Czytanie ze zrozumieniem ( referat dla nauczycieli)

Czytanie ze zrozumieniem
( referat dla nauczycieli)
Czytanie ze zrozumieniem to rozpoznawanie grafemów i werbalne odtwarzanie
fonemów z jednoczesnym zrozumieniem treści wyrażonych za pośrednictwem słowa
pisanego. Proces czytania ze zrozumienie nie należy do łatwych, ale warunkuje kształcenie
i wszelkiego rodzaju samokształcenie. Brak tej umiejętności powoduje rezygnację
w poznawaniu lektury lub uczenie się na pamięć. Brak rozumienia informacji niekorzystnie
wpływa także na postępowanie i przystosowanie się do różnych sytuacji.
Rozumienie tekstu uzależnione jest od wielu czynników, które możemy podzielić na:
- psychologiczne tkwiące poza dzieckiem ( słuch fonematyczny, percepcja wzrokowa,
pamięć, uwaga, pewność siebie, doświadczenia życiowe ),
- pedagogiczne tkwiące w dziecku ( stopień zmechanizowania czytania, umiejętność
dostosowania metody i tempa do czytanego tekstu, orientacja w układzie zdań i akapitów,
przygotowanie do czytanego tekstu ),
- pedagogiczne tkwiące poza dzieckiem ( styl tekstu, struktura języka, bodźce
stosowane przez nauczyciela ).
W procesie czytania ze zrozumieniem można wyróżnić trzy poziomy rozumienia
tekstów :
- poziom I
Uczniowie wyodrębniają konkretne fakty i zdarzenia, zapamiętują je i odtwarzają na
polecenie nauczyciela.
- poziom II
W czytanym tekście uczniowie wyodrębniają związki przyczynowo – skutkowe między
faktami i zdarzeniami.
- poziom III
Uczniowie potrafią wyodrębnić myśl przewodnią utworu.
Co zrobić, gdy zauważymy, że któryś z naszych uczniów nie rozumie czytanego
tekstu? Ma trudności w zapamiętaniu i przyswajaniu informacji, jest nerwowy, niespokojny
lub znudzony, nie bierze aktywnego udziału w lekcji. Wiedząc, że taka sytuacja szybko może
doprowadzić do nawarstwiania się zaległości w nauce, musimy podjąć działania zmierzające
do doskonalenia umiejętności czytania ze zrozumieniem. Jednym ze sposobów jest
organizowanie zajęć doskonalących tę umiejętność. Ważne jest, by były one ciekawe,
różnorodne i dostosowane do możliwości uczniów. Powinny zawierać ćwiczenia polegające
na :
- szukaniu wyznaczonych wyrazów w tekście,
- układaniu rozsypanek wyrazowych i zdaniowych,
- podpisywaniu ilustracji,
- układaniu lub porządkowanie planu wydarzeń,
- przygotowaniu odpowiedzi do przeczytanego po cichu pytania,
- odczytywaniu fragmentu tekstu do pytania lub ilustracji,
- dokonywaniu przekładu intersemiotycznego,
- ilustrowaniu ruchem fragmentów tekstu,
- wyjaśnianiu znaczenia wyrazów i związków frazeologicznych,
- dobieraniu wyrazów bliskoznacznych, przeciwstawnych, pokrewnych,
- poszukiwaniu przyczyn i następstw wydarzeń,
- ocenie bohaterów i wydarzeń,
- wskazywaniu zdania zawierającego myśl przewodnia bądź dokonywaniu wyboru
uogólnień będących myślą przewodnią tekstu.
Dobrze jest systematycznie czytać uczniom literaturę o odpowiedniej stylistyce,
bogatym i nowym słownictwie oraz rozmawiać na jej temat. Nauczyciel powinien też
organizować sytuacje, w których uczniowie będą samodzielnie wyszukiwali wiadomości w
książkach popularnonaukowych, słownikach i encyklopediach. Bardzo dobry wpływ na
uczniów mają quizy i konkursy.
Sposobem na sprawdzenie poziomu umiejętności czytania ze zrozumieniem jest
przeprowadzenie testu. Godna polecenia jest nowa pozycja WSiP – u pt. Czytanie nie jest
trudne autorstwa Beaty i Andrzeja Surdej. Książka obejmuje testy dla klasy IV, V, VI szkoły
podstawowej. Testy wykorzystują fragmenty różnego rodzaju tekstów - utwory prozatorskie,
poetyckie, teksty popularnonaukowe, artykuły prasowe, teksty historyczne, teksty użytkowe.
Pytania obejmują poziom I ( podstawowy ) – uczeń szuka w tekście informacji podanych
wprost i poziom II i III ( ponadpodstawowy ) – uczeń musi wykazać się umiejętnościami
wykraczającymi poza literalne odczytanie tekstu.
Technika cichego czytania ze zrozumieniem ma znaczenie w całym procesie
edukacyjnym. Uczeń kończący szkołę podstawową musi wykazać się na sprawdzianie
zewnętrznym umiejętnością odczytywania różnych tekstów kultury. Jej niedostateczne
opanowanie jest przyczyną wielu niepowodzeń szkolnych w następnych klasach.