Kwalifikacje mediatora w sprawach karnych gospodarczych

Dr Olga Sitarz
Kwalifikacje mediatora w sprawach karnych gospodarczych
Czy mediator w sprawach karnych może czy musi być prawnikiem?
Pytanie to nabiera szczególnego znaczenia, gdy chodzi o sprawy karne
gospodarcze? Którą, z zaprezentowanych poniżej ról, powinien pełnić
mediator
w
sprawach
karnych
gospodarczych?
Czym
różni
się,
z
perspektywy mediatora, sprawa karna od sprawy karnej gospodarczej?
Przesłanki formalne otrzymania statusu mediatora w sprawach karnych
zostały uregulowane w Rozporządzeniu MS z 7.05.2015 r. Zgodnie z jego
brzmieniem:
„§ 4. Do przeprowadzenia postępowania mediacyjnego jest uprawniona
osoba, która:
1)
posiada
obywatelstwo
polskie,
obywatelstwo
innego
państwa
członkowskiego Unii Europejskiej,
2) korzysta w pełni z praw publicznych i ma pełną zdolność do czynności
prawnych,
3) ukończyła 26 lat,
4) zna język polski w mowie i piśmie,
5) nie była prawomocnie skazana za umyślne przestępstwo lub umyślne
przestępstwo skarbowe,
6) posiada umiejętności i wiedzę w zakresie przeprowadzania postępowania
mediacyjnego,
rozwiązywania
konfliktów
i
nawiązywania
kontaktów
międzyludzkich,
7) daje rękojmię należytego wykonywania obowiązków,
8) została wpisana do wykazu”
Brak zróżnicowania wymagań wobec mediatorów w zależności od charakteru
sprawy karnej!
Role mediatora w sprawach cywilnych, gospodarczych lub karnych w
literaturze określane są w literaturze przedmiotu następująco:
 facilitator – umożliwia komunikację pomiędzy stronami sporu,
 impartial third-party – nie decyduje o wyniku sporu,
 neutral third-party – nie faworyzuje żadnej ze stron,
 power balancer – wyrównuje pozycje, kiedy jedna ze stron ma większe
możliwości (siłę/przewagę) nad drugą,
 face manager – pomaga stronom rozwiązać spór bez nadmiernego
(niepotrzebnego) zakłopotania,
 role model – wykazuje konstruktywne zdolności komunikacyjne,
 process controller – kieruje dynamiką dyskusji,
 resource developer
–
zachęca
strony,
kiedy
jest
to
niezbędne,
konsultacji zewnętrznych z ekspertami,
 legitymizer – uznaje punkt widzenia I uprawnienia każdej ze stron,
 catalyst – zachęca do postrzegania problemów spornych z różnej
perspektywy,
 innovator – buduje podstawę dla kreatywnego myślenia,
 trainer – edukuje strony w zakresie mediacji,
 coach
–
pomaga
stronom,
kiedy
jest
taka
potrzeba,
prowadzić
bezpośrednią rozmowę we właściwy sposób,
 agent of reality – pomaga stronom w uświadomieniu nierealnych celów
lub nieosiągalnych opcji porozumienia
Polskie przepisy w żaden sposób nie określają roli mediatora w sprawach
karnych. W Rozporządzeniu MS z 2015 r. przewiduje następujące zadania
mediatora w sprawach karnych:
„§ 11. Niezwłocznie po doręczeniu postanowienia,
o którym mowa w § 7, mediator:
1) nawiązuje kontakt z pokrzywdzonym i podejrzanym
lub oskarżonym, ustalając termin i miejsce spotkania z każdym z nich;
2) przeprowadza z podejrzanym lub oskarżonym i pokrzywdzonym
spotkania indywidualne, informując o istocie i zasadach postępowania
mediacyjnego oraz przysługujących im uprawnieniach;
3)
przeprowadza
spotkanie
mediacyjne
z
udziałem
podejrzanego
lub
podejrzanym
lub
oskarżonego i pokrzywdzonego;
4)
pomaga
w
sformułowaniu
treści
ugody
między
oskarżonym i pokrzywdzonym oraz sprawdza wykonanie wynikających z niej
zobowiązań”.
Pozycję i rolę mediatora w sprawach karnych wyznaczają zasady mediacji,
a przede wszystkim:

dobrowolność (a pełna informacja)

poufność

bezstronność (a problem przywracania równowagi)
Mediator nie dokonuje żadnych czynności procesowych, nie prowadzi
śledztwa ani dochodzenia. Mediator w sprawach karnych nie może osądzać
zachowania strony czy postąpiła dobrze, czy źle, słusznie czy niesłusznie,
sprawiedliwie czy niesprawiedliwie.
Mediator idealny – cechy:

cierpliwość Hioba,

szczerość Anglika,

dowcip Irlandczyka,

wytrzymałość maratończyka,

przebiegłość Machiavellego,

znawstwo typów osobowości dobrego psychiatry,

skóra nosorożca

mądrość Salomona
Dodać chyba można, że dla mediatora w sprawach karnych gospodarczych
ta ostatnia cecha jest szczególnie przydatna ze względu na specyfikę spraw
karnych gospodarczych.