fazy rozwoju mowy a wspomaganie prawidłowej artykulacji u dzieci

FAZY ROZWOJU MOWY A WSPOMAGANIE PRAWIDŁOWEJ
ARTYKULACJI U DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM
Jak rozwija się mowa ?
Począwszy od życia płodowego dziecka rejestruje ono dźwięki z otoczenia, najlepiej
rozpoznaje głos matki.
Już w pierwszym miesiącu życia noworodek krzykiem, płaczem sygnalizuje swoje
potrzeby.
Drugi i trzeci miesiąc to okres głużenia. Dziecko wydając dźwięki typu: ga, aga, gha
głównie w chwilach dobrego samopoczucia. Kontynuuje trening narządów
artykulacyjnych.
Szósty miesiąc życia to okres gaworzenia, czyli powtarzania ciągów sylabowych
typu
ba-ba, ma-ma, ta-ta.
Niemowlę coraz lepiej rozumie mowę reaguje na swoje imię oraz ton głosu.
Pod koniec pierwszego roku życia wymawia kilka prostych słów, wykonuje
polecenia
związane z konkretną sytuacją.
Drugi rok życia to okres burzliwego rozwoju mowy. Charakterystyczna jest „lawina"
nowych słów, a pod koniec tego okresu dziecko buduje krótkie, proste zdania.
W okresie przedszkolnym maluch rozwija możliwości językowe poprzez:
wzbogacanie zasobu słów, poznawanie i stosowanie form gramatycznych,
prowadzenie dialogów.
Dziecko:
- trzyletnie wykorzystuje w swojej mowie głoski:. p, b, m, w, f, t, d, ch, ń, k, s, l oraz
ś,ź, ć, dź.
- czteroletnie - oprócz wyżej wymienionych.
wymawia głoski syczące: s, z, c, dz.
- pięcioletnie - dodatkowo jeszcze głoski sz.
ż, cz , dż oraz głoskę r.
- sześcioletnie - buduje swobodnie wypowiedzi prawidłowe pod względem
gramatycznym używając właściwie wymawianych głosek.
Każde dziecko rozwija się indywidualnie. Niektóre wcześniej zaczynają posługiwać
się prawidłową mową we wszystkich jej aspektach, inne trochę później.
1
Jeżeli są wątpliwości dotyczące prawidłowości artykulacji należy zwrócić się do
logopedy.
Jakie są najczęstsze wady wymowy ?
Dyslalie; prosta i złożona,
gdzie głoski szeregu szumiącego ( sz, ż, cz, dż) zastępowane są głoskami ( s, z, c,
dz ), dotyczy jednej lub kilku głosek.
Seplenienie międzyzębowe
to wada polegająca na wsuwaniu języka między zęby
przy wymowie głosek: s, z, c, dz, ś, ć, ź , dź ,
sz, ż, cz, dż.
Reranie
występuje, gdy dziecko nie wymawia głoski r i jest ona zastępowana przez l lub j.
Niekiedy r wymawiane jest nieprawidłowo: wargowo, tylnojęzykowo, gardłowo ( tzw.
francuskie).
Ubezdźwięcznianie głosek,
gdzie głoski dźwięczne zastępowane są bezdźwięcznymi.
Kappacyzm, gammacyzm
zastępowanie głosek k na t, oraz g na d.
Nosowanie
to wymawianie głosek ustnych przez nos oraz trudności w wymowie
głosek nosowych.
Jak możemy wspierać rozwój mowy dziecka ?
- pierwszym etapie życia dziecka (wiek niemowlęcy) ważnym ćwiczeniem, które
w naturalny sposób usprawniają język, wargi, podniebienie miękkie, żuchwę jest
karmienie piersią
- w dalszym etapie (około 1 roku życia) doskonalą te funkcje: picie z kubka, jedzenie
łyżeczką oraz samodzielne żucie i gryzienie pokarmów
- zwracamy uwagę na częste oczyszczanie nosa z wydzieliny
ułatwi to dziecku, tak ważne przy mówieniu oddychanie przez nos , a nie przez usta
- nasze wypowiedzi powinny być poprawne językowo,
unikajmy zdrobnień, mówmy wyraźnie, bez pośpiechu, budujmy krótkie zdania,
używajmy prostych zwrotów modulujmy własny głos
2
- wybierajmy programy TV właściwe dla wieku dziecka ,
rozmawiajmy na ich temat
- czytajmy książeczki dydaktyczne,
które pozwolą dziecku zapoznać się z różnymi tematami
- rozwijamy wrażliwość słuchową
poprzez śpiewanie piosenek, słuchanie spokojnej muzyki , zabawy z dźwiękami
- wzbogacanie słownictwa oraz doskonalenie umiejętności budowania zdań
dziecko uczy się w czasie rozmowy, słuchania bajek, wierszyków, wyliczanek,
rymowanek
- ćwiczenia i zabawy usprawniające aparat mowy
np. uśmiech – cmoknięcie, kląskanie językiem, liczenie językiem zębów górnych i
dolnych, oblizywanie warg, „mycie” ząbków jezykiem,
- zabawy oddechowe
dmuchanie piórka, baniek mydlanych, wąchanie kwiatków itd)
- zabawy ćwiczące wargi i język (dotykanie językiem brody, nosa, kącików warg,
kląskanie językiem, liczenie językiem zębów górnych, dolnych itp.)
- zabawy fonacyjne
np. dźwiękonaśladowcze (odgłosy przyrody , głosy zwierząt itp.)
Jeśli dziecko mówi nieprawidłowo należy zwrócić się do logopedy, który dziecko
zdiagnozuje i ustali terapię logopedyczną ( indywidualną ).
Celem terapii jest wywołanie prawidłowej artykulacji głoski trudnej
w izolacji, następnie w sylabach, grupach spółgłoskowych, wyrazach i zdaniach, na
końcu zaś w mowie spontanicznej.
Należy więc zachować właściwą kolejność ćwiczeń i nie przechodzić do
następnego etapu terapii, jeżeli poprzedni nie został dobrze utrwalony.
Aby efekty były trwałe konieczne jest wykonywanie ćwiczeń codziennie ,
przynajmniej przez 10 minut !
Systematyczność jest ważna i skuteczna.
Powodzenia
.
- logopeda
3