Stare Mazowsze odkrywane na nowo (cz. I)

Stare Mazowsze
odkrywane na nowo (cz. I)
Stare Mazowsze, mylnie zwane Mazowszem Płockim lub Mazowszem Północnym, to kraina geograficzna, stanowiąca północną część dzisiejszego Mazowsza, zlokalizowana na prawym brzegu Wisły. Właśnie z racji swego położenia nazywane bywa również Mazowszem
Zawiślańskim. Po raz pierwszy takiego określenia użył w XIX wieku etnograf Oskar Kolberg, a po latach przejęli ją również archeolodzy, aby określać w ten sposób obszaru
krystalizacji najstarszego osadnictwa słowiańskiego.
Wczesnośredniowieczne grodzisko w Szeligach na Mazowszu Umowne granice Starego
Mazowsza tworzą rzeki: Wisła od północy, Skrwa Prawa
od zachodu i Narew z Orzycem od wschodu i południowego wschodu. We wczesnym średniowieczu ze Starym Mazowszem sąsiadowały plemiona pruskie, przed
którymi chronił jedynie
właśnie szeroki pas gęstych
puszcz i terenów bagiennych
mokradeł. Największe dziś
miasta tej części Polski to
Płock, Ciechanów i Ostrołęka.
Bardzo mało wiemy
o tym, co działo się na Starym Mazowszu w starszych
fazach wczesnego średniowiecza (VI-X wiek). Nie posiadamy żadnych pewnych
informacji pisanych z tego
okresu. Niektórzy badacze
za najwcześniejszą wzmiankę
o Mazowszu uznają legendarny przekaz Ibrahima ibn Jakuba z X wieku o Amazonkach. Żydowski podróżnik
zapisał zasłyszaną na dworze
Ottona I opowieść, że ...na
zachód od Rusi leży Miasto
Kobiet. Ma ono ziemie i niewolników, a kobiety zachodzą w ciążę za sprawą swych
niewolników. Jeżeli która
kobieta urodzi syna, zabija
go. Jeżdżą konno i osobiście
Na okładce: Norweg Hans Gunnar Petersen przy
miechach na stanowisku Grzegorza Pilarczyka,
który zajmuje się odlewnictwem z brązu w wiosce
wczesnośredniowiecznej fot. Jacek Mielcarzewicz
biorą udział w wojnie, a odznaczają się siłą i srogością.
Zarejestrowane przez archeologów na Starym Mazowszu pozostałości słowiańskie datowane na VI-VII
wiek są bardzo nieliczne. To
kilka niewielkich cmentarzysk znanych z okolic Warszawy, w których panował
obrządek ciałopalny. Cmentarze ciałopalne lokalizowane były na wydmach, a spalonych zmarłych wyposażano w naczynia wypełnione darami pośmiertnymi. Chronologię tych cmentarzysk ustala się właśnie na podstawie
tych glinianych naczyń. Jest
(źródło: wikipedia.org)
to tak zwana ceramika typu
praskiego, czyli proste, ręcznie lepione naczynia z dużą
domieszką piasku w glinie.
Cmentarzyska powstawały
w okolicy otwartych osad
wiejskich o powierzchni kilkunastu arów, zlokalizowanych w sąsiedztwie zbiorników i cieków wodnych.
Rzadkością dla pierwszych Mazowszan, w odróżnieniu od innych obszarów
ziem polskich, były grody.
Właściwie z obszaru Starego Mazowsza znane jest
jedynie grodzisko w Szeligach nad rzeczką Słupianką (około 20 km na wschód
od Płocka), które datowane
jest na przełom VI/VII wieku (choć ostatnie badania C14
wskazują na VI wiek). Grodzisko badane było przez archeologów z Instytutu Historii Kultury Materialnej (obecnie Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk) w latach 1959-1963. Stanowisko położone było na wysokim cyplowatym wzniesieniu i jako obiekt obronny nie tylko pełniło rolę warowną, ale również funkcje
osadnicze. Grodzisko było
przede wszystkim miejscem,
w którym odbywały się ob-
Gazeta Biskupińska, Adres redakcji: Biskupin, półwysep, tel. 52-302−52−80; Wydawca: Wy­dawnictwo Dominika
Księskiego "Wulkan", Tygodnik Lokalny Pałuki, Żnin, ul. Sądowa 4; redaktor naczelny: Dominik Księski;
zastępca redaktora naczelnego: Mirosława Roszak; Anioł Stróż: Magdalena Zawol; sekretarz redakcji: Stanisław
Tyrakowski; reporterzy: Dobromiła Księska, Remigiusz Konieczka, Magdalena Kruszka, Jacek Mielcarzewicz, Marta
Raczyńska, Aleksandra Retman, Jan Świrski, Anna Wiśniewska; skład i łamanie: Leszek Adamczyk; opracowanie
graficzne: Leszek Malak.