Koncert Wielkopostny

mirosławska | parchem | cyciura | janda | janczak
BACH: JOHANNES-PASSION
la tempesta | burzyński
27 marca 2010 r., sobota, godz. 19:00
Bazylika Katedralna Wniebowzięcia NMP w Kielcach
Patronat honorowy:
Jego Ekscelencja Ks. Biskup Kazimierz Ryczan,
Ordynariusz Diecezji Kieleckiej
Prezydent Miasta Kielce Wojciech Lubawski
Koncert zrealizowano przy pomocy finansowej
Urzędu Miasta Kielce
Organizatorzy koncertu pragną podziękować
Księdzu prałatowi Stanisławowi Kowalskiemu
za umożliwienie zorganizowania koncertu w murach Bazyliki
Organizator koncertu:
Stowarzyszenie Musica Humana
ul. Powsińska 75/58, 02-903 Warszawa
tel. 693 337 179; fax 22 398 44 54
www.latempesta.pl; [email protected]
JOHANN SEBASTIAN BACH 1685-1750
Johannes-Passion BWV 245
LA TEMPESTA
na instrumentach z epoki
Wojciech Parchem tenor (Ewangelista, 13, 34)
Julita Mirosławska - sopran (1, 9, 24, 35, 40)
Jakub Burzyński - kontratenor (7, 30)
Mariusz Cyciura - tenor (20, 24)
Artur Janda - bas-baryton (Jezus, 1, 19, 24, 32, 40)
Michał Janczak - bas (Piłat)
Anna Krawczuk (Służąca), Magdalena Dąbrowska - soprany
Anna Fijałkowska, Joanna Motulewicz (24) - alty
Mariusz Cyciura (Sługa), Adam Sławiński - tenory
Michał Janczak, Miłosz Kondraciuk (Piotr) - basy
Paweł Książkiewicz, Karolina Zych - flety traverso
Rafael Gabriel Przybyła, Jan Hutek - oboje
Marcin Sochan, Agnieszka Obst - skrzypce
Małgorzata Feldgebel - altówka
Tomasz Frycz - wiolonczela
Krzysztof Sokołowski - kontrabas, viola da gamba
Mirosław Feldgebel - klawesyn
Jakub Burzyński - dyrygent
27 marca 2010 r., sobota, godz. 19:00
Bazylika Katedralna Wniebowzięcia NMP w Kielcach
Słowo wstępne
Historia figuralnej luterańskiej muzyki pasyjnej sięga XVII wieku, kiedy to obok kompozycji
wzorowanych na katolickich ascetycznych opracowaniach a cappella ukształtowały się
zręby pasji w formie rozbudowanego oratorium z chórem wstępnym i końcowym, narracją
ewangelisty, refleksyjnymi ariami, interwencyjnymi chórami turbae i komentującymi
akcję chorałami. Drogę do arcydzieł Bacha torują tu kompozycje takich autorów,
jak Thomas Selle (1643), Friedrich Funcke (1668-74) czy Johann Theile (1673). Dwie pasje
Bacha, które w całości dotrwały do naszych czasów (według św. Jana i Mateusza),
to szczytowe osiągnięcie gatunku, jak również arcydzieła sakralnej dramaturgii
muzycznej wszech czasów, usuwające w cień zarówno to, co w tej dziedzinie powstało
przed Bachem, jak i po nim. Pasja według świętego Jana, rozmiarami mniejsza
od Mateuszowej, jest od tej ostatniej bardziej zwarta dramaturgicznie, zakłada również
użycie mniejszego aparatu wykonawczego. Sprowokowało to wielu dzisiejszych
wykonawców do sięgnięcia po minimalne możliwe środki wykonawcze, jakie przewiduje dosłownie potraktowana partytura Bacha, bez użycia tradycyjnego chóru
i orkiestry. Nie wdając się w dyskusję, czy opcja pojedynczego/podwójnego obsadzenia partii wokalnych i instrumentalnych była przez Bacha uznana za oczywistą, uznaliśmy
takie rozwiązanie za pomocne w osiągnięciu pożądanego przez nas efektu pogłębienia
dramatu poprzez ascezę środków przekazu. Zbliża to muzykę Bacha do dzieł
jego poprzedników, z dużym prawdopodobieństwem wykonywanych w taki właśnie
kameralny sposób. Prezentujemy zatem Pasję Janową osadzoną mocno w swych
muzycznych korzeniach, pozbawioną zbędnego monumentalizmu, esencję bachowskiej
partytury.
Kompozycja utworu jest dla czasu jego powstania typowa. Po wstępnym chórze
o charakterze modlitwy-inwokacji następuje przejście do relacji wydarzeń słowami
Ewangelisty: akcja rozpoczyna się od pojmania Jezusa w Ogrodzie Oliwnym. Narracja
podzielona jest na role: obok Ewangelisty występują postaci Jezusa (bas), Piotra (bas),
służących (sopran, tenor), żołnierzy, arcykapłanów, Żydów (chór) oraz Piłata (bas). Historia
przerywana jest ariami i chorałami komentującymi dziejące się wydarzenia z punktu
widzenia pojedynczego człowieka bądź też całej wspólnoty wierzących. Pasja podzielona
jest na dwie części, wykonywane za czasów Bacha przed i po kazaniu podczas nabożeństw
Wielkiego Tygodnia. W części drugiej następuje przyspieszenie tempa akcji, szczególnie
dobrze widoczne poprzez intensywne użycie chórów turbae, przedstawiających reakcje
tłumu (łac. turba = tłum), żołnierzy czy arcykapłanów na wypowiedzi Piłata. Intensywność
ta słabnie dopiero w momencie śmierci Jezusa – tu nacisk położony zostaje na przejmująco
refleksyjne arie: Es ist vollbracht, Zerfließse, mein Herze oraz Mein teuer Heiland. Pasję
zamyka chór-kołysanka dla umęczonego Zbawiciela oraz końcowy chorał. To,
co szczególnie wyróżnia Pasję Bacha, to mistrzowsko skomponowana partia Ewangelisty,
niezwykle dramatyczna i sugestywna, jak choćby we fragmencie, w którym mowa o rozdarciu zasłony w świątyni (33) czy też łkania Piotra po zaparciu się Jezusa (12c). Wszystko
to w połączeniu z maestrią kunsztownej polifonii w dosłownie każdym fragmencie partytury czyni utwór Bacha – wyrosły na solidnym gruncie własnej epoki i wykazujący typowe
elementy ówczesnego sposobu komponowania – dziełem ponadczasowym, nieporównywalnym z żadną inną muzyką pasyjną w historii.
Jakub Burzyński, 2010
Część pierwsza
1 Chór
Herr, unser Herrscher
Panie, nasz Władco, którego sława
świetna jest we wszystkich krajach!
Ukaż nam przez Swoją Mękę,
że Ty, któryś jest prawym Synem Boga,
przez cały czas, nawet w największym upadku,
będziesz wychwalany.
2a. Ewangelista:
Jesus ging mit seinen Jüngern
To powiedziawszy Jezus wyszedł z
uczniami swymi za potok Cedron.
Był tam ogród, do którego wszedł On
i Jego uczniowie. Także i Judasz, który Go wydał
znał to miejsce, bo Jezus i uczniowie Jego
często się tam gromadzili. Judasz,
otrzymawszy kohortę oraz strażników
od arcykapłanów i faryzeuszów,
przybył tam z latarniami, pochodniami i bronią.
A Jezus wiedząc o wszystkim, co miało
na Niego przyjść,
wyszedł naprzeciw i rzekł do nich:
Ewangelista:
Oni zaś odpowiedzieli
2d. Chór
Jesum von Nazareth
<Jezusa z Nazaretu>.
2e. Ewangelista:
Jesus antwortete
Jezus odrzekł:
Jezus:
<Powiedziałem wam, że Ja jestem.
Jeżeli więc Mnie szukacie,
pozwólcie im odejść! >
3. Chorał
O große Lieb
O wielka miłości, o miłości bez miary,
Która Cię przywiodła na tą drogę męki!
Żyję na świecie wśród rozkoszy i radości,
A Ty musisz cierpieć!
2b. Chór
Jesum von Nazareth
<Jezusa z Nazaretu>.
4. Ewangelista
Auf daß das Wort erfüllet würde
Stało się tak, aby się wypełniło słowo,
które wypowiedział:
Nie utraciłem żadnego z tych,
których Mi dałeś.
Wówczas Szymon Piotr,
mając przy sobie miecz,
dobył go, uderzył sługę arcykapłana
i odciął mu prawe ucho.
A słudze było na imię Malchos.
Na to odrzekł Jezus do Piotra:
2c. Ewangelista:
Jesus spricht zu ihnen
Rzekł do nich Jezus:
Jezus:
<Schowaj miecz do pochwy. Czyż nie mam
pić kielicha, który Mi podał Ojciec?>
Jezus:
<Ja jestem>.
5. Chorał
Dein Will gescheh, Herr Gott, zugleich
Twoja wola spełnia się, Panie Boże,
tak na ziemi jak i w Królestwie Niebieskim;
daj nam cierpliwość w czasie cierpienia,
posłuszeństwo w miłości i cierpieniu,
Broń i prowadź wszystkie ciało i krew,
aby spełniały wciąż Twą wolę.
Jezus:
<Kogo szukacie? >
Ewangelista:
Odpowiedzieli mu:
Ewangelista:
Również i Judasz, który Go wydał,
stał między nimi.
Skoro więc rzekł do nich: Ja Jestem,
cofnęli się i upadli na ziemię.
Powtórnie ich zapytał:
Jezus:
<Kogo szukacie? >
6. Ewangelista:
Die Schar aber und der Oberhauptmann
Wówczas kohorta oraz trybun
razem ze strażnikami żydowskimi
pojmali Jezusa, związali Go
i zaprowadzili najpierw do Annasza.
Był on bowiem teściem Kajfasza,
który owego roku pełnił urząd arcykapłański.
Właśnie Kajfasz poradził Żydom,
że warto aby jeden człowiek zginął za naród.
7. Aria (Alt)
Von den Stricken meiner Sünden
By zdjąć pęta moich grzechów,
które mnie wiążą,
związano Mego Zbawcę.
Ze wszystkich guzów grzechów
pragnie mnie On uleczyć, przeto nosi On rany.
8. Ewangelista:
Simon Petrus aber folgete Jesu Nach
A szedł za Jezusem Szymon Piotr razem
z innym uczniem.
9. Aria (Sopran)
Ich folge dir gleichfalls
Podążę za Tobą również radosnymi krokami
i nie opuszczę Cię, moje życie, moje światło.
Powezmę bieg i nie przestraszę się,
Byś sam mnie prowadził, popychał, prosił.
10. Ewangelista:
Derselbige Jünger
Uczeń był znany arcykapłanowi i dlatego
wszedł za Jezusem na dziedziniec arcykapłana,
podczas gdy Piotr zatrzymał się przed bramą
na zewnątrz. Wszedł więc ów drugi uczeń,
znany arcykapłanowi, pomówił z odźwierną
i wprowadził Piotra do środka.
A służąca odźwierna rzekła do Piotra:
Służąca:
<Czy może i ty jesteś jednym spośród uczniów
tego człowieka?>
Ewangelista:
On odpowiedział:
Piotr:
<Nie jestem.>
Ewangelista:
A ponieważ było zimno, strażnicy i słudzy
rozpaliwszy ognisko stali przy nim i grzali się.
Wśród nich stał także i Piotr i grzał się.
Arcykapłan więc zapytał Jezusa
o Jego uczniów i Jego naukę.
Jezus mu odpowiedział:
Jezus:
<Ja przemawiałem jawnie przed światem.
Uczyłem zawsze w synagodze i w świątyni,
gdzie się gromadzą wszyscy Żydzi.
Potajemnie zaś nie uczyłem niczego.
Dlaczego Mnie pytasz?
Zapytaj tych, którzy słyszeli co mówiłem.
Oto oni wiedzą co powiedziałem.>
Ewangelista:
Gdy to powiedział,
jeden ze sług obok stojących
spoliczkował Jezusa, mówiąc
Sługa:
<Tak odpowiadasz arcykapłanowi?>
Ewangelista:
Odrzekł mu Jezus:
Jezus:
<Jeżeli źle powiedziałem, udowodnij,
co było złego.
A jeżeli dobrze, to dlaczego Mnie bijesz?>
11. Chorał
Wer hat dich so geschlagen
Kto Cię uderzył, Mój Zbawco
i plagami Cię tak źle
potraktował? Nie jesteś przecież grzesznikiem,
Jak my i nasze dzieci, nie znasz zbrodni.
Ja, ja i moje grzechy, których tyle
znaleźć można co ziarenek piasku nad morzem,
to one wywołały
nędzę, która Cię uderza,
i zasmuca katuszami.
12a. Ewangelista:
Und Hannas sandte ihn Gebunden
Następnie Annasz wysłał Go
związanego do arcykapłana Kajfasza.
A Szymon Piotr stał i grzał się.
Powiedzieli wówczas do niego:
12b. Chór
Bist du nicht seiner Jünger einer?
<Czy i ty nie jesteś jednym z Jego uczniów?>
12c. Ewangelista:
Er leugnete aber und sprach
On zaprzeczył mówiąc:
Piotr:
<Nie jestem.>
Ewangelista:
Jeden ze sług arcykapłana, krewny tego,
któremu Piotr odciął ucho, rzekł:
Sługa:
<Czyż nie ciebie widziałem razem z Nim
w ogrodzie?>
Ewangelista:
Piotr znowu zaprzeczył
i natychmiast kogut zapiał.
Wspomniał Piotr na słowo Jezusa,
który mu powiedział [...].
Wyszedł na zewnątrz i gorzko zapłakał.
13. Aria (Tenor)
Ach, mein Sinn
Ach, mój umyśle, gdzie się w końcu znajdę,
gdzie się pokrzepię?
Pozostać tutaj, albo też odejść
za gór i pagórków grzbiety?
Na tym świecie nie ma rady,
a w sercu pozostaje ból moich zbrodni,
skoro sługa wyparł się Pana.
14. Chorał
Petrus, der nicht denkt zurück
Piotr, co nie przypomniał sobie,
wspomnień swego Boga, ten przy pierwszym
spojrzeniu gorzko zapłakał:
Jezu, spójrz na mnie, gdy nie będę pokutował;
gdy uczynię zło, porusz me sumienie.
Część druga
15. Chorał
Christus, der uns selig macht
Chrystus, co nas czyni błogosławionymi,
żadnego zła nie popełnił, został za nas w nocy
niczym złodziej schwytany,
Poprowadził Go bezbożny lud
i fałszywie oskarżył,
Wyśmiany, wyszydzony i opluty,
jak mówi Pismo.
16a. Ewangelista:
Da führeten sie Jesum
Od Kajfasza zaprowadzili Jezusa do pretorium,
a było to wczesnym rankiem.
Oni sami jednak nie weszli do pretorium,
aby się nie skalać, lecz aby móc spożyć Paschę.
Dlatego Piłat wyszedł do nich na zewnątrz
i rzekł:
Piłat:
<Jaką skargę wnosicie
przeciwko temu człowiekowi?>
Ewangelista:
W odpowiedzi rzekli do niego:
16b. Chór:
Wäre dieser nicht ein Übeltäter
<Gdyby to nie był złoczyńcą,
nie wydawalibyśmy Go tobie.>
16c. Ewangelista:
Da sprach Pilatus zu ihnen
Piłat więc rzekł do nich:
Piłat:
<Weźcie Go wy
i osądźcie według swojego prawa!>
Ewangelista:
Odpowiedzieli mu Żydzi:
16d. Chór
Wir dürfen niemand töten
<Nam nie wolno nikogo zabić.>
16e. Ewangelista:
Auf daß erfüllet würde das Wort
Tak się miało spełnić słowo Jezusa,
w którym zapowiedział,
jaką śmiercią miał umrzeć.
Wtedy powtórnie wszedł Piłat do pretorium,
a przywoławszy Jezusa rzekł do Niego:
Piłat:
<Czy Ty jesteś Królem żydowskim?>
Ewangelista:
Jezus odpowiedział:
Jezus:
<Czy to mówisz od siebie, czy też inni
powiedzieli ci o Mnie?>
Ewangelista:
Piłat odparł:
Ewangelista:
Odpowiedział Jezus:
Jezus:
<Tak, jestem Królem. Ja się na to narodziłem
i na to przyszedłem na świat,
aby dać świadectwo prawdzie. Każdy,
kto jest z prawdy, słucha mojego głosu.>
Ewangelista
Rzekł do Niego Piłat:
Piłat
<Cóż to jest prawda?>
Ewangelista
To powiedziawszy wyszedł powtórnie
do Żydów i rzekł do nich:
Piłat:
<Czy ja jestem Żydem? Naród twój
i arcykapłani wydali mi Ciebie. Coś uczynił?>
Piłat
<Ja nie znajduję w Nim żadnej winy.
Jest zaś u was zwyczaj, że na Paschę
uwalniam wam jednego. Czy zatem chcecie,
abym wam uwolnił Króla żydowskiego?>
Ewangelista:
Odpowiedział Jezus:
Ewangelista
Oni zaś powtórnie zawołali:
Jezus:
<Królestwo moje nie z tego jest świata.
Gdyby królestwo moje było z tego świata,
słudzy moi biliby się, abym nie został
wydany Żydom. Teraz zaś królestwo moje
nie jest stąd.>
18b. Chór:
Nicht diesen, sondern Barrabam
<Nie tego, lecz Barabasza!>
17. Chorał
Ach großer König
Ach wielki Król, wielki przez cały czas,
jakże mam tę skromną wierność opisać?
żadne ludzkie serce nie może wymyślić,
jak Ci dziękować.
Nie mogę mymi zmysłami dociec,
z czym miałbym Jego litość porównać.
Jakże mogę za uczynki Twej miłości,
swą pracą odpłacić?
18a. Ewangelista:
Da sprach Pilatus zu ihm
Piłat zatem powiedział:
Piłat:
<A więc jesteś królem?>
18c. Ewangelista:
Barrabas aber war ein Mörder
A Barabasz był zbrodniarzem. Wówczas Piłat
wziął Jezusa i kazał Go ubiczować.
19. Arioso (Bas)
Betrachte, mein Seel
Przypatrz się, mój umyśle,
z lękliwą przyjemnością,
z gorzką radością i uciskiem serca,
najwyższemu dobru w bólu Jezusa,
jak przez kolce, co tak Go kłują,
jak kwitną niebieskie pierwiosnki;
możesz wiele słodkich owoców z Jego piołunu
zerwać, Na Niego bez przerwy spoglądając.
20. Aria (Tenor)
Erwäge, wie sein blutgefärbter Rücken
Rozważ, jak Jego zakrwawione plecy one
w każdym kawałku wprost do nieba prowadzą!
21a. Ewangelista:
Und die Kriegsknechte flochten eine Krone
A żołnierze uplótłszy koronę z cierni,
włożyli Mu ją na głowę i okryli Go płaszczem
purpurowym. Potem podchodzili do Niego i
mówili:
21b. Chór:
Sei gegrüßet, lieber Judenkönig
<Witaj, Królu żydowski!>
21c. Ewangelista:
Und gaben ihm Backenstreiche
I policzkowali Go. A Piłat ponownie wyszedł
na zewnątrz i przemówił do nich:
Piłat:
<Oto wyprowadzam Go do was na zewnątrz,
abyście poznali, że ja nie znajduję w Nim
żadnej winy.>
21g. Ewangelista:
Da Pilatus das Wort hörtete
Gdy Piłat usłyszał te słowa, uląkł się
jeszcze bardziej. Wszedł znów do pretorium
i zapytał Jezusa:
Piłat
<Skąd Ty jesteś?>
Ewangelista
Jezus jednak nie dał mu odpowiedzi.
Rzekł więc Piłat do Niego:
Piłat
<Nie chcesz mówić ze mną? Czy nie wiesz,
że mam władzę uwolnić Ciebie i mam władzę
Ciebie ukrzyżować?>
Ewangelista
Jezus mu odpowiedział:
Ewangelista:
Jezus więc wyszedł na zewnątrz,
w koronie cierniowej i płaszczu purpurowym.
Piłat rzekł do nich:
Jezus
<Nie miałbyś żadnej władzy nade Mną,
gdyby ci jej nie dano z góry. Dlatego większy
grzech ma ten, który Mnie wydał tobie.>
Piłat:
<Oto człowiek.>
Ewangelista
Odtąd Piłat usiłował Go uwolnić
Ewangelista:
Gdy Go ujrzeli arcykapłani i słudzy, zawołali:
22. Chorał:
Durch dein Gefngnis, Gottes Sohn
Przez więzienie, Syn Boga
przyniósł nam wolność,
Karcer stał się Tronem łaski,
miastem wolności wszystkich pobożnych;
gdybyś nie przełamał niewoli,
musiałaby nasza niewola być wieczną.
21d. Chór
Kreuzige, kreuzige
<Ukrzyżuj! Ukrzyżuj!>
21e. Ewangelista:
Pilatus sprach zu ihnen
Rzekł do nich Piłat:
Piłat
<Weźcie Go i sami ukrzyżujcie!
Ja bowiem nie znajduję w Nim winy.>
Ewangelista
Odpowiedzieli mu Żydzi:
21f. Chór:
Wir haben ein Gesetz
<My mamy Prawo, a według Prawa
powinien On umrzeć, bo sam siebie uczynił
Synem Bożym.>
23a. Ewangelista:
Die Juden aber schrieen und sprachen
Żydzi jednak zawołali:
23b. Chór:
Lässest du diesen los
<Jeżeli Go uwolnisz,
nie jesteś przyjacielem Cezara.
Każdy, kto się czyni królem,
sprzeciwia się Cezarowi.>
23c. Ewangelista
Da Pilatus das Wort hörete
Gdy więc Piłat usłyszał te słowa,
wyprowadził Jezusa na zewnątrz
i zasiadł na trybunale, na miejscu
zwanym Lithostrotos, po hebrajsku Gabbata.
Był to dzień przygotowania Paschy,
około godziny szóstej. I rzekł do Żydów:
Piłat
<Oto król wasz!>
Ewangelista
A oni krzyczeli:
23d. Chór:
Weg, weg mit dem, kreuzige ihn!
<Precz! Precz! Ukrzyżuj Go!>
23e. Ewangelista:
Spricht Pilatus zu ihnen
Piłat rzekł do nich:
Piłat:
<Czyż króla waszego mam ukrzyżować?>
Ewangelista:
Odpowiedzieli arcykapłani:
23f. Chór:
Wir haben keinen König
<Poza Cezarem nie mamy króla.>
23g. Ewangelista:
Da überantwortete er ihn
Wtedy więc wydał Go im, aby Go ukrzyżowano.
Zabrali zatem Jezusa. A On sam dźwigając krzyż
wyszedł na miejsce zwane Miejscem Czaszki,
które po hebrajsku nazywa się Golgota.
24. Aria (Bas) i chór
Eilt, ihr angefochtnen Seelen
Spieszcie, wy pobite duchy.
Wyjdźcie z waszymi jarami męki, Spieszcie Chór:
- Dokąd?
Bas:
Na Golgotę!
Weźcie skrzydła wiary, Lećcie -
Chór:
- Dokąd?
Bas:
Na wzgórze krzyża.
Wasze szczęście tam wykwita.
25a. Ewangelista:
Allda kreuzigten sie ihn
Tam Go ukrzyżowano, a z Nim dwóch innych,
z jednej i drugiej strony, pośrodku zaś Jezusa.
Wypisał też Piłat tytuł winy i kazał go umieścić
na krzyżu. A było napisane: Jezus Nazarejczyk,
Król Żydowski. Ten napis czytało wielu Żydów,
ponieważ miejsce, gdzie ukrzyżowano Jezusa,
było blisko miasta.
A było napisane w języku hebrajskim,
łacińskim i greckim. Arcykapłani żydowscy
mówili do Piłata:
25b. Chór:
Schreibe nicht: der Juden König
<Nie pisz: Król żydowski, ale że on powiedział:
Jestem Królem żydowskim.>
25c. Ewangelista:
Pilatus antwortet
Odparł Piłat:
Piłat:
<Com napisał, napisałem.>
26. Chorał
In meines Herzens Grunde
W głębi mego serca samo Twe Imię i Krzyż iskrzy
w każdym czasie, o każdej godzinie,
Przez nie potrafię się radować.
Zajaśniał dla mnie obraz, aby pocieszyć mnie
w mym nieszczęściu, jak Ty, Panie Chryste,
tak łagodnie wykrwawiłeś się na śmierć.
27a. Ewangelista:
Die Kriegsknechte aber
Żołnierze zaś, gdy ukrzyżowali Jezusa,
wzięli Jego szaty i podzielili na cztery części,
dla każdego żołnierza po części;
wzięli także tunikę. Tunika zaś nie była szyta,
ale cała tkana od góry do dołu.
Mówili więc między sobą:
27b. Chór:
Lasset uns den nicht zerteilen
Nie rozdzierajmy jej, ale rzućmy o nią losy,
do kogo ma należeć.
27c. Ewangelista:
Auf daß erfüllet würde die Schrift
Tak się miały wypełnić słowa Pisma:
Podzieliliście między siebie szaty,
a los rzucili o moją suknię.
To właśnie czynili żołnierze.
A obok krzyża Jezusowego stały:
Matka Jego i siostra Matki Jego, Maria,
żona Kleofasa, i Maria Magdalena. Kiedy więc
Jezus ujrzał Matkę i stojącego obok Niej ucznia,
którego miłował, rzekł do Matki:
Jezus:
<Niewiasto, oto syn Twój.>
Ewangelista
Następnie rzekł do ucznia:
Jezus
<Oto Matka twoja.>
28. Chorał
Er nahm alles wohl in acht
On wszystko wykonał dobrze
w swej ostatniej godzinie,
swojej Matce z rozwagą,
wyznaczył opiekuna.
O człowiecze, czyń słusznie, Boga kochaj i ludzi,
umieraj bez żadnego żalu,
i się nie smuć.
29. Ewangelista:
Und von Stund an nahm sie der Jünger
I od tej godziny uczeń wziął Ją do siebie.
Potem Jezus świadom,
że już się wszystko dokonało,
aby się wypełniło Pismo, rzekł:
Jezus
<Pragnę,>
Ewangelista
Stało tam naczynie pełne octu. Nałożono więc
na hizop gąbkę pełną octu i do ust Mu podano.
A gdy Jezus skosztował octu, rzekł:
Jezus
<Wykonało się!>
30. Aria (Alt)
Es ist vollbracht
Wykonało się! O pociecho dla chorych dusz;
noc żałoby pozwól mi zliczyć ostatnie godziny.
Bohater Judy zwyciężył z siłą i zakończył walkę.
Wykonało się.
31. Ewangelista:
Und neiget das Haupt
I skłoniwszy głowę oddał ducha.
32. Aria (Bas) i chór
Mein teuer Heiland
Mój drogi Zbawco, pozwolisz, że zapytam,
czy odkąd zniosłeś krzyż i sam powiedziałeś:
wykonało się! czy uczyniłeś mnie wolnym
od śmierci? Czy mogę przez Twój ból i śmierć
otrzymać Królestwo Niebieskie?
Czy zbawiony został świat?
Nie możesz wszakże przez ból mówić,
ale skłoń tylko głowę i milcząco wypowiedz:
Tak!
Chór:
Jezu, który byłeś martwy, żyjesz teraz bez końca,
w ostatecznej nędzy śmierci
donikąd się nie zwrócę, tylko do Ciebie,
co za mnie pokutowałeś. O mój oddany Panie!
Daj mi tylko to co uzyskałeś,
Więcej niczego nie pragnę.
33. Ewangelista:
Und siehe da, der Vorhang im Tempel zerriß
A oto zasłona przybytku rozdarła się na dwoje
z góry na dół; ziemia zadrżała
i skały zaczęły pękać. Groby się otworzyły
i wiele ciał świętych, którzy umarli, powstało.
34. Arioso (Tenor)
Mein Herz, in dem die ganze Welt
Moje serce, podczas gdy cały świat
z cierpiącym Jezusem również cierpi,
słońce oblekło się w żałobę.
Zasłona rozdarła się, skały pękały,
ziemia trzęsła się, groby się rozstąpiły,
skoro sam Stwórca umarł: a co ty samo zrobisz?
35. Aria (Sopran)
Zerfließse, mein Herze
Rozpłyń się, me serce, w potokach łez
dla chwały Najwyższego. Opowiedz światu
i niebu swą nędzę, bo Jezus umarł!
36. Ewangelista:
Die Juden aber, dieweil es Rüsttag war
Ponieważ był to dzień Przygotowania,
aby zatem ciała nie pozostawały
na krzyżu w szabat - ów bowiem dzień szabatu
był wielkim świętem - Żydzi prosili Piłata,
by ukrzyżowanym połamano golenie
i usunięto ich ciała. Przyszli więc żołnierze
i połamali golenie tak pierwszemu,
jak i drugiemu, którzy z Nim byli ukrzyżowani.
Lecz gdy podeszli do Jezusa i zobaczyli,
że już umarł, nie łamali Mu goleni,
tylko jeden z żołnierzy włócznią przebił Mu bok
i natychmiast wypłynęła krew i woda.
Zaświadczył to ten, który widział, mówi prawdę,
abyście i wy wierzyli. Stało się to bowiem,
aby się wypełniło Pismo:
Kość jego nie będzie złamana.
I znowu na innym miejscu mówi Pismo:
Będą patrzeć na Tego, którego przebili.
37. Chorał:
O hilf, Christe, Gottes Sohn
Pomóż, Chryste, Synu Boga,
przez swe gorzkie cierpienie,
byśmy zawsze byli Ci poddani
od przywar stronili,
Twoją śmierć i jej przyczynę płodnie rozważali,
Przeto, jak bardzo bylibyśmy biedni i słabi,
składalibyśmy Ci ofiarę dziękczynną.
38. Ewangelista:
Darnach bat Pilatum Joseph von Arimathia
Potem Józef z Arymatei,
który był uczniem Jezusa,
lecz ukrytym z obawy przed Żydami,
poprosił Piłata, by mógł zabrać ciało Jezusa.
A Piłat zezwolił. Poszedł więc i zabrał
Jego ciało. Przybyli również i Nikodem,
ten, który po raz pierwszy przyszedł
do Jezusa w nocy, i przyniósł około stu funtów
mieszaniny mirry i aloesu.
Zabrali więc ciało Jezusa
i obwiązali je w płótna razem z wonnościami,
stosownie do żydowskiego sposobu grzebania.
A na miejscu, gdzie Go ukrzyżowano, był ogród,
w ogrodzie zaś nowy grób, w którym jeszcze
nie złożono nikogo. Tam to więc, ze względu
na żydowski dzień Przygotowania,
złożono Jezusa,
bo grób znajdował się w pobliżu.
39. Chór
Ruht wohl, ihr heiligen Gebeine
Spoczywajcie w spokoju, Wy święte kości,
których już nie będę opłakiwać,
Spoczywajcie w spokoju
i przywiedźcie mnie także
do spoczynku. Grób, który Was zamyka
i więcej żadnego nieszczęścia nie obejmie,
otwiera dla mnie niebo i zamyka piekło.
40. Chorał
Ach Herr, laß dein lieb Engelein
Ach Panie, ześlij swego kochanego anioła
u samego kresu mej duszy by mnie przeniósł
na łono Abrahama,
ciało w swym sennym pokoju
było łagodnie, bez męki i bólu,
spoczęło aż do Dnia Sądu!
Następnie zbudź mnie ze śmierci,
aby moje oczy Cię ujrzały w całej radości,
o Synu Boga, mój Zbawco i Tronie Łaski!
Panie Jezu, wysłuchaj mnie,
Będę wychwalał Cię wiecznie!
O zespole
Zespół LA TEMPESTA powstał w 1998 roku. Zajmuje się stylową prezentacją muzyki XVIXIX wieku – często są to rekonstrukcje wydarzeń z przeszłości bądź programy łączące
muzykę, literaturę i taniec. W zależności od repertuaru zmienia się skład wykonawców –
od męskiego zespołu wokalnego w polifonii renesansu po rozbudowany chór i orkiestrę
w wielkich formach oratoryjnych baroku i klasycyzmu. Zespół koncertuje na terenie
całego kraju, m.in. w Studio im. W. Lutosławskiego, Filharmonii Narodowej, na Zamku
Królewskim w Warszawie, Filharmonii Śląskiej i in. Koncert z okazji Roku Bachowskiego
(2000) z udziałem chóru LA TEMPESTA oraz solistów Międzynarodowej Akademii Muzyki
Dawnej w Wilanowie transmitowany był przez Europejską Unię Radiową (EBU). W 2002
roku zespół nagrał dla firmy Canon płytę zawierającą instrumentalne i wokalno-instrumentalne kompozycje późnego baroku. W 2003 roku na zaproszenie Alliance Francaise
zespół odbył trasę koncertową prezentując francuską muzykę i literaturę XVI wieku.
W tym samym roku na XIII Festiwalu Muzyki Dawnej w Warszawie zespół otrzymał
prestiżowe wyróżnienie im. Eugenii i Juliana Kulskich. W 2004 roku nakładem szwedzkiej
wytwórni BIS ukazała się kolejna płyta zespołu, zawierająca kompozycje sakralne
Antonio Vivaldiego. Została ona okrzyknięta płytą roku brytyjskiego portalu internetowego MusicWeb International. W tym samym roku nastąpił debiut zespołu na festiwalu
Wratislavia Cantans, z udziałem znakomitej sopranistki Olgi Pasiecznik. W 2005 roku zespół
został zaproszony do stałej współpracy przy zakrojonym na szeroką skalę projekcie
fonograficznej rejestracji jasnogórskich muzykaliów. W roku 2009 wydana została
za granicą kolejna płyta zespołu – tym razem w wydawnictwie Arts ukazały się utwory
J.S. Bacha. W tym samym roku zespoł debiutował za granicą na festiwalu Berliner Tage
für Alte Musik w Berlinie. Kierownikiem artystycznym i dyrygentem zespołu jest jego
założyciel, Jakub Burzyński. (www.latempesta.pl).
Dyrygent zespołu
Jakub Burzyński, ur. 1976, śpiewak (kontratenor), dyrygent, pianista, teoretyk muzyki.
Ukończył z wyróżnieniem Akademię Muzyczną w Katowicach (teoria muzyki)
oraz Bydgoszczy (śpiew solowy). Jest założycielem i kierownikiem artystycznym zespołu
muzyki dawnej La Tempesta. Regularnie koncertuje w kraju i za granicą. Jako solista
i dyrygent nagrał kilkanaście płyt CD, wydanych przez takie wytwórnie, jak BIS (Szwecja),
Arts (Niemcy), Musicon czy DUX. Jego pierwsza płyta solowa z muzyką sakralną Antonio
Vivaldiego została okrzyknięta Płytą Roku przez brytyjski portal Music Web International.
Brał udział w licznych przedstawieniach operowych takich jak Dorilla in Tempe (Vivaldi),
Rinaldo (Haendel), Apollo i Hiacynt oraz Mitrydates, król Pontu (Mozart) czy Balthazar
(Krauze). W 2009 roku prowadził klasę śpiewu solowego w ramach Letniej Szkoły Muzyki
Barokowej w Kelč (Czechy). Od marca 2009 występuje w spektaklu Umowa, czyli Łajdak
ukarany w Teatrze Narodowym w Warszawie. Plany na rok 2010 przewidują udział
w wykonaniach Króla Artura Henry Purcella, Judy Machabeusza oraz Mesjasza.
Soliści
Julita Mirosławska, sopran, edukację muzyczną rozpoczęła w wieku 6 lat od nauki gry
na fortepianie. W czerwcu 2004 r. ukończyła z wyróżnieniem Wydział Wokalny AMFC w klasie
prof. Jadwigi Rappé. Brała udział w wielu kursach mistrzowskich prowadzonych
m.in. przez Olgę Pasiecznik, prof. Teresę Żylis-Gara, a od 2007 roku pozostaje pod stałą opieką
wokalną Jagny Sokorskiej-Kwika. Występowała między innymi w Filharmonii Narodowej i na Zamku
Królewskim w Warszawie, w Studiu Koncertowym Polskiego Radia oraz w Polskiej Ambasadzie
w Paryżu. Śpiewała pod batutą K. Bumanna, W. Kłosiewicza, M.J. Błaszczyka, J. Burzyńskiego,
M. Nałęcz-Niesiołowskiego, P. Kotli i T. Strugały, R. Silvy, m. in. z Polską Filharmonią Kameralną,
zespołem La Tempesta, orkiestrą Filharmonii Białostockiej, Filharmonii Wrocławskiej oraz Musicae
Antiquae Collegium Varsoviense. Partie solowe wykonywała między innymi w utworach Dixit,
Magnificat, Beatus vir A.Vivaldiego, Missa Brevis W.A. Mozarta , A Ceremony of Carols op. 28
B. Brittena, Porach Roku J. Haydna, Kantacie chłopskiej BWV 212 i Kantacie o Kawie BWV 211
J.S.Bacha oraz Carmina Burana C. Orffa. W 2002 r. uczestniczyła w XXI Międzynarodowym Konkursie
Wokalnym „Belvedere” w Wiedniu, gdzie otrzymała wyróżnienie - zaproszenie do udziału
w nagraniu płyty. Od września 2003 roku Julita Mirosławska jest solistką Warszawskiej Opery
Kameralnej, gdzie występuje jako Blonda w Uprowadzeniu z Seraju, Cherubin w Weselu Figara,
Królowa Nocy w Czarodziejskim flecie oraz Silvia w Ascanio in Alba, Celidora w L’oca del Cairo
i Bettina w Lo sposo deluso W.A. Mozarta. Partie te wykonywała zarówno w Polsce jak i podczas
tournee za granicą, trzykrotnie w Japonii oraz w Hiszpanii. Wzięła również udział w polskiej premierze
dzieła V. Ullmana Cesarz Atlantydy, francuskiej operze barokowej Jephté M. Montéclaira , operze
G. Alberiniego Don Juan, albo ukarany libertyn oraz w spektaklu operowym G. Rossiniego Tankred.
W styczniu 2010 z sukcesem wystąpiła podczas Gali Noworocznej z orkiestrą Filharmonii Opolskiej
pod dyrekcja Bogusława Dawidowa wykonując m.in. Odgłosy wiosny J. Straussa, a w lutym
wspólnie z Jakubem Burzyńskim, Markiem Toporowskim oraz Jerzym Żakiem wzięła udział w polskiej
premierze Dialogów Pasyjnych Giovanniego Ristori, kompozytora dworu saskiego z początku
XVIII wieku. Artystka w swojej dyskografii posiada 8 albumów wydanych przez: Arts, Dux, Musicon
i Fundację Pro Musica Camerata.
Artur Janda, bas-baryton, absolwent Uniwersytetu Muzycznego im. F. Chopina w Warszawie
w klasie śpiewu ad. Anny Radziejewskiej oraz w klasie fortepianu prof. Kazimierza Gierżoda.
Otrzymał szereg prestiżowych stypendiów takich, jak: 2000/2001 - stypendium Prezesa Rady
Ministrów, 2002/2003 - stypendium Prezydenta Miasta Częstochowy, 2004 - stypendium Rządu
Dolnej Austrii, 2004,2006,2007 – laureat Austriackiego Muzycznego Forum Młodych. Koncertował
solo oraz z towarzyszeniem orkiestry na wielu scenach, m.in.: Studio Koncertowe S1
im. W. Lutosławskiego w Warszawie, Filharmonia Narodowa w Warszawie, Filharmonia
Częstochowska, Filharmonia Podlaska w Białymstoku, Filharmonia Wrocławska, Filharmonia
Lubelska, Filharmonia Kielecka. Współpracował z takimi dyrygentami, jak: Łukasz Borowicz, Jakub
Burzyński, Tomasz Chmiel, Paweł Kotla, Bogdan Olędzki, Jerzy Salwarowski, Tomasz Tokarczyk, Piotr
Wijatkowski, Krzysztof Pośpiech. Współpracuje m.in. z Warszawskim Teatrem Muzycznym „Operetka”
oraz z zespołem muzyki dawnej „La Tempesta”, z którym regularnie koncertuje i nagrywa. Został
laureatem III nagrody na konkursie wokalnym szkół średnich im. F. Platówny we Wrocławiu(2004).
Otrzymał wyróżnienie na konkursie wokalnym im. Jana, Edwarda i Józefiny Reszków
w Częstochowie(2009). Występował na wielu festiwalach, m.in.: Pieśni Europejskiej w Warszawie,
Haendlowskim w Warszawie, Hoffmannowskim w Poznaniu, Moniuszkowskim w Kudowie-Zdroju
oraz Berliner Tage für Alte Musik w Berlinie. Jest solistą Warszawskiej Opery Kameralnej, w której
występuje w partiach: Orbazzano (G.Rossini - Tankred), Azariasz (B.Britten – The Burning Fiery
Furnace), Masetto (W.A.Mozart Don Giovanni). W towarzystwie solistów Opery Narodowej
w Warszawie kreował postać Zbigniewa w plenerowym wystawieniu Strasznego Dworu S. Moniuszki
(Mińsk Mazowiecki, 2008).
Wojciech Parchem, tenor, ukończył Liceum Muzyczne w Gdańsku w klasie fortepianu oraz studia
wokalne w Akademii Muzycznej im. S. Moniuszki w Gdańsku i Hochschule für Musik „Hanns Eisler”
w Berlinie, gdzie studiował jako stypendysta Polsko-Niemieckiego Towarzystwa Akademickiego
w Krakowie i Alfred Toepefer Stiftung F.V.S. w Hamburgu. Jest także absolwentem Szkoły Głównej
Handlowej w Warszawie i studiów MBA prowadzonych przez Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu
i Georgia State University w Atlancie. Doskonalił swe umiejętności wokalne podczas wielu kursów
mistrzowskich, m. in. w ramach Bachakademie w Stuttgarcie i Dartington International Summer
School. W 1998 r. został laureatem VI Międzynarodowego Konkursu Śpiewu Koloraturowego
im. Sylvii Geszty w Luxemburgu. W 1998 r. rozpoczął współpracę z Warszawską Operą Kameralną
a w 2005 r. został jej etatowym solistą. Na scenie tej wykonał wiele ról operowych (m. in. Achille
w Tetydzie na Skyros D. Scarlattiego, Conte Almaviva w Cyruliku sewilskim G. Rossiniego, Mitridate,
Idomeneo, Soliman w Zaide i Monostatos w Czarodziejskim flecie W.A. Mozarta, Max w Wolnym
strzelcu C.M. Webera, Laca Klemen w Jenufie L. Janáčka i Neron w Quo vadis B. Matuszczak).
Brał także udział w tournée zagranicznych Warszawskiej Opery Kameralnej. Ponadto występował
na scenach Deutsche Oper am Rhein w Düsseldorfie, Deutsche Staatsoper Unter den Linden
w Berlinie, Sophiensaele w Berlinie, Teatru Wielkiego-Opery Narodowej w Warszawie i Teatru
Narodowego w Warszawie. Już od początku studiów Wojciech Parchem prowadził działalność
koncertową występując w filharmoniach: Narodowej, Bałtyckiej, Pomorskiej, Krakowskiej,
Zielonogórskiej; Studiu Koncertowym Polskiego Radia im. W. Lutosławskiego, Tonhalle w Zurychu,
Cité de la Musique w Paryżu, Konzerthaus w Berlinie, Palau de la Musica w Walencji i współpracując
z wieloma zespołami muzyki dawnej w kraju i za granicą. Dokonał także licznych nagrań płytowych
i radiowych. W swoim repertuarze, oprócz ról operowych, posiada także wiele dzieł oratoryjnych
J.S. Bacha, G.F. Haendla, C. Monteverdiego, W.A. Mozarta, J. Haydna, G.G. Gorczyckiego,
M. Mielczewskiego oraz pieśni R. Schumanna, F. Schuberta, R. Straussa, G. Mahlera, F. Chopina,
M. Karłowicza, K. Szymanowskiego i innych. Wojciech Parchem brał udział w prapremierach dzieł
kompozytorów współczesnych, m. in. T. Bräma, G. Stäblera, P. Vira i Z. Rudzińskiego.
Michał Janczak, bas, absolwent Akademii Muzycznej im. F. Chopina w Warszawie
na wydziale wokalnym w klasie prof. Jerzego Artysza. Naukę śpiewu rozpoczął w Państwowej Szkole
Muzycznej II st. im. F. Chopnia w Warszawie w klasie prof. Jerzego Knetiga. Od roku 2002 regularnie
współpracuje z Zespołem Muzyki Dawnej La Tempesta uczestnicząc w licznych koncertach i
sesjach nagraniowych. Jako solista współpracował z takimi dyrygentami, jak Irina Bogdanowicz,
Jakub Burzyński, Łukasz Borowicz, Tomasz Radziwonowicz, Sławek Wróblewski, Marek Toporowski,
Paweł Kotla, Ewa Strusińska i inni. Występował z towarzyszeniem m.in. Polskiej Orkiestry Radiowej,
Orkiestry Sinfonia Viva, Akademii Beethovenowskiej i innych. Od roku 2007 współpracuje z Operetką
Warszawską. W roku 2008 brał udział w przedstawieniu opery Tancredi G.Rossiniego w Warszawskiej
Opery Kameralnej.
Mariusz Cyciura – skrzypek, wokalista, w 1997 roku ukończył Akademię Muzyczną w Krakowie.
W roku 1992 był stypendystą Uniwersity of Iowa City, od 1994 do 1997 współpracował
z Bachakademie w Stuttgarcie pod kierunkiem Helmutha Rillinga. Współpracował z chórami
Polskiego Radia w Krakowie, Filharmonii Krakowskiej, a obecnie z Chórem Filharmonii Narodowej
w Warszawie. Jest członkiem-solistą zespołu La Tempesta. Współpracował z dyrygentami takimi,
jak Carlo Ricci, Luigi Gelmetti, Helmuth Rilling, Zubin Mehta, Jerzy Semkow, Antonii Wit i inni.
W swoim dorobku posiada zarówno nagrania płytowe, jak i liczne rejestracje muzyki filmowej
i teatralnej. Gościł m.in. na festiwalach operowych w Pesaro i Bregenz. Występował w Niemczech,
Austrii, Włoszech i Izraelu.
Na okładce fragment obrazu Ukrzyzowanie, Salvador Dali