Zasady oceniania

100
Zasady oceniania
Przedmiot technologia informacyjna został umieszczony w ramowym planie nauczania
wśród obowiązkowych zajęć edukacyjnych – obok innych ważnych przedmiotów. Należy traktować go więc tak jak i inne zajęcia obowiązkowe. Zakładamy, że każdy uczeń ma swój podręcznik oraz zeszyt (patrz rozdział Dlaczego należy korzystać z podręcznika i co się dzieje, gdy tego
nie robimy?).
Dzięki podręcznikowi uczniowie mogą zapoznać się z treścią tematu, powtórzyć zadaną
partię materiału, a także nauczyć się odpowiadać na pytania. Na lekcjach zaś mogą wykonywać
większą liczbę ćwiczeń.
Nauczyciel może zatem wymagać od nich, by systematycznie przygotowywali się do zajęć,
i dysponuje wieloma możliwościami oceniania uczniów.
Aby ocenianie było skuteczne,
nauczyciel powinien regularnie sprawdzać przygotowanie ucznia do zajęć
oraz konsekwentnie oceniać wykonywane ćwiczenia.
Gdy nie sprawdzamy regularnie przygotowania uczniów do zajęć, może to zostać przez
nich szybko zauważone i odpowiednio wykorzystane. Czasem wystarczy zadać kilka pytań
sprawdzających w ciągu całej lekcji, niekoniecznie na jej początku i na ocenę, aby uczniowie
zrozumieli, że sprawdzamy, w jakim stopniu opanowali materiał z poprzednich zajęć.
Uczeń powinien wiedzieć, za które ćwiczenia otrzyma oceny, a które służą tylko poznawaniu nowych możliwości. Wyraźnie należy zaznaczać – jeszcze przed rozpoczęciem zajęć praktycznych – że dane ćwiczenie będzie podlegało ocenie.
Nie należy oceniać uczniów na podstawie tzw. zaliczenia na koniec semestru czy na podstawie jednego, konkretnego sprawdzianu. W trakcie roku szkolnego nauczyciel ma wystarczająco
dużo czasu, aby wystawić wiele ocen cząstkowych.
Trzeba równocześnie doceniać postępy uczniów w nauce. Ich wiedza, dotycząca poszczególnych zagadnień, bywa bardzo zróżnicowana. Niektórzy od dawna interesują się komputerami, w tym przypadku ich budową i działaniem, i w związku z tym dysponują wiedzą szczegółową wykraczającą ponad przeciętne wymagania. Powinno się takich uczniów docenić – tak
by mieli okazję wykazać się swoimi wiadomościami i otrzymać za nie wysokie oceny. Należy
jednak zauważyć i tych, których wiedza na początku jest powierzchowna, ale który stopniowo ją
zdobywają i po określonym czasie również potrafią wiele powiedzieć na dany temat. Uczniowie
ci także powinni mieć szanse na lepsze oceny.
Proponuję wydzielić w dzienniku lekcji (lub w swoich notatkach) osobne rubryki z przeznaczeniem na następujące grupy ocen:
■
za pracę bieżącą, w tym oddzielnie za ćwiczenia i wypowiedzi;
■
za sprawdziany, w tym oddzielnie za praktyczne i teoretyczne;
■
za przygotowane referaty i prezentacje;
■
za pracę grupową;
■
za wykonanie dodatkowych, trudniejszych zadań.
ratunek.indd 100
2002-09-09, 03:49:21
101
Ocenianie pracy bieżącej na lekcji
Bardzo ważne jest ocenianie uczniów często i na bieżąco – powinno się wystawiać im wiele
ocen cząstkowych.
Kiedy wprowadzamy nowe zagadnienie, uczniowie wykonują pierwsze ćwiczenia często
z pomocą nauczyciela, ale już kolejne, podobne ćwiczenia mogą wykonywać samodzielnie,
korzystając ze wskazówek zamieszczonych w podręczniku – i te właśnie ćwiczenia możemy
już oceniać.
Należy obserwować pracę uczniów w trakcie wykonywania ćwiczenia, ich umiejętność
współdziałania (często w dwuosobowej grupie). Starajmy się pomagać, ale tylko na zasadzie
wskazania ogólnej metody, a nie wyręczania ucznia w wykonaniu danej czynności. Od samego
początku powinien on uczyć się eksperymentowania w poszukiwaniu rozwiązań konkretnych
zadań.
W ocenie wykonywanego ćwiczenia należy uwzględnić:
■
zastosowanie właściwej metody rozwiązania;
■
wykonanie zadania zgodnie z treścią;
■
umiejętność samodzielnego odkrywania możliwości programu (korzystanie z Pomocy);
■
znajomość pojęć i metod związanych z danym zagadnieniem.
Na ocenę ćwiczenia powinny się składać również dodatkowe pytania o zastosowane
metody, nie należy bowiem oceniać tylko i wyłącznie efektu pracy widocznego na ekranie
monitora.
Szybkość w posługiwaniu się myszą czy klawiaturą nie powinna wpływać na ocenę. Przykładając do tego dużą wagę, krzywdzimy tych uczniów, którzy nie mają w domu komputerów
i korzystają z nich jedynie w szkole. Wiąże się to zazwyczaj z szybkością wykonania danego
zadania. Dlatego tym uczniom, którzy z wyżej wymienionych powodów nie nadążają za resztą
klasy, należy pozwolić zapisać wykonywane ćwiczenia, by dokończyli je na następnej lekcji.
Nie powinniśmy również zapominać, by i tym uczniom wystawić potem oceny. Starajmy się
proponować na lekcji krótkie ćwiczenia, oparte często na gotowych plikach, tak aby większość
uczniów zdążyła je wykonać (w podręczniku spotkamy wiele takich propozycji).
Mimo że dwóch uczniów pracuje przy jednym komputerze, nie oznacza to wcale, że
muszą otrzymać tę samą ocenę za jedno ćwiczenie. Na ostateczną ocenę powinien składać się
bowiem indywidualny wkład każdego ucznia w wykonanie zadania oraz znajomość zastosowanej metody i pojęć związanych z danym ćwiczeniem. Uczniowie mogą również oceniać siebie
nawzajem, gdyż najlepiej wiedzą, który z nich tak naprawdę wykonał dane ćwiczenie. W swojej
pracy często stosowałam taką metodę i muszę przyznać, że była naprawdę skuteczna.
Poza ćwiczeniami należy oceniać też wypowiedzi uczniów: zarówno te, które wynikają
z powtórek, jak i te z bieżącej lekcji.
Ocenianie prezentacji multimedialnych i referatów
W prezentowanych scenariuszach często proponuję, by uczniowie opracowywali niektóre
zagadnienia w postaci referatu lub prezentacji multimedialnej. Należy jednak wcześniej omówić
z nimi sposób przygotowania tych prac oraz uprzedzić, jakie będą kryteria oceny. Powinno się
też omawiać ogólne zasady prezentacji przed publicznością.
Zanim uczniowie zaprezentują swe prace w klasie, należy je przejrzeć, a jeśli nie są odpowiednio przygotowane, pozwolić je dopracować. Zazwyczaj referat czy prezentacja mają za
zadanie uzupełniać w pewien sposób lekcję, powinny być więc prawidłowo przygotowane.
ratunek.indd 101
2002-09-09, 03:49:22
102
W ocenie należy uwzględnić:
■
zawartość merytoryczną;
■
atrakcyjność tekstu oraz jego układ;
■
umieszczenie informacji dodatkowych, zaczerpniętych z różnorodnych źródeł;
■
sposób prezentacji (czytanie, wygłaszanie);
■
w przypadku prezentacji – również zastosowane elementy graficzne, wykorzystanie animacji, czytelność tekstu na ekranie (wielkość czcionek, kolorystyka), tempo wyświetlania
slajdów itp.;
■
zastosowane środki techniczne.
Ostatni punkt uzależniony jest oczywiście od warunków szkolnych – jeżeli np. dysponujemy rzutnikiem komputerowym, wówczas prezentacja powinna odbywać się z jego wykorzystaniem. Uczeń może również przygotować materiał na foliach lub sporządzić ciekawą planszę
albo też w czasie prezentacji narysować potrzebny schemat na tablicy. Prezentacja może więc
zostać urozmaicona na kilka różnych sposobów, co powinniśmy właściwie ocenić.
Naszą ocenę możemy dodatkowo skonsultować z wszystkimi uczniami w grupie.
Ocenianie prac grupowych
Uczniowie wykonują na niektórych zajęciach wspólne projekty. Sposób realizacji projektu
opisany został szczegółowo w podręczniku i poradniku w odpowiednim scenariuszu (np. na lekcjach tematu 18).
Ważnym etapem przygotowawczym, jeszcze zanim przystąpimy do realizacji projektu, jest
wybranie spośród uczniów koordynatora całości. Uczeń taki będzie wspólnie z nauczycielem
koordynował całość prac i przydzielał zadania cząstkowe.
Pozostali uczniowie wykonują konkretne zadania cząstkowe, na które składa się cały
projekt, i są za nie oceniani. Czasem od wykonania jednego zadania zależy następne, dlatego
w funkcji koordynatora dosyć ważne jest odpowiednie pokierowanie pracą zespołu.
W ocenie każdego ucznia powinni powinni brać udział wszyscy uczestnicy projektu,
ponieważ potrafią oszacować zaangażowanie i jakość pracy swoich kolegów, zwłaszcza jeśli ich
zadanie zależało od tego, co zrobili poprzednicy. Oceniając się wzajemnie, uczniowie uczą się
wypowiadać swoje zdanie.
ratunek.indd 102
2002-09-09, 03:49:23