariusza GHQ-28, w ostatnim dniu, były istotnie statystycznie mniejsze w porównaniu do wyników z dnia pierwszego (p=0,021). Rezultaty poszczególnych części kwestionariusza różniły się istotnie statystycznie tylko
w przypadku części B, która wiązała się z bezsennością i niepokojem. Nie zaobserwowano różnic w pozostałych częściach dotyczących symptomów somatycznych,
zaburzeń funkcjonowania i symptomów depresji.
Wnioski. 1. Leczenie uzdrowiskowe wpływa korzystnie na polepszenie stanu zdrowia psychicznego. 2. Mimo poprawy wyników związanych z symptomami somatycznymi, zaburzeniami funkcjonowania i symptomami depresji, tylko rezultaty dotyczące bezsenności i niepokoju polepszyły się znamiennie statystycznie. 3. Powinno
się wykonać dalsze badania uwzględniając większą liczę osób badanych, podział na
podgrupy kobiet i mężczyzn, grupę kontrolną oraz dołączenie innych metod badawczych. Wartościową z klinicznego punktu widzenia byłaby ocena trwałości pozytywnych skutków leczenia uzdrowiskowego dokonana np. po kilku miesiącach od
powrotu kuracjuszy do domu.
Słowa kluczowe: leczenie uzdrowiskowe, kwestionariusz GHQ-28, zdrowie psychiczne
Acta Balneologica |
kwiecień–czerwiec 2012
115
Kuba Ptaszkowski i wsp.
Summary
Introduction. Thermal treatment (TT) performs important role as supplementary therapy for many illnesses. One of main goals of TT is patients’ convalescence and restoration of psychophysical health. The aim of this study was to evaluate patients’ mental health, in the beginning and at the end of theirs TT with the use of GHQ-28 questionnaire.
Materials and methods: 18 women and 15 men (randomly chosen) took part in the
study (mean age: 58 years +/- 7,15). Examined patients underwent balneorehabilitation
in “Continental” thermal centre in Krynica Zdrój. The evaluation of mental health condition had been performed with the use of GHQ-28 questionnaire by David Goldberg.
The questionnaire had been conducted during the first and the last day of the TT, which
overall, had taken 21 days. Statistic analysis had been carried out in Statistica 9.1.
Results: Final results of GHQ-28 questionnaire from the last day of TT were statistically
smaller in comparison to results from the first day (p=0,021). Outcomes from particular parts
of the questionnaire differed significantly only in part B, which was related to insomnia and
anxiousness. In remaining parts of the questionnaire that concerned somatic symptoms, functioning disorders and symptoms of depression, significant differences had not been observed.
Conclusion. 1. Thermal treatment has beneficial influence on mental health improvement. 2. Although we observed a slight improvement of results related to somatic
symptoms, functioning disorders and symptoms of depression, only results related to
insomnia and anxiousness improved statistically significantly. 3. Further research on
a greater number of patients should be carried out, taking into consideration control
group and different research methods. Patients’ mental health evaluation checks done
a few months after TT should be interesting from a clinical point of view.
Key words: thermal treatment, GHQ-28 questionnaire, mental health
Резюме
Вступление. Санаторно – курортное лечение (СКЛ) играет ведущую роль как дополняющая
терапия при различных нозологиях. Одной из ведущих целей СКЛ является возвращение,
либо улучшение психофизической составляющей функционального состояния. Целью исследования была оценка состояния психического здоровья пациентов вначале и в конце санаторно – курортного лечения при помощи Опросника Общего Состояния Здоровья GHQ-28.
Материалы и методы. В исследовании приняли участие 33 человек, отобранных методом случайной выборки (средний возраст – 58 лет ± 7,5 лет) – 18 женщин и 15 мужчин.
Исследуемые находились на реабилитационном лечении в отдельном государственном
учреждении здравоохранения санатории МВДиО «Континенталь» в Крынице – Здруй.
Оценку состояния психического здоровья проводили при помощи опросника Общего
Состояния Здоровья GHQ-28 Давида Гольдберга. Исследование проводилось в первый и
в последний день СКЛ, длящегося 21 день. Проведен статистический анализ результатов
при помощи программы Statistica 9.1.
Результаты. Результаты опросника GHQ-28, в последний день были статистически достоверно ниже чем в первый день (р=0,,21). Результаты отдельных частей опросника
статистически достоверно отличались только в отношении части Б, и относились к бессоннице и беспокойству. Не выявлено разницы в остальных частях, относящихся к соматическим симптомам, нарушению функционирования и симптомам депрессии.
Выводы. 1. Санаторно – курортное лечение влияет на улучшение состояния психического здоровья. 2. Кроме улучшения результатов связанных с соматическими симптомами, функциональными нарушениями и симптомами депрессии, только результаты,
связанные с бессонницей и беспокойством улучшились статистически достоверно. 3.
Исследование следует продолжать, включая в него большее количество людей для исследования, а также введя контрольную группу.
Ключевые слова: санаторное лечение, опросник GHQ-28, психическое здоровье
Acta Balneol. Tom LIV Nr 2 (128), str. 115-120
116
Acta Balneologica |
kwiecień–czerwiec 2012
KWESTIONARIUSZ OGÓLNEGO STANU ZDROWIA GHQ-28
Wstęp
Leczenie uzdrowiskowe (LU – ang. thermal treatment) (1) odgrywa istotną rolę jako uzupełniająca
terapia w różnego rodzajach schorzeniach. Wykorzystuje się je w zwalczaniu chorób przewlekłych,
przyspieszając powrót to pełnego możliwego zdrowia oraz umożliwia zastosowanie naturalnych komponentów uzdrowiskowych posiadających właściwości lecznicze. Jednakże jednym z ważniejszych
celów LU jest przywrócenie, czy polepszenie psychofizycznej sprawności funkcjonalnej (2, 3, 4, 5).
Inne zadania LU, jakie podkreślane są w literaturze (2, 3, 4, 5, 6) to poprawa funkcji adaptacyjnych
organizmu do warunków środowiska, zwiększenie
wydolności ogólnej w wyniku prowadzenia różnorodnych form aktywności fizycznej oraz usprawnienie mechanizmów regulacyjnych, które dzięki
pobudzeniu wewnętrznych procesów organizmu
przyczyniają się do normalizacji działania układów, narządów. Osoba przebywająca w sanatorium
jest odizolowana od środowiska, w którym żyje na
co dzień, co ogranicza oddziaływanie czynników
mogących przyczyniać się do pogłębienia patologii. Wyłączony zostaje wpływ negatywnych stanów
emocjonalnych na psychikę (stres związany z życiem codziennym), czy również zmniejszone zostają
nieprawidłowe nawyki związane z nieergonomicznym wykonywaniem pracy zawodowej, częstym
siedzeniem przed telewizorem, komputerem oraz
chronicznym brakiem czasu na aktywność fizyczną.
Ponikowska i wsp. (5) zwracają uwagę jak ważna
jest psychoterapia w medycynie uzdrowiskowej.
W LU z jednej strony stosowane są specyficzne
formy psychoterapii (muzykoterapia, biblioterapia, czy treningi relaksacyjne), z drugiej strony
podkreśla się oddziaływanie otoczenia w sanatorium i miejscowości uzdrowiskowej na psychikę. Na skuteczność LU niewątpliwie będą miały
wpływ ustalone na początku cele terapii. Powinny
one dotyczyć odpowiedniej diety, aktywności fizycznej, czy właściwie zaprogramowanej fizjoterapii uwzględniającej zabiegi z zakresu balneologii, medycyny fizykalnej, kinezyterapii. Autorzy
podkreślają, że uczestnictwo w LU pozwala na
zwiększenie odporności na stres, przyczynia się
do poprawy relacji między współpracownikami,
rodziną oraz polepsza umiejętność radzenia sobie
z trudnościami i problemami dnia codziennego.
Wydaje się, że należy weryfikować i obiektywizować oddziaływanie LU na stan psychofizyczny
pacjenta. Wiąże się to z jednej strony z poprawą
jakości oferowanych usług, a z drugiej strony z intensywnym trybem życia pacjenta, postępującym
starzeniem się społeczeństwa, czy coraz powszechniejszym występowaniem różnego rodzaju chorób
(np. choroby nowotworowe) (7). Standaryzowane
kwestionariusze oceny jakości życia lub generalnego zdrowia stanowią interesujący sposób do
uzyskania wiarygodnej i rzetelnej informacji na
temat grupy osób badanych, czy pojedynczych
przypadków. Mogą stanowić pomoc w postawieniu diagnozy w praktyce klinicznej, jak również
stanowić jedną z metod badawczych wykorzystywanych w eksperymentach naukowych (8, 9).
Celem badania była ocena zdrowia psychicznego osób na początku i na końcu leczenia uzdrowiskowego za pomocą Kwestionariusza Ogólnego Stanu Zdrowia GHQ-28. Uwzględniono także
porównanie poszczególnych części kwestionariusza dotyczących symptomów somatycznych,
bezsenności, niepokoju, zaburzeń funkcjonowania i symptomów depresji.
Materiał i metoda
W badaniach uczestniczyły, losowo wybrane, 33 osoby (średni wiek – 58 lat ±7,15 lat) – 18 kobiet i 15
mężczyzn. Szczegółową charakterystykę grupy
przedstawia tabela 1. Osoby badane przebywały
na turnusie rehabilitacyjnym w Samodzielnym
Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej Sanatorium MSWiA „Continental” w Krynicy-Zdrój.
U wszystkich osób zdiagnozowany został zespół
bólowy kręgosłupa (najczęściej na tle choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa) jako choroba główna.
Ponadto sygnalizowane choroby współistniejące to:
cukrzyca (2 osoby), nadciśnienie tętnicze (3 osoby),
arytmie serca (3 osoby). Kryterium włączenia do
grupy badanej był brak zdiagnozowanych zaburzeń
nastroju (np. depresje), czy zaburzeń lękowych. Badani nie byli uzależnieni od alkoholu i substancji
psychoaktywnych oraz nie korzystali z leczenia
lekami przeciwdepresyjnymi czy neuroleptykami.
Każda z osób wyraziła zgodę na udział w badaniu.
Liczebność grupy
Płeć
Wiek
(lata)
Masa
ciała
(kg)
Wysokość
ciała
(m)
BMI
(kg/m2)
kobiety
mężczyźni
min. – maks.
średnia
odch. std.
min. – maks.
średnia
odch. std.
min. – maks.
średnia
odch. std.
min. – maks.
średnia
odch. std.
Grupa badanych
n = 33
18
15
44,0 - 77,0
58,0
7,15
49,0 - 95,0
77,7
12,35
1,45 – 1,85
1,68
0,12
22,1 – 36,5
27,5
4,00
Tabela 1. Charakterystyka grupy
Acta Balneologica |
kwiecień–czerwiec 2012
117
Kuba Ptaszkowski i wsp.
Ocenę stanu zdrowia psychicznego dokonano za
pomocą Kwestionariusza Ogólnego Stanu Zdrowia GHQ-28 (The General Health Questionnaire)
Davida Goldberga. Kwestionariusz GHQ-28 jest
narzędziem wyjątkowo czułym na krótkotrwałe
załamania w normalnym funkcjonowaniu, wykrywając zaburzenia występujące krócej niż przez
dwa tygodnie. Ocenia zmiany w subiektywnym
postrzeganiu stanu zdrowia, w związku z jego
ewentualnym pogorszeniem się w wyniku doświadczanych problemów, trudności, zmartwień
lub choroby psychicznej. Ocenia też poprawę
w stanie zdrowia psychicznego na skutek wpływu różnego rodzaju czynników środowiskowych.
Zgodnie z zamierzeniami autora służy do badania środowiskowych uwarunkowań stanu zdrowia
psychicznego, co czyni ją szczególnie przydatną
w realizacji celu prezentowanych badań.
Kwestionariusz GHQ-28 dostarcza wyniku ogólnego będącego sumą punktów pochodzących
z czterech wyróżnionych w nim sfer oraz wyników dla każdej ze sfer (części). Podzielony jest
na cztery części: A – symptomy somatyczne, B
– bezsenność, niepokój, C – zaburzenia funkcjonowania, D – symptomy depresji. Każda z części składa się z 7 pytań zawierających 4 możliwe
odpowiedzi. Odpowiedzi punktowane są w skali
od 0 („mniej niż zwykle”) do 3 („znacznie bardziej niż zwykle”) – według punktacji Likerta
– 0-1-2-3. Maksymalnie z każdej części kwestionariusza można uzyskać 21 punktów, a z całości
84 punkty (8, 9). Przyjęta w analizowaniu wyników surowych punktacja Likerta posiada liczne walory kliniczne; dzięki niej rozpatrujemy
wyniki na kontinuum zdrowie-choroba, czy też
bardzo dobre zdrowie-złe zdrowie (nie zaś „przypadek psychiatryczny” – „przypadek zdrowy”);
przede wszystkim zaś pozwala śledzić stosunkowo niewielkie zmiany w stanie psychicznym
pacjentów w wyniku podjętych działań leczniczo-terapeutycznych. Obecność kwestionariuszu
części A – symptomy somatyczne, wymaga szczegółowej analizy, czy otrzymany wynik ogólny jest
efektem znaczącego wpływu objawów choroby
somatycznej, na którą cierpi pacjent, czy też nie.
Badanie wykonano w pierwszym i ostatnim dniu
LU, trwającego 21 dni. Wynik poddano analizie
statystycznej za pomocą programu Statistica 9.1.
Wszystkie badane zmienne sprawdzono testem
Shapiro-Wilka dla ustalenia typu rozkładu. Do
porównania wyników uzyskanych pierwszego
dnia z rezultatami uzyskanymi ostatniego dnia,
całego kwestionariusza, jak i poszczególnych jego
części, użyto testu t–Studenta lub testu kolejności par Wilcoxona dla prób zależnych. Ustalono
poziom p<0,05 jako statystycznie znamienny.
118
Wyniki
Zakres wyników kwestionariusza GHQ-28 w pierwszym dniu LU wyniósł od 12,0 do 53,0 pkt.
(średnia x =27,6 pkt., odchylenie standardowe
SD=9,69 pkt.), natomiast ostatniego dnia od 6,0
do 48,0 pkt. (x =24,2 pkt., SD=11,29 pkt.) (tab. 2,
wykres 1). Różnica między wynikami była istotna statystycznie (p=0,021). Wykazano zatem
znaczącą poprawę w subiektywnie postrzeganym
zdrowiu psychicznym kuracjuszy. Istotna stała się
odpowiedź na pytanie, na ile na polepszenie wyników wpływ miało zmniejszenie się ilości objawów somatycznych (część A), a na ile polepszenie
samopoczucia psychicznego wynikającego z oddziaływania środowiska sanatoryjnego. Analiza
wyników w poszczególnych częściach kwestionariusza pozwala na stwierdzenie istnienia tendencji
do obniżania się wartości średnich pochodzących
z każdej z badanych sfer, co oznacza zmniejszanie się objawów somatycznych (A), lękowych (B),
depresyjnych (D), funkcjonowania społecznego (C). W pierwszym badaniu najwyższy wynik
(x=9,3 pkt., SD=4,41 pkt.) odnotowano w sferze
zaburzeń związanych z niepokojem i bezsennością
(B), a następnie w częściach: A – dolegliwości somatyczne (x=8,8 pkt., SD=3,31 pkt.), C – zaburzenia funkcjonowania (x=7,8 pkt., SD=1,80 pkt.),
a najniższy w części D – zaburzenia depresyjne
(x=1,8 pkt., SD=2,41 pkt.). Statystycznie istotną
różnicę w wynikach między pierwszym a drugim
badaniem stwierdzono jedynie w sferze objawów
niepokoju i bezsenności (p=0,0078; tab. 3). Z klinicznego punktu widzenia oznacza to znaczące
zmniejszenie się ilości subiektywnie odczuwanych
objawów lękowych i zaburzeń snu. W pozostałych
przypadkach tendencja do obniżania się wyników
nie ma, tak statystycznie jak i klinicznie, istotnego
znaczenia. Nasycenie ogólnego wyniku uzyskanego w kwestionariuszu objawami somatycznymi
(w pierwszym badaniu w części A uzyskano drugą wartość średnią po części C; w badaniu drugim
w części A uzyskano najwyższą wartość spośród
wszystkich części – tabela 3) powoduje, że należy
go ze szczególną ostrożnością interpretować nie zapominając, że badanymi byli ludzie chorzy (patrz:
opis grupy badanej), u których na samopoczucie
psychiczne niemały wpływ mają doświadczane dolegliwości chorobowe.
Dzień turnusu
Wyniki
kwestionariusza
GHQ -28:
min. – maks.
średnia
odch. std.
1
21
12,0 – 53,0 6,0 – 48,0
27,6
24,2
9,69
11,29
p= 0,021*
Tabela 2. Wyniki kwestionariusza GHQ-28 (*test t-Studenta)
Acta Balneologica |
kwiecień–czerwiec 2012
KWESTIONARIUSZ OGÓLNEGO STANU ZDROWIA GHQ-28
Wyniki poszczególnych części
kwestionariusza GHQ-28
(min. – maks.; średnia; odch. std.)
A
B
C
D
1 dzień
3,0 – 16,0
8,8
3,31
2,0 – 20,0
9,3
4,41
5,0 – 13,0
7,8
1,80
0,0 – 9,0
1,8
2,41
21 dzień
2,0 – 18,0
7,7
3,88
0,0 – 15,0
6,5
4,08
0,0 – 16,0
6,8
3,35
0,0 – 5,0
1,4
1,62
p
p>0,05*
p=0,0078*
p>0,05**
p>0,05**
Tabela 3. Wyniki poszczególnych części kwestionariusza GHQ-28
(*test t-Studenta, **test kolejności par Wilcoxona)
1 dzień
21 dzień
18
Średnia
20
22
24
Średnia ± Błąd std
26
28
30
32
Średnia ± 1,96 x Błąd std
Wykres 1. Zakres wyników kwestionariusza GHQ-28 w 1 i 21 dniu
Dyskusja
Na podstawie wyników można zaobserwować, że
po leczeniu sanatoryjnym nastąpiła poprawa stanu psychicznego. Ocena zdrowia psychospołecznego, czy fizycznego jest potrzebna, aby sprawdzić skuteczność oddziaływania tej formy terapii.
Szczególnie wydaje się to ważne u pacjentów
w wieku starszym. Kwapisz i wsp. (7) oceniali stan
zdrowia w obszarze psychofizycznym i społecznym za pomocą kwestionariusza SF-36 oraz zadowolenie z LU za pomocą specjalnie przygotowanego kwestionariusza. Badania objęły grupę 68 osób
geriatrycznych (wiek od 65 do 81). Stwierdzono
niską samoocenę zdrowia, zaburzenia sprawności fizycznej oraz stanu emocjonalnego. Częściej
dotyczyło to kobiet i wynikało z trudnej sytuacji
materialnej. Zwrócono uwagę na potrzebę propagowania edukacji zdrowotnej. Autorzy ponadto
podkreślają, że zastosowanie skali SF-36 stanowi
skuteczne narzędzie do analizy funkcjonowania
psychospołecznego i ogólnego stanu zdrowia, co
pozwala na poznanie potrzeb pacjentów w starszym wieku. Z LU zadowolonych całkowicie i częściowo było ponad 60% kobiet i prawie 80% mężczyzn, co świadczy o pozytywnym oddziaływaniu
tej formy terapii.
W badaniach nastąpiło istotne statystycznie obniżenie wyniku części B kwestionariusza GHQ-28,
dotyczącej bezsenności i niepokoju. W piśmiennictwie (4, 5) zwraca się dużą uwagę na korzystne oddziaływanie LU na sen oraz zaznacza się, że
formy spędzania czasu na świeżym powietrzu tj.
spacery, Nordic Walking, wpływają relaksacyjnie.
Zmniejszenie niepokoju, również może wynikać
ze świadomości pacjenta o całodobowej, wykwalifikowanej opieki zdrowotnej.
Leczenie sanatoryjne może być wykorzystane
w wielu schorzeniach i korzystnie wpływać na
jakość życia, psychikę czy funkcje motoryczne. Kwestionariusz GHQ-28 można używać
do oceny osób z różnymi patologiami, takimi
jak: urazy kręgosłupa (10), stwardnienie rozsiane (11), czy zaburzeniami seksualnymi (12).
Khan i wsp. (11) oceniali wpływ rehabilitacji
u osób ze stwardnieniem rozsianym na funkcjonalność, aktywność, jakość życia, w tym
także na zdrowie psychiczne (kwestionariusz
GHQ-28). W wynikach nie zaobserwowali
istotnych statystycznie różnić dotyczących
zdrowia psychicznego pomiędzy osobami mającymi indywidualny program rehabilitacyjny,
a grupą kontrolną oczekującą na terapię.
Natomiast Brefel-Courbon i wsp. (13) przedstawili wpływ terapii uzdrowiskowej (spa therapy)
u osób z chorobą Parkinsona. W randomizowanym, prospektywnym badaniu oceniali efektywność LU za pomocą kwestionariusza jakości
życia – PDQ-39 i SF-36, Ujednoliconej Skali
Oceny Choroby Parkinsona – UPDRS oraz
kwestionariusza Generalnego Stanu Zdrowia
(GHQ-28). Wyniki jednoznacznie pokazały poprawę parametrów mierzonych za pomocą wyżej
wymienionych kwestionariuszy. Autorzy ustalili również, że leczenie spa jest bardziej efektywną i mniej kosztowną terapią niż leczenie konwencjonalne we własnym zakresie i może być
korzystne w leczeniu choroby Parkinsona.
Analiza uzyskanych wyników pozwoliła dokonać
klinicznej oceny skuteczności oddziaływania LU
na subiektywnie postrzegany stan zdrowia psychicznego kuracjuszy. Dla klinicysty szczególnego znaczenia nabiera świadomość znaczącego
zmniejszenia się ilości objawów doświadczanego niepokoju i zaburzeń rytmu snu i czuwania
w związku z przebytym leczeniem uzdrowiskowym. Niewielka liczebność badanych, brak
zróżnicowania na podgrupy kobiet i mężczyzn
czy nasycenie otrzymanego wyniku ogólnego
objawami somatycznymi, wymusza ostrożność
w uogólnianiu wniosków dotyczących pozytywnego oddziaływania LU na zdrowie psychiczne
kuracjuszy. Szczególnie ważną byłaby kwestia
zapoznania się z samopoczuciem psychicznym
leczonych uzdrowiskowo kobiet, gdyż prowadzo-
Acta Balneologica |
kwiecień–czerwiec 2012
119
Kuba Ptaszkowski i wsp.
ne do tej pory badania w tym obszarze wykazały
znaczne zróżnicowanie wyników w zależności
od płci na niekorzyść nasilania się zaburzeń
psychicznych u kobiet, tak w populacji polskiej
jak i angielskiej, w prezentowanym w badaniach
przedziale wiekowym (7, 8, 9).
Wnioski
1. Leczenie uzdrowiskowe wpływa korzystnie
na zdrowie psychiczne badanych kuracjuszy.
2. Mimo poprawy wyników związanych z symptomami somatycznymi, zaburzeniami funkcjonowania i symptomami depresji, tylko
rezultaty dotyczące bezsenności i niepokoju
polepszyły się znamiennie statystycznie.
3. Powinno się wykonać dalsze badania uwzględniając większą liczę osób badanych, podział
na podgrupy kobiet i mężczyzn, grupę kontrolną oraz inne metody badawcze. Wartościową z klinicznego punktu widzenia byłaby
ocena trwałości pozytywnych skutków leczenia uzdrowiskowego dokonana po np. kilku
miesiącach od powrotu kuracjuszy do domu.
12 i GHQ-28. Instytut Medycyny Pracy,
Łódź 2001.
9. Merecz D. i wsp.: Predyktory zdrowia psychicznego i zdolności do pracy pracowników zatrudnionych na stanowiskach wykonawczych. Med Pr 2004, 55 (5): 425-433.
10. Sterling M. et al.: Physical and psychological factors predict outcome following whiplash injury. Pain. 2005, 114 (1-2): 141-8.
11. Khan F. et al.: Effectiveness of rehabilitation intervention in persons with multiple
sclerosis: a randomised controlled trial.
J Neurol Neurosurg Psychiatry. 2008, 79
(11): 1230-5.
12. Naeinian MR, Shaeiri MR, Hosseini FS.:
General health and quality of life in patients with sexual dysfunctions. Urol J.
2011, 8 (2): 127-31.
13. Brefel-Courbon C. et al.: Clinical and economic analysis of spa therapy in Parkinson’s
disease. Mov Disord. 2003, 18 (5): 578-84.
Piśmiennictwo:
1. Ponikowska I.: Propozycje zmian nazewnictwa i definiowania najważniejszych terminów używanych w balneologii i medycynie fizykalnej. Balneol. Pol., 2007, XLIX, 4:
300-301.
2. Senn E.: Value and characteristics of physical medicine and health resort medicine in
advanced age. Z Rheumatol. 1992, 51 (6):
309-14.
3. Mika T.: Fizykoterapia. Podręcznik wydziałów fizjoterapii medycznych studiów
zawodowych. Wydanie III, Wydawnictwo
Lekarskie PZWL, Warszawa 1996: 376-412.
4. Straburzyńska-Lupa A., Straburzyński G.:
Fizjoterapia, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2006: 323-376.
5. Ponikowska I., Ossowski R.: Psychoterapia
w medycynie uzdrowiskowej. Balneol. Pol.,
2008, L, 4: 289-293.
6. Gutenbrunner C. et al.: A proposal for a worldwide definition of health resort medicine,
balneology, medical hydrology and climatology. Int J Biometeorol. 2010, 54(5): 495-507.
7. Kwapisz U., Głowacka M.D.: Samoocena
zdrowia pacjentów w starszym wieku po
leczeniu uzdrowiskowym w badaniach SF36. Balneol. Pol., 2009, LI, 2: 140-147.
8. Goldberg D., Williams P.: Ocena zdrowia
psychicznego na podstawie badań kwestionariuszami Davida Goldberga. Podręcznik
dla użytkowników kwestionariuszy GHQ-
120
Adres do korespondencji:
Kuba Ptaszkowski
33-300 Nowy Sącz, ul. Topolowa 8
tel.: 606 816 161
e-mai: [email protected]
Artykuł nadesłano: 15.12.2011
Zaakceptowano do druku: 20.02.2012
Acta Balneologica |
kwiecień–czerwiec 2012