WadyWymowy materia³ na stronę PP

NAJCZĘSTSZE WADY WYMOWY U DZIECI SZEŚCIOLETNICH
1. SEPLENIENIE ( SYGMATYZM)
W obrębie sygmatyzmu (seplenienia) występują:
A) substytucje głosek, czyli zastępowanie jednych głosek dentalizowanych innymi, realizowanymi prawidłowo.
•
spółgłoski: sz, ż, cz, dż - zastępowane są szeregami: s, z, c, dz ;
(przykład: myszy - mysy, szafa - safa, żaba - zaba, czekolada - cekolada)
•
oba szeregi: s, z, c, dz, i sz, ż, cz, dż - zastępowane są przez szereg : ś, ź, ć, dź ;
(przykład: szafa - śafa, żaba - źaba, czekolada - ćekolada, dżungla - dźungla)
•
spółgłoski: c, , ć, , cz, - mogą też być zastępowane przez spółgłoski : s, ś, sz ;
(przykład: cebula - sebula, ćma - śma, , czapka - szapka,)
B). elizje, czyli opuszczenie dźwięku- głoski dentalizowane w ogóle nie są realizowane przez dziecko, nie istnieją w jego systemie fonetycznym
(przykład: szafa - afa, koza - koa, świnka - finka).
C) deformacje głosek, czyli seplenienie właściwe. Polega na nieprawidłowej (zdeformowanej) wymowie głosek dentalizowanych. Deformacje są
wynikiem zmiany miejsca artykulacji głosek, co powoduje zniekształcenie ich brzmienia. Najczęstsze postacie takich deformacji to:
•
seplenienie międzyzębowe
Przy artykulacji głosek dentalizowanych (niektórych lub wszystkich) język wsuwa się między zęby w linii środkowej lub bocznej. W taki sam sposób mogą być wypowiadane
głoski : t, d, n.
•
seplenienie przyzębowe
Charakteryzuje się płaskim ułożeniem przodu języka, który zbyt mocno przylega do wewnętrznej strony siekaczy. Nie tworzy się wzdłuż języka rowek i dlatego powietrze
przechodzi szerokim strumieniem. W efekcie brzmienie głosek jest przytępione, szmer powstający na krawędziach dolnych siekaczy jest osłabiony lub w ogóle się nie
pojawia.
•
seplenienie boczne
Artykulacja polega na niesymetrycznym ułożeniu całego języka, szczelina nie tworzy się w linii środkowej lecz z boku przy kłach, zębach przedtrzonowych lub trzonowych.
•
seplenienie świszczące
Cechuje się bardzo ostrym brzmieniem głosek dentalizowanych, które powodują silny prąd powietrza powstały w wyniku utworzenia się głębokiego rowka wzdłuż linii
środkowej języka.
•
seplenienie podniebienne
W wyniku zbliżenia czubka języka do podniebienia twardego powstaje trący, nieprzyjemny szmer. Wymowa głosek : sz, ż(rz), cz, dż zbliżona jest do wymowy miękkich: ś, ź,
ć, dź .
2. ROTACYZM
W obrębie rotacyzmu występuje:
A) zastępowanie (substytucja ) głoski r innymi głoskami wymawianymi prawidłowo np.: j, ł, d, w, l; (przykład: rower - jowej, rower - łoweł,
rower - dowed, rower - wowew, rower - lowel).
B) opuszczenie (elizja) głoski r. Głoska r w systemie fonetycznym dziecka nie istnieje. (przykład: ryba - yba).
C) deformacja głoski r, czyli tworzeniu dźwięku nie występującego w systemie fonetycznym naszego języka. Na skutek zmiany miejsca
artykulacji głoska r powstaje w innym miejscu i brzmienie jej jest zdeformowane. Najczęstsze deformacje tego rodzaju to:
•
reranie języczkowe
Zamiast czubka języka, drgania wykonywane są przez języczek znajdujący się na końcu podniebienia miękkiego.
•
reranie międzyzębowe
Polega na drganiu czubka języka wsuniętego między zęby.
•
reranie policzkowe lub boczne
Prąd powietrza skierowany jest w bok, wprawiając w drgania policzki. Przy takiej realizacji głoski r drga czubek języka lub krawędzie języka oraz jeden lub dwa policzki.
•
reranie podniebienne
Polega na zbliżeniu tylnej części języka do podniebienia miękkiego. Podczas artykulacji wibruje całe podniebienie miękkie.
•
reranie gardłowe
Powstaje między nasadą języka a tylną ścianą gardła (możliwe testowanie ręką). Wymowa głoski r gardłowa z wibracją języka i podniebienia miękkiego - zbliżona jest do wymowy francuskiej
dźwięku r.
•
reranie boczne
Wadliwa, boczna realizacja głoski r. Strumień powietrza przeciskając się między krawędzią boczną języka a górnymi dziąsłami, powoduje powstanie nieprzyjemnego brzmienia.
•
reranie krtaniowe
Polega na wadliwej, krtaniowej realizacji głoski r.
ETAPY TERAPII LOGOPEDYCZNEJ
1. Terapię logopedyczną rozpoczyna się od ćwiczeń narządów mowy, które mają usprawnić głównie pracę języka
i warg, by umożliwić prawidłową wymowę głoski.
2. Równocześnie z takimi ćwiczeniami należy usprawniać słuch fonematyczny ( fonemowy), który pozwala
różnicować głoski. Jest to szczególnie ważne w przypadku substytucji głosek.
3. Potem następuje etap wywołania głoski.
4. Kolejny etap to żmudny proces utrwalania dźwięku: najpierw w izolacji, potem w sylabach i wyrazach.
5. Terapia jest zakończona jeżeli dziecko realizuje poprawnie głoskę w mowie spontanicznej ( w czasie
codziennych czynności).
EFEKTY TERAPII UZALEŻNIONE SĄ MIĘDZY INNYMI OD :
• Częstotliwości i systematyczności ćwiczeń .
• Zaangażowania, cierpliwości rodziców i współpracy z logopedą .
• Motywacji dziecka do spełnienia zaleceń ( dostosowanie formy ćwiczeń do potrzeb dziecka , dbanie o atrakcyjność
ćwiczeń, wprowadzenie elementów zabawy).
• Stworzenia właściwych warunków do ćwiczeń ( wyciszone miejsce, poświęcenie wyłącznej uwagi dziecku przez 15-20
minut dziennie).
• Zauważenia i docenienia najmniejszych sukcesów dziecka.