JAKOŚĆ PRODUKTÓW A WYMAGANIA RYNKU

JAKOŚĆ PRODUKTÓW
A WYMAGANIA RYNKU
Priorytetem producentów i handlowców jest stała troska o jakość
towaru oraz o zaspokojenie oczekiwań klienta. Oferta z roku na rok staje
coraz bogatsza, ważne więc, aby towary wyróżniały się spośród innych.
Konsument docenia producenta zapewniającego owoce czy warzywa
wyrównanej wielkości, dorodne i estetycznie opakowane. Jakość ma
kluczowe znaczenie nie tylko ze względu na rosnące wymagania
konsumentów, ale także z uwagi na obowiązujące standardy zawarte
w dokumentach Unii Europejskiej. Dodatkowo oddziałując na promocje
krajowych produktów można także zmniejszyć nadmiar importowanych
owoców i warzyw.
Odkąd Polska wstąpiła do UE, obowiązują nas normy unijne:
szczegółowe, obejmujące produkty, które mają największy udział w rynku
Unii. Produktów, które podlegają takiej normie, dotyczy Rozporządzenie
2
Komisji Europejskiej nr 543/2011. Normy szczegółowe
obejmują
następujące uprawiane w Polsce produkty: jabłka, gruszki, brzoskwinie,
nektaryny, truskawki i poziomki, sałaty i endywie, papryki i pomidory.
Truskawki to jeden z głównych produkowanych w Polsce gatunków podlegających
szczegółowym normom Unii Europejskiej.
Pozostałe gatunki, dla których nie ma regulacji, podlegają tzw.
normom ogólnym. Stanowią one, że produkty powinny być całe, czyste,
zdrowe, wolne od szkodników, bez uszkodzeń miąższu, niezawilgocone, bez
obcych zapachów i smaków, wystarczająco rozwinięte oraz odpowiednio
dojrzałe, a także oznakowanie krajem pochodzenia. Normy te są co pewien
czas podlegają zmianom.
Dodać należy, że w załączniku nr 5 do Rozporządzenia KE
nr 543/2011 oraz Przewodnika Kontroli Jakości Świeżych Owoców
i Warzyw opracowanego przez OECD znajduje się metodologia kontroli
3
produktów o których mowa. Urzędowe normy minimalne dotyczące
warzyw i owoców nie zawsze są zgodne z normami handlowymi, które
obecnie stawiają wyższe wymagania producentom lub handlowcom –
zwłaszcza tym, którzy dostarczają swoje produkty do sieci handlowych.
Nabywca – konsument decyduje o popycie na daną odmianę,
poszukuje
owoców
dobrej
jakości,
z
pewnego
źródła,
najlepiej
bezpośrednio z gospodarstwa. Zwraca również uwagę na atrybuty
produktu, przede wszystkim wartości użytkowe, markę i gwarancje. Pojęcie
wartości użytkowych obejmuje m.in.: jakość, zawartość substancji
odżywczych, smak, kolor.
Marka pozwala na wyodrębnienie partii owoców spośród innych
oferowanych na tym samym rynku. Towar markowy z reguły cieszy się
dużym popytem, natomiast
gwarancje produktu dotyczą głównie
bezpieczeństwa dla zdrowia konsumenta oraz spełnienia określonych
wymagań, w tym pożądanego smaku albo przydatności do wypieku, bądź
do przetwórstwa domowego.
Opakowanie stanowiące swoisty pomost między producentem
a handlowcem kojarzy się zwykle z funkcją ochronną i pojemnością,
podkreśla również walory produktu. Jednak już w niedalekiej przyszłości w
wielu przypadkach to właśnie opakowania będą w dużej mierze przesądzać
o sprzedaży produktów. Producent nie może o tym zapominać, poszukując
odbiorcy hurtowego i detalicznego.
Dlatego właśnie tak istotne są informacje, które konsument znaleźć
może w chwili zakupu. Zgodnie z wytycznymi UE na każdym opakowaniu
obowiązkowo (obligatoryjnie) należy umieścić następujące informacje:
 nazwę i adres podmiotu pakującego lub wysyłającego,
 rodzaj produktu,
 pochodzenie produktu,
4
 specyfikacje handlowe,
 znak kontroli urzędowej (nieobowiązkowo).
Dobra marka to dobra inwestycja – gwarantuje producentowi stały popyt
na jego produkty.
Na podstawie kontroli w zakresie jakości handlowej świeżych
owoców i warzyw, inspektorzy IHARS (www.ijhar-s-gov.pl) wymieniają
najczęściej stwierdzone nieprawidłowości w zakresie oznakowania
świeżych owoców i warzyw:
 podawanie błędnych informacji o kraju pochodzenia lub braku
takiej informacji,
 brak cech identyfikacyjnych tj. nazwy i adresu pakującego lub
wysyłającego,
 podawanie błędnych informacji o klasie jakości, nazwie odmiany
lub innych danych.
5
Wysoka jakość owoców i warzyw to jeden z podstawowych warunków
uzyskania sukcesu na rynku krajowym, a szczególnie w eksporcie.
W obrocie jakość rozumie się jako wartość handlową, zależną przede
wszystkim od wyglądu zewnętrznego, tzn. odmiany, wielkości owoców,
zdrowotności i wybarwienia. Ale jakość to także dojrzałość, smak, aromat,
skład chemiczny, pozostałości pestycydów i metali ciężkich.
W obrocie jakość rozumiana jest jako wartość handlowa, zależna przede
wszystkim od wyglądu zewnętrznego. Jakość ma też największy wpływ na decyzje
zakupowe konsumentów.
Dla konsumenta wygląd zewnętrzny jabłek, gruszek, truskawek,
pomidorów czy ogórków jest jednym z najważniejszych czynników wyboru,
dlatego powinien mieć zbliżone do doskonałych kształt, wielkość czy
wybarwienie. Według badań największy wpływ na decyzje dotyczące
zakupu owoców i warzyw ma jakość, następnie cena, przyzwyczajenia
żywieniowe, poziom dochodów, dostępność produktów na rynku itp.
6
Konsument stawia coraz wyższe wymagania, wiąże się to ze wzrostem
stopy życiowej społeczeństwa i jego wiedzy na temat wartości zdrowotnej
i odżywczej owoców i warzyw.
Na ogół produkty docierają do konsumenta przez pośredników,
konsument zaś podchodzi do jakości inaczej niż odbiorca hurtowy i nie
zawsze potrafi ocenić ważne cechy owocu czy warzywa. Wspomniane
przyjęte w krajach UE standardy ustanawiają jednak takie wymagania dla
producentów, aby w zbiorach udział zwłaszcza owoców niskiej jakości był
jak najmniejszy. Wciąż jeszcze niezadawalająca jakość produktów wynika
natomiast m.in. z: rozdrobnienia produkcji, niedostatecznej wiedzy
sadowników i niedoceniania wymagań rynku.
Zapewnienie dobrej jakości owoców to kluczowa kwestia dla
eksportera, który musi dostosować się do wymagań odbiorcy. Nie należy
więc różnicować jakości owoców i warzyw przeznaczonych dla krajowego
oraz zagranicznego konsumenta. Dobra oferta eksportowa zadawala
również rodzinnego konsumenta – tej zasady trzeba bezwzględnie
przestrzegać, parametry jakościowe są bowiem wszędzie podobne. Do
niedawna przykładowo powielana była opinia, że produkty wysyłane
na Wschód mogą być gorszej jakości. Dodatkowo koncentrowanie się na
jednym rynku nie zawsze jest opłacalne i stanowi istotne ograniczenie, np.
decydując się na eksport jabłek tylko na rynek wschodni, możemy liczyć
niższą cenę w porównaniu do tej uzyskiwanej w krajach UE.
dr inż. Tadeusz Cąderek
© COBRO