Gry autobiograficzne w polskiej literaturze powojennej

mgr Jagoda Wierzejska
Gry autobiograficzne w polskiej literaturze powojennej
Konwersatorium dla studiów stacjonarnych pierwszego i drugiego poziomu kształcenia (30 h)
Semestr letni, rok akademicki 2010/2011
Nazwa pola
Komentarz
Konwersatorium na za zadanie przygotować studenta do samodzielnej,
krytycznej interpretacji autobiograficznej tekstu literackiego z zakresu
polskiej
literatury powojennej.
Poświęcone jest
ono
lekturze
prac
teoretycznych prezentujących różne koncepcje autobiografizmu, takiej,
która koncentruje się na badaniu ich przedustawnych założeń; a także
Skrócony opis przedmiotu
lekturze utworów literackich, zmierzającej do identyfikacji obecnych w nich
„gier
autobiograficznych”,
czyli
działania
mechanizmów
tekstowych,
skłaniających czytelnika do autobiograficznego odczytania.
Konwersatorium
łączy
się
tematycznie
z
ćwiczeniami
z
literatury
współczesnej, z jednej strony; z drugiej zaś – z ćwiczeniami z teorii
literatury.
Konwersatorium na za zadanie przegotować studenta do samodzielnej
interpretacji autobiograficznej tekstu literackiego z zakresu polskiej
literatury powojennej. Celem nadrzędnym zajęć jest wykształcenie w
studencie umiejętności krytycznej, podejrzliwej lektury utworu uznawanego
za autobiograficzny, z uwzględnieniem różnych podejść metodologicznych.
Z tego względu zajęcia mają charakter dwudzielny. Z jednej strony,
poświęcone są omówieniu prac teoretycznych, prezentujących różne
koncepcje autobiografizmu – wskazaniu zarówno ich zalet, czyniących z
nich
operacyjne
narzędzie
analizy,
jak
i
punktów
słabych
oraz
przedustawnych założeń. Z drugiej strony, poświęcone są interpretacji
Pełny opis przedmiotu
utworów literackich, zmierzającej do identyfikacji obecnych w nich „gier
autobiograficznych”,
czyli
działania
mechanizmów
tekstowych,
skłaniających czytelnika do autobiograficznego odczytania.
I. Podczas konwersatorium omówione zostaną cztery typy podejść
teoretycznych do problemu autobiograficzności tekstu literackiego:
1.
Koncepcja „paktu autobiograficznego” P. Lejeune’a.
2.
Teorie autobiografizmu jako rezultatu podmiotowej ekspresji J.
Starobinskiego i G. Gusdorfa.
3.
Dekonstrukcjonistyczna koncepcja autobiografizmu P. de Mana.
4.
Koncepcje powrotu autora: teoria śladu obecności, sobąpisania
oraz podejście etyczne do Ja autobiograficznego jako podmiotu życia.
II. Na dalszych spotkaniach interpretacji poddane zostaną teksty,
uznawane w większym lub mniejszym stopniu za autobiograficzne, a
wchodzące w zakres polskiej literatury powojennej. Przy okazji ich
omawiania poruszone będą różne szczegółowe problemy, związane z
interpretacją autobiograficzną:
1.
Szkice piórkiem i późne utwory A. Bobkowskiego – problem
autentyczności dziennika publikowanego po latach; operacyjność kategorii
przestrzeni autobiograficznej.
2.
Dziennik
i
Trans-Atlantyk
W.
Gombrowicza
–
zagadnienie
autobiografizmu jako wyzwania rzuconego czytelnikowi.
3.
Niespokojni, Dzień i noc, Piotruś L. Lipskiego – post-traumatycznej
forma zapisu autobiograficznego.
4.
Opowiadania Z. Haupta – problem fantazmatycznego wymiaru
zapisu autobiograficznego.
5.
Przyczynek
do biografii J. Kotta
– problem zmyślenia w
autobiografii.
6.
Kategoria sylwy współczesnej.
7.
Kalendarz i klepsydra T. Konwickiego – przejawy sylwiczności
zapisu autobiograficznego.
8.
Proza M. Białoszewskiego – przejawy „sobąpisania”.
9.
Jak zostałem pisarzem. Próba autobiografii intelektualnej A.
Stasiuka – problem autokreacji w autobiografii.
Konwersatorium
tematycznie
łączy
się
z
ćwiczeniami
z
literatury
współczesnej, z jednej strony; z drugiej zaś – z ćwiczeniami z teorii
literatury. Podstawą do zaliczenia jest frekwencja studenta i jego aktywność
podczas zajęć (w tym krótki referat na wybrany temat).
Przed rozpoczęciem nauki przedmiotu student powinien posiadać ogólną
wiedzę z zakresu historii literatury polskiej XX wieku, w szczególności –
Wymagania
Założenia
powojennej.
wstępne
wstępne
Osiągnięcie przez studenta dobrych i bardzo dobrych efektów uczenia się
ułatwi realizacja ćwiczeń z historii literatury XX wieku oraz ćwiczeń z teorii
literatury.
1.
Student wylicza najważniejsze teksty polskiej literatury powojennej,
uznawane za autobiograficzne.
Efekty uczenia się
2.
Student
wymienia
różne
teorie
autobiograficzności
tekstu
literackiego.
3.
Student kwalifikuje tekst literacki do odpowiedniego typu i gatunku
pisarstwa autobiograficznego.
4.
Student wskazuje różnice metodologiczne i teoretyczne między
różnymi koncepcjami autobiograficzności tekstu literackiego.
5.
Student
wybiera
i
zastosowuje
adekwatną
koncepcję
autobiograficzności do interpretacji danego tekstu literackiego.
6.
Student poddaje krytycznej interpretacji autobiograficznej dany
tekst literacki.
7.
Student wyjaśnia mechanizmy interpretacji autobiograficznej, której
poddał dany tekst literacki.
8.
Student
ocenia
podatność
danego
tekstu
literackiego
na
interpretację autobiograficzną.
Efekty uczenia się osiągnięte przez studenta będą ocenione na podstawie
jego frekwencji oraz aktywności podczas zajęć (w tym krótkiego referatu na
Metody i kryteria oceniania
wybrany temat). Szczegóły: ocena ciągła (bieżące przygotowanie do zajęć
i aktywność) – 50 %, kontrola obecności – 20 %, Krótki referat – 30 %.
Sposób zaliczenia
Zaliczenie na ocenę.
Przedmiot fakultatywny; realizowany na trzecim, czwartym lub piątym roku,
Rodzaj przedmiotu
w formie studiów stacjonarnych.
1.
Zajęcia wprowadzające.
2.
P. Lejeune, Pakt autobiograficzny [w:] Tegoż, Wariacje na temat
pewnego paktu. O autobiografii, red. R. Lubas-Bartoszyńska, tłum. W.
Grajewski, S. Jaworski, A. Labuda, R. Lubas-Bartoszyńska, Kraków 2001.
3.
J. Starobinski, Styl autobiografii, tłum. W. Kwiatkowski, „Pamiętnik
Literacki” 1979 nr 1; G. Gusdorf, Warunki i ograniczenia autobiografii, tłum.
J. Barczyński, „Pamiętnik Literacki” 1979 nr 1 (przedruk: Autobiografia, pod
red. M. Czermińskiej, Gdańsk 2009).
4.
P. de Man, Autobiografia jako od-twarzanie, tłum. M. B. Fedewicz,
„Pamiętnik Literacki” 1988 nr 2 (przedruk: Dekonstrukcja w badaniach
literackich, pod red. R. Nycza, Gdańsk 2000); M. Czermińska, Wygnanie i
Literatura
powrót. Autor jako problem w badaniach literackich [w:] Kryzys czy
przełom. Studia z teorii i historii literatury, red. M. Lubelska, A. Łebkowska,
Kraków 1994.
5.
A. Bobkowski, Szkice piórkiem (fragmenty); Tegoż, Fragmenty z
notatnika [w:] Tegoż, Z dziennika podróży, Warszawa 2006; Tegoż, Czarny
piasek, „Kultura” 1959 nr 11.
6.
W. Gombrowicz, Dziennik (fragmenty); Tegoż, Trans-Atlantyk.
7.
L. Lipski, Niespokojni; Tegoż, Dzień i noc, Piotruś [w:] Tegoż,
Piotruś, Olsztyn 1995.
8.
Z. Haupt, Co nowego w kinie?, Nietota, El Pelele, Elektra I, Elekta II
[w:] Tegoż, Baskijski diabeł, Warszawa 2007.
9.
J. Kott, Przyczynek do biografii.
10.
R. Nycz, Sylwy współczesne.
11.
T. Konwicki, Kalendarz i klepsydra.
12.
M. Białoszewski, wybrane utwory z tomów prozy
Donosy
rzeczywistości, Szumy, zlepy ciągi i Zawał; Tegoż, Przepowiadanie siebie;
Tegoż, Obierzyny (3), Szumię (dwa) [w:] Tegoż, Utwory zebrane, t. 1,
Warszawa 1987.
13.
A.
Stasiuk,
Jak
zostałem
pisarzem.
Próba
autobiografii
intelektualnej, Czarne 1998.
Konwersatorium będzie realizowane w trybie dyskusji osoby prowadzącej
Metody dydaktyczne
ze studentami.