zmiana studium gm. Świdnica

Transkrypt

WÓJT GMINY ŚWIDNICA
WOJEWÓDZTWO LUBUSKIE
GMINA ŚWIDNICA
ZMIANA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW
ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY
Uchwalono uchwałą Rady Gminy Świdnica
Nr ......... / ......... / ......... z dnia .........2014r.
Świdnica 2014r.
ZMIANA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY ŚWIDNICA
UKŁAD CZĘŚCI TEKSTOWEJ
WPROWADZENIE ................................................................................................................................. 4
CZ. I UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ............................................. 5
1. UWARUNKOWANIA ZWIĄZANE Z WYKORZYSTANIEM WALORÓW POŁOŻENIA.......................... 5
2. UWARUNKOWANIA ZWIĄZANE Z OCHRONĄ ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO ....................... 6
2.1. Geomorfologia .............................................................................................................................. 6
2.2. Geologia ....................................................................................................................................... 7
2.3. Klimat ........................................................................................................................................... 8
2.4. Zasoby wodne gminy .................................................................................................................. 10
2.5. Lasy ............................................................................................................................................ 11
2.6. Rolnicza przestrzeń produkcyjna ................................................................................................. 14
2.7. Tereny i obiekty chronione .......................................................................................................... 18
3. UWARUNKOWANIA ZWIĄZANE Z OCHRONĄ ŚRODOWISKA KULTUROWEGO .......................... 24
3.1. Rys historyczny regionu oraz osadnictwa .................................................................................... 24
3.2. Charakterystyka jednostek wiejskich ........................................................................................... 25
3.3. Wykaz jednostek ujętych w rejestrze zabytków ............................................................................ 28
3.4. Stanowiska archeologiczne ......................................................................................................... 28
4. UWARUNKOWANIA DEMOGRAFICZNE I SPOŁECZNO - GOSPODARCZE .................................. 28
4.1. Potencjał demograficzny ............................................................................................................. 28
4.2. Lokalny rynek pracy .................................................................................................................... 30
4.3. Zatrudnienie w rolnictwie ............................................................................................................. 31
4.4. Oświata rolnicza i wykształcenie.................................................................................................. 33
4.5. Mieszkalnictwo ............................................................................................................................ 34
4.6. Służba zdrowia............................................................................................................................ 35
4.7. Opieka społeczna........................................................................................................................ 35
4.8. Oświata i wychowanie ................................................................................................................. 36
4.9. Kultura ........................................................................................................................................ 37
4.10. Kultura fizyczna, sport, rekreacja i turystyka .............................................................................. 38
4.11. Bezpieczeństwo ........................................................................................................................ 39
5. UWARUNKOWANIA ZWIĄZANE ZE STANEM GOSPODARKI ........................................................ 39
5.1. Otoczenie biznesu w gminie ........................................................................................................ 39
5.2. Grunty ......................................................................................................................................... 40
5.3. Rolnictwo .................................................................................................................................... 41
5.4. Leśnictwo .................................................................................................................................... 45
5.5. Gospodarka łowiecka .................................................................................................................. 46
5.6. Struktura gospodarki gminy ......................................................................................................... 46
5.7. Eksploatacja surowców mineralnych ........................................................................................... 49
6. UWARUNKOWANIA ZWIĄZANE Z ROZWOJEM STRUKTURY FUNKCJONALNO PRZESTRZENNEJ .............................................................................................................................. 50
7. UWARUNKOWANIA ZWIĄZANE ZE STANEM UKŁADU KOMUNIKACJI......................................... 52
7.1. Komunikacja drogowa. ................................................................................................................ 52
7.1.1. Drogi krajowe ......................................................................................................................... 52
7.1.2. Drogi wojewódzkie ................................................................................................................. 53
7.1.3. Drogi powiatowe ..................................................................................................................... 53
7.1.4. Drogi gminne .......................................................................................................................... 54
7.2. Komunikacja kolejowa ................................................................................................................. 55
7.3. Komunikacja zbiorowa ................................................................................................................ 55
7.4. Komunikacja lotnicza................................................................................................................... 56
8. UWARUNKOWANIA ZWIĄZANE ZE STANEM SIECI URZĄDZEŃ INFRASTRUKTURY
TECHNICZNEJ .................................................................................................................................... 57
8.1. Zaopatrzenie w wodę .................................................................................................................. 57
8.2. Gospodarka ściekowa ................................................................................................................. 58
8.3. Nieczystości stałe........................................................................................................................ 59
8.4. Ciepłownictwo i gazownictwo ...................................................................................................... 59
8.5. Elektroenergetyka ....................................................................................................................... 59
8.6. Telekomunikacja ......................................................................................................................... 60
2
JBPiP, 2000
9. SYNTEZA UWARUNKOWAŃ ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO - IDENTYFIKACJA
GŁÓWNYCH PROBLEMÓW ROZWOJU GMINY ................................................................................. 63
CZ. II KIERUNKI ROZWOJU PRZESTRZENNEGO ............................................................................... 65
1. CELE ROZWOJU PRZESTRZENNEGO .......................................................................................... 65
2. ZASADY ROZWOJU PRZESTRZENNEGO ..................................................................................... 65
3. KIERUNKI OCHRONY ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO .......................................................... 66
4. KIERUNKI OCHRONY ŚRODOWISKA KULTUROWEGO ................................................................ 68
5. KIERUNKI ROZWOJU STRUKTURY FUNKCJONALNO - PRZESTRZENNEJ ORAZ ZASADY
KSZTAŁTOWANIA ŁADU PRZESTRZENNEGO .................................................................................. 69
5.1. Generalne zasady kształtowania struktury funkcjonalno – przestrzennej i ładu przestrzennego .... 69
5.2. Szczegółowe zasady kształtowania struktury funkcjonalno – przestrzennej, w tym kierunki rozwoju
zabudowy mieszkaniowej i usługowej ................................................................................................. 70
5.3. Kierunki rozwoju rolnictwa ........................................................................................................... 74
5.4. Kierunki rozwoju przemysłu i działalności gospodarczej ............................................................... 74
5.5. Kierunki rozwoju turystyki, wypoczynku i rekreacji ....................................................................... 74
6. KIERUNKI MODERNIZACJI I ROZBUDOWY UKŁADU KOMUNIKACJI ........................................... 76
7. KIERUNKI MODERNIZACJI I ROZBUDOWY UKŁADU SIECI I URZĄDZEŃ INFRASTRUKTURY
TECHNICZNEJ .................................................................................................................................... 76
7.1. Zaopatrzenie w wodę .................................................................................................................. 76
7.2. Odprowadzenie i unieszkodliwianie ścieków ................................................................................ 77
7.3. Nieczystości stałe ........................................................................................................................ 78
7.4. Gazownictwo ............................................................................................................................... 79
7.5. Gospodarka cieplna .................................................................................................................... 79
7.6. Elektroenergetyka ....................................................................................................................... 79
7.7. Telekomunikacja ......................................................................................................................... 80
8. ZAŁOŻENIA AKTYWIZACJI GOSPODARCZEJ GMINY ................................................................... 81
CZ. III POLITYKA PRZESTRZENNA...................................................................................................... 82
1. CELE POLITYKI PRZESTRZENNEJ ................................................................................................ 82
2. INSTRUMENTY WDRAŻANIA USTALEŃ STUDIUM........................................................................ 83
3. ZESTAWIENIE OBSZARÓW OBJĘTYCH OBOWIĄZKIEM OPRACOWANIA MIEJSCOWYCH
PLANÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ................................................................... 83
4. WNIOSKI DO STRATEGII I PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO ........................................................................................................ 83
5. KIERUNKI ROZWOJU GMINY WYNIKAJĄCE Z PLANU ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO ...................................................................... 83
6. ZASADY PROMOCJI ROZWOJU GMINY ........................................................................................ 85
UKŁAD CZĘŚCI GRAFICZNEJ
Rys. nr 1 Uwarunkowania przyrodnicze i kulturowe, w skali 1: 10 000
Rys. nr 2 Uwarunkowania rozwoju przestrzennego, w skali 1: 10 000
Rys. nr 3 Kierunki zagospodarowania przestrzennego, w skali 1: 10 000
ANEKS
1. WYKAZ STANOWISK ARCHEOLOGICZNYCH
JBPiP, 2000
3
I. PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA
1.1. Uchwała Nr XLIII/232/14 Rady Gminy Świdnica z dnia 26 lutego 2014r. w sprawie
przystąpienia do sporządzania zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Świdnica.
1.2. Ustawa z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
(Dz. U. z 2012r. poz. 647 z późn. zm.).
II. PRZEDMIOT I ZAKRES ZMIAN:
Przedmiotem zmiany studium jest wyznaczenie terenów działalności gospodarczej,
mieszkaniowych i usługowych obejmującej działki o numerach ewidencyjnych od 479/2
do 479/75 – obręb Słone.
Zmiana nie wymagała wprowadzania korekt tekście studium.
WPROWADZENIE
1. Podstawami opracowania są: uchwała nr VI/28/97 Rady Gminy Świdnica z dnia 28 maja
1997 r. w sprawie przystąpienia do opracowania studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Świdnica oraz umowa nr 2/99 z dnia 13 stycznia 1999 r. zawarta
pomiędzy Gminą Świdnica a Jeleniogórskim Biurem Planowania i Projektowania na wykonanie
ww. opracowania.
2. Stosownie do przepisów nowej ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym z 7 lipca 1994 r.,
planowanie miejscowe obejmuje sporządzenie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. W studium określa się zasady rozwoju przestrzennego gminy z uwzględnieniem zarówno lokalnych
jak i ponadlokalnych uwarunkowań, celów oraz kierunków polityki przestrzennej, w planie miejscowym ustala się z kolei warunki zabudowy i użytkowania oraz zagospodarowania dla ściśle
określonych terenów. Ustalenia zawarte w studium służą koordynacji przestrzennej rozwiązań
zawartych w planach zagospodarowania przestrzennego, sporządzanych dla poszczególnych
części gminy. Zgromadzony w studium zasób informacji może także służyć promocji gminy, sporządzaniu programów gospodarczych i inwestycyjnych, a także opracowaniu ofert inwestycyjnych dla potencjalnych inwestorów, którzy będą uczestniczyć w rozwoju gospodarczym gminy.
Studium uchwalone przez Radę Gminy uchwałą Nr V/13/2000 z dnia 29 czerwca 2000r., w formie uchwały zawierającej decyzje o charakterze strategicznym stanowi własne zobowiązanie
władzy samorządowej. Studium nie będąc tzw. przepisem gminnym nie stanowi podstawy do
wydania decyzji administracyjnych. Mogą one być wydawane wyłącznie na podstawie ustaleń
zawartych w planach miejscowych, opracowanych dla całych jednostki lub ich części.
Tekst studium oraz rysunek kierunków zostały opracowane w trybie starej ustawy z dnia 7 lipca
1994r. o zagospodarowaniu przestrzennym.
3. "Studium" składa się z trzech zasadniczych części:
Część I Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego
Część II Kierunki zagospodarowania przestrzennego
Część III Polityka przestrzenna
Część I, II i III studium uzupełniają:
Rys. nr 1 Uwarunkowania przyrodnicze i kulturowe, w skali 1:10 000
Rys. nr 2 Uwarunkowania rozwoju przestrzennego, w skali 1:10 000 – z aneksem w zakresie
uaktualnienia uwarunkowań dla terenu lądowiska i terenów sąsiednich.
Rys. nr 3 Kierunki zagospodarowania przestrzennego, w skali 1:10 000 – rysunek ujednolicony.
4
JBPiP, 2000
Cz. I Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego
1. UWARUNKOWANIA ZWIĄZANE Z WYKORZYSTANIEM WALORÓW POŁOŻENIA
1. Gmina Świdnica leży na południowy zachód od Zielonej Góry, graniczy z gminami: Zielona
Góra, Czerwieńsk, Dąbie, Nowogród Bobrzański. Położenie gminy w pobliżu Zielonej Góry,
sprawia że jest ona obszarem tranzytowym, a jej dostępność komunikacyjna jest dobra. Siedziba gminy, Świdnica jest oddalona od stolicy powiatu Zielonej Góry o 5 km i posiada z nią połączenie drogą krajową nr 275. Z siedzibami gmin sąsiednich posiada natomiast następujące połączenia drogowe:
z miejscowością Dąbie drogą krajową nr 275, odległość od miejscowości Świdnica 27 km,
z miejscowością Czerwieńsk drogą krajową nr 284, poprzez Zieloną Górę, odległość od
miejscowości Świdnica 18 km,
z miejscowością Nowogród Bobrzański, drogą krajową nr 284, odległość od miejscowości
Świdnica 14 km.
Ze względu na położenie gminy znaczenie dróg krajowych nr 275 i 284 wzrośnie, będą one bowiem alternatywną w stosunku do autostrad płatnych, i zapewnią dostęp komunikacyjny w głąb
kraju.
2. Gmina Świdnica zajmuje powierzchnię 16,1 km2, z czego 63% stanowią lasy. Gmina liczy
5032 osób i składa się z 11 sołectw, większości starych, historycznych wiosek. Zaludnienie należy do średnich w województwie i wynosi 31 osób na 1 km2. W Świdnicy mieszka ok. 30%
ogólnej liczby mieszkańców gminy. Do największych miejscowości poza samą Świdnicą należą:
Wilkanowo, Letnica i Koźla. Do najbardziej rozwojowych miejscowości należą Świdnica, Wilkanowo, Letnica i Radomia. Dostępność wewnętrzna obszaru gminy jest jednolita, ponieważ układ
osadniczy rozlokowany jest w miarę równomiernie. Do wszystkich jednostek osadniczych istnieje dojazd poprzez drogi krajowe, wojewódzkie, powiatowe.
3. Gmina Świdnica posiada atrakcyjne położenie pod względem geograficznym – występują tu
zróżnicowane formy rzeźby terenu takie jak: Wał Zielonogórski, Równina Kosierska i Pradolina
Głogowsko – Barucka, w krajobrazie wyróżnia się malowniczy Wał Zielonogórski z najwyższym
wzniesieniem Górą Wilkanowską. Z bogactwem środowiska przyrodniczego (lasy o różnych kategoriach ochronności, cenne elementy przyrody nieożywionej i ożywionej) związane jest występowanie licznych obiektów i obszarów objętych ochroną. Na terenie gminy występują również w
dużej różnorodności zabytki kultury świeckiej (dwory, pałace) i sakralnej. Dotyczy to zarówno
chronologii powstawania poszczególnych obiektów, reprezentowanych formacji stylistycznych
jak i typów występującej tutaj architektury i sztuki. Położenie gminy w obszarze o szczególnych
walorach przyrodniczo – krajobrazowych i kulturowych oraz dobrze rozwinięta sieć szlaków turystycznych sprzyja turystyce pieszej i rowerowej. Węzłem szlaków pieszych w gminie jest Góra
Wilkanowska. Zbiegają się tu cztery szlaki: czerwony, czarny, zielony i niebieski. Szlaki te służą
głównie mieszkańcom Zielonej Góry. Wycieczki sobotnie i niedzielne oraz spacery po Wale Zielonogórskim, szczególnie na Wieżę Wilkanowską są bardzo popularne wśród mieszkańców Zielonej Góry.
4. Na terenie gminy brak jest udokumentowanych surowców mineralnych, poza małym złożem
kruszywa naturalnego w Świdnicy. W zakresie zaopatrzenia w sieci i urządzenia infrastruktury
technicznej występują znaczne dysproporcje w poszczególnych jednostkach osadniczych. Nie
występuje w gminie ani jedna wieś w pełni wyposażona w podstawowe media. Szczególnie niekorzystnie przedstawia się sytuacja w zakresie gospodarki ściekowej, jedynie Drzonów i Radomia wyposażone są w sieć kanalizacyjną nie użytkowaną, również żadna wieś nie jest zgazyfikowana.
JBPiP, 2000
5
2. UWARUNKOWANIA ZWIĄZANE Z OCHRONĄ ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO
2.1. Geomorfologia
1. Gmina Świdnica położona jest na Wysoczyźnie Zielonogórskiej oraz częściowo w Pradolinie
Głogowsko-Baruckiej (według podziału B. Krygowskiego). W obrębie gminy można wyróżnić
następujące jednostki geomorfologiczne:
1 Wał Zielonogórski – zajmujący centralną część gminy;
2 Równinę Kosierską – położoną na północy;
3 Pradolinę Głogowsko-Barucką – położoną na południu.
2. Wał Zielonogórski przebiega ze wschodu na zachód. Na jego skłonach położonych jest większość wsi gminy: Świdnica: Wilkanowo, Słone, Buchałów, Letnica, Grabowiec i Koźla. Wał Zielonogórski jest moreną czołową spiętrzoną, utworzoną prawdopodobnie w okresie zlodowacenia
południowo – polskiego i środkowo -polskiego. Zlodowacenie północno – polskie (bałtyckie) dotarło jedynie do północnych stoków Wału, ale go nie przekroczyło. Najwyższym wzniesieniem na
Wale Zielonogórskim jest tzw. Góra Wilkanowska, o wysokości 220,81 m n.p.m. Wał wznosi się
od 100 m do 220 m n.p.m. Na zachód od osiedla Letnica występuje obniżenie w Wale nazywane
Bramą Letnicką. Dno tej Bramy położone jest w poziomie 85 – 87 m n.p.m., a spadek dna jest w
kierunku południowym. Najniższą wysokość osiąga ona między torem kolejowym, a fermą byłego PGR. Zachodnia część Wału Zielonogórskiego znana jest również jako Wał Sterkowski, który
położony jest między wsiami Koźla i Grabowiec. Powierzchnia Wału jest bardzo urozmaicona,
występuje tu szereg wzniesień i dolinek. Na wychodniach utworów spoistych (pyły, iły, gliny)
obserwuje się obniżenia, dolinki lub załomy terenu, a na wychodniach gruntów sypkich (piaski i
żwiry) – wyniesienia. Część grzbietowa Wału jest lokalnym działem wodnym między Śląską
Ochlą na południu i Zimną Wodą na północy. Na Wale występują dwa systemy dolin. Jeden system to doliny ze współcześnie czynnymi potokami, rozcinającymi Wał zgodnie z nachyleniem
stoków. Drugi system to dolinki mniejszych rozmiarów, przeważnie suche, usytuowane prostopadle do pierwszego systemu. Jest to system dolinek strukturalnych zależnych od budowy wewnętrznej Wału.
3. Na południe od Wału Zielonogórskiego położony jest sandr. Szerokość sandru między Letnicą
a Jędrzychowem wynosi 14 km. Sandr ten powstał w maksymalnym stadium zlodowacenia północno – polskiego (stadiale leszczyńskim). Na odcinku Świdnica – Ochla pokrywa osadów sandrowych jest niewielka, a miejscami ich brak. Niekiedy bezpośrednio pod powierzchnią terenu
odsłaniają się iły trzeciorzędowe.
4. Na przedpolu lądolodu, między jego czołem a północnym skłonem Wału, powstały terasy kemowe zbudowane z piasków i żwirów. Terasy kemowe pokrywają bory sosnowe położone na
północ od wsi Słone, Buchałów oraz w okolicach wsi Lipno. Można wyznaczyć co najmniej cztery poziomy terasów kemowych. Najwyższy poziom sięga rzędnej 130 m n.p.m., kolejny rzędnej
120 m n.p.m. Jest on usytuowany na wschód od Grabowca i na ogół przebiega równolegle do
wyższego terasu. Niższy poziom terasu kemowego występuje na wysokości 112 m n.p.m. na
wschód od Grabowca i na północ od Letnicy. Czwarty poziom o rzędnej 105 m n.p.m. występuje
w Bramie Letnickiej. Jest to poziom erozyjny, który powstał w wyniku spływu wód z niecki wytopiskowej w Trzebuli.
5. Równina Kosierska obejmuje północno-zachodni fragment gminy – okolice wsi Drzonów oraz
obszar leśny na północny-zachód od wsi Lipno. Jest to teren równinny, miejscami podmokły.
Miejscami spotyka się zagłębienia o charakterze niecek i kotlin (okolice Lubiatowa, Trzebuli),
które to obniżenia obejmują również tereny gminy Świdnica. Powstały one w wyniku wytapiania
się brył martwego lodu oraz działalności wód roztopowych lodowca.
6
JBPiP, 2000
6. Pradolina Głogowsko-Barucka obejmuje południowy fragment gminy – okolice wsi Piaski. Jest
to teren płaski i miejscami podmokły, położony na rzędnej 76 – 80 m n.p.m. Spadek terenu jest
w kierunku wschodnim. Obszar ten odwadniany jest przez rzekę Śląską Ochlę.
7. Według podziału J. Kondrackiego gmina Świdnica położona jest na terenie prowincji Niżu
Środkoweuropejskiego, podprowincji Pojezierza Południowobałtyckiego oraz Niziny Środkowopolskiej, makroregionu Wzniesienia Zielonogórskiego i Niziny Środkowopolskiej oraz mezoregionu: Wysoczyzny Czerwieńskej (okolice Drzonowa), Wału Zielonogórskiego (wsie: Wilkanowo,
Słone, Buchałów, Świdnica, Letnica, Koźla, Grabowiec) i Obniżenia Nowosolskiego (Piaski).
8. Na terenie gminy brak jest szczególnie interesujących obiektów geomorfologicznych. Jedynie
za taki obiekt można uznać Górę Wilkanowską, z której roztacza się rozległy widok na Pradolinę
Głogowsko-Barucką i Wzgórza Dalkowskie.
2.2. Geologia
1. Podział na jednostki geologiczne jest w zasadzie taki sam jak na jednostki geomorfologiczne.
Na terenie gminy można wyróżnić trzy niżej wymienione jednostki:
1 Wał Zielonogórski – położony centralnie;
2 Terasę Kemową – na północ od Wału;
3 Pradolinę Głogowsko-Barucką – na południu.
2. Wał Zielonogórski jest moreną czołową spiętrzoną. Jego długość wynosi 36 km, a szerokość
ok. 6 km. Ciągnie się on od przełomowego odcinka Odry na wschodzie do doliny Bobru na zachodzie. Gmina Świdnica obejmuje tylko jego mały fragment, w części środkowo-zachodniej.
Zaburzenia glacitektoniczne Wału w rejonie Zielonej Góry sięgają do 130 m. Zaburzenia obejmują również iły mioceńskie i węgle brunatne. Osady te miejscami występują blisko powierzchni
i były eksploatowane przez kopalnie węgla brunatnego w Słonem do 1947 r. oraz przez cegielnię „Krośnieńska”, położoną między Zieloną Górą a Wilkanowem i cegielnię w Koźli. Iły trzeciorzędowe w okolicach Świdnicy, czy Letnicy są wyniesione do wysokości 120 – 150 m n.p.m. W
rejonie Bramy Letnickiej iły plioceńskie występują bezpośrednio pod glebą. Osady czwartorzędowe są zmiennej miąższości. Gliny zwałowe starszych zlodowaceń są zaburzone glacitektonicznie. Jedynie osady najmłodszego zlodowacenia nie zostały zaburzone. W utworach czwartorzędowych w obrębie Wału Zielonogórskiego obserwuje się bardzo dużą zmienność litologiczną,
zarówno w profilu pionowym, jak też w rozprzestrzenieniu poziomym, co wynika ze zmiennych
warunków sedymentacji.
3. Terasa kemowa jest zbudowana od powierzchni przez utwory piaszczysto-żwirowe o bardzo
zmiennej miąższości od kilku do 20 – 50 m. Są to piaski ostatniego zlodowacenia. Pod tymi
osadami występują gliny morenowe, iły zastoiskowe i mułki trzeciorzędowe, niekiedy zaburzone
glacitektonicznie. W strefie przylegającej do Wału Zielonogórskiego miąższość osadów gliniastoilastych dochodzi do 40 m i maleje w miarę oddalania się od niego. U podnóża Wału osady
kompleksu gliniastego zalegają z reguły na zaburzonym glacitektonicznie trzeciorzędzie. Przy
przesuwaniu się w kierunku północnym miąższość osadów gliniasto-pyłowych maleje, bądź zanika zupełnie, a w podłożu pojawia się dość regularna warstwa osadów fluwioglacjalnych. Zalegają tu gliny morenowe starszego zlodowacenia, o miąższości od kilku do kilkudziesięciu metrów, które leżą wprost na osadach trzeciorzędowych. W kierunku południowo-zachodnim (do
Drzonowa) większe rozprzestrzenienie posiada drugi poziom osadów piaszczysto-żwirowych.
Na północ od Drzonowa i Radomii występują pagórki kemowe powstałe w wyniku topnienia martwego lodu.
JBPiP, 2000
7
4. Terasa sandrowa występuje na południe od Wału Zielonogórskiego. Na odcinku od Ochli do
Letnicy ma przeważnie charakter erozyjny, odsłaniając w wielu miejscach osady trzeciorzędowe
(Świdnica). W rejonie Letnicy na niewielkim odcinku pojawiają się osady piaszczysto-żwirowe o
maksymalnej miąższości do 7 m. Również charakter erozyjny ma terasa sandrowa na odcinku
Koźla – Bogaczów.
5. Pradolina Głogowsko-Barucka jest płaskim obszarem, wypełnionym osadami piaszczystożwirowymi zalegającymi na trzeciorzędowych osadach ilasto-pylastych. Miąższość warstwy
piaszczystej wynosi od 5 do 25 m, przeciętnie 15 m. Na powierzchni występują na łąkach rudy
darniowe, na terenach zalesionych wydmy, a lepsze grunty powstały na madach i namułach.
6. Na terenie gminy brak jest większych udokumentowanych złóż surowców mineralnych. Udokumentowane jest jedynie małe złoże kruszywa naturalnego w Świdnicy. W 1997 r. firmie „Elsta”, reprezentowanej przez p. Elżbietę Łuczak (Świdnica, ul. Polna), została udzielona koncesja
na wydobywanie kruszywa naturalnego metodą odkrywkową na działce 680/12. Obszar górniczy
obejmuje powierzchnię 7 143 m2, a teren górniczy 12 716 m2. Ważność koncesji upływa z dniem
20 lipca 2000 r.
Ponadto penetracyjne wiercenia w poszukiwaniu kruszywa były prowadzone w okolicach wsi:
Świdnica, Słone, Grabowiec i Letnica, ale nie udokumentowano żadnych zasobów. Za perspektywiczny obszar uważa się rejon między Grabowcem, a Leśniowem Wielkim. Są to tereny leśne
Nadleśnictwa Zielona Góra.
7. Węgiel brunatny w kopalni Słone wydobywano do 1947 r. Zaprzestano jego dalszej eksploatacji ze względu na nierentowność. Miąższość pokładu węgla wahała się w granicach 3 – 5 m.
Złoże nie jest zbadane, a zasoby węgla nie są ustalone. Jest ono zaburzone glacitektonicznie, a
eksploatowano tylko jego górne partie metodą podziemną. Po eksploatacji pozostały liczne wyrobiska, obecnie wypełnione wodą.
2.3. Klimat
1. Gmina leży w strefie przejściowej, objętej wpływami Atlantyku jak i Eurazji. Ze względu na
położenie gminy przy zachodnim skraju Polski uwydatniają się tu także wpływy oceaniczne.
Gmina Świdnica położona jest na terenie XI krainy Wału Zielonogórskiego i IX krainy Pasa Pradolin Południowych (okolice wsi Piaski). (Prawdziwiec, Koźmiński, 1972 r. Agroklimat województwa zielonogórskiego, Zielona Góra).
2. W związku ze znacznym wzniesieniem Wału Zielonogórskiego, klimat jest tu chłodniejszy od
klimatu otaczających go pradolin. Występują tu największe opady atmosferyczne, zwłaszcza w
okresie od kwietnia do września. Wcześniej pojawia się tu zima i występuje największa liczba
dni z pokrywą śnieżną. Kraina ta jest najbardziej uprzywilejowaną pod względem amplitud średnich dobowych (wynoszą tylko 9 – 10 0C) i bardzo małego zagrożenia przez przymrozki. Przymrozki na Wale Zielonogórskim zanikają średnio między 15 – 20 kwietnia. Występuje tu również
najmniejsza częstość okresów bezopadowych. W krainie IX Pasa Pradolin Południowych występują nieco wyższe temperatury, w lecie (VI – VIII) – średnio 0,1-0,2 0C, wyższe amplitudy dobowe (11-12 0C), większa liczba dni z przymrozkami (średnio 5 dni więcej), a ostatnie przymrozki
wiosenne występują średnio do 30 kwietnia. Zasadnicza różnica występuje w opadach atmosferycznych, gdyż w Pradolinie są one niższe w okresie IV – IX o średnio ok. 40 mm.
3. Dla charakterystyki klimatu gminy Świdnica posłużono się danymi ze stacji klimatycznej w
Zielonej Górze, gdzie są prowadzone obserwacje całodobowe. Średnia temperatura wieloletnia
dla lat 1951-1990 wynosiła 8,30C. Wahania temperatury między poszczególnymi miesiącami są
jednak znaczne. Najwyższa średnia roczna temperatura, po wojnie, wystąpiła w 1989 r. i wyno8
JBPiP, 2000
siła 9,80C. W całym okresie obserwacji najwyższa średnia była w 1934 r. (100C). Najchłodniejszym rokiem był rok 1949 ze średnią temperaturą roczną 6,10C. Spośród 106 lat obserwacji najcieplejszy był lipiec 1994 r. ze średnią temperaturą 22,90C. Maksymalna temperatura w okresie
powojennym wystąpiła 1 sierpnia 1994 r. Wynosiła ona wtedy 36,80C. Najwyższa temperatura w
okresie obserwacji wystąpiła 19 sierpnia 1992 roku i wynosiła 38,90C. Najzimniej natomiast było
10 lutego 1929 r. kiedy to temperatura spadła do –30,20C, a po ostatniej wojnie – 9 lutego 1956
r.: -29,50C. Najmroźniejsza zima była w latach 1939/40 o średniej temperaturze –22,70C, a najdłuższa w latach 1995/96, która trwała 124 dni.
Tab. nr 1. Charakterystyczne dane dla dwóch krain klimatycznych, w których położona jest gmina Świdnica (z lat 1951-65)
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
9.
Elementy klimatyczne
Wał Zielonogórski
Temperatura roczna
Temperatura okresu V-VII
Temperatura okresu IV-IX
Amplitudy dobowe temp. okresu V-VII
Liczba dni gorących w roku (temp.>250C)
Data ostatniego przymrozku wiosennego
Liczba dni z przymrozkami w okresie IV-X
Liczba dni mroźnych w roku (temp. max poniżej
0
0 C.
0
8,0-8,1 C
15,6-15,70C
0
14,3-14,4 C
0
9-10
30-32
15-20 IV
5-10
35-38
Pradolina GłogowskoBarucka
0
8,1-8,2 C
15,7-15,90C
0
14,3-14,4 C
0
11-12
32-34
20-30 IV
10-15
29-32
4. Kraina pradolin południowych charakteryzuje się najcieplejszym klimatem w województwie,
występuje tu największa liczba dni gorących - średnio 36 i najdłużej trwające lato ok. 99 dni.
Wiosenne przymrozki znikają najwcześniej na Wale Zielonogórskim przed 20.VI; w obniżeniach i
na terenie pradolin utrzymują się średnio do 30.VI; natomiast przymrozki jesienne pojawiają się
w odwrotnej kolejności tj. najwcześniej w niższych partiach gminy ok. 10-15 X, najpóźniej na
wyniesieniach Wału Zielonogórskiego ok. 25-30 X. Okres bezprzymrozkowy jest znacznie zróżnicowany i trwa od 160 do 195 dni.
5. Średnie opady gminy Świdnica szacuje się na 650 mm. Największe opady atmosferyczne
występują na Wale Zielonogórskim, a najniższe w obniżeniu Pradoliny w okresie IV – IX o średnio ok. 40 mm. Największe ilości opadu występują w miesiącu lipcu, najniższe w miesiącach
zimowych. Opady w miesiącach IV-IX stanowią ok. 60% rocznego opadu.
Tab. nr 2 Średnie sumy opadów dla okresów 1892-1930 dla miejscowości Buchałów według W.
Wiszniewskiego, dane z roku 1953.
Miesiące
Buchałów
gm. Świdnica
JBPiP, 2000
I
II
III
IV
V
VI
VI
VIII
IX
X
XI
XII
IV-IX
Rok
52
40
46
47
59
73
88
74
62
52
48
46
403
687
9
2.4. Zasoby wodne gminy
1. Główną rzeką gminy jest odcinek górny Śląskiej Ochli, która ma swoje źródła na terenie Wału
Zielonogórskiego koło wsi Letnica. Długość kanałów podstawowych na terenie gminy wynosi
17,8 km, z tego:
- rzeka Śląska Ochla – 8,9 km;
- kanał Wodna – 9,2 km;
- kanał Jarosz – 4,1 km;
- kanał Polny – 4,5 km.
Pozostałe cieki są to rowy odwadniające fragmenty terenów leśnych lub łąk.
Na kanale Wodna wybudowano urządzenie piętrzące, w celu retencji korytowej wody. Szacuje
się, że na skutek podpiętrzenia można w korycie kanału zmagazynować około 1500 m3 wody,
która metodą podsiąku nawadnia okoliczne łąki. Według sprawozdań GUS na terenie gminy jest
28 zbiorników wodnych małej retencji, z tego 15 stawów rybnych, 9 zbiorników retencyjnych i 4
zbiorniki przeciwpożarowe.
2. Na terenie gminy występują dwie zlewnie. Główną zlewnią jest Śląska Ochla, do której spływają wszystkie cieki ze środkowej i południowej części gminy. Zbiera ona głównie wody spływające z południowych i zachodnich stoków Wału Zielonogórskiego i Bramy Letnickiej. Okolice wsi
Grabowiec nie odwadnia żaden ciek. Natomiast w okolicach wsi Wilkanowo, Słone i Buchałów
(północne stoki Wału Zielonogórskiego) występują małe rowy, których wody wsiąkają w piaski
terasy kemowej. W okolicach wsi Drzonów i Lipno znajdują się źródła cieków, które spływają ku
północnemu zachodowi do Młynówki Kosierskiej. Przez gminę przebiega więc wododział między
Odrą i Bobrem.
3. Na terenie gminy nie występują zjawiska powodziowe. Mogą zdarzać się tzw. powodzie lokalne, wywołane gwałtownymi opadami atmosferycznymi. Szczególnie tego typu zjawiska mogą
wystąpić w Świdnicy, która zbudowana jest wzdłuż potoku spływającego z Wału Zielonogórskiego.
4. Na terenie gminy Świdnica wyróżniamy następujące regiony hydrologiczne:
1 Wał Zielonogórski;
2 Terasę kemową;
3 Pradolinę Głogowsko-Barucką.
5. Na terenie Wału Zielonogórskiego występują elewacyjne zbiorniki wód podziemnych. Przeważnie są one usytuowane w synklinach glacitektonicznych, wypełnionych osadami piaszczystożwirowymi. Zasoby takich zbiorników są ograniczone. Zaopatrzenie w wodę wsi położonych na
Wale odbywa się często z ujęć - źródeł (np. Letnica), z rynny wypełnionej piaskami (np. Koźla)
oraz ze zbiorników elewacyjnych (Wilkanowo, Świdnica). W strefie terasy kemowej woda podziemna przeważnie znajduje się w strefie górnych piasków np. w Drzonowie, gdzie wodę o
zwierciadle swobodnym nawiercono na głębokości 14,5 m.
6. Najważniejszy zbiornik wodny znajduje się w Pradolinie Głogowsko-Baruckiej. Znajduje się tu
Główny Zbiornik Wód Podziemnych nr 301. Długość zbiornika wynosi ok. 60 km, a szerokość 26 km. Osady wodonośne tworzy seria piaszczysta z przewarstwieniami mułków, w spągu lokalnie występują piaski gruboziarniste i żwiry. Miąższość warstwy wodonośnej wynosi 15-80 m,
średnio 20-25 m. Zwierciadło wody jest swobodne. W nadkładzie brak jest warstwy izolacyjnej.
Występują tu piaski i mułki rzeczne, lokalnie piaski wydmowe i namuły. Podłoże zbiornika wodonośnego tworzą iły trzeciorzędowe i czwartorzędowe. Zbiornik jest zasilany między innymi przez
wody powierzchniowe Śląskiej Ochli i jej dopływów: Jarosza, Wodnej, kanału Polnego i innych.
Dlatego też bardzo ważnym jest aby nie odprowadzać nieoczyszczonych ścieków komunalnych i
10
JBPiP, 2000
przemysłowych do rzeki Śląska Ochla i jej dopływów, gdyż grozi to zanieczyszczeniem wód
podziemnych. Lustro wody we wsi Piaski występuje już na głębokości 2 m.
7. Rzeka Śląska Ochla ma długość 38 km. W gminie Świdnica znajduje się źródłowy odcinek
rzeki o długości 8,9 km. Prowadzone badania wykazały, że odcinek ten pod względem parametrów fizyko-chemicznych należy do II klasy czystości, a pod względem bakteriologicznym do III
klasy. Głównym źródłem zanieczyszczeń są ścieki sanitarne, pochodzące głównie ze wsi: Świdnica, Letnica, Koźla, Piaski.
Badania chemizmu wód w studni we wsi Piaski wykazały, że wody są znacznie zanieczyszczone
związkami azotowymi, które klasyfikują te wody do III klasy czystości. Jest to spowodowane
przez nieoczyszczone ścieki bytowo-gospodarcze oraz nielegalne wylewiska ścieków i wysypiska odpadów.
2.5. Lasy
1. Według regionizacji opartej na kryteriach przyrodniczo-leśnych obszar gminy położony jest w
III Krainie Wielkopolsko-Pomorskiej, w 6 Dzielnicy Pojezierza Lubuskiego.
Typy siedliskowe lasu wykształcone w zależności od pochodzenia geologicznego, warunków
glebowych i wodnych na obszarach leśnych gminy przedstawia poniższe zestawienie.
Tab. nr 3. Typy siedliskowe lasu
Typ lasu
Bór suchy
Bór świeży
Bór wilgotny
Bór mieszany świeży
Bór mieszany wilgotny
Las mieszany świeży
Las mieszany wilgotny
Las świeży
Las wilgotny
Oles
Oles jesionowy
Razem grunty zalesione i nie zalesione
Grunty związane z gospodarką leśną
Ogółem lasy
Powierzchnia
Struktura
1222,91 ha
6054,89 ha
118,34 ha
1607,40 ha
147, 92 ha
305,70 ha
187,37 ha
49,31 ha
78,89 ha
29,58 ha
59,17 ha
9 861,38 ha
317,55 ha
10 178,93 ha
12,4 %
61,4 %
1,2 %
16,3 %
1,5 %
3,1 %
1,9 %
0,5 %
0,8 %
0,3 %
0,6 %
100,0 %
2. Zestawienie drzewostanów według gatunków panujących przedstawia się następująco:
- Sosna zwyczajna (Pinus silvestris)
- Modrzew europejski (Larix decidua)
- Świerk pospolity (Picea excelsa)
- Buk zwyczajny (Fagus silvatica)
- Dęby (Quercus robur, Quercus
sessilis, Quercus rubra)
- Jesion wyniosły (Fraxinus excelsior)
- Brzoza brodawkowata (Betula vevrucosa)
- Olsza czarna (Alnus glutinosa)
- Topola osika (Populus tremula)
- 9072,47 ha
- 9,86 ha
- 49,31 ha
- 2,80 ha
-138,06 ha
- 92,0 %
- 0,1 %
- 0,5 %
- ---- -- 1,4 %
- 29,58 ha
- 453,62 ha
- 98,61 ha
- 7,07 ha
- 0,3 %
- 4,6 %
- 1,0 %
- 0,1 %
Razem
Ogółem lasy
- 9861,38 ha
- 317,55 ha
JBPiP, 2000
- 100,0 %
- 10178,93 ha
11
3. Najliczniejszym i najważniejszym gospodarczo gatunkiem na terenie gminy jest sosna, która
zajmuje 92 % powierzchni leśnej. Jako gatunek główny występuje bez wyjątku na wszystkich
siedliskach na mniejszej lub większej powierzchni. Na siedliskach borowych tworzy przeważnie
drzewostany jednogatunkowe najczęściej bezpodszytowe, a na siedliskach żyźniejszych w
większości z dobrze rozwiniętą warstwą podszytów. Jakość techniczna tych drzewostanów jest
zróżnicowana. Zdecydowanie najsłabsze pod względem jakości technicznej są drzewostany na
typie siedliskowym boru suchego oraz na zniekształconych borach świeżych. Występujące tu
drzewostany charakteryzują się często słabym przyrostem masy, zbieżystością i sękatymi strzałami. Drzewostany o dobrej jakości technicznej zajmują siedliska żyźniejszych borów świeżych,
borów mieszanych świeżych, gdzie sosna tworzy drzewostany I-III bonitacji o gonnych i dobrze
oczyszczających się strzałach. Sosna tworzy jednowiekowe drzewostany lite na dużych powierzchniach. Na siedliskach żyźniejszych występuje często z udziałem innych gatunków, głównie brzozy, dęba oraz akcji. Uwzględniając warunki siedliskowe na omawianym terenie, sosna
nadal pozostanie głównym gatunkiem produkcyjnym. Drzewostany innych gatunków występują
na niewielkich powierzchniach. Iglaste (modrzew i świerk) 0,6 % powierzchni leśnej, liściaste
łącznie 7,4 %, z tego brzoza, dąb łącznie o dość znacznym znaczeniu gospodarczym.
4. Struktura wiekowa lasów wg powierzchni i zapasu przedstawienia się następująco:
3
- drzewostany poniżej 40-lat
- drzewostany 41-80-lat
- drzewostany powyżej 80-lat
- 4394,22 ha
- 3265,79 ha
- 2065,93 ha
- 390650 m
3
- 658050 m
3
- 419900 m
- razem powierzchnia zalesiona
- 9725,94 ha
- 1486600 m3
- pow. leśna nie zalesiona
- 135,44 ha
- pow. gruntów związanych
z gospodarką leśną
- 317,55 ha
Ogółem lasy
- 10 178,93 ha - 1 468 600 m
3
W strukturze wiekowej zdecydowanie przeważają drzewostany młode, poniżej 40-l – 45,2% powierzchni leśnej zalesionej. Drzewostany 41- do 80 – lat zajmują 21,2 % tej powierzchni.
Przeciętna zasobność drzewostanów w gminie Świdnica wynosi 151 m3/ha, przeciętny wiek 53lata, a przeciętny przyrost 2,85 m3/ha.
5. Podział powierzchni leśnej na kategorie ochronności ustalony został dla lasów skarbu Państwa pozostających w zarządzie Lasów Państwowych właściwymi Zarządzeniami MOSZNiL, i
tak:
a). Dla Nadleśnictwa Krzystkowice Zarządzeniem nr 153 z dnia 13 września 1996r.
b). Dla Nadleśnictwa Zielona Góra Zarządzeniem nr 191, z dnia 31.12.1997r.
c). Dla Nadleśnictwa Nowa Sól – obowiązują Kategorie ochronności ustalone w operacie według
stanu 01.01.1991r.; w lasach obrębu leśnego Niwiska na terenie Gminy Świdnica nie wyodrębniono lasów ochronnych.
Podział na kategorie ochronności przedstawia się następująco:
1. Lasy wodochronne – 10 ha, lasy położone wzdłuż kanału Młynówka Kosierska.
2. Lasy ochronne wokół Zielonej Góry – 5631 ha, lasy w odległości do 10 km od granic administracyjnych miast liczących ponad 50 tys. mieszkańców. Ochrona lasu w strefie wypoczynku ludności miasta Zielona Góra.
3. Lasy o podwójnej kategorii ochronności, łącznie – 696 ha, to:
- 318 ha, lasy wodochronne położone w strefie wypoczynku ludności miasta Zielona Góra,
12
JBPiP, 2000
- 24 ha, lasy wodochronne w strefie ujęć wody położone w strefie wypoczynku ludności
miasta Zielona Góra,
- 325 ha, lasy na stałych powierzchniach badawczych i doświadczalnych (GPW-glebowa
powierzchnia wzorcowa) położone w strefie wypoczynku ludności miasta Zielona Góra,
- 29 ha, lasy stanowiące ostoje zwierząt chronionych (bocian czarny) położone w strefie
wypoczynku ludności miasta Zielona Góra.
4. Lasy o potrójnej kategorii ochronności - 20 ha, lasy stanowiące ostoje zwierząt chronionych
(bocian czarny), będące jednocześnie lasami wodochronnymi, położonymi w strefie wypoczynku ludności miasta Zielona Góra (ww. kategorie ochronności dotyczą tylko obrębu leśnego Wilkanowo Nadleśnictwa Zielona Góra).
Na terenie pozostałych dwóch obrębów leśnych: Bogaczów i Niwiska lasów ochronnych nie wyodrębniono. Ogółem na terenie Gminy Świdnica występują lasy charakteryzujące się następującą strukturą:
Tab. nr 4. Struktura lasów
Struktura lasów
Lasy ochronne
Lasy gospodarcze
Ogółem
Powierzchnia w ha
6.347
3.514
318
10.179
Struktura
62,4%
34,5%
3,1%
100,0%
Lasy o powierzchni 156 ha położone na terenie obrębu leśnego Niwiska, Nadleśnictwa Nowa
Sól zaliczone zostały do I strefy uszkodzeń przemysłowych. Strefy tej nie zalicza się do lasów
ochronnych.
6. Na terenie lasów Gminy Świdnica realizowane są następujące formy ochrony przyrody (dot.
obrębu leśnego Wilkanowo):
- lasy o nadzwyczajnym bogactwie florystycznym i strukturalnym łącznie – 200ha,
- lasy na siedliskach wydmowych – łącznie na 10ha,
- lasy na siedliskach wilgotnych, terenach źródliskowych (patrz lasy wodochronne obrębu leśnego Wilkanowo),
- stanowiska zwierząt chronionych (gniazda bociana czarnego),
- stanowiska roślin chronionych (stanowiska widłaka spłaszczonego, widłaka goździstego, paproci i porostów nadrzewnych,
- użytki ekologiczne: „Dereniówka” nr rej. 19 (0,66 ha), „Dober” nr rej. 20 (0,92 ha),
- pomniki przyrody,
- kępy, grupy i pojedyncze stare drzewa chronione przed wyrębem oraz park w Buchałowie
występujące na terenie obszaru leśnego Wilkanowo w okolicy miejscowości: Świdnica, Wilkanowo, Słone, Buchałów, Letnica, Piaski.
Na terenach obrębów leśnych Bogaczów i Niwiska zlokalizowano tylko ekosystemy leśne na
siedliskach wilgotnych, podmokłych i wzdłuż cieków wodnych i tak:
- obręb Bogaczów, na powierzchni ok. 100 ha,
- obręb Niwiska, na powierzchni ok. 60 ha.
7. Lasy położone na obszarze Gminy Świdnica należy zaliczyć do silnie narażonych ze strony
czynników przyrody ożywionej i nieożywionej. Przewaga ubogich siedlisk zajmowanych przez
lasy, w przeważającej powierzchni jednogatunkowy skład drzewostanów sprawiają, że lasy te
znajdują się w sytuacji stałego zagrożenia stanu zdrowotnego. Szczególną rolę odgrywają tu
czynniki abiotyczne, takie jak huragany, które w okresach jesienno-zimowych często wyrządzają
szkody (1984,1985,1988). Dość duże rozproszenie tych szkód w terenie (witrołomy, wywroty)
powoduje duże trudności z porządkowaniem sanitarnym lasu. Inne czynniki abiotyczne to wahaJBPiP, 2000
13
nia poziomu wód gruntowych. Lata susz powodują przemieszczanie się wód gruntowych poza
zasięg korzeni drzew (1982,1992). Drzewa w obronie przed nadmierną transpiracją zrzucały
przedwcześnie część ulistnienia (np. brzoza część ulistnienia zrzuciła już w lipcu 1992 r., a sosna jesienią tego roku miała zaledwie 1 rocznik igliwia).
Do czynników biotycznych zaliczamy: gradacje szkodliwych owadów, grzyby pasożytnicze i
szkody powodowane przez zwierzynę. Charakter omawianych lasów sprzyja pojawom gradacyjnym najgroźniejszych szkodników liściożernych, m.in. brudnicy mniszki, której gradacja o niespotykanej sile przetoczyła się przez lasy zielonogórskie w latach 1981-1985. Zaszła wówczas
konieczność zwalczania ich środkami chemicznymi. Często występują również inne pierwotne
szkodniki owadzie takie jak: barczatka sosnówka, borecznik rudy. Osłabione drzewostany atakują szkodniki wtórne. Największe, wręcz gradacyjne nasilenie tej grupy szkodników miało miejsce
w latach 1982-1984 i 1992-1993. Grzyby pasożytnicze atakują materiał siewny, siewki i sadzonki, a także drzewostany powodując choroby liści, igieł lub korzeni (huba korzeniowa, opieńka
miodowa). Spośród łownych ssaków roślinożernych największe szkody w lesie wyrządzają jeleniowate. Szkody polegają głównie na zgryzaniu pędów młodych drzew przez sarny i jelenie, spałowaniu drzew przez jelenie, osmykiwaniu drzew w odnowieniach i zdeptywaniu upraw.
Czynniki antropogeniczne to przede wszystkim emisje przemysłowe, pożary lasów i wysypywanie odpadów. Emisje przemysłowe zakłócają funkcjonowanie ekosystemów leśnych poprzez
negatywny wpływ zanieczyszczeń pyłowych i gazowych takich jak SO , NOx i F. W lasach działanie emisji przemysłowych uwidacznia się poprzez większy stopień zamierania drzew, zmniejszenie naturalnej odporności drzewostanów, a także w zmniejszaniu przyrostu bieżącego drzewostanów. Dotyczy to tylko części lasów gminy: południowej części obrębu Wilkanowo, obrębu
Niwiska i lasów w pobliżu Zielonej Góry. Pożary lasów są najczęściej skutkami działalności
człowieka sprzecznej z przepisami przeciwpożarowymi. Straty w wyniku pożarów to nie tylko
ogromna strata materialna spalonych drzew na przyroście, ale największe kompletne zniszczenia całego biotopu przyrodniczego - jego odbudowa trwa przez wiele lat. Zaśmiecanie lasu wynika z masowego korzystania obszarów leśnych przez turystów i zbieraniu runa leśnego, a także
wywożeniem różnych nieczystości z obejść. To zjawisko jest szczególnie widoczne w lasach
wokół wsi i osiedli.
2.6. Rolnicza przestrzeń produkcyjna
1. Gmina Świdnica należy do rolniczego subregionu zielonogórskiego. Warunki tego subregionu
są słabe i pod względem rolniczym najmniej korzystne z całego województwa lubuskiego. Podobne warunki mają miejsce w gminach: Bobrowice, Kolsko, Nowa Sól i Kargowa. Tereny rolnicze gminy to zaledwie 31,5 % całej powierzchni gminy. Ukształtowanie terenu i wynikająca z
niego budowa geomorfologiczna ma znaczenie dla waloryzacji przestrzeni rolniczej gminy. Wał
Zielonogórski i Obniżenie Nowosolskie to tereny znacznie różniące się warunkami klimatycznymi
i hydrologicznymi, co ma znaczenie przy uprawach rolniczych. Dla porównania umieszczono
dane dla gminy Brody posiadającej jedne z najlepszych warunków rolniczych w województwie
lubuskim i wartości średnie z b. woj. zielonogórskiego.
14
JBPiP, 2000
Tab. nr 5. Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej
Wskaźnik bonitacji
Gmina
Jakości i
przydatności
rolniczej
Świdnica
35,2
Brody
45,9
B.woj. zielo42,6
nogórskie
Źródło: Prawdziwiec, Koźmiński,
Agroklimatu
Rzeźby terenu
Warunków
wodnych
10,8
11,8
4,3
4,4
2,4
3,0
Ogólny wskaźnik
jakości rolniczej
przestrzeni produkcyjnej
52,5
65,1
12,0
4,3
2,4
61,3
1972, Agroklimat województwa zielonogórskiego.
2. Według punktowej bonitacji agroklimatu w 15 punktowej skali gmina uzyskuje 10,2 punktu.
Nie należy jednak zapominać, że na terenie gminy znajdują się dwa różniące się od siebie obszary klimatyczne, a przedstawiona punktacja jest tylko wypadkową z nich. Ogólnie warunki
klimatyczne gminy należy ocenić jako dobre. Występują tu mniejsze amplitudy temperatur, krótsze i łagodniejsze zimy, a okres wegetacyjny rozpoczyna się wcześniej i trwa dłużej niż w centralnej i wschodniej Polsce. Taka sytuacja daje możliwości do uprawy gatunków ciepłolubnych
lub przemarzających w innych częściach Polski. Nie jest jednak możliwe znaczne rozwinięcie
produkcji rolnej gminy i jej eksport na rynki poza lokalne, ze względu na słabe warunki naturalne
dla polowej produkcji rolniczej.
Tab. nr 6. Długości trwania okresów rolniczych (dane dla stacji Zielona Góra)
Wyszczególnienie Temperatura
Początek
Koniec
Zima
śr. < 0º C
19.XII
3.III
Okres gospodarczy śr. ≥ 2,5º C
19.III
27.XI
Okres wegetacyjny śr. ≥ 5º C
31.III
9.XI
Lato
śr. ≥ 15º C
2.VI
5.IX
Źródło: Prawdziwiec, Koźmiński, 1972, Agroklimat województwa zielonogórskiego.
Liczba dni
75
254
224
96
Największe opady deszczu odnotowuje się w miesiącu lipcu, jednak opady te nie wystarczają na
pokrycie potrzeb roślin rolniczych. W miesiącu lipcu i sierpniu na terenie Pradoliny odnotowuje
się znaczy brak wody w uprawie ziemniaka. Średni niedobór wynosi –7 i do –6mm. Na Wale
Zielonogórskim w porównaniu z terenem pradolin pomimo większych opadów także występuje
brak wody w lipcu o ok. –6 do –7 mm. W sierpniu występuje nadmiar wody +2mm – co daje korzystne warunki wilgotnościowe dla uprawy późnych odmian ziemniaków. Od roku 1980 wzrosła
ilość lat z niedoborem wody. Wszystkie lata z większymi ponad średnią są w województwie latami urodzaju. Większe znaczenia dla rolnictwa mają dni posuchy (liczone w okresach ≥ 9 dni).
Najbardziej zagrożone są tereny obniżeń i pradolin gdzie częstotliwość występowania okresów
bezopadowych waha się średnio od 4,1 do 4,3 w miesiącach IV-IX, najmniej zagrożone są tereny Wału Zielonogórskiego gdzie średnio odnotowuje się 3,2-3,5 okresów posuchy od IV do IX.
Ocena warunków wodnych środowiska dla przydatności rolniczej (w skali 10-cio punktowej)
określa warunki gminy Świdnica na 4,7 punktu. Średnie warunki dla byłego województwa zielonogórskiego w skali punktowej wynoszą 4,8.
3. Budowa gleby charakteryzuje się wysoką zawartością piasku, co powoduje średnią i dużą
przepuszczalność gleb oraz mały kompleks sorpcyjny gleb. Konsekwencją takiego układu jest
uboga w związki mineralne gleba, będąca okresowo lub stale za sucha. Jednak gleby na bazie
piasku będące pod stałym źródłem zasilania naturalnego (np. tereny przy ciekach), nie będą
wskazywały niedoborów wody. Niekorzystne jest także nisko występujące lustro wody 10-30 m,
co przy średnich opadach rocznych ok. 600mm i małej retencji glebowej powoduje, że opad nie
JBPiP, 2000
15
pokrywa zapotrzebowania roślin w wodę. Konieczne jest więc nawadnianie pól, budowa odpowiedniego systemu melioracji i większej sztucznej retencji wody, która będzie następnie zasilać
przyległe do zbiornika tereny np. metodą podsiąku. Odmienne od reszty gminy są okolice wsi
Piaski, gdzie lustro wody znajduje się już na głębokości 2 m, a tereny upraw rolnych są okresowo zalewane. Teren ten potrzebuje innego traktowania, niż pozostała część gminy. Wskazuje to,
że gleby te są okresowo lub stale za suche.
Tab. nr 7 Warunki wodne gleb powierzchni użytkowych i ich ocena
Ocena warunków
Udział poszczególnych kategorii warunŚredni wskaźnik boni- wodnych
dla
ków wodnych gleb w pow. użytków roltacji
celów produkcji
Gmina
nych ( w ha)
rolnej
A
B
C
D
E
I*
II**
I i II
Świdnica
Średnio korzyst0
554
1462
2074
1057
5,3
4,0
4,7
ne
Brody
89
514
2856
2182
614
6,6
5,6
6,1
Korzystne
B.woj.
zielonoŚrednio korzyst5,6
4,0
4,8
górskie
ne
Objaśnienia:
Kategorie warunków wodnych:
A-Tereny z przewagą gleb o częstym i długotrwałym (ew. stałym) nadmiarze wody.
B-Tereny z przewagą gleb o okresowym nadmiarze wody.
C-Tereny z przewagą gleb o relatywnie optymalnej ilości wody.
D-Tereny z przewagą gleb o okresowym niedoborze wody.
E-Tereny z przewagą gleb o stałym niedoborze wody.
*-wskaźnik I obliczono na podstawie powierzchni poszczególnych kategorii warunków wodnych.
**- wskaźnik II obliczono na podstawie powierzchni gleb z niedoborem wód (D i E).
4. W gminie Świdnica przeważają gleby suche, jednak przy ciekach i kanałach wodnych oraz
okolicy wsi Piaski tereny są okresowo zalewane przez wiosenne roztopy. Tereny te wymagają
melioracji. Według danych uzyskanych w Urzędzie Gminy od 1990 r. nie przeprowadzono żadnych większych prac melioracyjnych. Obecnie prace melioracyjne przeprowadzają sami rolnicy
według własnych potrzeb i najczęściej ograniczają się do wykaszania rowów.
5. Wodociągi w gminie tylko fragmentarycznie pokrywają poszczególne miejscowości obejmując
najmłodsze części osad, najczęściej będące budownictwem mieszkaniowym. Spis rolny wykonany w 1996 roku przedstawia, że głównym źródłem zaopatrywania gospodarstw w wodę są
sieci wodociągowe i lokalne studnie głębinowe.
Tab. nr 8. Gospodarstwa rolne wg głównego źródła zaopatrzenia w wodę w gminie Świdnica
Rodzaj zaopatrzenia gospodarstwa w wodę.
Bez podłączenia
do gospodarstwa
Z połączeniem
Zagrodowy podłączony do studni
Głębinowej
Gospodarczej
Studnia własna lub wspólna bez instalacji wodociągowej
Dowożenie wody spoza gospodarstwa (z odl.0,5-1,9 km )
Źródło: Spis rolny 1996 rok.
Ogółem
w tym gospodars.
indywidualne
4
3
Wodociąg sieciowy
16
373
72
166
52
6
161
22
59
17
4
JBPiP, 2000
6. W zakresie gospodarki ściekowej skanalizowane są tylko najmłodsze części osad w gminie.
Są to przede wszystkim nowe osiedla mieszkaniowe, mające niewiele wspólnego z rolnictwem.
Brak kanalizacji i oczyszczalni ścieków w gminie jak i znaczny koszt wywozu i utylizacji ścieków
powoduje niekontrolowany wylew ścieków w lasach i na nieużytkach rolnych, a nawet na użytkowane tereny rolnicze. Podobnie jest z „dzikimi” wysypiskami śmieci. Powoduje to zanieczyszczenie gleb, wód powierzchniowych i głębinowych, a tym samym zatruwanie głównych źródeł
zaopatrzenia gminy w wodę jakimi są studnie podpowierzchniowe i głębinowe.
Tab. nr 9. Odprowadzanie ścieków z gospodarstw rolnych w gminie Świdnica
Odprowadzanie ścieków
Ogółem
Kanalizacja
bez oczyszczenia
Z oczyszczaniem
Do dołu gnilnego
Z oczyszczalnią własną lub wywóz do oczyszczalni
Bez oczyszczania lub bez wywozu do oczyszczalni
Bez szamba i bez podłączenia do instalacji
Brak kanalizacji
Źródło: Spis rolny z 1996 roku.
w tym gospodarstw. indywid.
-
-
46
22
497
206
27
103
4
34
7. Powierzchnia gminy wynosi 16.080 ha, z czego 31,5 % zajmują tereny użytków zielonych
(4488 ha), w tym grunty orne (3296 ha). Z ogólnej powierzchni gruntów ornych ponad 70%
(2307 ha) gleb należy do 6 i 7 kompleksu rolnego (kompleks żytni słaby i żytni bardzo słaby).
Podobnie słabe są użytki zielone przeznaczone na pastwiska i łąki kośne zaliczane do klasy 2z i
3z (użytki zielone średnie, użytki zielone słabe i bardzo słabe).
Tab. nr 10. Rodzaj użytkowania powierzchni gruntów gminy Świdnica
Lp. Rodzaj użytku
1
Grunty orne
2
Sady
3
Łąki
4
Pastwiska
5
Lasy i grunty leśne
6
Pozostałe grunty
Razem:
Źródło: Urząd Gminy Świdnica
Powierzchnia (ha)
Udział (%)
3296
81
1162
459
9887
1195
16080
20,50
0,50
7,23
2,85
61,49
7,43
100
8. Wskaźnik jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej dla gminy to Świdnica wynosi 51,9 punktu. Dla porównania wskaźnik dla gminy Nowe Miasteczko wynosi 77,6 pkt. Jest to najwyższa
wartość, natomiast najniższa wartość to 47,0 dla Zielonej Góry. Świdnica zajmuje 8 pozycję od
końca w rankingu wszystkich gmin. Wskaźnik waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej w
skali byłych województw wynosi 61,3 dla porównania dla kraju – 66,6. Tak więc całe b. województwo zielonogórskie znajduje się poniżej średniej krajowej. Wskaźnik waloryzacji dla gminy
wynosi 52,5. Ogólnie warunki glebowe w gminie są słabe, co przedstawia i potwierdza poniższa
tabela.
JBPiP, 2000
17
Tab. nr 11. Ocena jakości i przydatności rolniczej gleb w gminie Świdnica
Ocena gleb w punktach
Gmina
Wskaźnik syntetyczny jakości
Użytki zieloUżytki zieloUżytki zieloGrunty orne
Grunty orne
Grunty orne
ne
ne
ne
32,1
37,3
34,5
39,6
33,2
38,4
52,9
33,2
52,6
39,1
52,7
36,2
Bonitacja
Przydatność rolnicza
Świdnica
Brody
Byłe woj. zie42,7
40,3
43,6
41,3
lonogórskie
43,2
40,8
9. W gminie dominują gleby kwaśne i bardzo kwaśne, co daje łącznie ponad 80% powierzchni
gleb. Udział gleb bardzo kwaśnych i kwaśnych do gleb bardzo kwaśnych wynosi 86,3/40,7, natomiast średnia dla byłego województwa zielonogórskiego wynosi 75,0/35,1. Ok. 70% gleb wymaga systematycznego nawożenia magnezem. Gleby są mało zasobne w fosfor, a największe
niedobory pierwiastków dotyczą molibdenu, miedzi i boru. W byłym województwie zielonogórskim zużycie nawozów jest ok. 30 % niższe niż w województwie leszczyńskim lub poznańskim.
Gleby w gminie są przepuszczalne dlatego nawozy są wypłukiwane do wód gruntowych lub cieków wodnych.
10. Wśród gruntów ornych dominują gleby kompleksu 6, przy dużym udziale kompleksu 7, 5 i
przy znacznie mniejszym udziale kompleksu 4 oraz kompleksu 2 i 9. (dane z ogólnej charakterystyki gleb dla rolniczego subregionu Zielonogórskiego).
Tab. nr 12. Kompleksy i profile glebowe gruntów ornych w gminie Świdnica
Kompleks
Kompleks 7
żytni bardzo słaby
Kompleks 6
żytni słaby
Kompleks 5
żytni dobry
Kompleks 4
Żytni bardzo dobry
Kompleks 2
pszenny dobry
Kompleks 9
zbożowo –pastewny słaby
Utworzony przez gleby
tworzą najsłabsze gleby piaskowe
przeważają gleby brunatne wyługowane lub czarne ziemie wykształcone z
piasków słabogliniastych.
to średnie mady na piasku lub gleby brunatne wyługowane, wykształcone z
piasków gliniastych lekkich podścielone średnio głęboko gliną.
to w większości gleby brunatne wyługowane wytworzone z utworów pyłowych lub mady średnie podścielone piaskiem.
to gleby wykształcone z glin całkowitych lub płytko spiaszczonych.
z piasków murszastych.
Gleby najsłabszych kompleksów żytnich (6 i 7) oraz zbożowo-pastewnego słabego obejmują w
gminie Świdnica ponad 70%, czyli 3544 ha powierzchni gruntów ornych. Użytki rolne klasy VI to
1443 ha, co w procentach użytków rolnych daje 28,5%. Na terenie gminy znajdują się kompleksy użytków zielonych: 2z –użytki zielone średnie i 3z użytki zielone słabe i bardzo słabe.
2.7. Tereny i obiekty chronione
1. W gminie Świdnica ochroną prawną objęte są obszary chronionego krajobrazu, stanowiące
jedną z form szerokoprzestrzennej ochrony przyrody i krajobrazu, wprowadzoną rozporządzeniem nr 6 Wojewody Zielonogórskiego z dnia 10 lipca 1996 r. (Dz. Urz. Woj. Ziel. Nr 12, poz.
117). Łączna powierzchnia tych obszarów na terenie gminy wynosi 4700 ha. Ochroną objęto
najcenniejsze pod względem krajobrazowym i przyrodniczym tereny gminy. Ochroną objęto te18
JBPiP, 2000
reny leśne Wału Zielonogórskiego, położone na północny wschód od Świdnicy oraz na południe
od Grabowca. Tą formą ochrony objęto również tereny leśne, łąkowe i polne położone w Pradolinie Głogowsko-Baruckiej, między wsiami Piaski oraz Świdnica, Letnica i Koźla. Między terenami chronionymi wyznaczono korytarze ekologiczne, tak aby obszary chronionego krajobrazu
stanowiły wzajemnie powiązaną sieć. Do najciekawszych przyrodniczo obszarów należy teren
położony między wsiami Świdnica – Koźla – Piaski. Jest to teren porośnięty roślinnością trawiastą, krzewami i szpalerami drzew. Przepływają tu: rzeka Śląska Ochla oraz jej dopływ Jarosz,
nad którymi doskonałe warunki egzystencji znajdują liczne gatunki płazów (żaby, traszki) oraz
zaskroniec zwyczajny. Na obszarach łąkowo – leśnych w okolicach wsi Piaski, stosunkowo liczną populację tworzy jaszczurka żyworodna, a także spotykany jest wąż gniewosz plamisty. Na
tym obszarze gniazdują również cenne gatunki ptaków np. kulik wielki, kania rdzawa, żurawie.
Obszar ten wymaga szczegółowych badań przyrodniczych. Dużym zagrożeniem dla tych terenów jest wypalanie łąk i nieużytków oraz zabijanie licznych zwierząt na szosie Zielona Góra –
Nowogród Bobrzański.
2. Na obszarach chronionego krajobrazu zabrania się zanieczyszczania środowiska (gleby, wody, powietrza), niszczenia roślin i zwierząt oraz przekształcania naturalnej rzeźby terenu. W załączniku do rozporządzenia ustalono niżej wymienione zasady zagospodarowania obszarów
chronionego krajobrazu:
1. zabrania się lokalizowania wysypisk i wylewisk ścieków;
2. nakazuje się ograniczenie wydobywania surowców mineralnych do niezbędnego minimum,
zapewniając jednocześnie ochronę walorów krajobrazowych oraz ochronę przed szkodliwymi uciążliwościami dla środowiska przyrodniczego;
3. nowobudowane linie komunikacyjne muszą być wyposażone w przejścia i przepusty dla
zwierząt;
4. inwestycje melioracyjne, które mogą negatywnie wpływać na stan środowiska przyrodniczego należy uzgadniać z wojewodą;
5. ograniczyć do niezbędnego minimum wycinanie drzew i krzewów z zadrzewień rosnących
wzdłuż linii brzegowej rzek i jezior;
6. nie projektować rozbudowy obiektów budowlanych mogących pogorszyć stan środowiska;
7. nie projektować obiektów budowlanych nad jeziorami i rzekami, naruszających walory krajobrazowe środowiska lub uniemożliwiające ludziom oraz dziko żyjącym zwierzętom dostęp
do wód, zachować możliwość przejścia i przejazdu wzdłuż wód;
8. napowietrzne linie kablowe oraz linie komunikacyjne i inne urządzenia liniowe wykonywać w
sposób zapewniający zachowanie walorów krajobrazowych oraz ochronę przed szkodliwymi
uciążliwościami dla środowiska przyrodniczego;
9. obiekty turystyczne lokalizować na terenie istniejącego zainwestowania.
3. Na terenie gminy poza ww. obszarami chronionego krajobrazu ochroną objęte są niżej wymienione użytki ekologiczne:
Użytek ekologiczny „Dereniówka” –pow. 0,66 ha. Położenie: leśnictwo Buchałów, oddz. 872 l
Opis walorów przyrodniczych: pozostałość po dawnej leśniczówce, teren porośnięty: daglezją,
świerkiem, cisem, dereniem, czeremchą, robinią, modrzewiem, jesionem, jabłonią. Na obrzeżu –
6 szt. Daglezji pomnikowej. Nr rej. Woj. ziel. 19. Właściciel: Nadleśnictwo Zielona Góra.
Użytek ekologiczny „Dober” – pow. 0,92 ha. Położenie: leśnictwo Drzonów 812 k. Opis walorów
przyrodniczych: porośnięta krzewami i starymi drzewami owocowymi pozostałość po ogrodzie
należącym do dawnej osady leśnej, na jej terenie mały staw (latem wysychający). Nr rej. Woj.
ziel. 20. Właściciel: Nadleśnictwo Zielona Góra.
4. W gminie występuje 66 pomników przyrody, z których większość znajduje się w lasach oraz w
parkach. Wykaz pomników przyrody przedstawia poniższe zestawienie.
JBPiP, 2000
19
Tab. nr 13. Wykaz pomników przyrody na terenie gminy Świdnica
Lp obiekt
1
Daglezja
położenie
park w Świdnicy, w pobliżu szkoły
2
Dąb czerwony
park w Buchałowie, na wysokości
wjazdu do leśniczówki
3
Dąb
szypułkowy; ok. 2 km na wschód od wsi Lipna,
ilość: 6 okazów;
droga na szkółkę leśną i 400 m. za
szkółką, przed budynkiem w lewo,
przy byłym stawie
Dąb czerwony
park w Buchałowie na wysokości obwód: 365 cm; wysokość: ok. 22 m; wiek: ok. 200 lat; właścileśniczówki
ciel terenu: Nadleśnictwo Zielona Góra, nr rej. 730, zarz. Woj.
Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: dobry.
Dąb szypułkowy
park w Buchałowie, 100 m od posesji obwód: 595 cm; wysokość: 25 m; wiek: ok. 300 lat; właściciel
nr 43
terenu: Nadleśnictwo Zielona Góra, nr rej. woj. 731, zarz. Woj.
Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: średni – listwa mrozowa, suche
konary; szczególne cechy: rozłożysta korona.
Dąb szypułkowy
park w Buchałowie
obwód: 375 cm; wysokość: 25 cm; wiek: ok. 200 lat; właściciel
Dąb szypułkowy
park w Buchałowie
obwód: 406 cm; wysokość: 25 m; wiek: ok. 200 lat; właściciel
Dąb szypułkowy
park w Buchałowie
obwód: 315 cm; wysokość: ok. 25 m; wiek: ok. 200 lat; właściciel terenu: Nadleśnictwo Zielona Góra, nr rej. woj. ziel. 734,
zarz. Woj. Ziel. 105/86; stan zdrowotny: dobry.
Cis pospolity; ilość: 3 park w Buchałowie
obwód: 85, 80, 90 cm; przy ziemi ok. 200 cm; wysokość: ok. 17
zrośnięte korzeniami
m; wiek: ok. 150 lat; właściciel terenu: Nadleśnictwo Zielona
okazy
Góra, nr rej. woj. ziel. 735, zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; stan
zdrowotny: dobry.
Platan
klonolistny; park w Buchałowie
obwód: 425, 400 cm; wysokość: 22 m; wiek: ok. 200 lat; właściilość: 2 okazy
ciel terenu: Nadleśnictwo Zielona Góra, nr rej. woj. ziel. 736,
zarz. Woj. Ziel. 105/86; stan zdrowotny: dobry
Klon pospolity
wieś Buchałów, wylotowa piaszczysta obwód: 346 cm; wysokość: ok. 25 m; wiek: ok. 200 lat; właścidroga na Lipno, przy ostatnim budyn- ciel terenu: Nadleśnictwo Zielona Góra, nr rej. woj. ziel. 737,
ku
zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: zły – spróchniały
pień; szczególne cechy: rozłożysta korona
Dąb szypułkowy
Buchałów, przy wylotowej drodze na obwód: 426 cm; wysokość: 25 m; wiek: ok. 250 lat; właściciel
Drzonów, na łące po lewej stronie terenu: Stanisław Błudnicki, Buchałów 7, nr rej. woj. ziel. 738,
drogi, 50 m od posesji nr 45
zarz. Woj. Ziel. nr 105/86 (Dz. Urz. Nr 11, poz. 296); stan zdrowotny: zły – zmurszały do wys. 5 m, na szer. 15 cm, listwa po
piorunie.
Dąb szypułkowy
Buchałów, na łące przy drodze do obwód: 356 cm; wysokość: ok. 25m; wiek: 250 lat; właściciel
Drzonowa – obok pomnika nr 738
terenu: Stanisław Błudnicki, Buchałów 7, nr rej. woj. ziel. 739,
zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: dobry
Dąb szypułkowy
Buchałów, na łące przy drodze do obwód: 460 cm; wysokość: 25 m; wiek: ok. 250 lat; właściciel
Drzonowa
terenu: Stanisław Błudnicki, Buchałów 7, nr rej. woj. ziel. 740,
zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: dobry
Lipa drobnolistna
Buchałów, przy skrzyżowaniu do wsi obwód: 400 cm; wysokość: ok. 25 m; wiek: ok. 250 lat; właściLipno
ciel terenu: Stanisław Błudnicki, Buchałów 7, nr rej. woj. ziel.
741, zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: dobry; szczególne cechy: pień guzowaty
Lipa drobnolistna
park w Drzonowie przy Muzeum obwód: 420 cm; wysokość: ok. 25 m; wiek: ok. 250 lat; właściWojskowym
ciel terenu: Lubuskie Muzeum Wojskowe w Drzonowie, nr rej.
woj. ziel. 742, zarz. Woj. Ziel. 105/86; stan zdrowotny: dobry
Lipa drobnolistna
park w Drzonowie przy Muzeum obwód: 345 cm; wysokość: 20 m; wiek: ok. 200 lat; właściciel
Wojskowym
terenu: Lubuskie Muzeum Wojskowe w Drzonowie, nr rej. woj.
ziel. 743, zarz. Woj. Ziel. 105/86; stan zdrowotny: dobry
Lipa drobnolistna
Drzonów, park przy Muzeum
obwód: 325 i 262 cm; wysokość: ok. 25 m; wiek: ok. 200 lat;
właściciel terenu: Lubuskie Muzeum Wojskowe w Drzonowie,
nr rej. woj. ziel. 744, zarz. Woj. Ziel. 105/86; stan zdrowotny:
dobry
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
20
Charakterystyka obiektu
obwód: 335 cm; wysokość: 2,5 m; wiek: ok. 200 lat; stan zdrowotny dobry
terenu: Nadleśnictwo Zielona Góra; nr rej. 729-zarz. woj.
105/86; stan zdrowotny: dobry; szczególne cechy: rozłożysta
korona
obwody: 238 cm, 300 cm, 302 cm, 335 cm, 350 cm, 380 cm;
wysokość: ok. 20 m; wiek: 250 lat; właściciel terenu: Nadleśnictwo Zielona Góra, nr rej. 486, zarz. nr 4/82
JBPiP, 2000
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
Lipa
drobnolistna; Drzonów, park przy Muzeum
ilość: 3 okazy
obwód: 300, 180, 180 cm; wysokość: ok. 22 m; wiek: ok. 200
lat; właściciel terenu: Lubuskie Muzeum Wojskowe w Drzonowie, nr rej. woj. ziel. 745, zarz. Woj. Ziel. 105/86; stan zdrowotny: dobry
Lipa
drobnolistna; park w Drzonowie
obwód: 485, 355, 345 cm; wysokość: ok. 22 m; wiek: ok. 200
ilość: 3 okazy
lat; właściciel terenu: Lubuskie Muzeum Wojskowe w Drzonowie, nr rej. woj. ziel. 746, zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: dobry
Lipa drobnolistna
park w Drzonowie
obwód: 235 cm; wysokość: ok. 22 m; wiek: ok. 150 lat; właściciel terenu: Lubuskie Muzeum Wojskowe w Drzonowie, nr rej.
woj. ziel. 747, zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: dobry
Klon pospolity
park w Drzonowie
obwód: 275 cm; wysokość: ok. 22 m; właściciel terenu: Lubuskie Muzeum Wojskowe w Drzonowie, nr rej. woj. ziel. 748,
zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: dobry; szczególne
cechy: rozłożysta korona
Klon pospolity
park w Drzonowie
cechy: 2 konary
Klon pospolity; ilość: park w Drzonowie
obwód: 236, 254, 275 cm; wysokość: 22 m; właściciel terenu:
3 okazy
Lubuskie Muzeum Wojskowe w Drzonowie, nr rej. woj. ziel.
750, zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: dobry; szczególne cechy: korony rozłożyste
Klon pospolity
park w Drzonowie
obwód: 306 cm; wysokość: 20 m; właściciel terenu: Lubuskie
Muzeum Wojskowe w Drzonowie, nr rej. woj. ziel. 751, zarz.
Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: dobry; szczególne cechy:
korona rozłożysta
Klon pospolity
park w Drzonowie
obwód: 236 cm; wysokość: ok. 25 m; wiek: ok. 150 lat; właściciel terenu: Lubuskie Muzeum Wojskowe w Drzonowie, nr rej.
woj. ziel. 752, zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: dobry;
szczególne cechy: pochylony pień
Dąb szypułkowy
park w Drzonowie
pochylony
Dąb szypułkowy
park w Drzonowie
strzelista korona
Jesion wyniosły
park w Drzonowie
strzelista korona
Jesion wyniosły
park w Drzonowie
obwód: 256 cm; wysokość: ok. 26 m;
Właściciel terenu: Lubuskie Muzeum Wojskowe w Drzonowie,
nr rej. woj. ziel. 756, zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny:
dobry; szczególne cechy: strzelista korona
Grab pospolity
park w Drzonowie
terenu: Lubuskie Muzeum Wojskowe w Drzonowie, nr rej. woj.
ziel. 757, zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: dobry
Grab pospolity
park w Drzonowie
cechy: 2 konary
Sosna wejmutka
park w Drzonowie
obwód: 236 cm; wysokość: ok. 25 m;
Właściciel terenu: Lubuskie Muzeum Wojskowe w Drzonowie,
nr rej. woj. ziel. 759, zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny:
dobry; szczególne cechy: „miotła” na szczycie
Buk pospolity
park w Drzonowie
rozłożysta korona
Klon pospolity
leśnictwo Drzonów, dawny oddział obwód: 264 cm; wysokość: 26 m; wiek: ok. 100 lat; właściciel
812 j
terenu: Nadleśnictwo Zielona Góra, nr rej. woj. ziel. 762, zarz.
Woj. Ziel. nr 105/86; szczególne cechy: rozłożysta korona
Klon pospolity
812 j
rozłożysta korona
JBPiP, 2000
21
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
22
Topola czarna
812 j
rozłożysta korona
Brzoza brodawkowa- leśnictwo Drzonów, oddział 812 j
ta
Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: dobry
Klon pospolity
skraj boiska Szkoły Podstawowej w obwód: 248 cm; wysokość: 26 m; właściciel terenu: Szkoła
Drzonowie
Podstawowa w Drzonowie, nr rej. woj. ziel. 766, zarz. Woj. Ziel.
nr 105/86; stan zdrowotny: dobry; szczególne cechy: 2 konary
Dąb szypułkowy
skraj boiska Szkoły Podstawowej w obwód: 381 cm; wysokość: 28 m; właściciel terenu: Szkoła
Drzonowie
Podstawowa w Drzonowie, nr rej. woj. ziel. 766, zarz. Woj. Ziel.
nr 105/86; stan zdrowotny: dobry; szczególne cechy: zbieżysta
korona
Dąb szypułkowy
Drzonów, przy kościele
obwód: 342 cm; wysokość: 26 m; właściciel terenu: Parafia
Rzymsko-Katolicka w Leśniowie Wielkim, nr rej. woj. ziel. 768,
zarz. Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: zły – konieczna
konserwacja; szczególne cechy: rozłożysta korona
Dąb szypułkowy
leśnictwo Radomia, oddz. 805 f, od obwód: 328 cm; wysokość: 22 m; wiek: ok. 150 lat; właściciel
strony południowej, koło łąki
Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: średni – usychają konary;
szczególne cechy: rozłożysta korona
Dąb szypułkowy
leśnictwo Radomia, oddział 805 f, od obwód: 428 cm; wysokość: 26 m; wiek: ok. 150 lat; właściciel
strony południowej, koło łąki
Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: średni – usychają konary;
szczególne cechy: rozłożysta korona
Dąb szypułkowy
leśnictwo Radomia, oddział 805 k,w obwód: 382 cm; wysokość: 26 m; właściciel terenu: Nadleśnicrzędzie na skraju łąki
two Zielona Góra, nr rej. woj. ziel. 771, zarz. Woj. Ziel. nr
105/86; stan zdrowotny: dobry; szczególne cechy: rozłożysta
korona
Dąb szypułkowy
leśnictwo Radomia, dawny oddział obwód: 426 cm; wysokość: 25 m; wiek: ok. 150 lat; właściciel
805 k,w rzędzie na skraju łąki
rozłożysta korona
Dąb szypułkowy
805 k, w rzędzie na skraju łąki
rozłożysta korona
Dąb szypułkowy
805 k, w rzędzie na brzegu łąki
Woj. Ziel. nr 105/86; stan zdrowotny: średni – część konarów
usycha, listwa po piorunie; szczególne cechy: rozłożysta korona o średnicy ok. 30 m
Dąb szypułkowy
Świdnica, działka nr 104/2, po drugiej obwód: 604cm; wysokość: 25 m; wiek: ok. 300 lat; właściciel
stronie szosy krajowej, na wysokości terenu: Michał Sinkowski, nr rej. woj. ziel. 832 zarz. Woj. Ziel.
parku zabytkowego, polna droga do nr 76/88 (Dz. Urz. Woj. Ziel. nr 13, poz. 199); stan zdrowotny:
skraju lasu
dobry; szczególne cechy: korona o średnicy ok. 15 m
Dąb szypułkowy
Świdnica, działka nr 315, przy drodze obwód: 364 cm; wysokość: 18 m; wiek: ok. 200 lat; właściciel
asfaltowej na Piaski
terenu: Urząd Gminy Świdnica, nr rej. woj. ziel. 833, zarz. Woj.
Ziel. nr 76/88; stan zdrowotny: dość dobry, ubytki kory
Dąb szypułkowy
Letnica, działka leśna nr 531/1, ok. obwód: 446 cm; wysokość: 26 m; właściciel terenu: AW. R. S.
100 m od Szkoły Podstawowej w P. Zielona Góra (dawny Z. R. Letnica), nr rej. woj. ziel. 873,
Letnicy, za działką pałacową
zarz. Woj. Ziel. nr 6 z dnia 20-XII-1990 r. (Dz. Urz. Nr 14, poz.
261); stan zdrowotny: dobry; szczególne cechy: korona 15 m
szerokości
Dąb szypułkowy
Letnica, działka leśna nr 531/1, ok. obwód: 524 cm; wysokość: 26 m; właściciel terenu: AW. R. S.
100 m od Szkoły Podstawowej w P. Zielona Góra (dawny Z. R. Letnica), nr rej. woj. ziel. 874,
Letnicy
zarz. Woj. Ziel. nr 6 z dnia 20-XII-1990 r.; stan zdrowotny:
dobry; szczególne cechy: korona 15 m szerokości
Kasztan jadalny
Buchałów, przy drodze asfaltowej obwód: 320 cm; wysokość: 30 m; właściciel terenu: NadleśnicBuchałów – Drzonów, ok. 20 m od two Zielona Góra, nr rej. woj. ziel. 940, zarz. Woj. Ziel. nr 2/95;
skrzyżowania z drogą granitową
Daglezja
zielona; leśnictwo Buchałów, oddział 872 l, obwód: 290, 250, 250, 260, 230, 245 cm; właściciel terenu:
ilość: grupa 6 drzew
wzdłuż drogi leśnej
Nadleśnictwo Zielona Góra, nr rej. woj. ziel. 941, zarz. Woj.
Ziel. nr 2/95
Tulipanowiec amery- leśnictwo Buchałów, oddział 874 h
obwód: 64 cm; wysokość: 15 m; właściciel terenu: Nadleśnickański
two Zielona Góra, nr rej. woj. ziel. 942, zarz. Woj. Ziel. nr 2/95
Dąb szypułkowy
Buchałów, w pobliżu wieży kościelnej, obwód: 460 cm; wysokość: 25 m; właściciel terenu: Gmina
przy drodze asfaltowej Słone - Letni- Świdnica, nr rej. woj. ziel. 943, zarz. Woj. Ziel. nr 2/95
ca
JBPiP, 2000
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
leśnictwo Buchałów, oddział 845 w, obwód: 425 cm; wysokość: 25 m; właściciel terenu: Nadleśnicprzy skrzyżowaniu drogi Buchałów – two Zielona Góra, nr rej. woj. ziel. 939, zarz. Woj. Ziel. nr 3/95
Drzonów z drogą utwardzoną
(Dz. Urz. Nr 2, poz. 3); szczególne cechy: nieregularna korona,
bardziej rozgałęziona od północy, pień z usuniętym jednym z
dwóch głównych konarów
Dąb szypułkowy
leśnictwo Radomia, oddział 729 s
obwód: 395 cm; wysokość: 28 m; właściciel terenu: Nadleśnictwo Zielona Góra, nr rej. woj. ziel. 944, zarz. Woj. Ziel. nr 7/95
Dąb szypułkowy
Letnica, działka nr 531/11 – park we obwód: 408 cm; wysokość: 28 m; wiek: ok. 180 lat; właściciel
wsi Letnica
terenu: A. W. R. S. P. Oddział w Gorzowie, filia w Zielonej
Górze, nr rej. woj. ziel. 966, zarz. Woj. Ziel. nr 7/95
Dąb szypułkowy
Letnica, działka nr 531/11 – park we obwód: 505 cm; wysokość: 30 m; wiek: ok. 180 lat; właściciel
wsi Letnica
terenu: A. W. R. S. P. Oddział w Gorzowie, filia w Zielonej
Górze, nr rej. woj. ziel. 967, zarz. Woj. Ziel. nr 7/95
Dąb szypułkowy
leśnictwo Wilkanowo, oddział 868 g, obwód: 455 cm; wysokość: 22 m; wiek: ok. 150 lat; właściciel
przy szosie Wilkanowo – Świdnica, terenu: A. W. R. S. P. Oddział w Gorzowie, filia w Zielonej
200 m od parkingu leśnego, przy Górze, nr rej. woj. ziel. 968, zarz. Woj. Ziel. nr 7/95
drodze na granicy z oddz. 868 h
Źródlisko potoku pn. Nadleśnictwo Zielona Góra; leśnictwo ze stanowiskiem paproci, porostów i roślinności wodnej, o pow.
„Ruczaj”
Wilkanowo – oddział 855
4,38 ha – całość pododdział 855 d. Drzewostan – 4 brz – 74
lata; 40 l – 74 lata; 2 Db – 89 lat, TSL – LMw. d. właściciel:
Nadleśnictwo Zielona Góra, nr rej. woj. ziel. 986, rozp. Woj.
Ziel. nr 5/96 (z 24.04.96 r).
Źródlisko potoku
Nadleśnictwo Zielona Góra; oddział źródlisko potoku wraz z roślinnością wodną o pow. 0,5 ha.
870 h, leśnictwo Wilkanowo (sw właściciel: Nadleśnictwo Zielona Góra, nr rej. woj. ziel. 987,
część oddz. 870 h – przy granicy z rozp. Woj. Ziel. nr 5/96
oddz. 870 j i 870 p.).
Źródlisko potoku
Nadleśnictwo Zielona Góra, leśnictwo stanowisko bluszczu pospolitego i konwalii majowej o pow.
Wilkanowo, oddział 870 p.(cały)
1,68 ha. Drzewostan – 3 Db – 79 lat, 20 l – 79 lat, 2 Brz. – 79
lat, 3 Db – 120 lat. TSL – Lśw. Położenie. Właściciel: Nadleśnictwo Zielona Góra, nr rej. woj. ziel. 988, rozp. Woj. Ziel. nr
5/96
„Widłaki”
Nadleśnictwo Zielona Góra; leśnictwo stanowisko widłaka spłaszczonego o pow. 0,01 ha. Drzewostan
Wilkanowo
So – 94 lata, STL – Bśw., oddział 770 c (północna część oddziału 770 c, przy drodze przecinającej pododdział). Nr rej. woj.
ziel. 989, rozp. Woj. Ziel. 5/96
„Źródlana dąbrowa”
leśnictwo Buchałów
źródliska potoków – pow. 22,0 ha. położenie: leśnictwo Buchałów – oddziały: 872 j, 873 c, 874 nf, 874 c, 882 d,h, 882 k, 883
l. Właściciel: Nadleśnictwo Zielona Góra, nr rej. woj. ziel. 992,
rozp. Woj. Ziel. 5/96
Dąb szypułkowy
leśnictwo Świdnica, oddział 977 m
obwód: 510 cm; właściciel terenu: nr rej. woj. ziel. 1046, rozp.
Woj. Ziel. nr 15/98 ( z dnia 11.12.1998)
Dąb szypułkowy
5. Na terenie gminy na szczególną uwagę zasługują występujące licznie zabytkowe parki, których charakterystykę przedstawiono poniżej.
Drzonów
Powierzchnia parku wynosi ok. 3 ha, działka 346 i 345/4. Właściciel: Lubuskie Muzeum Wojskowe w Drzonowie. Park założony na początku XIX wieku. Położony jest na północ od pałacu. Na
terenie parku z nielicznym starodrzewiem, znajduje się staw. W parku jest 25 drzew uznanych
za pomniki przyrody, w tym: 12 lip drobnolistnych, 5 klonów pospolitych, po dwa dęby szypułkowe, jesiony wyniosłe i graby pospolite oraz po 1 okazie buka pospolitego i sosny wejmutki.
Większość z nich ma zbyt małe wymiary na pomniki przyrody. Brak jest tabliczek na drzewach
uznanych za pomniki. Park jest utrzymany w dobrym stanie. Należy wyjaśnić, że pomników jest
19 (16-34), ale niektóre obejmują 2-3 drzewa.
Letnica
Powierzchnia – 3,55 ha. Właścicielem jest Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa, oddział w
Gorzowie, filia w Zielonej Górze (dawny Zakład Rolny). Park, o charakterze krajobrazowym,
zajmuje działkę 531/6, w pobliżu dworu, tzw. „nowy zamek”. W obecnym stanie zaniedbany.
Świdnica I
Park o powierzchni 1,07 ha, na działce 287/2. Właścicielem parku jest Urząd Gminy Świdnica, a
część jest w rękach prywatnych. Dokumentację parku wykonano w 1980 r. Park położony jest na
południe i wschód od dworu. W XVIII w. był to ogród renesansowy o regularnym kształcie. W
XIX w. przebudowany na park krajobrazowy. W obecnym stanie zaniedbany.
JBPiP, 2000
23
Świdnica II
Park o powierzchni 3,61 ha zajmuje działkę nr 85. Właścicielem parku jest Urząd Gminy Świdnica. Dawniej był to ogród renesansowy lub barokowy. W XIX wieku założono park krajobrazowy z
polanami, klombami, dróżkami i grupami drzew. Wymagane są prace przy ograniczaniu podszytu i prace porządkowe.
Buchałów
Park o powierzchni 2,32 ha na działce nr 84. Drzewostan o charakterze parkowym. Występują tu
liczne pomniki przyrody (8 pomników: nr 2 oraz 4-10). Przeważnie są to dęby szypułkowe.
Wskazane są prace przy ograniczeniu podszytu, dla zachowania charakteru parkowego. Właścicielem terenu jest Nadleśnictwo Zielona Góra.
3. UWARUNKOWANIA ZWIĄZANE Z OCHRONĄ ŚRODOWISKA KULTUROWEGO
3.1. Rys historyczny regionu oraz osadnictwa
1. Historia terenów należących do gminy Świdnica pokrywa się z historią Zielonej Góry. Rozwój
osadnictwa na tym terenie nastąpił w XIII wieku, osiągając największe nasilenie w XIV w. W tym
czasie teren gminy należał do Księstwa Głogowskiego rządzonego przez Piastów Śląskich.
Rozwój osad nastąpił za rządów Henryka Brodatego i był kontynuowany przez jego następców.
Większość osad średniowiecznych powstała na wykarczowanych polanach leśnych. Wiele nazw
pochodzi od typów i gatunków drzew np.: Drzonów, Grabowiec, Letnica, Buchałów. W okresie
1201-1450 powstają osady:
1. Słone – łańcuchówka, wymieniona po raz pierwszy w 1245 r. jako Zlani, a w 1305 r. jako
Słone;
2. Świdnica – osada wymieniona po raz pierwszy w źródłach pisanych w 1305 i 1376 r. jako
Villa Szwydnicz. Nazwa jej wywodzi się od słowa „świetlisty” czyli polany śródleśnej;
3. Wilkanowo – wzmiankowana po raz pierwszy w 1305 r. jako Witchenow;
4. Radomia – wielodrożnica, wymieniona po raz pierwszy w 1305 r. jako Radoma;
5. Letnica – owalnica, wymieniona w 1305 r. jako Lethnicza. Nazwa jej pochodzi od leszczyny.
6. Piaski – łańcuchówka, wymieniona w 1305 r. jako Chychi.
7. Grabowiec – owalnica, wymieniona w 1305 r. jako Schoenefelt.
8. Koźla – wielodrożnica, wymieniona w 1305 r. jako Cosli.
9. Buchałów – wielodrożnica, wymieniona w 1376 r. jako Buchwaldisdorph. Była to posiadłość
rycerska założona w lesie bukowym.
10. Lipno – powstało w I połowie XVI wieku na porębie leśnej, wymieniona w 1500 r. pod nazwą
Lippendorf.
W okresie późniejszym nowe osady w zasadzie już nie powstawały. W ostatnich latach rozbudowano jedynie przysiółek Rybno, gdzie wybudowano zespół szeregowych domków jednorodzinnych dla leśników.
2. Po wygaśnięciu dynastii Piastów Głogowskich na tym terenie władzę sprawował król Czech i
Węgier Władysław Jagiellończyk oraz jego syn Ludwik (1490-1526). W ich imieniu przejściowo
(1491-1506) władzę w Księstwie Głogowskim sprawowali Olbracht i Zygmunt Jagiellonowie,
którzy później panowali w Polsce. W okresie 1526-1740 cały Śląsk, łącznie z Zieloną Górą był
pod rządami Habsburgów.
3. Od 1740 do 1945 r. obszar ten był włączony do Prus, a później cesarstwa Niemiec. Po kapitulacji Niemiec w 1945 r. ziemie te powróciły do Polski. Do 1950 r. okolice Zielonej Góry należały
do województwa poznańskiego, które miało swoją delegaturę w Gorzowie, obejmującą Ziemię
Lubuską. Od 1 lipca 1950 r. do 31 grudnia 1998 r. gmina Świdnica należała do województwa
zielonogórskiego, a od 1 stycznia 1999 r. należy do województwa lubuskiego oraz powiatu zielonogórskiego. Należy tu nadmienić, że wieś Drzonów od 1482 r. dzieliła losy Ziemi Krośnień24
JBPiP, 2000
skiej, którą zajęła Brandenburgia. Do powiatu zielonogórskiego została przyłączona ponownie w
1816 r.
4. O wczesnym rodowodzie jednostek osadniczych na terenie gminy Świdnica świadczą 103
stanowiska archeologiczne. Układy przestrzenne wsi pochodzące z okresu średniowiecza notujemy w większości wsi gminy: Świdnicy, Koźli, Letnicy, Buchałowie, Drzonowie, Słonem, Radomii, Piaskach, Wilkanowie. Rozplanowanie wsi często spotykane, to ulicowo-placowe jak: w Słonem, Wilkanowie, Buchałowie i Koźli, także notujemy owalnicę w Drzonowie i Grabowcu o układzie zatartym przez rozbudowę w XIX w. i wielodrożnice jak Letnica, Lipno, Radomia. Także
notuje się wsie o układzie ulicowym jak Piaski, Orzewo oraz jedną łańcuchówkę wieś Świdnicę.
5. Dominantami w układzie przestrzennym są obiekty sakralne we wsiach: Świdnicy, Koźli, Letnicy, Lipnie, Drzonowie, które datują się od średniowiecza do 3 ćwierci XIX wieku. Zachowane
są w średnim stanie, wymagającym stałej kontroli konserwatorskiej. Do dobrze zachowanych i
ciekawych architektonicznie należą dwory i pałace: w Świdnicy – Muzeum Archeologiczne oraz
parafia rzymsko-katolicka – obiekt datowany od XVII wieku. W Koźli pałac w stanie dobrym,
użytkowany, datowany od końca XVII wieku. W Radomii dwór, datowany od 1700 roku, użytkowany obecnie przez nadleśnictwo. W Letnicy dwór datowany od poł. XVI wieku, przebudowany
w XVIII i XIX w., w dobrym stanie zachowania i użytkowany. W Drzonowie pałac z drugiej połowy XIX w. w dobrym stanie, użytkowany jako Muzeum Wojska. Z obiektów użyteczności publicznej świadczących o poziomie życia we wsiach gminy, zwłaszcza w XIX i początku XX wieku
występują świetlice wiejskie, gospody lub obiekty o połączonej funkcji, budynki te występują w
Świdnicy, Wilkanowie, Grabowcu, Koźli, Piaskach, Słonem, Drzonowie, Buchałowie, znajdują się
w dobrym stanie zachowania i prawie wszystkie użytkowane zgodnie z pierwotną funkcją. Do tej
grupy funkcjonalnej należą budynki szkolne, użytkowane, lecz w niejednym wypadku z dobudowanymi obiektami lub swobodną rozbudową. Szkoły notujemy z początku XX wieku oraz I ćw.
XX wieku w Świdnicy, Koźli, w Piaskach – pełni funkcję mieszkalną. Taką funkcję pełnią też
szkoły w Letnicy, Lipnie, Grabowcu. Ośrodkiem administracyjno-usługowym gminy jest wieś
Świdnica o rodowodzie średniowiecznym, z zachowanym rozplanowaniem łańcuchowym i bogatym programem zachowanych historycznych obiektów sakralnych, usługowych i archeologii.
3.2. Charakterystyka jednostek wiejskich
Świdnica
Wieś w XIII wieku otrzymała prawa niemieckie i nowe założenia przestrzenne o typie łańcuchówki. Już w średniowieczu we wsi były dwie posiadłości z odrębnymi folwarkami, przy których
powstały rycerskie siedziby. W 1851 r. wyodrębniony został trzeci majątek, w oparciu o położony
na północ od wsi folwark leśny. W początkach XVI w. Baltazar Kietlicz, piastujący godność marszałka zielonogórskiej szlachty, podjął starania o uzyskanie dla Świdnicy praw miejskich. W dniu
29 grudnia 1514 r. król Czech i Węgier – Władysław Jagiellończyk przyznał Świdnicy prawa
miejskie oraz nadał przywileje: składu soli, warzenia piwa i monopol jego wyszynku, utworzenie
komory celnej oraz urządzania 8 jarmarków rocznie.
Na prośbę Jana Krzysztofa Kietlicza, cesarz austriacki Rudolf II potwierdził, w 1602 r., przywileje
przyznane przez Władysława Jagiellończyka, nadając równocześnie statuty cechowe dla: tkaczy, bednarzy, cieśli, kowali i kamieniarzy. W czasie wojny trzydziestoletniej Świdnica została
mocno zniszczona i utraciła prawa miejskie.
Z okresu gdy Świdnica była miastem pochodzą niektóre zabytki: pałac i kamienne nagrobki z
epitafiami Kietliczów, wmurowanymi w wewnętrzne ściany kościoła parafialnego. Pozostałe zabytki Świdnicy obejmują:
JBPiP, 2000
25
1. Kościół parafialny pod wezwaniem Św. Marcina z XIV w.;
2. Dwór z XVI w. – siedziba rodu Kietliczów, obecnie Muzeum Archeologiczne Środkowego
Nadodrza. Pałac jest otoczony parkiem od strony wschodniej i południowej;
3. Kościół filialny p.w. NMP Królowej Polski – dawny zbór ewangelicki, zbudowany w latach
1794-96;
4. Plebania – barokowa z drugiej połowy XVIII w.;
5. Dawne oficyny dworskie z XVIII i I połowy XIX w.;
6. Zespół dworski II – położony w północno-wschodniej części wsi. Była tu najstarsza siedziba
rycerska, początkami sięgająca XIV wieku. Została zniszczona przez pożar w 1932 r. Z
dawnego założenia pozostała zabudowa folwarczna z XVIII i XIX w. Park krajobrazowy w
obecnym stanie (5 ha), pochodzi z II połowy XIX w.;
7. Zespół dworski III – położony na północ od zachodniego krańca wsi. Dwór z 1852 r., obora z
połowy XIX w.;
8. Budynki zabytkowe: poczta, gospoda, świetlica, szkoła z początków XX wieku, tratostacja z
1927 r., cmentarz z XIX w., 5 stanowisk archeologicznych (wczesnodziejowe, średniowieczne).
Drzonów
Wieś o typie owalnicy, wzmiankowana po raz pierwszy w źródłach w 1305 r., ma rodowód XIIIwieczny. Powstała w wyniku trzebienia lasów, na co wskazuje nazwa, pochodząca od słowa
drzewo.
Na terenie wsi Drzonów występują następujące zabytki:
1 Pałac z 1816 r., powiększony w 1868 r., obecnie siedziba Lubuskiego Muzeum Wojskowego
w Drzonowie. Pałac jest otoczony parkiem z licznym starodrzewiem;
2 Kościół z 1817 r., postawiony na miejscu starszego, potwierdzonego w źródłach z 1376 r.;
Gospoda z końca XIX w., kuźnia (koniec XIX w.), trafostacja – lata 20-te XX wieku; 13 stanowisk archeologicznych (wczesnodziejowe, średniowieczne, nowożytne).
Buchałów
Posiadłość rycerska w Buchałowie jest potwierdzona źródłowo wraz z wsią z 1376 r. Pałac został zburzony w 1956 r. Typ wsi ulicowo - placowy, zabudowa zwarta kalenicowa z XIX w. i początków XX wieku.
Z zabytków na terenie wsi występują: zespół podworski z XIX w. – spichlerz, oficyna, budynek
gospodarczy, park z licznymi pomnikami przyrody, leśniczówka z 1874 r., dzwonnica z II połowy
XIX w., remiza strażacka, dom ludowy z pocz. XX w., trafostacja z lat 20-tych XX w. We wsi występują 4 stanowiska archeologiczne (wczesnodziejowe, średniowieczne i nowożytne).
Grabowiec
Wieś zbudowana na planie owalnicy, zabudowa zwarta, szczytowa z XIX i ćwierćwiecza XX w.
Zabytki: domy nr 16-18, zbudowane w początkach XIX w. oraz trafostacja z I ćwierćwiecza
XX w. We wsi są znane dwa stanowiska archeologiczne.
Koźla
Typ zabudowy ulicowo – placowy, zabudowa zwarta, szczytowa od początków XIX w., zabudowa z lat 20-30 XX w. – kalenicowa. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1305 oraz 1306 roku.
Na terenie wsi Koźla występują następujące zabytki:
1 Kościół parafialny p.w. Św. Jadwigi z XIV w.;
2 Pałac barokowy z końca XVII wieku, odbudowany i użytkowany przez osobę prywatną.
Inne obiekty zabytkowe to: folwark z II połowy XX w., gospoda z pocz. XX wieku, remiza strażacka z pocz. XX w., szkoła z lat 30-tych XX w., stacja kolejowa i plebania z pocz. XX w., miejsca pocmentarne. We wsi stwierdzono 35 stanowisk archeologicznych wczesnodziejowych, w
tym cmentarzysko kurhanowe średniowieczne.
26
JBPiP, 2000
Letnica
Typ zabudowy – wielodrożnica. Pierwsza wzmianka w źródłach historycznych z 1305 r. Zabudowa zwarta, kalenicowa, od połowy XIX w. Nie przebadane dotąd grodzisko pochodzi prawdopodobnie z czasów plemiennych. Znaleziony skarb monet z XI w. wskazuje na ciągłość osadniczą przez cały okres wczesnego średniowiecza. W dokumentach Letnica wzmiankowana jest w
1305 r. jako wieś 23 łanowa, będąca własnością komesa Młodota. Majętność letnicka podzielona została w XVI w. na dwie części, a każdy z właścicieli posiadał odrębną siedzibę.
Wieś posiada wiele zabytków:
1 Kościół filialny p.w. Św. Szymona i Tadeusza z lat 1572-79, murowany z kamienia i cegły;
2 Dawny zbór ewangelicki z 1819 r. – pełni funkcję magazynu;
3 Dwór z II połowy XVI w., w latach 1735-1867 przebudowany, jest obecnie użytkowany;
4 Ruiny zamku z XIV w.
Pozostała zabudowa z II połowy XIX i początku XX wieku, to: stacja kolejowa, kuźnia, szkoła,
mleczarnia, trafostacja, browar, plebania, cmentarze. W okolicach wsi stwierdzono 26 stanowisk
archeologicznych, wczesnodziejowych i średniowiecznych, w tym grodzisko i gródek stożkowy.
Łochowo
Zabudowa mieszkalna i gospodarcza dawnego folwarku z połowy XIX w.
Lipno
Wieś w typie wielodrożnicy. Zabudowa zwarta, kalenicowa z II połowy XIX i początku XX wieku.
Zabytki: kościół filialny, zbudowany jako zbór ewangelicki w 1842 r., park krajobrazowy z XIX w.
– zaniedbany. Z innych zabytków: szkoła, trafostacja z początku XX wieku.
Dobra (nazwa niemiecka Dober)
Dwie zagrody z zabudową mieszkalną i inwentarską, w złym stanie zachowania. Pochodzą z
przełomu XIX i XX w.
Piaski
Wieś o typie ulicówki. Zabudowa zwarta, szczytowo-kalenicowa. Najstarsze budynki z połowy
XIX w. oraz lat 20-30-tych XX w.
Radomia
Typ zabudowy – ulicówka. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1305 r. Zabudowa rozproszona,
kalenicowo – szczytowa, z drugiej połowy XIX w. i początku XX w.
Zabytki: dwór z XVI w., użytkowany przez leśnictwo. Stwierdzono 3 stanowiska archeologiczne,
wczesnodziejowe, w tym cmentarzysko kurhanowe.
Rybno
Jest to osada powstała w końcu XIV w. Obecna zabytkowa zabudowa mieszkalna i gospodarcza
pochodzi z początku XX wieku oraz z lat osiemdziesiątych.
Słone
Typ rozplanowania zabudowy – ulicowo – placowy. Pierwsza wzmianka w źródłach pisanych
pochodzi z 1305 r. Zabudowa zwarta, kalenicowa, od końca XVIII w. oraz z XIX i I połowy XX w.
Zabytki: gospoda z początku XX w., trafostacja z 1932 r. Stwierdzono 9 stanowisk archeologicznych wczesnodziejowych i średniowiecznych.
Wilkanowo
Pierwsza wzmianka pochodzi z 1305 r. Typ zabudowy ulicowo – placowy. Zabudowa zwarta,
kalenicowo – szczytowa, powstała w końcu XVIII, XIX i I połowie XX w.
JBPiP, 2000
27
Zabytki: gospoda z początku XX w., trafostacja z 1927 r. Stwierdzono 3 stanowiska archeologiczne, wczesnodziejowe i średniowieczne.
3.3. Wykaz jednostek ujętych w rejestrze zabytków
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
Buchałów – spichlerz folwarczny;
Drzonów – kościół Św. Mikołaja;
Drzonów – dwór – Lubuskie Muzeum Wojskowe;
Drzonów – park – Lubuskie Muzeum Wojskowe;
Koźla – kościół parafialny p.w. Św. Jadwigi;
Koźla – dwór;
Letnica – kościół;
Letnica – pałac;
Letnica – kościół poewangelicki;
Lipno – kościół p.w. Św. Rodziny i plebania;
Świdnica – kościół parafialny p.w. Św. Marcina;
Świdnica – pałac;
Świdnica – kościół poewangelicki;
Świdnica – stajnia i chlewnia;
Świdnica – park krajobrazowy;
Świdnica – park przy muzeum archeologicznym.
3.4. Stanowiska archeologiczne
W gminie występuje 138 stwierdzonych stanowisk archeologicznych. Zestawienie stanowisk
przedstawiono w aneksie.
4. UWARUNKOWANIA DEMOGRAFICZNE I SPOŁECZNO - GOSPODARCZE
4.1. Potencjał demograficzny
1. Gmina Świdnica należy do słabo zaludnionych gmin województwa. Na 1 km2 przypada 31
osób, podczas gdy w sąsiednich gminach na 1 km2 przypada od 30 osób w gminie Dąbie do 62
osób w gminie Zielona Góra (bez miasta Zielona Góra). Na 100 mężczyzn przypada 101 kobiet.
Tab. nr 14. Sytuacja demograficzna w gminie Świdnica i w gminach ościennych wg stanu na
31.12.1998 r.
Ludność
Świdnica
Ludność ogółem
Mężczyźni
Kobiety
Gęstość zaludnienia na 1km
kw.
Ilość kobiet na 100 mężczyzn
Przyrost naturalny na 1000
ludności
Saldo migracji
Źródło: dane US w Zielonej Górze
28
4995
2483
2512
31
Zielona
Zielona Nowogród
Góra (mia- Góra (gmiBobrz.
sto)
na)
118.182
13.691
4276
56.266
6825
2103
61.916
6866
2173
2038
62
36
Czerwieńsk
Dąbie
5145
2596
2549
48
5160
2636
2524
30
101
3,2
110
-0,18
101
1,42
102
3,37
100
5,67
96
3,7
64
123
160
-37
27
18
JBPiP, 2000
Tab. nr 15. Sytuacja demograficzna w gminie Świdnica w latach 1996-1998
Wyszczególnienie
Ruch naturalny ludności
Małżeństwa
Urodzenia żywe
Zgony ogółem
Przyrost naturalny
Małżeństwa na 1000 ludności
Urodzenia żywe na 1000 ludności
Zgony ogółem na 1000 ludności
Przyrost naturalny na 1000 ludności
Migracje
Napływ ogółem
Napływ z zagranicy
Odpływ ogółem
Odpływ za granicę
Saldo migracji
1996
1997
1998
14
54
40
14
4,89
10,99
8,14
2,85
24
64
49
15
4,87
12,97
9,93
3,04
23
67
51
16
4,61
13,42
10,21
3,2
85
0
87
0
-2
79
0
70
8
9
123
2
59
0
64
2. W gminie Świdnica występuje w ostatnich latach dodatnie saldo migracji, w 1998 r. wynosiło
ono 64 osoby, podczas gdy w sąsiednich gminach wynosiło:
• w Zielonej Górze..........................123 osoby
• w gminie Zielona Góra.................160 osób
• w gminie Nowogród Bobrz........... 37 osób
• w gminie Czerwieńsk.................... 27 osób
• w gminie Dąbie..............................18 osób
3. Wg danych Urzędu Gminy w latach 1994-1998 liczba mieszkańców gminy Świdnica ulegała
niewielkim wahaniom (od 4906 osób w 1994 r. do 5032 w okresie I pół. 1999.). Największy przyrost ogólnej liczby ludności w stosunku do roku poprzedniego wystąpił w 1998 r. – liczba ludności wzrosła ok. 2%, natomiast największy spadek ludności w stosunku do roku poprzedniego
nastąpił w 1996 r. Liczba ludności na koniec 1998 r. wg danych US w Zielonej Górze była niższa
i wynosiła 4995 osób (przy 4861 osób w 1990 r.)
Tab. nr 16. Liczba mieszkańców w gminie Świdnica wg miejscowości wg stanu na 30.06.1999 r.
Lp.
Miejscowość
Liczba
Struktura
Wiek w latach
ludności
0-17
%
18-65
%
pow. 65
%
1. Buchałów
219
4,35%
48 21,92%
136 62,10%
35 15,98%
2. Drzonów
326
6,48%
84 25,77%
194 59,51%
48 14,72%
3. Grabowiec
207
4,11%
71 34,30%
106 51,21%
30 14,49%
4. Koźla
556
11,05%
165 29,68%
312 56,12%
79 14,21%
5. Letnica
620
12,32%
170 27,42%
393 63,39%
57 9,19%
6. Lipno
175
3,48%
50 28,57%
102 58,29%
23 13,14%
7. Łachowo
47
0,93%
14 29,79%
31 65,96%
2 4,26%
8. Piaski
191
3,80%
53 27,75%
117 61,26%
21 10,99%
9. Radomia
70
4,35%
24 34,29%
38 54,29%
8 11,43%
10. Orzewo
77
1,53%
15 19,48%
53 68,83%
9 11,69%
11. Słone
412
8,19%
92 22,33%
263 63,83%
57 13,83%
12. Świdnica
1423
28,28%
399 28,04%
897 63,04%
127 8,92%
13. Wilkanowo
709
14,09%
177 24,96%
478 67,42%
54 7,62%
Ogółem
5 032
100,00%
1 362 27,07%
3 120 62,00%
550 10,93%
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych UG w Świdnicy.
JBPiP, 2000
29
Tab. nr 17. Struktura ludności w gminie Świdnica wg kryterium ekonomicznego w latach 19951998
1995
1996
1997
liczba
%
liczba
%
liczba
%
Przedprodukcyjny
1454 29,34%
1391 28,28%
1363 27,52%
Produkcyjny
2813 56,76%
2825 57,43%
2896 58,47%
Poprodukcyjny
689 13,90%
703 14,29%
694 14,01%
Ogółem
4956 100,00%
4919 100,00%
4953 100,00%
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych US w Zielonej Górze
Wiek
1998
liczba
%
1361 27,25%
2930 58,66%
704 14,09%
4995 100,00%
W latach 1995-1998 udział osób w wieku mobilnym tj. 18-44 lata w grupie osób w wieku produkcyjnym wynosi ok. 70 %. Udział osób w wieku produkcyjnym systematycznie rośnie zaś w wieku
przedprodukcyjnym – spada.
Tab. nr 18. Struktura ludności w gminie Świdnica wg wieku i płci na 31.12.1998.
Ogółem
Mężczyźni
Przedział
wiekowy
liczba
%
liczba
%
0-4
308
6,2%
148
6,0%
5-9
383
7,7%
194
7,8%
10-14
413
8,3%
231
9,3%
15-19
435
8,7%
231
9,3%
20-24
393
7,9%
209
8,4%
24-29
334
6,7%
167
6,7%
30-34
303
6,1%
154
6,2%
35-39
349
7,0%
165
6,6%
40-44
469
9,4%
231
9,3%
45-49
378
7,6%
212
8,5%
50-54
250
5,0%
130
5,2%
54-59
179
3,6%
82
3,3%
60-64
199
4,0%
97
3,9%
65 i więcej
602
12,1%
232
9,3%
Ogółem
4 995
100,0%
2 483
100,0%
Kobiety
liczba
160
189
182
204
184
167
149
184
238
166
120
97
102
370
2 512
%
6,4%
7,5%
7,2%
8,1%
7,3%
6,6%
5,9%
7,3%
9,5%
6,6%
4,8%
3,9%
4,1%
14,7%
100,0%
4.2. Lokalny rynek pracy
W 1998 r. wskaźnik bezrobocia w gminie Świdnica wynosił 9% i kształtował się na poziomie okolicznych gmin (poza gminą Dąbie i Nowogród Bobrzański). W latach 1996-1998 liczba bezrobotnych utrzymywała się na poziomie ok. 200 osób, z czego ok. 60 stanowiły kobiety.
Tab. nr 19. Bezrobocie w gminie Świdnica w latach 1996-1998
Wyszczególnienie
Bezrobotni ogółem
Bezrobotne kobiety
Bezrobotni mężczyźni
Stopa bezrobocia
Bezrobotni z prawem do zasiłku
Bezrobotni nowo zarejestrowani
30
1996
1997
236
147
89
9,1
122
66
1998
196
127
69
7,6
42
312
238
146
92
9,2
b/d
b/d
JBPiP, 2000
Bezrobotni wyłączeni z ewidencji
199
Zatrudnieni przy robotach publicznych
2
319
4
b/d
b/d
Tab. nr 20. Wskaźniki dotyczące liczby osób bezrobotnych w gminie Świdnica
1996
Wskaźniki
Liczba bezrobotnych / ludność ogółem
4,72%
Liczba bezrobotnych / ludność w wieku produkcyj8,35%
nym
1997
7,89%
1998
6,77%
9,47%
8,12%
Tab. nr 21. Sytuacja demograficzna w gminie Świdnica i w gminach ościennych wg stanu na
31.12.1998 r.
Ludność
Świdnica
Zielona
Zielona Nowogród Czerwieńsk
Góra
Góra
Bobrz.
(miasto)
(gmina)
Bezrobotni ogółem
238
3 572
514
496
398
Bezrobotne kobiety
146
2 242
344
316
257
Bezrobotni mężczyźni
92
1 330
170
180
141
Stopa bezrobocia
9,2
6,8
7,8
11,6
8,7
Dąbie
407
274
133
16,6
Wśród 9944 osób bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Zielonej
Górze wg stanu na koniec I półrocza 1999 r., większość stanowiły kobiety (6052 osoby).
4.3. Zatrudnienie w rolnictwie
Większość gospodarstw jest w posiadaniu rodzinnym. Żadne z rolniczych gospodarstw nie zatrudnia pracowników stałych. Gospodarstwa rodzinne uprawiające gatunki roślin, z których
otrzymany plon jest zbierany mechanicznie oficjalnie nie zatrudniają pracowników sezonowych.
Plon zbierany ręcznie (np. truskawki) zbierany jest przez pracowników sezonowych. Z dziewięciu badanych gospodarstw sześć deklaruje zatrudnianie pracowników sezonowych w liczbie od
2 – 10 osób. Jedno z ogrodnictw zatrudnia na zasadach praktyki zawodowej od 4 -10 uczniów
Zasadniczej Szkoły Mechanizacji Rolnictwa w Czerwieńsku. Zaledwie 1 gospodarstwo zatrudnia
pracowników sezonowych z poza gminy (układy rodzinne). W gminie na stałe zameldowane były
(1995 r.) 4882 osoby; z czego w gospodarstwach domowych z użytkowaniem gospodarstwa
rolnego ogółem zamieszkuje 2454 osób, w tym mężczyzn 1223 i 1231 kobiet.
Tab. nr 22. Faktyczna liczba zamieszkałych osób na gospodarstwach domowych z użytkowaniem gospodarstwa rolnego według grup ekonomicznych
Grupa ekonomiczna – wiek:
Przedprodukcyjny
Produkcyjny ogółem
Produkcyjny mobilny
Produkcyjny niemobilny
Poprodukcyjny
Ogółem
JBPiP, 2000
Ilość osób
615
1391
926
465
448
2454
31
Tab. nr 23. Aktywność ekonomiczna ludności w wieku 15 lat i więcej w gospodarstwach domowych z użytkowaniem indywid. gospodarstwa rolnego (działki rolnej) w badanym tygodniu
Świdnica
Ogółem
Razem
Pracujący
W swoim gospodarstwie Poza swoim gospodar(działce)
stwem (działką)
RaWyłączGłówRaWyłącz- Główzem
nie
nie
zem
nie
nie
Męż403
324
179
czyźni
Kobiety
396
314
201
Ogółem
799
638
380
Bezrobotni
Bierni
zawodowo
164
15
145
44
101
5
74
194
358
7
22
113
258
47
91
66
167
10
15
72
146
Tab. nr 24. Ludność w wieku 15 lat i więcej faktycznie zamieszkała w gospodarstwach domowych z użytkowaniem gospodarstwa rolnego (działki rolnej) według źródeł utrzymania i płci.
1
Utrzymujących się
z jednego źródła
Świdnica
Ogółem
Męż944
czyźni
Kobiety 1005
Ogółem 1949
Źródło: Spis rolny
Razem
396
W tym z
pracy na
swoim
gospodarstwie
Utrzymujących
się z
dwóch
źródeł
Z liczby ogółem utrzymujących się głównie lub wyłącznie
Z
Z pracy poza swoZ niezarobkopracy im gospodarstwem
wych źródeł
w
rolnym
swoim
Na utrzygospo
W tym na
W tym mywani
RaRaspowłasny
z emezem
zem
darrachunek
rytury
stwie
45
548
63
358
47
367
142
147
430
57
826
102
z 1996 roku.
575
1123
71
134
295
653
20
67
459
826
164
306
180
327
Na terenie gminy na stałe zameldowane są 5032 osoby. W tym użytkownicy indywidualnych
gospodarstw rolnych, dla których głównym źródłem utrzymania jest praca we własnym gospodarstwie według perspektyw rozwojowych gospodarstw rolnych ilustruje tabela.
Tab. nr 25. Liczba osób utrzymujących się wyłącznie bądź głównie z pracy we własnym gospodarstwie
Ogółem liczba użytkowników utrzymujących się wyłącznie bądź głównie z pracy we własnym gospodarstwie rolnym, w tym:
bez dodatkowych źródeł utrzymania
Posiadających dodatkowe źródło utrzymania:
praca najemna
Źródło zarobkowe:
emerytura
renta inwalidzka
renta rodzinna
zasiłek dla bezrobotnych
inne
1
56
36
2
2
7
2
2
Bez ludności nie obecnej powyżej 12 miesięcy
32
JBPiP, 2000
Tab. nr 26. Użytkownicy indywidualnych gospodarstw rolnych w gminie Świdnica według ich
utrzymania i płci
Liczba użytkowników, dla których
wyłącznym bądź, głównym źródłem
produkcyjny mobilny
utrzymania była:
mężczyźni kobiety
praca we własnym gospodarstwie
22
10
praca najemna
44
17
pozarolnicza działalność gosp.
14
1
niezarobkowe źródło utrzyma10
3
nia
Ogółem 283 osoby
Źródło Spis rolny z 1996 roku.
Wiek produkcyjny
produkcyjny niemobilny
mężczyźni kobiety
12
4
15
7
2
2
39
10
poprodukcyjny
mężczyźni
4
-
kobiety
3
-
28
31
Ze względu na trudną sytuację rolniczą w kraju, podobnie trudna sytuacja ma miejsce w gminie.
Produkcja rolna staje się nieopłacalna, a większość gospodarstw rolnych ulega likwidacji lub
powolnej agonii produkcyjnej. Prawie wszystkie z badanych gospodarstw brały kredyty na kontynuację działalności. Taka sytuacja powoduje, że nieopłacalna staje się produkcja rolna, coraz
więcej gruntów jest nieuprawianych, a ludzie szukają zatrudnienia poza rolnictwem.
4.4. Oświata rolnicza i wykształcenie
Przeważająca liczba osób mieszkających i użytkujących gospodarstwo rolne posiada wykształcenie podstawowe (38,2%), następnie plasuje się zasadnicza szkoła zawodowa jako 27,3%, a
aż 9,2 % to osoby z niepełnym podstawowym i bez wykształcenia.
W gminie wśród osób prowadzących gospodarstwa rolne zaledwie 3 osoby posiadają wykształcenie wyższe rolnicze; 38 osób rolnicze średnie zawodowe, 32 osoby rolnicze zasadnicze zawodowe i 122 osoby po kursach rolniczych.
Na terenie gminy nie działa żadna szkoła rolnicza. Najbliższe szkoły znajdują się w miastach i
dają wykształcenie zawodowe średnie i zawodowe zasadnicze:
- Czerwieńsk - Zasadnicza Szkoła Mechanizacji Rolnictwa
- Lubsko - Zespół Szkół Rolniczych im. Reymonta
- Nowe Miasteczko - Zespół Szkół Rolniczych
- Żary - Technikum Rolnicze im. W. Witosa
Tab. nr 27. Liczba osób w wieku 15 lat i więcej w gminie Świdnica, faktycznie zamieszkała w
gospodarstwach domowych z użytkowaniem gospodarstwa rolnego (działki rolnej) według poziomu wykształcenia
Wykształcenie
Wyższe
Policealne
Średnie zawodowe
Średnie ogólnokształcące
Zasadnicze zawodowe
Podstawowe ukończone
Podstawowe nie ukończone i bez wykształcenia
JBPiP, 2000
Liczba osób
Mężczyzn
37
8
129
Razem
71
24
313
%
3,60
1,20
16,0
Kobiet
34
16
184
88
4,5
18
70
533
27,3
344
189
746
38,2
349
397
182
9,20
63
119
33
Ogółem
1957
100
948
1009
Tab. nr 28. Osoby prowadzące gospodarstwa rolne wg poziomu wykształcenia i płci
Wykształcenie
Wyższe
w tym rolnicze
Policealne
w tym rolnicze
Średnie zawodowe
w tym rolnicze
Średnie ogólnokształcące
Zasadnicze zawodowe
w tym rolnicze
Podstawowe
Podstawowe nieukończone
i bez wykształcenia
Kursy rolnicze
Razem
13
3
1
101
38
8
163
32
125
Mężczyźni
7
3
1
86
32
4
139
29
79
Kobiety
6
15
6
4
24
3
46
18
10
8
122
104
18
4.5. Mieszkalnictwo
Większość mieszkań stanowi własność prywatną, gmina jest właścicielem 35 mieszkań (stan na
31.12.1998.). W latach 1990-1998 w gminie wybudowano 15 prywatnych budynków mieszkalnych oraz oddano do użytku 34 mieszkania.
W ostatnich latach nie wybudowano w gminie ani jednego mieszkania spółdzielczego czy komunalnego. Gmina nie podejmowała działań na rzecz rozwoju budownictwa mieszkaniowego. Planuje się wybudowanie osiedla domków jednorodzinnych w Radomii.
Tab. nr 29. Mieszkalnictwo w gm. Świdnica i w gminach ościennych wg stanu na 31.12.1998 r.
Wyszczególnienie
Mieszkania zamieszkane
Mieszkania, w tym
mieszkania komunalne
Izby
2
Pow. użytkowa mieszkań w tys. m .
Przeciętna pow. użytkowa mieszk. w os./
2
m
Mieszkania oddane do użytku w 1998.
Mieszkania
Izby
2
Powierzchnia użytkowa mieszkań w m .
Przeciętna pow. użytkowa mieszkania w
2
m
Mieszkania sprzedane osobom fizycz2
nym w 1998 .
Mieszkania
2
Świdnica
Zielona
Góra (miasto)
Zielona
Góra
(gmina)
Nowogród
Bobrz.
Czerwieńsk
Dąbie
1340
35
5441
105,4
21,1
39.164
8 290
132.437
2167,2
19,1
3838
169
15.406
298,7
22,2
2594
240
9795
175
18,6
2483
224
9 563
172,2
18,6
1263
24
4962
92,5
18,4
13
82
2429
186,8
591
2231
48816
82,6
64
352
8486
132,6
78
291
4931
63,2
10
48
963
96,3
1
5
97
97
7
524
16
Mieszkania w domach wielorodzinnych sprzedane przez urzędy gmin osobom fizycznym
34
JBPiP, 2000
2
Pow. użytkowa mieszkań w m .
610
25560
Wartość sprzedanych budynków w tys. zł
7,9
11534
Przeciętna pow. użytkowa 1 mieszkania
87,1
48,8
2
wm
757
45,9
47,3
4.6. Służba zdrowia
Na terenie gminy Świdnica działa Ośrodek Zdrowia w Świdnicy. Wskaźnik ilości lekarzy, lekarzydentystów oraz pielęgniarek na 10 tys. mieszkańców (1998 r.) kształtuje się korzystniej w gminie
na niż w sąsiednich gminach.
Najbliższy szpital, w którego rejonie działania jest gmina, znajduje się w Zielonej Górze.
Mieszkańcy gminy korzystają w Zielonej Górze z przychodni specjalistycznych, laboratorium
analitycznego, prześwietleń rentgenowskich oraz USG. Pomoc doraźną prowadzi pogotowie
Zespołu Opieki Zdrowotnej w Zielonej Górze.
Opiekę sanitarną na terenie gminy sprawuje Państwowa Terenowa Stacja SanitarnoEpidemiologiczna w Zielonej Górze. Pod jej nadzorem i kontrolą znajdują się wszystkie placówki, które mają do czynienia z żywnością (sklepy, stołówka szkolna i przedszkolna, restauracje,
piekarnie, masarnie, itp.). Zaopatrzenie w leki mieszkańcy realizują w aptece w Świdnicy. Sytuację w służbie zdrowia w gminie Świdnica i w gminach ościennych przedstawiono w tabeli.
Tab. nr 30. Służba zdrowia w gm. Świdnica i w gminach ościennych wg stanu na 31.12.1998 r.
Wyszczególnienie
Świdnica
Zielona
Góra
(miasto)
Zielona
NowoGóra (gmi- gród
na)
Bobrz.
Personel służby zdrowia
Lekarze
2
381
2
Lekarze dentyści
1
72
2
Pielęgniarki
2
714
4
Lekarze na 10 tys. ludności
4
32,2
1,5
Lekarze dentyści na 10 tys. ludno2
6,1
1,5
ści
Pielęgniarki na 10 tys. ludności
4
60,4
2,9
Służba zdrowia
Przychodnie
0
32
1
Apteki
1
28
1
Czerwieńsk
Dąbie
2
1
7
2,1
1,1
3
0
7
3,2
0
1
0
2
1,9
0
7,4
7,4
3,9
1
1
1
1
0
0
4.7. Opieka społeczna
W gminie funkcjonuje Ośrodek Pomocy Społecznej, który jest jednostką budżetową realizującą
zadania własne i zlecone przez administrację rządową w zakresie pomocy społecznej. W I półroczu 1999 r. w gminie objęto pomocą społeczną 176 rodzin, z czego 110 rodzin otrzymało
świadczenia finansowane z budżetu państwa w ramach tzw. prac zleconych zaś 106 rodzin skorzystało z pomocy finansowanej z budżetu gminy.
Tab. nr 31. Opieka społeczna w gminie Świdnica w 1998 r. i w I pół. 1999 r.
Liczba świadczeń
Zasiłki stałe i wyrównawcze
Zasiłki okresowe
Zasiłki celowe
Renty socjalne
JBPiP, 2000
1998
I pół. 1999
21
62
102
16
35
Źródło: dane UG w Świdnicy.
Osoby korzystające z opieki społecznej można podzielić na dwie grupy:
• grupa osób w wieku 25 - 50 lat, to osoby bezrobotne bez prawa do zasiłku dla bezrobotnych,
bez możliwości zatrudnienia w miejscu zamieszkania, inwalidzi, matki w okresie ochrony macierzyństwa, rodziny wielodzietne korzystające z pomocy finansowej finansowanej z budżetu
państwa;
• grupa osób w wieku 60 - 70 lat często samotnych, utrzymujących się z niskich świadczeń
emertytalno-rentowych, korzystających z pomocy rzeczowej (zakup opału, sfinansowanie
kosztów leczenia itp.), finansowanej z budżetu gminy.
4.8. Oświata i wychowanie
W roku szkolnym 1999/2000 w gminie funkcjonują dwie szkoły i jeden punkt filialny, tworzące
Zespół Szkół w Świdnicy:
• szkoła podstawowa w Świdnicy: 12 oddziałów - 276 uczniów; rejonizacja: Świdnica, Łochowo, Piaski (klasy I-VI i VII), Grabowiec, Lipno, Koźla, Letnica bloki (klasy IV-VI i VII);
• szkoła podstawowa w Koźli: 3 oddziały - 46 uczniów ; rejonizacja: Grabowiec, Lipno, Koźla,
Letnica bloki (klasy I - III );
• szkoła podstawowa w Słonem: 8 oddziałów – 181 uczniów; rejonizacja: Słone, Wilkanowo,
Buchałów, Letnica, Drzonów, Radomia, Orzewo;
• gimnazjum w Świdnicy: klasa I 3 oddziały - 72 uczniów; docelowo w 2001 r. klasy I-III (10
oddziałów - 228 uczniów); rejonizacja: Świdnica, Słone, Wilkanowo, Buchałów, Letnica,
Drzonów, Radomia, Orzewo, Łochowo, Piaski, Grabowiec, Lipno, Koźla, Letnica.
Zespół szkół posiada salę gimnastyczną oraz salę komputerową z Internetem. Brak jest sali
komputerowej w szkole w Słonem i w gimnazjum w Świdnicy.
Tab. nr 32. Szkolnictwo w gminie Świdnica i w gminach ościennych wg stanu na 31. 12.1998 r.
Wyszczególnienie
Szkoły podstawowe
Szkoły ogółem
Szkoły dla młodzieży
Uczniowie ogółem
Uczniowie szkół dla młodzieży
Absolwenci ogółem
Absolwenci szkół dla młodzieży
Licea ogólnokształcące
Szkoły zawodowe
zasadnicze zawodowe
średnie i policealne
Placówki wychowania przedszk.
Placówki ogółem
Przedszkola
Oddziały ogółem
Oddziały w przedszkolach
Miejsca w przedszkolach
36
Świdnica
5
5
573
573
74
74
4
0
5
0
0
Zielona
Zielona
Góra (mia- Góra (gmisto)
na)
25
24
12 804
12 755
2052
2037
13
52
9
43
5
5
1731
1731
226
226
43
30
145
126
3 973
5
1
19
13
300
Nowogród
Bobrz.
6
6
1205
1205
163
163
Czerwieńsk
Dąbie
7
7
1204
1204
187
187
5
5
665
665
100
100
3
1
2
5
1
11
7
175
7
1
15
6
100
6
1
6
1
25
JBPiP, 2000
Dzieci ogółem
116
3 739
332
Dzieci w przedszkolach
0
3 391
219
Nauczyciele ogółem
5
258
28
Nauczyciele w przedszkolach
0
239
22
266
184
16
12
305
149
18
8
108
20
6
1
4.9. Kultura
W gminie Świdnica działają dwie biblioteki, z których w 1998 r. skorzystało ok. 250 czytelników.
Liczba mieszkańców przypadająca na 1 placówkę wynosiła 2 516 osób.
Tab. nr 33. Charakterystyka placówek bibliotecznych w gminie Świdnica
Wyszczególnienie
Gminna Biblioteka Publiczna w Świdnicy
Szkolno-Publiczna Biblioteka w Słonem
Ogółem
Liczba woluminów
16.320
7420
23.740
Liczba czytelników
164
83
247
Liczba wypożyczeń
7320
2730
10.050
Gminna Biblioteka Publiczna w Świdnicy, oprócz swoich podstawowych funkcji, spełnia także
funkcje domu kultury organizując szereg licznych zajęć dla dzieci i młodzieży. Biblioteka systematycznie uzupełnia swój księgozbiór.
Tab. nr 34. Placówki biblioteczne w gminie Świdnica w latach 1996-1998
Wyszczególnienie
1996
1997
Liczba ludności na 1 placówkę biblioteczną
2460
2447
Księgozbiór w woluminach na 1000 ludności
5149
5150
Czytelnicy na 1000 ludności
50
34
Wypożyczenia na 1000 ludności
1154
1022
Wypożyczenia na 1 czytelnika
23
30
1998
2498
4472
63
1241
20
W gminie Świdnica działają dwa muzea o zasięgu regionalnym, do których należą: Lubuskie
Muzeum Wojskowe w Drzonowie oraz Muzeum Archeologiczne Środkowego Nadodrza.
Tab. nr 35. Placówki kultury w gm. Świdnica i w gminach ościennych wg stanu na 31.12.1998 r.
Wyszczególnienie
Kina
Teatry
Muzea
Biblioteki publiczne (wraz z filiami)
Księgozbiór w woluminach
Czytelnicy
Wypożyczenia
Liczba osób na 1 placówkę bibl.
Księgozbiór w woluminach/
1000os.
Czytelnicy na 1000 ludności
JBPiP, 2000
Świdnica
2
2
22340
314
6199
2498
4472
Zielona
Góra (miasto)
3
1
1
14
429196
26519
511916
8442
3632
63
224
Zielona
Góra
(gmina)
Nowogród
Bobrz.
1
5
52936
1920
44222
2738
3866
3
56826
1390
37022
3164
6020
140
147
Czerwieńsk
Dąbie
5
2
51004 17309
1464
569
48085 16585
1894 2580
5387 3354
155
110
37
Wypożyczenia/ 1000 ludności
Wypożyczenia/ 1 czytelnika
1241
20
4332
19
3230
23
3922
27
5079
33
3214
29
4.10. Kultura fizyczna, sport, rekreacja i turystyka
1. Zaplecze sportowo-rekreacyjne gminy tworzą boiska sportowe (piłkarskie) położone w Świdnicy, Drzonowie, Słonem, Koźli, bunkier w Świdnicy oraz sala gimnastyczna w Świdnicy (przystosowana do walk szermierczych). Boisko sportowe w Świdnicy jest położone w kompleksie, w
którym w latach 1995-1996 przewidziano utworzenie Ośrodka Sportu i Rekreacji. W kompleksie
tym znajduje się oczko wodne o powierzchni 1,5 ha. Bunkier w Świdnicy stanowi bazę Zielonogórskiego Klubu Sportowego "Karate". Znajdują się w nim: siłownia, sauna, boisko do gry w
"sqasha", kometkę i siatkówki, ściana wspinaczkowa.
2. Na terenie gminy działa 7 klubów sportowych:
• Szkolny Klub Szermierczy „Flesz” w Świdnicy - 33 zawodników;
• Ludowy Klub Sportowy „Błękitni” w Świdnicy - 22 zawodników (5 –miejsce w klasie okręgowej
w piłce nożnej);
• Ludowy Klub Sportowy „Nordis” Słone.- 20 zawodników (piłka nożna - klasa B + juniorzy);
• Ludowy Klub Sportowy „Bizon” Letnica - 20 zawodników (piłka nożna - klasa B);
• Zielonogórski Klub Sportowy " Karate" (sekcja świdnicka) - 20 zawodników ;
• Klub Sportowy "Gwardia" Zielona Góra (sekcja "Ju-jitsu") przy Szkole Podstawowej w Słonem
- 14 zawodników;
• Klub Sportowy "Dolina" Wilkanowo - 6-tki piłkarskie (czołowe miejsce w lokalnej lidze).
3. Gmina Świdnica nie posiada w ogóle zaplecza turystycznego, nie licząc zespołu hotelarskogastronomicznego, punktu małej gastronomii i mini - baru. Na terenie gminy zostały wyznaczone
następujące piesze szlaki turystyczne:
1. Szlak oznaczony kolorem zielonym, o długości 22,4 km. Jest to szlak podmiejski prowadzący wokół Zielonej Góry. Rozpoczyna się w Zielonej Górze przy Wyższej Szkole Pedagogicznej. Przebiega lasami na wschód od Wilkanowa, przez Górę Wilkanowską, na której jest
obserwacyjna wieża przeciwpożarowa. Z wieży szlak prowadzi do skansenu w Ochli. Kończy się w Zielonej Górze, przy schronisku PTSM na ul. Wyspiańskiego.
2. Szlak oznaczony kolorem czarnym o długości 30,5 km. Szlak przebiega przez południowozachodnią część Wału Zielonogórskiego. Rozpoczyna się w Podgórzycach nad Bobrem i
prowadzi przez Bogaczów, koło Grabowca, przez Drzonów, Buchałów do Góry Wilkanowskiej. Na odcinku około 25 km szlak ten prowadzi przez teren gminy Świdnica.
3. Szlak oznaczony kolorem niebieskim, o długości 56,8 km. Szlak zaczyna się w Zielonej Górze przy amfiteatrze, prowadzi przez Górę Wilkanowską (1,8 km), Ochlę (5,9 km) – Otyń –
Milsko – do Zielonej Góry (schronisko PT SM przy Wyspiańskiego). Szlak ten prowadzi tylko
przez tereny leśne gminy Świdnica, w rejonie Góry Wilkanowskiej.
4. Szlak oznaczony kolorem czerwonym, o długości 97,2 km. Szlak zaczyna się w miejscowości Bytom Odrzański i prowadzi przez Nowe Miasteczko – okolice Kożuchowa – Niwiska –
Świdnica – muzeum archeologiczne (59,2) – Wilkanowo (64,2 km) – Góra Wilkanowska
(66,1 km) – Zielona Góra – Raculka – Milsko.
Węzłem szlaków pieszych w gminie Świdnica jest Góra Wilkanowska. Zbiegają się tu cztery
szlaki: czerwony, czarny, zielony i niebieski. Szlaki te służą głównie mieszkańcom Zielonej Góry.
Wycieczki sobotnie i niedzielne oraz spacery po Wale Zielonogórskim, szczególnie na Wieżę
Wilkanowską są bardzo popularne wśród mieszkańców Zielonej Góry. Z wieży roztacza się
wspaniały widok w promieniu około 50 km. Należałoby stworzyć możliwość udostępnienia wieży
także indywidualnym turystom, a nie tylko grupom wycieczkowym. Od strony południowej strony
wieży możliwe jest urządzenie baru.
38
JBPiP, 2000
4. Gmina Świdnica nie posiada oznakowanych szlaków rowerowych. Istnieje możliwość wyznaczenia kilku szlaków zaczynających się i kończących w Zielonej Górze. Wszystkie drogi gruntowe i leśne oraz szosy nadają się na takie szlaki. Należy wykluczyć jedynie ruchliwą i niebezpieczną szosę Zielona Góra – Nowogród Bobrzański – Żary lub Żagań lub Lubsko.
4.11. Bezpieczeństwo
W gminie Świdnica funkcjonuje jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej, którą tworzą:
1. Jednostka Straży Pożarnej w Świdnicy (typ "S 2" ) - 2 samochody bojowe GBA i GBM - pojemności 2 5000 l; 38 członków;
2. Jednostka Straży Pożarnej w Koźli (typ "S 1" ) - 1 samochód bojowy GBM - pojemności 2
5000 l ; 48 członków;
3. Jednostka Straży Pożarnej w Letnicy (typ "S 1" ) - 1 samochód bojowy GBA - pojemności
25000 l; 30 członków
Część członków OSP w gminie Świdnica posiada tzw. "przywoływacze".
5. UWARUNKOWANIA ZWIĄZANE ZE STANEM GOSPODARKI
5.1. Otoczenie biznesu w gminie
1. Otoczenie biznesu w gminie stanowi infrastruktura instytucjonalna. Podstawowym składnikiem
tej infrastruktury są banki. W gminie brak jest dotychczas filii banków i instytucji finansowych
typu firmy leasingowe, obsługi ratalnej.
Dotychczas drobni przedsiębiorcy nie mogą liczyć na pomoc ze strony urzędu zarówno w dostępie do podstawowych informacji niezbędnych w działalności gospodarczej, gdyż w gminie nie
działa dotychczas komórka, której zadaniem byłoby :
prowadzenie doradztwa dla małych firm i osób rozpoczynających działalność gospodarczą;
promocja lokalnych przedsięwzięć;
poszukiwanie aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu.
2. W gminie funkcjonuje kilka firm świadczących usługi niematerialne związane z obsługą biznesu: biuro rachunkowe, Biuro Doradztwa Prawnego i Ekonomicznego w Koźli, Kancelaria Prawnicza w osadzie Rybno, Usług Projektowych w Słonem,
3. Preferencje podatkowe oraz preferencje w opłatach dzierżawnych powinny tworzyć spójny
system wynikający z prowadzonej przez gminę polityki lokalnego wspierania rozwoju (polityki
gospodarczej) oraz polityki społecznej, ekologicznej i przestrzennej. Zarząd Gminy Świdnica
posiada upoważnienie do udzielania ulg w sprawach indywidualnych i losowych.
Zwolnienia w podatkach lokalnych powinny uwzględniać preferencje dla nowo powstałych podmiotów gospodarczych oraz dla tych branż, które są uważane za wiodące dla rozwoju gospodarczego gminy: przechowalnictwo i przetwórstwo płodów rolnych, warzyw i owoców, produkcja
opakowań, transport, budownictwo, tartacznictwo, przetwórstwo drewna, doradztwo marketingowe, doradztwo biznesowe, pośrednictwo finansowe, pośrednictwo i obsługa rynku nieruchomości, ubezpieczenia.
Spójny system preferencji umożliwi stworzyć bardziej dogodne warunki dla podmiotów tworzących nowe miejsca pracy oraz podejmujących działalność inwestycyjną na terenie gminy.
JBPiP, 2000
39
5.2. Grunty
Ogólna powierzchnia gminy wynosi 16.080 ha, z czego prawie 80 % gruntów należy do Skarbu
Państwa. Z ogólnej powierzchni gruntów 12.808 ha Skarbu Państwa większość jest administrowana przez Lasy Państwowe.
Tab. nr 37. Struktura własności gruntów w gminie Świdnica wg stanu na 30.06.1999.
L.p.
Rodzaj własności
1. Własność komunalna
2. Skarbu Państwa, w tym
w zarządzie AWRSP
w zarządzie Lasów Państwowych
3. Własność prywatna
4. Własność spółdzielcza (RSP)
5. Własność pozostała, w tym
Kościoła Rzymsko – Katolickiego
Ogółem
Powierzchnia (ha)
451
12.808
2324
10.154
2684
23
114
20
16.080
Udział (%)
2,80
79,65
14,45
63,15
16,69
0,14
0,72
0,13
100,00
Tab. nr 38. Struktura użytkowania gruntów w gminie Świdnica wg stanu na 30.06.1999.
L.p.
1
2
3
4
5
6
Rodzaj użytku
Powierzchnia (ha)
3 296
81
1 162
459
9 887
1 195
16 080
Grunty orne
Sady
Łąki
Pastwiska
Lasy i grunty leśne
Pozostałe grunty
Ogółem
Udział (%)
20,50
0,50
7,23
2,85
61,49
7,43
100,00
Tab. nr 39. Struktura użytkowania gruntów w gminie Świdnica i w gminach ościennych wg stanu
na 31.12.1998
Wyszczególnienie
Powierzchnia gruntów
Użytkowanie gruntów ogółem
Powierzchnia ogólna w ha
Użytki rolne
Grunty orne
Sady
Łąki
Pastwiska
Lasy
Użytkowanie gruntów w indywid.
gospodarstwach rolnych
Użytki rolne
Grunty orne
Sady
Łąki
40
ŚwidniZielona
Zielona
ca
na)
Nowogród
Bobrz.
Czerwieńsk
Dąbie
16080
5024
3313
82
1166
463
10123
5832
795
691
2
58
44
2724
22045
7532
5320
38
1686
488
12213
25941
7866
5318
46
1552
950
15923
19593
7167
4537
11
1972
647
10019
17004
7350
4213
15
2247
875
8692
3023
2822
1963
62
514
664
497
443
1
36
5740
5170
3784
27
1009
6895
5995
3925
46
1322
4523
4178
2871
10
947
3444
3170
2167
8
674
JBPiP, 2000
Pastwiska
283
17
350
Lasy
78
18
131
Struktura gruntów
Użytkowanie gruntów ogółem
100,0%
100,0%
100,0%
Użytki rolne
31,2%
13,6%
34,2%
Grunty orne
20,6%
11,8%
24,1%
Sady
0,5%
0,0%
0,2%
Łąki
7,3%
1,0%
7,6%
Pastwiska
2,9%
0,8%
2,2%
Lasy
63,0%
46,7%
55,4%
Użytkowanie gruntów w indywid.
gospodarstwach rolnych
100,0%
100,0%
100,0%
Użytki rolne
93,4%
74,8%
90,1%
Grunty orne
64,9%
66,7%
65,9%
Sady
2,1%
0,2%
0,5%
Łąki
17,0%
5,4%
17,6%
Pastwiska
9,4%
2,6%
6,1%
Lasy
2,6%
2,7%
2,3%
702
155
350
62
321
119
100,0%
30,3%
20,5%
0,2%
6,0%
3,7%
61,4%
100,0%
36,6%
23,2%
0,1%
10,1%
3,3%
51,1%
100,0%
43,2%
24,8%
0,1%
13,2%
5,1%
51,1%
100,0%
86,9%
56,9%
0,7%
19,2%
10,2%
2,2%
100,0%
92,4%
63,5%
0,2%
20,9%
7,7%
1,4%
100,0%
92,0%
62,9%
0,2%
19,6%
9,3%
3,5%
5.3. Rolnictwo
1. W gminie dominują gospodarstwa 1-5 ha, których udział w ogólnej liczbie gospodarstw wynosił prawie 80%, przy czym opłacalna produkcja oceniana jest przy gospodarstwie o minimalnej
powierzchni 40 ha.
Największe gospodarstwo rolne w gminie3 posiada powierzchnię 1223 ha i obejmuje tereny wydzierżawione przez polsko- irlandzką spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością Emerald Isle
Farms. Spółka przejęła w całości tereny byłego PGR. Spółka podpisała umowę na dzierżawę w
1997 roku na 11 kolejnych lat. Z ogólnej dzierżawionej powierzchni 783 ha stanowią grunty orne,
pozostała powierzchnia to użytki zielone. Powierzchnie upraw Emerald Isle Farms w 1998 r.
obejmowały: 350 ha rzepaku ozimego; 75 ha pszenicy ozimej; 23 ha żyta; 100 ha pszenżyta
ozimego; 200 ha gorczycy.
Tab. nr 40. Ilość prywatnych gospodarstw rolnych wg grup obszarowych
Areał ( ha )
1-2
2-5
7-10
10-15
pow. 15
Ogółem
Źródło: Urząd gminy w Świdnicy.
Liczba gospodarstw
Struktura w %
209
170
30
23
27
509
43
36
8
6
7
100
Z gruntów ornych największa ilość znajduje się w rękach osób fizycznych. Pozostałe powierzchnie znajdujące się w użytkowaniu rolniczym znajdują się w dzierżawie. Największe prywatne
gospodarstwo na terenie gminy znajduje się w Drzonowie – jego powierzchnia wynosi 220 ha.
3
Wg nieoficjalnych informacji spółka zaprzestała działalności w lecie 1999 r.
JBPiP, 2000
41
2. W gminie dominuje produkcja roślinna, pomimo słabych gleb. Zdecydowanie na terenie gminy
przeważają uprawy przemysłowe. Brak jest danych dotyczących innych gatunków uprawianych
warzyw. Strukturę użytków rolnych, kierunki produkcji roślinnej oraz plony rolne przedstawiają
poniższe zestawienia
Tab. nr 41. Struktura użytków zielonych w gminie Świdnica w 1998 r.
4
Struktura użytków zielonych
Gospodarstwa rolne
Tereny użytków zielonych
Sady
Źródło: Urząd Gminy w Świdnicy.
Struktura w %
64,3
34,3
1,4
Tab. nr 42. Główne kierunki produkcji roślinnej w gminie Świdnica w 1998 r.
Profile produkcji roślinnej
Uprawy 4 zbóż
Uprawy warzywnicze i kwiaciarskie
Uprawy sadownicze
Pozostałe
100 %
50%
20%
20%
10%
Tab. nr 43. Główne plony rolne zebrane na terenie gminy Świdnica w 1998 r.
Uprawiany gatunek
Ozima
Pszenica
Jara
Żyto
Ozimy
Jęczmień
Jary
Owies
Ozime
Pszenżyto
Jare
Mieszanki zbożowe bez strączkowych
Zboża ogółem bez strączkowych
Ziemniaki
Rzepak i rzepik
Gorczyca
Strączkowe
Pastewne
Plon w dt w 1998 r.
1700
624
5200
775
1040
720
420
1750
12.229
22.500
420
180
420
312
3. Na terenie gminy znajduje się niewielka ilość terenów wykorzystywanych na uprawy sadownicze. Pola owocowe znajdujące się w miejscowościach lub okolicach Świdnicy, Buchałowa, Letnicy i Wilkanowa zajmują się produkcją porzeczki, truskawki, brzoskwiń i wiśni.
4. Na terenie gminy działają ogrodnictwa zorganizowane będące w posiadaniu prywatnym. Największe gospodarstwa zajmują się uprawą kwiatów (produkcja kwiatów ciętych i kwiatów doniczkowych), występuje również uprawa warzyw i owoców (sterowana uprawa truskawki). Powierzchnie znajdujące się pod szkłem lub folią w poszczególnych gospodarstwach wahają się od
1100m2 do 3000m2.
4
Źródło: badania wykonano w kwietniu 1995 roku.
42
JBPiP, 2000
Ogrodnicy jako jedyni ze wszystkich grup rolniczych działających na terenie gminy, zgłaszają
chęć dalszego rozwoju gospodarstw i działalności.
5. Na terenie gminy znajdują się dwie fermy drobiu w Wilkanowie i Słonem. Jest to jedyna przemysłowa hodowla na terenie gminy. Ferma w Wilkanowie hoduje na powierzchni 1000 m2, kury
broilery z przeznaczone na mięso.
W Świdnicy znajduje się znajdują się stawy hodowlane karpia, o powierzchni ok. 2 ha. Znaczna
część mieszkańców hoduje zwierzęta na użytek własny.
Tab. nr 44. Hodowla zwierząt w gospodarstwach indywidualnych w gminie Świdnica
Hodowla zwierząt
Pogłowie bydła
Trzoda chlewna
Owce
Konie
Kozy
Króliki
Zwierzęta futerkowe
Drób
Gęsi
Indyki
Pozostały drób
Ilość sztuk
331
420
4
76
68
752
133
5485
170
32
9
6. Gospodarstwa ogrodnicze najbardziej wyspecjalizowane nie zgłaszają większych trudności w
produkcji i zbycie towarów. W nie najgorszej sytuacji znajdują się gospodarstwa rolnoogrodnicze i gospodarstwa produkujące zwierzęta. W trudnej sytuacji finansowej znajdują się
gospodarstwa rolne. Większość z gospodarstw nie chce się rozwijać, bo nie ma na to pieniędzy,
obawia się trudności ze zbytem produktów lub sprzedaży poniżej kosztów produkcji. Większość
prowadzących gospodarstwa rolne poszukuje partnera do współpracy jako bezpośredniego odbiorcy towaru lub osoby w funkcji menadżera. Na podstawie przeprowadzonych własnych badań
ankietowych rolnicy zdeklarowali przedstawione w tabeli rynki zbytu dla poszczególnych produktów rolnych.
Tab. nr 45. Deklarowane przez rolników w gminie Świdnica rynki zbytu produktów rolnych
Rynki zbytu
Rodzaj produkcji
Zboża
Warzywa
Kwiaty cięte i doniczkowe
Drób
Ryby
Źródło: Ankieta 1999 rok.
Gmina
Rynek lokalny
+
+
Województwo
Lubuskie
+
+
+
+
Kraj
Eksport
+
+
+
Na terenie gminy nie istnieje przetwórstwo płodów rolnych. Wszystkie produkty są sprzedawane
w postaci surowej lub według wymogów odbiorcy np. po umyciu, zapakowaniu.
7. Obecnie na terenie gminy nie działa większe gospodarstwo produkcyjne wykorzystujące budynki inwentarskie. Większość budynków wcześniej przeznaczonych na produkcję zwierzęcą
dzisiaj wykorzystywane są na niewielką produkcję zwierząt na użytek własny, lub są przekształ-
JBPiP, 2000
43
cone na pomieszczenia usługowe lub produkcyjne. Większość budynków znajduje się w nienajlepszym stanie technicznym, nie są wykorzystane i bez opieki.
Tab. nr 46. Powierzchnia budynków inwentarskich w gminie Świdnica i jej wykorzystanie
Budynki inwentarskie
Obory
Stajnie
Chlewnie
Kurniki
Powierzchnia
2
wm
5364
208
2344
3647
Szklarnie
Tunele foliowe
4271
5502
Rolnicze
3310
148
1536
3581
Wykorzystanie
Pozarolnicze
30
-
Niewykorzystane
2024
60
808
66
4241
5502
-
30
-
8. Większość ze zorganizowanych gospodarstw rolniczych posiada własne maszyny i urządzenia rolnicze. Pozostałe gospodarstwa rolne korzystają z usług sąsiadów.
Tab. nr 47. Ilość ciągników na terenie gminy Świdnica w gospodarstwach wg wielkości użytkowanych gruntów rolnych
Ciągniki
Wielkość gospodarstwa w ha
do 1
1-2
Ogólna liczba 90
14
7
w tym
w gospodar7
stwach indywidualnych 76
2-5
5-7
7-10
21
12
9
10
10
5
21
12
9
10
10
5
1
50100
-
100200
1
1
-
1
10-15 15-20 20-30 30-50
Tab. nr 48. Maszyny i urządzenia rolnicze w gospodarstwach rolnych w gminie Świdnica
Maszyny i urządzenia
Ogółem
Kombajny zbożowe
w tym starsze niż 10 lat
Kombajny ziemniaczane
Kombajny buraczane
Silosokombajny
Rozsiewacze nawozów
Rozrzutniki obornika
Kosiarki ciągnikowe
Ładowacze chwytakowe
Kopaczki do ziemniaków
Sadzarki do ziemniaków
Przyczepy zbierające
Prasy zbierające
Opryskiwacze ciągnikowe
Dojarki
44
samobieżne
pozostałe
polowe
sadownicze
bańkowe
rurociągowe
6
4
1
24
16
24
10
8
5
8
4
12
12
-
w tym gospodarstwa indywidualne
6
4
1
24
16
24
10
8
5
8
4
12
12
-
JBPiP, 2000
Schładzarki do mleka
Sortowniki
Linie technologiczne
Agregaty uprawowe
konwiowe
zbiornikowe
5
5
1
1
5
5
1
1
9. Na terenie gminy nie działają żadne instytucje obsługi rolnictwa. Profesjonalną pomoc w zakresie doradztwa rolniczego oferuje rolnikom Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Kalsku. Wszystkie inne podstawowe usługi prowadzone dla rolnictwa takie jak: badanie gleby, ochrona roślin,
nawożenie, obsługa techniczna, punkt unasienniania zwierząt, usługi weterynaryjne etc. obsługiwane są przez miasto Zielona Góra. W Świdnicy działa jeden niewielki zakład zaopatrzenia
rolnictwa.
5.4. Leśnictwo
1. Do 1945 r. lasy obecnej gminy Świdnica stanowiły własność prywatną, z czego większość
należała do właścicieli majątków ziemskich, a część do drobnych właścicieli. Lasy te w 1945 r.
zostały upaństwowione. Prawie cały obszar leśny Gminy Świdnica stanowi jeden zwarty kompleks, będący częścią większego kompleksu leśnego. Tylko na południe od miejscowości Świdnica występują 3 kompleksy leśne o powierzchni ok. 500 ha. Kompleksy poniżej 10 ha zajmują
znikomą powierzchnię. Ogólna powierzchnia lasów na terenie Gminy Świdnica wg stanu na
31.12.1998 r. wynosiła 10178,93 ha5, z czego:
grunty leśne zalesione obejmowały 9725,94 ha
grunty leśne nie zalesione obejmowały 135,44 ha
grunty związane z gospodarką leśną obejmowały 317,55 ha.
Lasy są głównie własnością Skarbu Państwa i obejmują 10.124,87 ha, z czego 9986,83 ha
(98,6%) znajduje się w zarządzie Lasów Państwowych, zaś AWRSP - 138,04 ha. Zarząd Lasów
Państwowych obejmuje:
Nadleśnictwa Krzystkowice
2697,55 ha
158,52 ha
Nadleśnictwa Nowa Sól
Nadleśnictwa Zielona Góra
7130,76 ha.
Lasy będące własnością prywatną obejmują zaledwie 54,06 ha.
2. Podstawą prowadzenia gospodarki leśnej w lasach państwowych są plany urządzenia lasu
opracowane na 10-letnie okresy i tak:
- dla Nadleśnictwa Krzystkowice na okres 1.01.1990 r. do 31.12.1999 r.
- dla Nadleśnictwa Nowa Sól na okres 1.01.1991 r. do 31.12.2000 r.
- dla Nadleśnictwa Zielona Góra na okres 1.01.1990 r. do 31.12.1999 r.
Szczegółowe wytyczne do prowadzenia gospodarki leśnej zarówno w lasach gospodarczych jak
i ochronnych ustalają komisje techniczno-gospodarcze podczas sporządzania kolejnych planów
urządzenia lasu dla danego nadleśnictwa. Szczególnej uwagi wymaga realizacja zadań gospodarczych ustalonych w planach na obszarze lasów ochronnych.
3. Ok. 62,4% lasów gminy stanowią lasy ochronne położone w odległości do 10 km od Zielonej
Góry, na części powierzchni o nakładających się funkcjach glebochronnych, wodochronnych i
ochrony zwierząt. Lasy te obok niewątpliwie funkcji rekreacyjnej pełnią rolę klimatycznofiltracyjną („przewietrzenie miast”), spełniają rolę zieleni wysokiej w środowisku zurbanizowanym, a przede wszystkim powinny zapewnić bezpośredni kontakt ludności miejskiej z możliwie
5
Wg danych Urzędu Statystycznego w Zielonej Górze powierzchnia lasów w gminie Świdnica
wynosiła 10123 ha.
JBPiP, 2000
45
naturalnym środowiskiem leśnym czyli spełniać funkcję edukacyjną. Ograniczona powinna być
lokalizacja w ich sąsiedztwie obiektów uciążliwych dla środowiska przyrodniczego. Zagospodarowanie lasów gleb ochronnych i wodochronnych powinno w jak najszerszym zakresie uwzględniać aspekty półnaturalnej hodowli lasu dostosowanej do lokalnych warunków siedliskowych i
drzewostanowych.
4. W oparciu o przyjęty planach urządzenia lasu wiek rębności dla poszczególnych gatunków
drzew, wyliczono maksymalną miąższość możliwą do pozyskania:
−
w użytkowaniu rębnym ok. 16.500m3 netto rocznie z powierzchni nie większej niż 101ha,
−
w użytkowaniu przedrębnym ok. 15.000m3, a więc łącznie aktualny stan lasów gminy pozwala na pozyskiwanie rocznie ok. 31 500m3 grubizny netto.
W ostatnich pięciu latach średnio rocznie pozyskiwano przy użytkowaniu rębnym 11.500 m3
netto z pow. 72 ha zaś przy użytkowaniu przedrębnym 16 300 m3 drewna.
5. Lasy AWRSP i lasy prywatne zajmują łącznie tylko 192,10 ha i nie mają praktycznie znaczenia gospodarczego. Występują one jako rozproszone samodzielne niewielkie kompleksy leśne,
często przylegające do lasów innych własności. Spełniają głównie rolę krajobrazową i biocenotyczną, ich rola gospodarcza polega głównie na dostarczeniu doraźnych pożytków w postaci
surowca drzewnego dla właścicieli. Część tych lasów posiada sporządzone uproszczone plany
zagospodarowania i inwentaryzację ich stanu. Wskazówki gospodarcze zawarte w tych dokumentach są podstawą do ustalenia zadań gospodarczych w tych lasach.
5.5. Gospodarka łowiecka
Gospodarka łowiecka – prowadzona jest w oparciu o plany zagospodarowania łowieckiego,
opracowane dla potrzeb poszczególnych obwodów łowieckich. Podział na obwody określa rozporządzenie nr 16 b. Wojewody Zielonogórskiego z dnia 3 grudnia 1997r w sprawie podziału
obszaru województwa na obwody łowieckie. Według tego rozporządzenia na terenie gminy wyodrębnionych zostało 5 obwodów wydzierżawionych kołom łowieckim i 1 obwód wyłączony z
wydzierżawienia i tak:
obw. łowiecki nr 77- „Ostoja”;
obw. łowiecki nr 79- „Knieja”;
obw. łowiecki nr 80- „Jeleń”;
obw. łowiecki nr 81- „Drop”;
obw. łowiecki nr 92- „Piżmak” i obwód łowiecki nr 93 wyłączony z wydzierżawienia, na którym gospodarkę łowiecką prowadzi Nadleśnictwo.
Nadleśnictwa nadzorują realizację gospodarki łowieckiej prowadzonej przez koła, poprzez zatwierdzenie planów kół i bieżącą kontrolę ich wykonania. W wymienionych obwodach łowieckich
wg inwentaryzacji za rok łowiecki 1998/99 zinwentaryzowano: ok. 60 jeleni, 550 saren, 20 danieli, 110 dzików, 160 zajęcy, 100 lisów, 15 borsuków i 90 kuropatw.
Jelenie jak również sarny powodują znaczne szkody w uprawach leśnych i młodnikach przez
zgryzanie spałowanie, osmykiwanie i zadeptywanie. Na gruntach rolnych przylegających do lasu
znaczne szkody wyrządzają dziki, z tego tytułu koła łowieckie wypłacają znaczne odszkodowania pieniężne za zniszczone uprawy rolne. Zmusza to również nadleśnictwa do grodzenia upraw
leśnych i obrzeży lasów oraz stosowania chemicznych środków odstraszających.
5.6. Struktura gospodarki gminy
1. W gminie Świdnica wg stanu na 31.07.1999 r. było zarejestrowanych 340 jednostek w systemie REGON. Najwięcej jednostek działało w samej Świdnicy (114) oraz w Wilkanowie (72), Letnicy (26). W ogólnej liczbie jednostek dominował sektor usług (77%) oraz sektor przemysłu
46
JBPiP, 2000
(20%). Sektor III (usług) wg stanu na 31.12.1998 r. skupiał prawie 56% pracujących oraz 53 %
ogólnej liczby jednostek wg REGON. W sektorze II pracowało 41% pracujących zaś udział jednostek sektora w ogólnej liczbie jednostek wyniósł prawie 36%.
Tab. nr 49. Liczba pracujących i liczba jednostek wg REGON w gminie Świdnica wg stanu na
31.12.1998
Sekcje EKD / sektory
Pracujący
liczba
Struktura
32
6,5%
32
6,5%
202
40,9%
175
35,4%
I Sektor
Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo
II Sektor
Działalność produkcyjna
Zaopatrywanie w energię, gaz i wodę
Budownictwo
27
5,5%
III Sektor
260
52,6%
Handel i naprawy
56
11,3%
Hotele i restauracje
Transport, składowanie i łączność
9
1,8%
Pośrednictwo finansowe
5
1,0%
Obsługa nieruchomości i firm
26
5,3%
Administracja publiczna
25
5,1%
Edukacja
68
13,8%
Ochrona zdrowia i opieka socjalna
20
4,0%
Pozostała działalność
51
10,3%
Ogółem
494
100,0%
Jednostki
liczba
struktura
23
18,0%
23
18,0%
122
35,7%
86
25,1%
36
191
109
4
32
3
22
1
6
3
11
342
10,5%
55,8%
31,9%
1,2%
9,4%
0,9%
6,4%
0,3%
1,8%
0,9%
3,2%
100,0%
Tab. nr 50. Struktura przestrzenna jednostek w gminie Świdnica wg stanu na 31.07.1999
I Sektor
Rybołówstwo i rybactwo
Górnictwo i kopalnictwo
II Sektor
Zaopatrywanie w energię,
gaz
i wodę
Budownictwo
III Sektor
Handel i naprawy
Transport, składowanie i
łączność
Edukacja
JBPiP, 2000
Ogółem
Świdnica
Wilkanowo
Letnica
Pozostałe
liczba
%
liczba.
%
liczba
%
liczba
%
liczba
%
36
10,6
6
5,3
5
6,9
2
7,7
23
18,0
36
10,6
6
5,3
5
6,9
2
7,7
23
18,0
120
85
35,3
25,0
43
32
37,7
28,1
21
15
29,2
20,8
8
6
30,8
23,0
48
32
37,5
25,0
35
184
104
5
29
10,3
54,1
30,6
1,5
8,5
11
65
36
4
7
9,6
57,0
31,6
3,5
6,1
6
46
26
1
8
8,3
63,9
36,1
1,4
11,1
2
16
8
7,7
61,5
30,8
16
57
34
12,5
44,5
26,6
4
15,4
10
7,8
5
21
2
3
1,5
6,2
0,6
0,9
5
2
2
4,4
1,8
1,8
2
6
2,8
8,3
3
11,5
3
7
2,3
5,5
1
0,8
47
Ochrona zdrowia i opieka
3
0,9
2
1,7
1
1,4
socjalna
12
3,5
7
6,1
2
2,8
Ogółem
340 100,0
114 100,0
72 100,0
1
3,8
26 100,0
2
1,6
128 100,0
W latach 1996-1999 w gminie Świdnica liczba jednostek wzrosła z 294 w 1996 r. do 342 na koniec czerwca 1999 r. Najbardziej dynamiczny wzrost liczby jednostek miał miejsce w sektorze II i
dotyczył działalności produkcyjnej.
Tab. nr 51. Jednostki wg EKD w gminie Świdnica w latach 1996-1999
1996
1997
1998
I pół. 1999
liczba.
%
liczba
%
liczba
%
liczba
%
21
7,1%
23
7,0%
29
8,5%
34
9,9%
21
7,1%
23
7,0%
29
8,5%
34
9,9%
I Sektor
Rybołówstwo i rybactwo
Górnictwo i kopalnictwo
II Sektor
99 33,7%
117 35,6%
122 35,7%
64 21,8%
84 25,5%
86 25,1%
gaz
i wodę
Budownictwo
35 11,9%
33 10,0%
36 10,5%
III Sektor
174 59,2%
189 57,4%
191 55,8%
Handel i naprawy
103 35,0%
108 32,8%
109 31,9%
2
0,7%
4
1,2%
4
1,2%
29
9,9%
30
9,1%
32
9,4%
łączność
2
0,7%
4
1,2%
3
0,9%
23
7,8%
25
7,6%
22
6,4%
1
0,3%
1
0,3%
1
0,3%
Edukacja
6
2,0%
6
1,8%
6
1,8%
3
1,0%
3
0,9%
3
0,9%
socjalna
5
1,7%
8
2,4%
11
3,2%
Ogółem
294 100,0%
329 100,0%
342 100,0%
124
86
1
36,3%
25,1%
0,3%
37
184
104
5
27
10,8%
53,8%
30,4%
1,5%
7,9%
7
21
2
3
4
2,0%
6,1%
0,6%
0,9%
1,2%
11
3,2%
342 100,0%
2. W gminie Świdnica wg stanu na 31.12.1998 r. było zarejestrowanych 349 firm prywatnych, z
czego zaledwie 8 firm stanowiły spółki prawa handlowego. W gminie brak jest w ogóle przedsiębiorstw państwowych.
Tab. nr 52. Jednostki zarejestrowane w systemie REGON w gminie Świdnica wg stanu na 31.
12.1998 r.
Jednostki wg REGON
Przedsiębiorstwa państwowe
Spółki prawa handlowego
Spółki cywilne
48
1996
liczba.
0
5
23
1997
%
0,00%
1,70%
7,82%
liczba
0
5
23
1998
%
0,00%
1,52%
6,99%
liczba
0
8
27
%
0,00%
2,29%
7,74%
JBPiP, 2000
Osoby prowadzące działalność
246
83,67%
281
gosp.
Ogółem
294 100,00%
329
85,41%
299
85,67%
100,00%
349
100,00%
Tab. nr 53. Jednostki zarejestrowane w systemie REGON w gminie Świdnica i w gminach
ościennych wg stanu 31. 12.1998 r.
Jednostki wg REGON
Świdnica
Zielona
Zielona
na)
23
1
1089
62
1524
129
10595
1152
Przedsiębiorstwa państwowe
0
Spółki prawa handlowego
8
Spółki cywilne
27
Osoby prowadzące działalność
299
gosp.
Ogółem
349
13926
1389
Nowogród
Bobrz.
Czerwieńsk
Dąbie
1
16
32
378
0
20
49
455
0
15
18
164
459
546
214
Udział sektora prywatnego w ogólnej liczbie pracujących dominuje jedynie w sektorze II - w działalności produkcyjnej było zatrudnionych aż 35 % ogółu zatrudnionych. W sektorze III - usług
jedyną znaczącą sekcją sektora prywatnego jest handel.
Tab. nr 54. Liczba i struktura pracujących w gminie Świdnica wg stanu na 31.12.1998.
Ogółem
Sektor publiczny
Liczba struktura liczba struktura
Sektor prywatny Udział sekliczba struktura tora prywatnego
7,3%
15
5,7%
46,9%
7,3%
15
5,7%
46,9%
I Sektor
32
6,5%
17
Rolnictwo, łowiectwo i leśnic32
6,5%
17
two
II Sektor
202
40,9%
21
9,1%
175
35,4%
gaz i wodę
Budownictwo
27
5,5%
21
9,1%
III Sektor
260
52,6%
194
83,6%
Handel i naprawy
56
11,3%
9
1,8%
9
3,9%
łączność
5
1,0%
26
5,3%
21
9,1%
25
5,1%
25
10,8%
Edukacja
68
13,8%
68
29,3%
20
4,0%
20
8,6%
socjalna
51
10,3%
51
22,0%
Ogółem
494 100,0%
232 100,0%
175
175
66,8%
66,8%
86,6%
100,0%
6
66
56
2,3%
25,2%
21,4%
22,2%
25,4%
100,0%
5
5
1,9%
1,9%
100,0%
19,2%
262
100,0%
53,0%
5.7. Eksploatacja surowców mineralnych
JBPiP, 2000
49
Na terenie gminy prowadzona jest obecnie eksploatacja udokumentowanego małego złoża kruszywa naturalnego w Świdnicy. W 1997 r. firmie „Elsta”, reprezentowanej przez p. Elżbietę Łuczak (Świdnica, ul. Polna), została udzielona koncesja na wydobywanie ww. złoża metodą odkrywkową na działce 680/12. Ważność koncesji upływa z dniem 20 lipca 2000 r.
Poza ww. złożem brak jest większych udokumentowanych złóż surowców mineralnych. Wprawdzie penetracyjne wiercenia w poszukiwaniu kruszywa były prowadzone w okolicach wsi: Świdnica, Słone, Grabowiec i Letnica, ale nie udokumentowano żadnych zasobów.
Za perspektywiczny obszar uważa się rejon między Grabowcem a Leśniowem Wielkim. Są to
tereny leśne Nadleśnictwa Zielona Góra.
6. UWARUNKOWANIA ZWIĄZANE Z ROZWOJEM STRUKTURY FUNKCJONALNO - PRZESTRZENNEJ
1. Na dotychczasowe zagospodarowanie przestrzenne gminy Świdnica składają się następujące
podstawowe elementy struktury funkcjonalno - przestrzennej:
- kompleksy leśne oraz zespoły zieleni urządzonej;
- kompleksy łąkowo - pastwiskowe i grunty orne;
- kompleksy wód otwartych;
- zespoły zabudowy mieszkaniowej, usługowej i zagrodowej;
- obiekty przemysłowe oraz produkcyjno - usługowe;
- sieć dróg krajowych, wojewódzkich, gminnych i lokalnych oraz sieć szlaków turystycznych;
- sieci i urządzenia techniczne, towarzyszące istniejącej zabudowie;
- tereny powierzchniowej eksploatacji surowców;
2. Dla terenu gminy Świdnica obowiązują następujące miejscowe plany zagospodarowania
przestrzennego:
- ogólny plan zagospodarowania przestrzennego gminy Świdnica zatwierdzony Uchwałą
Gminnej Rady Narodowej w Świdnicy nr V/34/89 z dnia 10.07.1989 r.;
- zmiany do miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego, zatwierdzone
Uchwałą Rady Gminy w Świdnicy nr 1/I/93 z dnia 28.01.1993 r.
3. W podstawowych ustaleniach planu ogólnego gminy zakłada się, że jej funkcjami wiodącymi
będą rolnictwo i mieszkalnictwo. W planie wyodrębniono rejony o charakterystycznych cechach
funkcjonalnych:
- strefę znajdującą się w bezpośrednim zasięgu wpływów m. Zielonej Góry, obejmującą
wschodnią część gminy;
- strefę obejmującą zachodnio – północną część gminy.
Na obszarze obejmującym strefę bezpośrednich wpływów miasta Zielonej Góry oprócz funkcji
rolniczej, zakłada się również rozwój funkcji mieszkaniowej i wypoczynkowej związanej z rozwojem i obsługą miasta. W zakresie gospodarki rolnej, strefa ta winna stanowić zaplecze żywicielskie miasta. Zakłada się zatem rozwój takich form zagospodarowania jak: ogrodnictwo, sadownictwo, itp. Natomiast dla strefy zachodniej zakłada się preferencje funkcji rolniczej i leśnej. W
planie przewiduje się uzupełnienie brakujących obiektów usługowych i budowę systemów infrastruktury technicznej, pozwalających podnieść standard życia ludności wiejskiej do poziomu
zbliżonego warunkom miejskim. W sieci osadniczej siedziba gminy Świdnica stanowić będzie
nadal centrum administracyjno – usługowe dla całego obszaru gminy. W strukturze pozostałych
wiejskich jednostek osadniczych wyodrębniono 3 ośrodki usługowe z pełnym zakresem usług
związanych z obsługą ludności i rolnictwa: Letnica obsługująca wsie Buchałów i Drzonów, Koźla
obsługująca wsie Grabowiec i Lipno oraz Słone obsługujące wsie Wilkanowo i Radomia. Pozostałe wsie zaliczono do grupy miejscowości o dominującej funkcji rolniczej z elementarnym zakresem usług.
50
JBPiP, 2000
4. Przyjęta w planie struktura funkcjonalno – przestrzenna gminy określa jednocześnie zasady
prowadzenia działalności gospodarczej i inwestycyjnej w sposób wykluczający degradację środowiska naturalnego i zapewniający jego ochronę. W planie określono obszary i obiekty podlegające ochronie oraz wymagające ochrony. Elementami środowiska naturalnego podlegającymi
ochronie na terenie gminy są:
- obszary leśne;
- obszary gruntów II-IV klas bonitacyjnych;
- parki wiejskie i podworskie
- strefa chronionego krajobrazu;
- złoże surowców mineralnych.
Strefą ochrony konserwatorskiej objęto układ urbanistyczny i zespoły zabytkowe wsi Świdnica i
Letnica (pałac i 2 kościoły). Ochronie podlegają także wszystkie obiekty zabytkowe i stanowiska
archeologiczne ujęte w rejestrze i spisie Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków oraz pomniki
przyrody ujęte w spisie Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody. We wszystkich miejscowościach gminy nowa zabudowa winna nawiązywać swoim charakterem do zabudowy istniejącej.
5. Na rysunku planu, dla poszczególnych miejscowości określono tereny osadnicze z wyszczególnieniem przeważającej formy zainwestowania (zabudowy). W obrębie tych terenów, z wyjątkiem terenów przeznaczonych na cele działalności inwestycyjnej o skoncentrowanym charakterze, w miarę występowania potrzeb społecznych dopuszcza się działalność inwestycyjną o charakterze plombowym i uzupełniającym o różnych formach zainwestowania (oprócz zabudowy
mieszkaniowej, rzemiosło, usługi, zabudowa letniskowa, itp.), przy zachowaniu warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki oraz wymogów dotyczących ochrony środowiska.
Dla projektowanej zabudowy mieszkaniowej przyjęto następujące wielkości działek: zabudowa
zagrodowa (2500 m2), zabudowa jednorodzinna wolnostojąca (900 m2), bliźniacza (600 m2),
szeregowa (400 m2), rzemieślnicza – usługowa (1500 – 1800 m2), produkcyjna (do 1 ha) i letniskowa ok. 600 m2). Zgodnie z ustaleniami planu wyznaczono 72,9 ha pod zabudowę mieszkaniową jednorodzinną, 13,4 ha pod zabudowę rzemieślniczą i 10,0 ha pod zabudowę wielorodzinną.
6. Zmiany do planu ogólnego gminy przeprowadzono dla terenów wsi: Świdnica, Wilkanowo,
Słone, Radomia, Piaski, Buchałów, Koźla, Lipno, Grabowiec, Drzonów, Letnica – łącznie 233
wnioski. Ustalenia realizacyjne dla poszczególnych terenów wg miejscowości przedstawiają się
następująco:
- we wsi Świdnica przeprowadzono zmiany dla 50 terenów, obejmujących powierzchnię ok. 83
ha.; zmiany związane były z wyznaczeniem terenów na cele zabudowy mieszkaniowej, usług
i rzemiosła, przemysłu, stawów rybnych, komunikacji i infrastruktury technicznej, usług turystyki i gastronomii oraz pod zabudowę zagrodową;
- we wsi Wilkanowo przeprowadzono zmiany dla 40 terenów, obejmujących powierzchnię ok.
40,65 ha; zmiany związane były z wyznaczeniem terenów na cele zabudowy mieszkaniowej
jednorodzinnej z usługami, usług i rzemiosła oraz zabudowy jednorodzinnej z rzemiosłem;
- we wsi Słone przeprowadzono zmiany dla 29 terenów, obejmujących powierzchnię ok. 61,49
ha; zmiany związane były z wyznaczeniem terenów na cele zabudowy jednorodzinnej z rzemiosłem oraz pod uprawy polowe;
- we wsi Radomia przeprowadzono zmiany dla 13 terenów, obejmujących powierzchnię ok.
jednorodzinnej z usługami;
- we wsi Piaski przeprowadzono zmiany dla 7 terenów, obejmujących powierzchnię ok. 9,69
ha; zmiany związane były z wyznaczeniem terenów na cele zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, rzemiosła, przemysłowo - usługowe oraz sportu i rekreacji;
JBPiP, 2000
51
- we wsi Buchałów przeprowadzono zmiany dla 9 terenów, obejmujących powierzchnię ok.
jednorodzinnej z usługami, usług i rzemiosła oraz sportu i rekreacji;
- we wsi Koźla przeprowadzono zmiany dla 8 terenów, obejmujących powierzchnię ok. 12,06
ha; zmiany związane były z wyznaczeniem terenów na cele zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, usług, rzemiosła i przemysłu;
- we wsi Lipno przeprowadzono zmiany dla 2 terenów, obejmujących powierzchnię ok. 0,54 ha;
zmiany związane były z wyznaczeniem terenów na cele zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej;
- we wsi Drzonów przeprowadzono zmiany dla 11 terenów, obejmujących powierzchnię ok.
jednorodzinnej z usługami, zabudowy jednorodzinnej z rzemiosłem, sportu i rekreacji oraz infrastruktury technicznej;
- we wsi Letnica przeprowadzono zmiany dla 8 terenów, obejmujących powierzchnię ok. 3,11
ha; zmiany związane były z wyznaczeniem terenów na cele zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej i usług oraz infrastruktury technicznej.
Przeprowadzone zmiany w planie związane były z przeznaczeniem dużych, nowych terenów
pod zabudowę mieszkaniową, co wiąże się ze zwiększeniem docelowo ilości mieszkańców, a
tym samym ilości ścieków. W związku z powyższym zaproponowano odpowiednie rozwiązanie
w zakresie gospodarki ściekowej, przy uwzględnieniu poprawy warunków ochrony środowiska.
7. UWARUNKOWANIA ZWIĄZANE ZE STANEM UKŁADU KOMUNIKACJI
7.1. Komunikacja drogowa.
7.1.1. Drogi krajowe
Przez teren gminy Świdnica przebiegają dwie drogi krajowe:
Nr 275 Słubice – Krosno Odrzańskie – Zielona Góra, długość odcinka na terenie gminy 9,5 km.
Jest to droga w parametrach IV klasy technicznej o szerokości nawierzchni 7m i wytrzymałości
nacisku na oś 10 ton. Droga posiada nawierzchnie bitumiczną w stanie dobrym. Natężenie ruchu ok. 5 tys. pojazdów na dobę. Charakteryzuje się głównie ruchem tranzytowym w związku z
ruchem samochodowym od przejść granicznych w Świecku, Słubicach, Gubinie i Sękowicach.
W układzie komunikacyjnym gminy nie przedstawia istotnego znaczenia ponieważ nie łączy
miejscowości oraz ośrodków produkcyjno – usługowych oraz handlowych gminy. Przy drodze
275 na odcinku przebiegającym przez teren gminy znajdują się dwa parkingi śródleśne.
Nr 284 Przewóz – Żary – Nowogród Bobrzański – Zielona Góra, długość odcinka na terenie
gminy 14,5 km. Jest to droga w parametrach IV klasy technicznej o szerokości jezdni 7m i wytrzymałości nacisku 10 ton na oś. Stan techniczny drogi dobry, nawierzchnia bitumiczna. Natężenie ruchu ok. 6 tys. pojazdów na dobę. W strukturze ruchu notuje się znaczny udział samochodów ciężarowych. Pojazdy te korzystają z przejść granicznych w Olszynie i Jędrzychowicach
(woj. dolnośląskie). Ponadto droga łączy inne przejścia graniczne w Przewozie i Łęknicy dla
ruchu osobowego. Droga posiada istotne znaczenie w układzie komunikacyjnym gminy, gdyż
łączy miejscowe ośrodki z Zieloną Górą oraz z miastami Nowogród Bobrzański, Żagań, Żary,
Lubsko. Analiza bezpieczeństwa ruchu drogowego wykazuje, że jest to jedna z najbardziej niebezpiecznych dróg w województwie lubuskim. Wpływ na to mają miedzy innymi następujące
przyczyny: geometria i przebieg drogi w układzie nie normatywnych łuków poziomych oraz miejscowych znacznych łukach pionowych (wzniesienia i spadki), wzmożony ruch pieszy w otoczeniu drogi w okolicach miejscowości Piaski, Świdnica i Wilkanów. Przy drodze nr 284 na odcinku
przebiegającym przez teren gminy znajdują się dwa parkingi śródleśne i jedna stacja paliw zlokalizowana przy obwodnicy w Świdnicy.
52
JBPiP, 2000
Administrowaniem dróg nr 275 i nr 284 zajmuje się w imieniu Dyrektora Generalnego Dróg Publicznych, Oddział Południowo – Zachodni GDDP we Wrocławiu – Biuro w Zielonej Górze.
Tab. nr 55. Wykaz dróg krajowych
L.p.
Numer droRelacja drogi
gi
1
275
Słubice – Krosno Odrzańskie – Zielona Góra
2
284
Przewóz – Żary – Nowogród Bobrzański – Zielona Góra
Razem:
Długość odcinka drogi
na terenie gminy ( km)
9,5
14,5
24,00
Łączna długość dróg krajowych na terenie gminy wynosi 24,00 km z czego wszystkie odcinki
dróg posiadają nawierzchnie bitumiczną. Droga nr 275 i nr 284 mieszczą się w parametrach
klasy IV przy średniej szerokości jezdni 7m. Drogi te posiadają nawierzchnie bitumiczną, stan
techniczny dobry.
7.1.2. Drogi wojewódzkie
Przez teren gminy Świdnica przebiega jedna droga wojewódzka: Nr 279 Leśniów Wielki – Drzonów – Buchałów – Świdnica – Ochla (na terenie gminy Zielona Góra). Długość drogi na terenie
gminy – 11 km. Droga posiada nawierzchnię bitumiczną, na niektórych odcinkach brukową. Szerokość drogi 4 – 5,5 m. Nośność 8 ton/oś. Ruch pojazdów niewielki, wynikający tylko z obsługi
ruchu między miejscowościami gminy. W układzie komunikacyjnym gminy przedstawia dość
duże znaczenie z uwagi na fakt, iż łączy kilka miejscowości gminy. Administrowaniem drogi nr
279 zajmuje się Zarząd Województwa Lubuskiego w Zielonej Górze.
Tab. nr 56. Wykaz dróg wojewódzkich na terenie gminy
L.p.
Numer
drogi
Relacja drogi
1
279
Leśniów Wielki – Drzonów – Buchałów – Świdnica – Ochla
(na terenie gminy Zielona Góra)
Razem:
Długość drogi na terenie gminy
(km)
11,0
11,0
Łączna długość dróg wojewódzkich na terenie gminy – 11 km. Droga wojewódzka nr 279 nie
posiada parametrów drogi V klasy technicznej. Najczęściej występująca szerokości to 4,0 do 5,5
m. Ocenia się że zły stan nawierzchni bitumicznej i brukowej posiada ok. 70% długości drogi.
,7.1.3. Drogi powiatowe
Przez teren gminy Świdnica przebiega osiem dróg powiatowych:
Nr 132 Tarnawa Krośnieńska – Grabowiec, długości 5,7 km, nawierzchnia gruntowa, średnia
szerokość jezdni 3m.
Nr 138 Trzebule – Drzonów, długości 2,5 km. w tym 0,2 km o nawierzchni brukowej, 2,3 km o
nawierzchni gruntowej, średnia szerokość jezdni 3,5m.
Nr 217 Świdnica – Grabowiec – Lipno, długości 11,5 km., nawierzchnia bitumiczna, średnia szerokość jezdni 4,2m.
Nr 218 Świdnica – Jeleniów, długości 2,0 km., w tym 0,2 km o nawierzchni betonowej, 1,8 km o
nawierzchni gruntowej, średnia szerokość jezdni 3m.
Nr 230 Piaski - Niwiska, długości 1,9 km., w tym 0,6 km o nawierzchni bitumicznej i 1,3 km o
nawierzchni gruntowej, średnia szerokość jezdni 4m.
Nr 232 Wilkanowo – Buchałów – Letnica – Koźla – Rożen, długości 14,2 km., w tym 11 km o
nawierzchni bitumicznej, 0,2 km brukowej, i 3 km gruntowej, średnia szerokość jezdni 4,1m.
JBPiP, 2000
53
Nr 253 Zagórze – Radomia – Drzonów, długości 5,1 km., nawierzchnia bitumiczna, średnia szerokość jezdni 4,5m.
Nr 255 Bogaczów – Koźla, długości 3,1 km., w tym o nawierzchni brukowej 0,1 km i 3 km o nawierzchni gruntowej, średnia szerokość jezdni 3m.
Drogi powiatowe zarządzane są przez Zarząd Powiatu Zielona Góra. Funkcja ta w drodze porozumienia przekazana została zarządowi Dróg Wojewódzkich w Zielonej Górze.
Tab. nr 57. Wykaz dróg powiatowych na terenie gminy
L.p.
1
2
3
4
5
6
7
8
Razem:
Numer drogi
132
138
217
218
230
232
253
255
Relacja drogi
Tarnawa Krośnieńska – Grabowiec
Trzebule – Drzonów
Świdnica – Grabowiec
Świdnica – Jeleniów
Piaski – Niwiska
Wilkanowo – Buchałów – Letnica – Koźla – Rożen
Zagórze – Radomia – Drzonów
Bogaczów – Koźla
Długość drogi na terenie gminy
( km)
5,7
2,5
11,5
2,0
1,9
14,2
5,1
3,1
46,0
Łączna długość dróg powiatowych na terenie gminy – 46 km, z czego o nawierzchni betonowej
0,2 km, brukowej 0,5 km, bitumicznej 28,2 km i 17,1 km o nawierzchni gruntowej. Wszystkie
drogi nie mieszczą się w parametrach V klasy technicznej z uwagi na ograniczona szerokość
oraz wyjątkowo niska wytrzymałość nawierzchni. Średnia szerokość jezdni dróg powiatowych
wynosi 3,6m.
7.1.4. Drogi gminne
Drogi gminne spełniają rolę uzupełniającą lub gospodarczą poprzez dodatkowe i uproszczone
połączenie miejscowości. Sieć dróg gminnych rozlokowana jest równomiernie na terenie całej
gminy. Spełniają rolę zbiorczo - rozprowadzającą i dojazdową, obsługując głównie funkcje wewnętrzne gminy oraz powiązania międzygminne. Stanowią powiązania poszczególnych jednostek osadniczych między sobą oraz powiązania z drogami wojewódzkimi i krajowymi.
Tab. nr 58. Wykaz dróg gminnych
L.p.
Numer
drogi
Relacja drogi
1
2
4937001
4937002
3
4
5
4937003
4937004
4937005
6
7
4937006
4937007
8
9
10
4937008
4937009
4937010
Radomia – Słone – granica gm. Świdnica – (Ochla)
Grabowiec – granica gm. Świdnica skrzyż. z drogą krajową nr 288 (Pajęczno)
(Łężyce – Przylep) – granica gm. Świdnica – Wilkanowo
Buchałów – Lipno – granica gm. Świdnica (Lubiatów)
Drzonów skrzyż. z drogą gminną nr 37006 – skrzyż. z
drogą gminną nr 37014 Lipno
Drzonów – Letnica
(Łagów) granica gminy Świdnica skrzyż. z drogą nr 279 –
Drzonów
Letnica – skrzyż. z drogą 284 (Świdnica)
Słone – Świdnica
Koźla – droga nr 217 (Letnica)
54
Długość
drogi
(km)
7,190
2,070
Obiekty
mostowe
szt/m
4/2,6
2,910
9,240
3,940
1/0,6
2/0,9
6,290
1,530
2/1,2
4,320
2,590
1,170
1/0,8
2/0,9
JBPiP, 2000
11
4937011
12
13
4937012
4937013
14
15
16
4937014
4937015
4937016
17
18
19
20
4937017
4937018
4937019
4937020
21
4937021
22
4937022
Razem:
(Kaczenice) granica gm. Świdnica skrzyżowanie z droga
nr 284 – skrzyż. z droga gminną nr 37012
Piaski – do drogi gminnej Krzewiny – Koźla nr 37015
(Bogaczów) skrzyżowanie z droga gminną nr 37020 –
Grabowiec
Lipno – granica gminy Świdnica (Trzebule)
Koźla – Krzewiny
(Sudoł) granica gminy Świdnica skrzyżowanie z drogą nr
275 – Drzonów
(Radomia) skrzyżowanie z droga nr. 37001 – Buchołów
Słone – skrzyżowanie z drogą 275 (Płoty)
Świdnica – do drogi nr 218
Koźla – granica gminy Świdnica skrzyżowanie z droga nr
37013 (Bogaczów)
Od drogi Słone – Buchałów – Słone
Wilkanowo – granica gminy Świdnica (Ochla)
1,590
3,210
2,580
4/2,1
2,490
4,090
4,250
1/0,4
5/3,6
3,800
2,360
6,180
4,120
1/0,6
2/1,2
14/19,7
0,620
3,040
79,580
1/0,6
40
Łączna długość dróg gminnych wynosi 79,580 km. Podstawą prawną zaliczenia drogi do danej
kategorii jest Uchwała W R N w Zielonej Górze Nr XIII/91/86 z dnia 28.04.1986 r.
Parametry dróg gminnych w większości odbiegają od wymagań normatywnych klasy V, stan ich
utrzymania jest dalece niezadowalający. W stanie aktualnym charakteryzują się mało płynnym
przebiegiem sytuacyjnym, szerokością jezdni w granicach 2,5-3,5 m, szerokością korony 4,0-7,0
m. Większość są to drogi gruntowe, miejscami trudno przejezdne, zwłaszcza po wystąpieniu
intensywnych opadów. Część dróg utwardzona jest nawierzchnią w postaci kostki brukowej
(zwłaszcza na terenach zabudowanych), część posiada nawierzchnię bitumiczną o stosunkowo
dobrym stanie utrzymania. Remonty dróg wykonywane są w małym zakresie, w zależności od
potrzeb. Nowych inwestycji drogowych w ostatnich latach nie realizowano. Stan utrzymania poboczy dróg w 80% zły. Oznakowanie znakami drogowymi w małym zakresie, znaków na jezdni
brak. Parkingów przy drogach gminnych brak. Nie wykonywano pomiarów natężenia ruchu,
przyjąć jednak można, na podstawie obserwacji i analizy, że wielkość ruchu na tej sieci dróg nie
przekracza kilkunastu pojazdów umownych na dobę.
7.2. Komunikacja kolejowa
Przez teren gminy przebiega normalnotorowa pierwszorzędowa linia kolejowa PKP relacji Żary –
Bieniów – Nowogród Bobrzański - Zielona Góra o długości 17,0 km, podlegająca Zachodniej
DOKP w Poznaniu, Stacji Rejonowej w Zielonej Górze. Linia ta ma duże znaczenie dla województwa lubuskiego, w mniejszym dla gminy Świdnica. Linia ta obsługuje przystanki kolejowe
położone w Buchałowie, Letnicy i Koźli. Zlikwidowany został przystanek w Słonem, natomiast w
Letnicy zmieniono klasyfikacje ze stacji kolejowej” na “przystanek kolejowy”.
Linia ta obsługuje następujące kierunki: Zielona Góra oraz poprzez stację rozrządową w Bieniowie, Żagań, Żary i Lubsko (bez pociągów pasażerskich).
W ciągu doby przejeżdża 16 pociągów pasażerskich, w tym 5 pospiesznych, przewożących
łącznie 2100 pasażerów oraz 1 skład towarowy.
Według klasyfikacji PKP D-29 linia kolejowa Żary – Zielona Góra została zakwalifikowana do
pierwszorzędowych i w planach Zachodniej DOKP w Poznaniu planowana jest w perspektywie
do elektryfikacji z węzłem kolejowym stacji Zielona Góra, który jest już zelektryfikowany oraz
włączony do sieci krajowej. Szlak kolejowy jest w dobrym stanie technicznym, dopuszczalna
prędkość pociągów do 70km/h.
7.3. Komunikacja zbiorowa
JBPiP, 2000
55
1. Ruch lokalny, osobowy na terenie gminy obsługiwany jest przez autobusy MPK z Zielonej
Góry do końcowych przystanków i powrót do Zielonej Góry. Teren gminy obsługiwany jest przez
linie autobusowe:
- nr 28 Zielona Góra – Wilkanowo (skrzyżowanie) - Świdnica - Świdnica na Ochlę - Świdnica
Gajówka;
- nr 29 Zielona Góra – Wilkanowo – Słone.
Tab. nr 59. Wykaz przystanków linii nr 28
Miejscowość
Ilość przystanków
Wilkanowo
Świdnica
Świdnica Gajówka
Razem:
1
4
1
6
Tab. nr 60. Wykaz przystanków linii nr 29
Miejscowość
Wilkanowo
Słone
Razem:
2
4
6
2. Ruch osobowy, tranzytowy obsługiwany jest przez PKS, które pokrywa swoją siecią całą gminę, wszystkie miejscowości posiadają co najmniej jeden przystanek autobusowy. Podstawowe
kierunki komunikacji PKS to Zielona Góra - Żary – Żagań i Zielona Góra - Krosno Odrzańskie.
Przystanki znajdują się w miejscowościach lub punktach:
Tab. nr 61. Wykaz przystanków PKS
Miejscowość
Wilkanowo
Świdnica
Piaski
Słone
Buchałów
Drzonów
Letnica
Grabowiec
Lipno
Radomia I
Radomia II
Radomia skrzyżowanie
Sudoł skrzyżowanie
Koźla
Razem:
2
3
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
17
Istniejąca, zorganizowana sieć połączeń komunikacyjnych PKS i MPK zapewnia podstawowe
potrzeby mieszkańców gminy.
7.4. Komunikacja lotnicza
Na terenie gminy – w obrębie Grabowiec – zlokalizowane jest lądowisko, przeznaczone do wykonywania lotów w dzień, na statkach powietrznych o maksymalnej masie startowej 5700 kg.
56
JBPiP, 2000
Lądowisko wykorzystywane jest do lotów gaśniczych, agrolotniczych, patrolowych obszarów
leśnych, zostało wpisane w Krajowy Rejestr Lądowisk w 2008r.
Podmiotem zarządzającym lądowiskiem są Lasy Państwowe Nadleśnictwo Krzystkowice, a
użytkownikiem jest Aeroklub Ziemi Lubuskiej.
W części graficznej studium zweryfikowano przedstawienie powierzchni podejść w stosunku do
wykazanych w studium z 2000r.
Charakterystyka lądowiska (zgodnie z Instrukcją operacyjną lądowiska Grabowiec):
- rzędna lądowiska – 98,0m n.p.m.,
- długość pasa startowego – 586 m (686 m z przesuniętym progiem o 100 m na kursie statku Az
geograficzny 300°),
- szerokość pasa startowego – 50 m,
- główny kierunek startu (podejścia) – azymut geograficzny 300°,
- nawierzchnia trawiasta,
- urządzenia dodatkowe – wskaźnik kierunku wiatru,
- brak przeszkód lotniczych.
Wykonywanie lotów możliwe jest w warunkach nie gorszych niż:
- podstawa chmur – 200 m,
- widzialność – 2 km,
- wysokość lotu – nie niżej niż 300 m.
W otoczeniu terenu lądowiska znajdują się pola awaryjnych lądowań.
Lokalizacja lądowiska Grabowiec stanowi uwarunkowanie, które wywiera bezpośredni wpływ na
sposób zagospodarowania terenów sąsiednich.
Dla lądowiska, na etapie jego legalizacji, nie ustanowiono obszaru ograniczonego użytkowania,
a także nie wyznaczono strefy ochrony, ponieważ funkcjonowanie lądowiska nie przewiduje
znaczącego wzrostu oddziaływania na środowisko i zdrowie ludzi.
8. UWARUNKOWANIA ZWIĄZANE ZE STANEM SIECI URZĄDZEŃ INFRASTRUKTURY
TECHNICZNEJ
8.1. Zaopatrzenie w wodę
1. Nie wszystkie miejscowości w gminie wyposażone są w systemy wodociągowe. Na łączną
ilość 11 miejscowości, tylko mieszkańcy 8 wsi mają możliwość korzystania z wody wodociągowej. Wodociągi znajdują się w następujących miejscowościach: Świdnica, Wilkanowo, Drzonów,
Radomia, Koźla, Grabowiec, Letnica i Lipno.
Zakres pokrycia potrzeb wodociągowych w tych wsiach jest zróżnicowany. Dostawę wody dla
wszystkich mieszkańców zapewniają systemy wodociągowe w Świdnicy, Drzonowie, Radomii,
Koźli, Grabowcu, Letnicy, i w Lipnej. W Wilkanowie z wodociągu korzystają jedynie mieszkańcy
południowej części wsi.
W pozostałych trzech miejscowościach tj. Słone, Piaski i Buchałów mieszkańcy korzystają z
wody z ujęć indywidualnych, przydomowych.
2. W poszczególnych miejscowościach rozwiązania w zakresie zaopatrzenia w wodę oraz charakterystykę wodociągów przedstawiono poniżej.
WODOCIĄG ZBIOROWY KOŹLA zaopatruje w wodę wsie Lipno, Grabowiec, Koźla i Lętnicę – bloki
mieszkalne. Ujęcie składa się z trzech studni wierconych o głębokościach 44,0, 42,0, i 90,0 m i
zatwierdzonych zasobach w wielkości Q = 55,0 m3/ godz. Jakość wody surowej jest odpowiednia, nie wymaga uzdatniania. Sieci wodociągowe do poszczególnych miejscowości mają średnicę Ø 150 mm, a na terenach poszczególnych wsi – średnice Ø100 i Ø80 mm. Istniejący układ
wodociągowy w pełni pokrywa zapotrzebowanie na wodę w poszczególnych miejscowościach.
JBPiP, 2000
57
zaopatrywana jest w wodę z dwóch ujęć. Ujęcie tzw. „dolne” składa się
z dwóch studni o głębokości 44,0 i 50,0 m i zatwierdzonych zasobach w wysokości Q = 113,0
m3/godz. Przy tym ujęciu jest stacja uzdatniania o wydajności Q = 40,0 m3/godz. Ujęcie tzw.
„górne” składa się także z dwóch studni o głębokości 28,0 mb każda. Posiada zatwierdzone zasoby w wysokości Q = 57,0m3/godz. Z tego ujęcia woda grawitacyjnie dopływa do odbiorców we
wsi. Sieci wodociągowe w Świdnicy o łącznej długości 7,2 km (bez przyłączy) mają średnice od
Ø 20,0 mm poprzez Ø150 i Ø100 mm do Ø 80 mm. Istniejący system wodociągowy w pełni pokrywa zapotrzebowanie na wodę mieszkańców wsi.
MIEJSCOWOŚĆ ŚWIDNICA
zaopatrywane są w wodę z ujęcia usytuowanego w Drzonowie. Ujęcie to składa się z jednej studni o głębokości 45,0 mb i zatwierdzonych zasobach w wysokości Q = 31,0 m3/godz. Stacja uzdatniania posiada wydajność Q = 20,0 m3/godz. Sieć wodociągowa ma średnice Ø150, Ø100 i Ø80 mm. Długość sieci w Drzonowie wynosi – 5,0 km, a w
Radomii łącznie z magistralą doprowadzającą – 6,8 km. Jest to nowy system wodociągowy, posiadający znaczną rezerwę w wydajności.
MIEJSCOWOŚĆ DRZONÓW I RADOMIA
jest wodociąg zaopatrujący grawitacyjnie w wodę całą wieś. Wydajność ujęcia wynosi Q = 13,0 m3/godz. Sieć wodociągowa o długości 4,3 km i średnicach od
Ø150 mm do Ø80 mm. Ujęcie to w pełni pokrywa obecne potrzeby wsi.
W MIEJSCOWOŚCI LETNICA
zaopatrywana jest w wodę z ujęcia ogrodów działkowych.
Ujęcie składa się z dwóch studni o zatwierdzonych zasobach Q = 58,0 m3/godz. Pozwolenie
wodno-prawne zobowiązuje ogrody działkowe do przekazania na rzecz wsi wody w ilości Q =
12,0 m3/godz. Ilość ta jest wystarczająca dla obecnie zwodociągowanej części wsi, aczkolwiek w
okresie letnim występują problemy z zapewnieniem właściwego ciśnienia wody w sieci wodociągowej.
POŁUDNIOWA CZĘŚĆ WSI WILKANOWO
8.2. Gospodarka ściekowa
1. Miejscowości na terenie gminy – za wyjątkiem Drzonowa i Radomii – nie mają odpowiednio
rozwiązanej gospodarki ściekami bytowo – gospodarczymi. Ścieki odprowadzane są bądź do
najbliższych cieków melioracyjnych bądź do zbiorników bezodpływowych. Z tychże zbiorników
ścieki są wywożone przez poszczególnych właścicieli naczep asenizacyjnych i wylewane przeważnie na własne grunty orne.
2. W miejscowościach Drzonów i Radomia wybudowana jest sieć kanalizacji sanitarnej o średnicach Ø 0,2 i Ø 0,3 m i łącznej długości około 10,0 km. Sieć ta obecnie nie jest eksploatowana z
uwagi na brak oczyszczalni ścieków. Ścieki z Radomii odprowadzane będą systemem pompowo-grawitacyjnym do kanalizacji w Drzonowie, gdzie grawitacyjnie doprowadzane będą do
oczyszczalni ścieków. Na budowę oczyszczalni ścieków w Drzonowie opracowana jest dokumentacja techniczna. Planowana jest budowa oczyszczalni typu APIS o następującym schemacie technologicznym:
- napowietrzany zbiornik na dowożone z szamb ścieki,
- krata ręczna i następne sito,
- przedmuchiwany piaskownik,
- dwa ciągi urządzeń biologicznych połączone równolegle, każdy złożony z cyrkulacyjnej komory osadu czynnego i osadnika wtórnego,
- laguna hydroponiczna,
- urządzenie do odwadniania osadów.
Przepustowość oczyszczalni – 400,0 m3/dobę. Stopień oczyszczania: BZT5 = 90,0%, zawiesina
ogólna = 82,0%, azot ogólny = 57,0%, fosfor ogólny = 64,0%. Odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest Kanał Zimna Woda.
58
JBPiP, 2000
8.3. Nieczystości stałe
1. Gmina ma uregulowaną gospodarkę odpadami stałymi. Nieczystości stałe są gromadzone
zarówno przez mieszkańców jak i jednostki usługowo-przemysłowe, w typowych pojemnikach o
objętości 110 litrów i 240 litrów usytuowanych przy poszczególnych posesjach. Systemem tym
objęte są wszystkie miejscowości na terenie gminy.
Nieczystości stałe ze wsi Wilkanowo wywożone są taborem asenizacyjnym przez Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Zielonej Górze do kompostowni w Raculi.
Z pozostałych miejscowości, nieczystości stałe wywożone są także odpowiednim taborem asenizacyjnym przez firmę SKOTMANN z Kożuchowa na istniejące wysypisko nieczystości stałych
w Dobruszowie (gmina Nowogród Bobrzański).
Gmina Świdnica partycypuje w kosztach budowy ponadgminnego wysypiska nieczystości stałych w Klępinie, gmina Nowogród Bobrzański i to wysypisko stanowić będzie docelowo miejsce
wywozu nieczystości stałych z całej gminy.
2. Przed powyższym rozwiązaniem gospodarki odpadami stałymi, w ośmiu miejscowościach
były wysypiska nieczystości stałych o nieunormowanym stanie formalno-prawnym. Usytuowane
one były w następujących rejonach:
Słone
- o powierzchni około 1,23 ha
Buchałów „
„
2,20 ha
Świdnica
„
„
0,85 ha
Piaski
„
„
0,42 ha
Koźla
„
„
0,97 ha
Letnica
„
„
1,25 ha
Lipno
„
„
0,23 ha
Drzonów
„
„
1,48 ha
Wszystkie te wysypiska są obecnie wyłączone z użytkowania.
W opracowaniu znajduje się projekt na rekultywację tych wysypisk, w którym ustalony zostanie
sposób rekultywacji i zagospodarowania poszczególnych terenów.
8.4. Ciepłownictwo i gazownictwo
W miejscowościach na terenie gminy brak jest zdalaczynnych systemów ogrzewania. Rozproszenie budynków mieszkalnych, usługowych czy produkcyjnych nie sprzyjało powstaniu takich
systemów. Poszczególne obiekty budowlane ogrzewane są z indywidualnych źródeł ciepła.
Obecnie żadna z miejscowości w gminie nie posiada sieci gazowej. Doprowadzenie gazu ziemnego do niektórych miejscowości, pozwoli na wykorzystanie go dla celów grzewczych.
8.5. Elektroenergetyka
1. Teren gminy Świdnica obsługiwany jest przez Rejon Energetyczny Zielona Góra, podlegający
ZZE S.A. w Zielonej Górze. Jednostki osadnicze (wsie i przysiółki) zasilane są w energię elektryczną w układzie podstawowym i rezerwowym, liniami napowietrznymi (częściowo kablowymi)
o napięciu roboczym 15kV. Linie główne wyprowadzone są z GPZ 110/15kV “Krośnieńska”,
GPZ “Leśniów Wielki” oraz GPZ “Łużycka”. Ponadto przez teren gminy przebiegają linie magistralne o napięciu 110kV i 220kV, pracujące w systemie energetyki krajowej. Zasilanie w energię
elektryczną przy obecnych potrzebach gminy jest wystarczające. Stan techniczny sieci energetycznej WN, SN i NN można ocenić jako dobry.
Na terenie gminy zlokalizowanych jest 54 stacji transformatorowych różnych typów. Stacje te
zasilane są liniami energetycznymi napowietrznymi i kablowymi SN -15kV. Infrastruktura energetyczna NN we wszystkich miejscowościach gminy jest dobrze rozwinięta, zapewniona jest
ciągła dostawa energii elektrycznej do gospodarstw domowych, ośrodków administracji pańJBPiP, 2000
59
stwowej i samorządowej oraz na potrzeby zakładów wytwórczych i usługowych. Wszystkie jednostki osadnicze gminy posiadają oświetlenie w systemie energooszczędnym (50-60% oszczędności). Szczytowe zapotrzebowanie na energię elektryczną dla gminy jest w pełni pokrywane.
2. Infrastrukturę elektroenergetyczną na terenie gminy przedstawiają poniższe zestawienia.
Tab. nr 62. Linie energetyczne w gminie Świdnica
Relacja linii energetycznych
Linie napowietrzne o napięciu 220kV
ZPZ Leśniów Wlk. – GPZ Miłkowa
GPZ Leśniow Wlk. – GPZ Żukowice
GPZ Leśniów Wlk.- GPZ Budziechów
GPZ Leśniów Wlk.- GPZ “Krośnieńska”
GPZ Leśniów Wlk.- Nowogród
GPZ Leśniów Wlk, GPZ “Krośnieńska”, GPZ “Łużycka”,
Linie kablowe o napięciu 15kV
Od GPZ “Łużycka” do stacji transformatorowej w
Wilkanowie
Długość odcinków przebiegających
przez teren gminy (m)
29 900
31 900
72 000
2 100
Tab. nr 63. Rozmieszczenie stacji transformatorowych w gminie Świdnica (łącznie słupowe i
wieżowe)
Miejscowość
Świdnica
Buchałów
Dobra
Drzonów
Grabowiec
Koźla
Letnica
Lipno
Piaski
Radomia
Słone
Rybno
Wilkanowo
Łochowo
Wirówek
Ogółem
Liczba stacji transformatorowych
15kV/04kV
12
4
1
1
1
2
7
1
1
1
4
1
15
2
1
54
8.6. Telekomunikacja
1. Na infrastrukturę telekomunikacyjną w gminie Świdnica składają się: system telekomunikacyjnych kabli dalekosiężnych, kabli miejscowych, sieć telefonicznych linii naziemnych kablowych i
przewodowych, automatyczna centrala telefoniczna w Świdnicy, współpracująca z automatyczną centralą telefoniczną w Zielonej Górze. Liczba przyłączonych abonentów telefonicznych wy60
JBPiP, 2000
nosi 549, co przy całkowitej liczbie ludności gminy 5034 mieszkańców daje wskaźnik telefonizacji liczony liczbą telefonów na 100 mieszkańców w wysokości 10,9. Średni wskaźnik telefonizacji
w województwie w kategorii abonentów wiejskich wynosi 7,1/100 mieszkańców, natomiast
wskaźniki telefonizacji sąsiednich gmin przedstawia tabela nr 64. W porównaniu ze wskaźnikami
dla województwa i gmin sąsiednich wskaźnik ten jest wyższy, jednak zbyt niski biorąc pod uwagę obecne standardy.
Abonenci gminy Świdnica mają możliwość połączeń w ruchu automatycznym z wszystkimi abonentami w kraju i za granicą. Sieć telefoniczna w gminie jak i w całym województwie lubuskim
jest siecią analogową, tak w przedmiocie centralowym (komutacyjnym) jak i w przedmiocie liniowym (transportu informacji). Stan techniczny sieci ocenić należy jako dobry, kable telekomunikacyjne dalekosiężne i miejscowe ułożone są jako doziemne, napowietrzne linie telefoniczne
są w znacznej części okablowane, co zwiększa niezawodność oraz zapewnia wyższe parametry
techniczne. Istniejąca infrastruktura telekomunikacyjna zapewnia telefoniczną łączność na terenie gminy w zakresie podstawowym.
Tab. nr 64. Zestawienie wskaźników telefonizacji w gminie Świdnica i gminach sąsiednich
Nazwa gminy
Świdnica
Czerwieńsk
Dąbie
Nowogród Bobrzański
Zielona Góra
Średni wskaźnik w kategorii
gmin wiejskich w województwie
Liczba
mieszkańców
5054
5179
5119
4278
13.512
147.599
Liczba abonentów
telefonicznych
549
382
215
176
1135
10.614
Wskaźnik:
liczba telefonów/100
mieszk.
10,9
7,3
4,2
4,1
8,3
7,1
2. System telekomunikacyjnych kabli dalekosiężnych, kabli miejscowych, sieć telefonicznych linii
naziemnych kablowych i przewodowych na terenie gminy zapewnia podłączenie abonentów
telefonicznych w dotychczasowej liczbie. Linie telefoniczne do miejscowości gminy doprowadzone są jako napowietrzne linie kablowe. Stan techniczny sieci dobry.
W Świdnicy znajduje się automatyczna centrala telefoniczna typu UCM 200/142 wykorzystywana w 95 %.
Tab. nr 65. Wykaz miejscowości objętych telefonizacją
Centrala
Centrala automatyczna
w Świdnicy
Miejscowości obsługiwane
przez centrale telefoniczną
w Świdnicy
Świdnica
Buchałów
Drzonów, Wirówek
Grabowiec
Koźla
Letnica, Dobra
Lipno
Piaski
Radomia
Słone
JBPiP, 2000
Liczba
mieszkańców
1424
Ilość abonentów telefonicznych
197
Wskaźnik
ilość telefonów/100
mieszkańców
13,8
217
326
206
562
614
171
195
69
414
29
47
10
27
39
9
16
7
67
13
14
4,9
4,8
6,3
5,2
8,2
10
16
61
Wilkanowo, Rybno
Łochowo, os. Świdnica
Razem:
707
48
5054
129
1
549
18,2
2
10,9
3. Na terenie gminy nie ma stacji bazowych telefonii komórkowej. Możliwe jest nawiązanie łączności wykorzystując komórkowe sieci telefoniczne “ERA” – GSM, “Plus” – GSM oraz PTK “Centertel”. Ze względu na ukształtowanie terenu możliwe jest występowanie miejsc, z których nawiązanie łączności przy wykorzystaniu telefonów komórkowych może być utrudnione.
Na terenie gminy istnieje możliwość korzystania z sieci przywoławczej “ POLPAGER”, która poprzez wykorzystanie radiowych nadajników UKF obejmuje swoim zasięgiem prawie cały kraj.
Inne sieci przywoławcze ze względu na ich lokalny zasięg nie obejmują terenu gminy.
Inne możliwości nawiązania łączności drogą radiową to sieć radiotelefoniczna użytku publicznego w paśmie 160 MHz, której operatorem jest Telekomunikacja Polska S.A.
Na terenie gminy istnieją również systemy radiotelefonicznej łączności niepubliczne (MSWiA,
LP, Kolei Państwowych i inne).
4. Na terenie gminy istnieje możliwość odbierania programów radiowych i telewizyjnych emitowanych przez Radiowo - Telewizyjne Centrum Nadawcze w Jemiołowie (woj. lubuskie), Radiowo - Telewizyjne Centrum Nadawcze na Śnieżnych Kotłach (woj. dolnośląskie) oraz telewizyjny
Ośrodek Nadawczy w Zielonej Górze. Poziomy sygnałów użytecznych nadawanych z wymienionych stacji nadawczych ze względu na zróżnicowane ukształtowanie terenu i odległość od
obiektów nadawczych odpowiadają minimalnym poziomom, niezbędnym dla zapewnienia prawidłowego odbioru programów radiofonicznych i telewizyjnych, tylko na części obszaru gminy. Na
pozostałym terenie są one poniżej poziomów użytecznych koniecznych dla zapewnienia niezakłóconego odbioru (odbiór jest możliwy przy zastosowaniu wzmacniaczy antenowych).
5. Na terenie gminy usytuowane są dwa Urzędy Pocztowe w miejscowościach Świdnica i Letnica. Urzędy łącznie obsługują 5034 mieszkańców, instytucje i podmioty gospodarcze w poszczególnych miejscowościach gminy.
Tab. nr 66. Obszar działania urzędów pocztowych w Świdnicy i Letnicy
Nazwa Urzędu
Urząd Pocztowy Świdnica
Klasa V
Urząd Pocztowy Letnica
Klasa V
Numer
kodu pocztowego
65-008
Wykaz obsługiwanych
miejscowości
Świdnica
65-014
Wilkanowo, Rybno
Piaski
Łochowo, os. Świdnica
Letnica, Dobra
Drzonów, Wirówek
Orzewo
Radomia
Słone
Grabowiec
Lipno
Buchałów
Koźla
Razem:
62
Liczba obsługiwanych
mieszkańców
1424
707
195
48
614
326
81
89
414
206
171
217
562
5034
JBPiP, 2000
9. SYNTEZA UWARUNKOWAŃ ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO - IDENTYFIKACJA GŁÓWNYCH PROBLEMÓW ROZWOJU GMINY
1. Z analizy uwarunkowań zreferowanych w diagnozie gminy Świdnica wynikają następujące
generalne konkluzje:
- gmina Świdnica posiada dogodne położenie pod względem komunikacyjnym – bardzo dobra
dostępność komunikacyjna w zasięgu 5 km do ponad 120- tysięcznego miasta Zielonej Góry,
przebieg przez teren gminy tranzytowej drogi krajowej Zielona Góra – Nowogród Bobrzański,
dobrze rozwinięta sieć dróg krajowych, wojewódzkich, powiatowych i gminnych, przebieg
przez teren gminy linii kolejowej Zielona Góra – Nowogród Bobrzański;
- gmina Świdnica posiada atrakcyjne położenie pod względem geograficznym – występują tu
zróżnicowane formy rzeźby terenu takie jak: Wał Zielonogórski, Równina Kosierska i Pradolina Głogowsko – Barucka, w krajobrazie wyróżnia się malowniczy Wał Zielonogórski z najwyższym wzniesieniem Górą Wilkanowską;
- w Pradolinie Głogowsko – Baruckiej znajduje się bardzo ważny dla zasobów wodnych Główny Zbiornik Wód Podziemnych, który powinien być chroniony przed zanieczyszczeniem ściekami komunalnymi i przemysłowymi;
- z bogactwem środowiska przyrodniczego (lasy o różnych kategoriach ochronności, cenne
elementy przyrody nieożywionej i ożywionej) związane jest występowanie licznych obiektów i
obszarów objętych ochroną;
- na terenie gminy brak jest udokumentowanych surowców mineralnych, poza małym złożem
kruszywa naturalnego w Świdnicy;
- stan sanitarny środowiska należy uznać za zadowalający; jakość wód płynących ulega ciągłej
poprawie, niemniej pod względem niektórych zanieczyszczeń klasa wód ulega obniżeniu,
szczególnie w odniesieniu do zawartości bakterii grupy coli typu fekalnego wody zaliczane są
do III klasy czystości; stan aerosanitarny jest dość dobry, na terenie gminy brak jest obiektów
emitujących ponadnormatywne wielkości zanieczyszczeń pyłowych i gazowych, największego oddziaływania emisji zanieczyszczeń można się jednak spodziewać ze strony wysokich
źródeł, zlokalizowanych przede wszystkim na terenie miasta Zielonej Góry;
- na terenie gminy występują w dużej różnorodności obiekty zabytkowe; dotyczy to zarówno
chronologii powstawania poszczególnych obiektów, reprezentowanych formacji stylistycznych
jak i typów występującej tutaj architektury i sztuki;
- generalnie na terenie gminy gospodarka jest dość dobrze rozwinięta; funkcjonuje tu zróżnicowana działalność gospodarcza: rolnictwo i leśnictwo, drobna działalność gospodarcza; dobrze funkcjonuje drobna przedsiębiorczość, natomiast produkcja rolna znajduje się na niskim
poziomie; coraz efektywniej rozwija się działalność turystyczna;
- w zakresie zaopatrzenia w sieci i urządzenia infrastruktury technicznej występują znaczne
dysproporcje w poszczególnych jednostkach osadniczych; nie występuje w gminie ani jedna
wieś w pełni wyposażona w podstawowe media; szczególnie niekorzystnie przedstawia się
sytuacja w zakresie gospodarki ściekowej, jedynie Drzonów i Radomia wyposażone są w sieć
kanalizacyjną nie użytkowaną, również żadna wieś nie jest zgazyfikowana.
2. Oceny przydatności terenów gminy dla inwestowania dokonano biorąc pod uwagę następujące uwarunkowania:
Uwarunkowania sprzyjające rozwojowi gminy
- położenie gminy w bezpośrednim sąsiedztwie ponad 120-tysięcznego miasta Zielonej Góry,
centrum administracyjnego warunkującego rozwój sektora usług nierynkowych jak i rynkowych;
- występowanie terenów korzystnie skomunikowanych z zewnętrznym układem komunikacyjnym (przebieg drogi na trasie Zielona Góra – Nowogród Bobrzański oraz projektowana budowa obejścia Zielonej Góry; przebieg linii kolejowej Zielona Góra – Nowogród Bobrzański);
JBPiP, 2000
63
- dobrze rozwinięta sieć szlaków turystycznych sprzyjająca turystyce pieszej i rowerowej;
- położenie gminy w obszarze o szczególnych walorach przyrodniczo – krajobrazowych, sprzyjające rozwojowi turystyki, sportu i rekreacji;
- występowanie obiektów zabytkowych, w tym założeń pałacowo – parkowych, sprzyjających
rozwojowi turystyki;
- ulokowanie obiektów muzealnych w Drzonowie i Świdnicy sprzyjające rozwojowi turystyki;
- realizacja ważniejszych lokalizacji w budowie (tereny stacji paliw w Wilkanowie);
- występowanie bardzo dużych zasobów terenów mających zgodę na zmianę użytkowania,
umożliwiające szybkie wprowadzenie nowych inwestycji;
- występowanie dużych zasobów terenów w dyspozycji Agencji Rolnej Własności Skarbu Państwa, łatwych do pozyskania przez inwestorów i samorząd lokalny.
Uwarunkowania przyrodnicze, kulturowe i formalno – prawne ograniczające możliwości inwestowania w części terenów gminy – związane są z występowaniem:
- cieków, kanałów i zbiorników wodnych oraz terenów źródliskowych;
- lasów, w tym lasów wodochronnych, ochronnych wokół miasta oraz o podwójnej i potrójnej
kategorii ochronności;
- zespołów zieleni wysokiej, w tym: zadrzewień śródpolnych oraz szpalerów stanowiących
obudowę biologiczną cieków i zbiorników wodnych;
- terenów objętych ochroną w formie obszaru chronionego krajobrazu;
- obiektów objętych ochroną w formie pomników przyrody i użytków ekologicznych;
- stanowisk roślin i i zwierząt chronionych;
- obiektów ujętych w spisie konserwatorskim;
- stanowisk archeologicznych;
- założeń pałacowo – parkowych;
- małych zasobów terenów komunalnych w dyspozycji gminy;
- wartościowych kompleksów gleb, III i IV klas bonitacyjnych;
- złoża kruszywa naturalnego w Świdnicy;
- nieczynnych wysypisk śmieci;
- stref ochronnych od cmentarzy;
- stref ochrony pośredniej od ujęć wody;
- korytarzy od istniejących i projektowanych linii wysokiego napięcia;
- korytarzy od projektowanego gazociągu wysokiego ciśnienia.
3. Główne problemy rozwoju gminy do opracowania w fazie kierunków:
- brak postępów w powstrzymywaniu dekapitalizacji zabudowy;
- brak pełnego wyposażenia w komplet usług podstawowych w każdej jednostce;
- niezadowalający stan rozwoju infrastruktury technicznej oraz występowanie dysproporcji w
uzbrojeniu technicznym w poszczególnych jednostkach osadniczych;
- duża presja osób fizycznych na zabudowę terenów otwartych, poza istniejącymi ciągami zabudowy;
- brak realnego, praktycznego programu restrukturyzacji rolnictwa;
- niska rentowność (lub nierentowność) większości z funkcjonujących na terenie gminy gospodarstw rolnych (wynikająca zarówno z niskiej dochodowości rolnictwa w Polsce jak i rozdrobnienia gospodarstw rolnych, braku specjalizacji, itp.) przy dość dużej ilości mieszkańców
utrzymujących się z prowadzenia tego typu działalności;
- zbyt mała liczba miejsc pracy na terenie gminy będąca między innymi skutkiem relatywnie
niskiego poziomu przedsiębiorczości lokalnej;
- w dalszym ciągu zbyt słabo rozwinięta funkcja turystyczna.
64
JBPiP, 2000
Cz. II KIERUNKI ROZWOJU PRZESTRZENNEGO
1. CELE ROZWOJU PRZESTRZENNEGO
Celem strategicznym rozwoju przestrzennego gminy Świdnica, jako elementu programu zrównoważonego rozwoju (ekorozwoju) jest uzyskanie takiej funkcjonalno - przestrzennej struktury
tej jednostki, która w harmonijny, zrównoważony sposób wykorzysta jej walory i zasoby przyrodnicze oraz kulturowe dla poprawy warunków życia mieszkańców. Cel ten będzie realizowany
przez następujące cele bezpośrednie:
- kompleksową ochronę przyrody i krajobrazu oraz poprawę stanu środowiska w obszarze
gminy;
- ochronę dziedzictwa kulturowego, służącą utrwalaniu tożsamości jednostek osadniczych
gminy i utrzymaniu ich, jako głównych elementów struktury przestrzennej;
- rozwój głównych gałęzi gospodarki przy wykorzystaniu w maksymalnym stopniu własnego
potencjału i naturalnych predyspozycji dla rozwoju zwłaszcza, tzw. "małej" przedsiębiorczości
oraz turystki i rekreacji;
- uzyskanie wysokich standardów i ładu w zagospodarowaniu przestrzennym gminy oraz harmonizację całego układu przestrzennego;
- pełne wykorzystanie powiązań komunikacyjnych gminy dla jej rozwoju przestrzennego.
2. ZASADY ROZWOJU PRZESTRZENNEGO
1. W modelowym ujęciu docelowego rozwoju przestrzennego gminy przyjmuje się, że głównymi
elementami jej struktury funkcjonalno – przestrzennej będą:
- spójny system istniejących i projektowanych przyrodniczych terenów chronionych;
- spójny system ochrony wartościowych elementów środowiska kulturowego;
- kompleksy leśne, kompleksy łąkowo - pastwiskowe i grunty orne;
- kompleksy wód otwartych;
- obiekty i tereny mieszkaniowe, przemysłowe, produkcyjno – usługowe i usługowe, w tym dla
obsługi turystyki;
- nowe tereny zabudowy mieszkaniowej z usługami towarzyszącymi we wszystkich jednostkach wiejskich;
- nowe tereny usług, w tym turystyki, wypoczynku i rekreacji we wsiach: Świdnica, Słone, Wilkanowo, Piaski, Letnica i Drzonów;
- nowe tereny działalności gospodarczej i usług we wsiach: Świdnica, Słone, Buchałów, Piaski i
Koźla;
- sieć szlaków turystycznych, pieszych i rowerowych oraz ścieżek dydaktycznych;
- sieć dróg wojewódzkich, powiatowych, gminnych i lokalnych;
- sieci i urządzenia infrastruktury technicznej.
2. Rozwój przestrzenny terenów gminy będzie miał miejsce przy bezwzględnym przestrzeganiu
przyjętych w studium zasad ochrony przyrody i krajobrazu oraz zachowaniu właściwych standardów funkcjonalnych, technicznych i estetycznych zabudowy oraz będzie obejmował:
- utrzymanie istniejącej zabudowy oraz budowę nowych obiektów mieszkalnych, usługowych,
gospodarczych i produkcyjnych;
- rozbudowę bazy noclegowej i gastronomicznej dla aktywizacji funkcji turystycznej;
- rozbudowę istniejącego układu szlaków pieszych z wytrasowaniem i oznakowaniem szlaków
rowerowych i ścieżek dydaktycznych wraz z zagospodarowaniem głównych punktów widokowych i miejsc odpoczynku;
JBPiP, 2000
65
- rozbudowę i modernizację istniejącego układu dróg krajowych, wojewódzkich, powiatowych,
gminnych i lokalnych (z istniejącymi i projektowanymi parkingami) oraz gospodarczych dróg
leśnych, z możliwością ich rozbudowy w zależności od potrzeb;
- utrzymanie i przeprowadzenie gruntownej modernizacji oraz budowy i rozbudowy sieci infrastruktury technicznej, towarzyszącej istniejącej i projektowanej zabudowie.
3. Długofalowa realizacja ww. założeń doprowadzi do uporządkowania struktury funkcjonalno –
przestrzennej oraz poprawy standardów zamieszkiwania, pracy i wypoczynku. Dzięki aktywnemu porządkowaniu istniejącej zabudowy i wyposażeniu jej w sprawne systemy obsługi technicznej oraz przy odpowiednim wkomponowaniu jej w spójny system ochrony środowiska przyrodniczego i kulturowego, gmina uzyska nowoczesną, zindywidualizowaną strukturę.
3. KIERUNKI OCHRONY ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO
1. Zgodnie z przyjętymi celami rozwoju przestrzennego gminy Świdnica zasadniczą rolę w jego
ukierunkowaniu pełnić będą przyjęte kierunki ochrony środowiska przyrodniczego. Jej przedmiotem są:
- istniejące formy geomorfologiczne, geologiczne i gleby;
- zasoby wodne;
- ekosystemy nieleśne, flora i fauna;
- ekosystemy leśne;
- tereny zieleni urządzonej;
- powietrze.
2. Zakłada się utrzymanie istniejącego systemu ochrony przyrody, na który składają się: Obszary Chronionego Krajobrazu, użytki ekologiczne oraz pomniki przyrody ożywionej. Jednocześnie
zakłada się utworzenie nowego użytku ekologicznego w enklawie śródleśnej we wsi Słone.
3. Celem ochrony cennych terenów i obiektów geologicznych oraz geomorfologicznych jest zachowanie ich w istniejącej postaci, uformowanej przez naturę. Dla realizacji ww. celu zakłada się
w szczególności:
- zachowanie wszystkich naturalnych form skalnych i odsłonięć geologicznych;
- przeciwdziałanie liniowej erozji powierzchniowej na szlakach pieszych i drogach gospodarczych;
- ochronę istniejących i udokumentowanych w przyszłości zasobów złóż surowców mineralnych przy uwzględnieniu racjonalnej gospodarki tymi zasobami.
4. Dla ochrony środowiska glebowego na terenie gminy zakłada się zachowanie występujących
tu jednostek podziałowych gleb i przeciwdziałanie ich degradacji. Dla realizacji tego celu zakłada
się w szczególności:
- stosowanie w zależności od potrzeb wapnowania podstawowego lub zachowawczego dla
podniesienia żyzności użytków rolnych;
- zwiększenie naturalnej retencji leśnej i glebowej;
- zalesienie gleb niskiej jakości oraz zagrożonych erozją lub narażonych na erozję;
5. Celem ochrony zasobów wodnych jest zachowanie struktury ich układu hydrograficznego,
ukształtowanej w wyniku oddziaływania naturalnych procesów obiegu wody. Wskazany cel osiągnięty będzie poprzez realizację następujących zadań:
- pełną ochronę przed zanieczyszczeniem wód Śląskiej Ochli i jej dopływów, a także doprowadzenie do uzyskania docelowo I klasy czystości wód;
- kompleksowe uporządkowanie gospodarki wodno - ściekowej w całym obszarze 2 zlewni
oraz likwidację lokalnych źródeł zanieczyszczeń wód na terenie gminy;
- ochronę źródeł i stref źródliskowych rzek i potoków oraz ujęć wodnych;
66
JBPiP, 2000
- wspomaganie naturalnych procesów wzbogacania, retencji oraz samooczyszczania się rzek i
potoków na terenie gminy.
6. Nadrzędnym celem ochrony ekosystemów leśnych jest przywrócenie i odtworzenie ich pierwotnego i naturalnego charakteru. Elementami realizacji tego celu są w szczególności:
- ochrona naturalnej różnorodności biologicznej ekosystemów leśnych, zbliżonych do naturalnych lub słabo zmienionych;
- wspomaganie naturalnych procesów regeneracyjnych w obszarach leśnych z dużym udziałem zbiorowisk autogenicznych;
- powstrzymanie procesów degradacji stosunków wodnych w lasach, z odtwarzaniem śródleśnych zbiorników retencyjnych, wykorzystujących istniejące naturalne cieki wodne;
- właściwe kształtowanie strefy ekotonowej na granicy las-woda, las-pole, las-łąka, z wykorzystaniem na granicy lasu pasa ochronnego, o szerokości około 20-30 m, złożonego z roślin
zielnych, krzewinek, krzewów itp.;
- zachowanie w dolinach rzek naturalnych formacji roślinnych, takich jak olsy i lasy łęgowe.
7. Celem ochrony ekosystemów nieleśnych i flory jest zachowanie pełnej różnorodności świata
roślin, a w szczególności gatunków należących do roślin zagrożonych wskutek różnorakiej działalności człowieka. Dla zapewnienia skutecznej ochrony ekosystemów nieleśnych i różnorodności florystycznej zakłada się następujące działania:
- zapewnienie trwałej ochrony najcenniejszym fragmentom ekosystemów nieleśnych, z populacjami rzadkich i zagrożonych gatunków roślin;
- zapewnienie czynnej ochrony ekosystemom łąkowych i pastwiskowych poprzez zachowanie
dotychczasowych form ich użytkowania (koszenie, wypas);
8. Celem ochrony fauny jest zachowanie rzadkich gatunków chronionych zwierząt, zwłaszcza
zagrożonych w Polsce, poprzez ochronę ich biotopów i nisz ekologicznych, a także najcenniejszych pod względem składu gatunkowego i bioróżnorodności zoocenoz. Dla realizacji ww. celu
przyjmuje się następujące zadania:
- zapewnienie trwałej ochrony najcenniejszym chronionym i zagrożonych gatunkom fauny;
- zachowanie lub przywrócenie utraconej bioróżnorodności środowiska przyrodniczego, poprzez utrzymanie lub wzbogacenie różnorodności siedlisk;
- minimalizację negatywnych z punktu widzenia funkcjonowania zoocenoz, wpływów antropogenicznych, w tym m.in.: regulacji niektórych odcinków rzek i potoków oraz prowadzenia prac
melioracyjnych, szczególnie o charakterze wyłącznie odwadniającym.
9. Zakładane w studium kierunki rozwoju przestrzennego terenów zainwestowanych gminy oraz
kierunki rozbudowy i modernizacji komunikacji oraz sieci infrastruktury technicznej nie doprowadzą do pogorszenia istniejącego stanu środowiska przyrodniczego. Przyjęta skala rozwoju przestrzennego poszczególnych jednostek osadniczych gminy, jako ośrodków koncentracji planowanych inwestycji mieszkalnych, usługowych oraz produkcyjno-usługowych, nie stwarza żadnych
zagrożeń, gdyż będzie realizowana z pełnym respektowaniem obowiązujących norm i przepisów
w dziedzinie ochrony środowiska.
10. W zakresie ochrony powietrza, w celu obniżenia negatywnego wpływu emisji zanieczyszczeń do powietrza zaleca się:
- stosowanie paliw ekologicznych (energia elektryczna, gaz, oleje opałowe itp.),
- wprowadzanie alternatywnych, ekologicznych systemów wytwarzania ciepła i energii (kolektory słoneczne, pompy ciepła, kotłownie na biomasę itp.),
- poprawę stanu technicznego dróg w celu zmniejszenia emisji zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza, w tym hałasu, pyłów i gazów,
- budowę i urządzenie barier akustycznych od obiektów będących emitorami hałasu,
JBPiP, 2000
67
- tworzenie naturalnych barier izolacyjnych wzdłuż ciągów komunikacyjnych, np. w formie zieleni izolacyjnej,
- promocję i zwiększenie atrakcyjności zbiorowych i proekologicznych środków transportu.
11. Ustala się dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowane przez poszczególne
grupy hałasu, w tym drogowego, zgodne z obowiązującymi przepisami odrębnymi. Zaleca się w
szczególności:
- utrzymanie aktualnego poziomu hałasu na obszarach, gdzie sytuacja akustyczna jest korzystna,
- ograniczenie poziomu hałasu emitowanego przez środki transportu i inne emitory
w obszarach osadniczych i wzdłuż głównych ciągów komunikacji kołowej m.in. poprzez budowę ekranów akustycznych w miejscach, gdzie zostały przekroczone dopuszczalne poziomy
hałasu,
- zwiększenie ilości pasów zieleni izolacyjnej,
- właściwe kształtowanie linii zabudowy i brył powstających budynków celu zminimalizowania
wpływu hałasu drogowego.
12. W zakresie ochrony przed promieniowaniem elektromagnetycznym przy realizacji nowych
obiektów należy uwzględniać obowiązujące w tym zakresie przepisy.
4. KIERUNKI OCHRONY ŚRODOWISKA KULTUROWEGO
1. Zgodnie z przyjętymi celami rozwoju przestrzennego gminy, w jego ukierunkowaniu równie
ważną rolę jak ochrona środowiska przyrodniczego pełnić będzie ochrona środowiska kulturowego. Przedmiotem ochrony w tym zakresie są:
- pojedyncze obiekty i zespoły obiektów zabytkowych;
- zabytkowe założenia parkowe;
- cmentarze i tereny zieleni urządzonej;
- stanowiska archeologiczne;
- historycznie ukształtowane układy zabudowy wiejskiej.
Wszystkie najcenniejsze obiekty zabytkowe z terenu gminy Świdnica chronione są na mocy indywidualnych decyzji o wpisie do rejestru zabytków. Dotyczy to w szczególności wszystkich najcenniejszych obiektów występujących na terenie poszczególnych miejscowości.
2. Celem ochrony krajobrazu i wartościowych dóbr kultury jest utrwalenie tożsamości i odrębności kulturowej obszaru oraz ochrona i rehabilitacja historycznie ukształtowanych zespołów zabytkowych lub pojedynczych obiektów. Dla ochrony wartości kulturowych ustala się następujące
zasady:
- zachowanie w niezmienionych gabarytach oraz wystroju obiektów ujętych w rejestrze Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków;
- objęcie ochroną i rewaloryzację założeń parkowych;
- łączne rozwiązywanie problemów i sposobów ochrony oraz odnowy zabytkowych założeń
parkowych oraz towarzyszących im zabytkowych układów zabudowy;
- ochronę stanowisk archeologicznych w obrębie rozpoznanych obszarów eksploracji archeologicznej.
3. Dla właściwej ochrony dóbr kultury proponuje się sukcesywne wpisanie do rejestru zabytków
wszystkich wymienionych w tekście uwarunkowań, najbardziej interesujących obiektów zabytkowych, znajdujących się w poszczególnych miejscowościach na terenie gminy, które dotychczas pozbawione są tej formy ochrony prawnej.
68
JBPiP, 2000
4. Nie proponuje się wyznaczenia stref ochrony wartości kulturowych w poszczególnych miejscowości gminy. Miejscowości wiejskie gminy Świdnica w większości położone są na terenach
interesujących krajobrazowo w bezpośrednim sąsiedztwie miasta Zielonej Góry. Uwarunkowania
te stwarzają możliwość wykorzystania istniejących zasobów kulturowych oraz przyrodniczych z
przeznaczeniem na rozwój różnorodnych form zagospodarowania turystycznego, od agroturystyki poprzez muzea, hotele i innego rodzaju usługi. Ten kierunek zagospodarowania powinien
otrzymać preferencję na terenach całej gminy.
5. W zakresie ochrony konserwatorskiej, zgodnie z obowiązującymi przepisami, kto w trakcie
prowadzenia robót budowlanych i ziemnych odkrył przedmiot, co do którego istnieje przypuszczenie, iż jest on zabytkiem, jest obowiązany:
- wstrzymać wszelkie roboty mogące uszkodzić lub zniszczyć odkryty przedmiot,
- zabezpieczyć, przy użyciu dostępnych środków, ten przedmiot i miejsce jego odkrycia,
- niezwłocznie zawiadomić o tym Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, a jeśli nie jest to
możliwe, Wójta Gminy Świdnica.
6. Nową zabudowę należy dostosować do zabudowy historycznej w zakresie skali i bryły, przy
założeniu harmonijnego współistnienia elementów kompozycji historycznej i współczesnej. W
strefie zabudowy osadniczej należy prowadzić działalność inwestycyjną uwzględniając istniejące
już związki przestrzenne.
5. KIERUNKI ROZWOJU STRUKTURY FUNKCJONALNO - PRZESTRZENNEJ ORAZ ZASADY KSZTAŁTOWANIA ŁADU PRZESTRZENNEGO
5.1. Generalne zasady kształtowania struktury funkcjonalno – przestrzennej i ładu przestrzennego
1. Zakłada się utrzymanie wykształconej dotychczas struktury osadniczej gminy oraz wyodrębnienie w niej następujących ośrodków usługowo - dyspozycyjnych, o istotnej roli dla obsługi
mieszkańców:
- Świdnicy jako ośrodka dyspozycyjno – usługowego dla gminy z aktywizacją dominującej
funkcji mieszkaniowo – usługowej i działalności gospodarczej;
- Wilkanowa, Słonego, Radomii, Buchałowa, Koźli oraz wsi Piaski jako ośrodków uzupełniających i wspomagających dla rozwoju ww. funkcji;
- Drzonowa, Lipna, Grabowca i Letnicy z aktywizacją i rozwojem różnych form turystyki, głównie agroturystyki i turystyki kwalifikowanej.
Wskazane jest dążenie do wzbogacenia oferty usługowej ww. ośrodków, uatrakcyjniających
warunki zamieszkania, produkcji oraz wypoczynku.
2. Zakłada się umiarkowany przyrost ludności ok. 0,5% rocznie w okresie najbliższych 10 lat.
Wzrost liczby ludności wiązać się będzie przede wszystkim z jej napływem spoza terenu gminy,
głównie z miasta Zielonej Góry. Jako kierunkowe w strukturze demograficzno – społecznej
przyjmuje się następujące założenia:
- nastąpi spadek udziału ludności w wieku przedprodukcyjnym; nie przewiduje się w związku z
tym istotnego zapotrzebowania na usługi oświaty (z niżem demograficznym związany będzie
spadek liczby dzieci i młodzieży w wieku szkolnym);
- nastąpi wzrost udziału ludności w wieku poprodukcyjnym, z czym wiązać się będzie większe
zapotrzebowanie w zakresie usług zdrowia i opieki społecznej;
- zakłada się wzbogacenie istniejącej bazy kultury wraz z rozwojem usług publicznych w tym
zakresie;
JBPiP, 2000
69
- zakłada się wzbogacenie istniejących obiektów sportowo – rekreacyjnych wraz z realizacją
obiektów nowych, w tym m.in. basenów kąpielowych i innych obiektów sportowych;
- zakładany wzrost liczby mieszkańców wiązać się będzie z zapotrzebowaniem na nowe tereny
mieszkaniowe; wyznaczone w studium nowe tereny w pełni te potrzeby zaspokoją;
- zakładany rozwój i wzmocnienie funkcji turystycznej wiązać się będzie z zapotrzebowaniem
na nowe tereny turystyczno – wypoczynkowe i rekreacyjne; wyznaczone w studium nowe tereny w pełni te potrzeby zaspokoją.
3. W studium wyznacza się następujące rodzaje terenów:
- tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, zagrodowej i wielorodzinnej z usługami towarzyszącymi (M);
- tereny usług (U) obejmujące m.in. usługi handlu, gastronomii, rzemiosła, turystyki, komunikacji;
- tereny usług publicznych (UP) obejmujące m.in. usługi zdrowia, oświaty, kultury, sportu, administracji;
- tereny zabudowy mieszkaniowej, alternatywnie działalności gospodarczej, produkcji i usług
(M-P);
- tereny działalności gospodarczej, produkcji i usług (P – U);
- tereny zieleni: urządzonej (ZI) cmentarnej (ZC), parkowej (ZP), ogrodów działkowych (ZD) i
ogrodnictwa (RO);
- tereny obsługi komunikacji samochodowej (KS);
- tereny dróg: krajowych (K), wojewódzkich (W), powiatowych (P), gminnych (G);
- tereny obsługi kolei (KK);
- tereny lądowiska samolotów (KL);
- tereny urządzeń infrastruktury technicznej (EE, EG, EC, WZ, NO, NU);
- tereny obsługi i produkcji rolnej (RPO)
- tereny rolniczej przestrzeni produkcyjnej (RP);
- tereny lasów (RL);
- tereny obsługi leśnictwa (RLU);
- tereny wód, zbiorników wodnych i stawów rybnych (W);
- tereny lokalizacji farm fotowoltaicznych, jako terenów działalności gospodarczej, wraz ze strefami ochronnymi, związanymi z ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu dla obszarów, na których rozmieszczone będą urządzenia wytwarzające
energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kW. Strefa taka, nie może
wykraczać poza wyznaczony w studium obszar.
5.2. Szczegółowe zasady kształtowania struktury funkcjonalno – przestrzennej, w tym kierunki
rozwoju zabudowy mieszkaniowej i usługowej
1. Szczegółowe zasady urbanistyczno - architektoniczne kształtowania zabudowy w poszczególnych ośrodkach osadniczych gminy określone zostaną w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego i będą podporządkowane przyjętym w studium generalnym kierunkom
rozwoju przestrzennego gminy. Ich stosowanie ma prowadzić do poprawy ładu przestrzennego
regionu, rozumianego zarówno jako dążenie do uzyskania pozytywnych walorów estetycznych,
funkcjonalności, logiki i czytelności struktur przestrzennych jak i zharmonizowania ich z walorami
naturalnymi otoczenia. Przyjmuje się w związku z tym następujące ustalenia:
- dla terenów oznaczonych w studium jako „M” dopuszcza się dodatkowe funkcje, takie jak:
- usługi, w tym usługi publiczne;
- usługi turystyki i inne związane z działalnością gospodarczą;
- obsługa komunikacji, w tym: parkingi, ciągi pieszo-rowerowe,
- urządzenia sportu i rekreacji,
70
JBPiP, 2000
- zieleń,
- infrastruktura techniczna.
Preferuje się jako rodzaj zabudowy budynki jednorodzinne wolnostojące lub bliźniacze, a także małe domy mieszkalne z wykończeniem elewacji tradycyjnym.
Dopuszcza się realizację budynków mieszkalnych w konstrukcji i wykończeniu elewacji drewnem, jako zespołów tworzących jednorodne, wydzielone przestrzennie osiedla.
Zakazuje się lokalizacji obiektów hodowlanych oraz obiektów usługowych, produkcyjnych i
składowych o dużej uciążliwości, stwarzających zagrożenie dla środowiska i zdrowia ludzi,
generujących intensywny ruch pojazdów dostawczych.
W zakresie standardów urbanistycznych zaleca się:
wydzielanie działek pod zabudowę mieszkalną jednorodzinną nie mniejszych niż 800m2
w obszarze zurbanizowanym i 1500m2 poza obszarem zurbanizowanym,
wydzielanie działek pod zabudowę usługową i inną nie mniejszych niż 1000m2.
- dla terenów oznaczonych w studium jako „U” dopuszcza się dodatkowo funkcje, takie jak:
- mieszkalnictwo – za wyjątkiem terenów w sąsiedztwie lądowiska Grabowiec;
- usługi inne związane z działalnością gospodarczą;
- obsługa komunikacji;
- zieleń;
- infrastruktura techniczna.
Uciążliwość prowadzonej działalności musi mieścić się w granicach terenu działki. W razie
potrzeby nakazuje się wprowadzenie zieleni izolacyjnej lub zastosowanie zabezpieczeń mających na celu eliminację lub redukcję uciążliwości obiektów usługowych dla środowiska przyrodniczego i zdrowia ludzi.
Zakazuje się lokalizacji nowych zakładów o zwiększonym lub dużym ryzyku wystąpienia poważnych awarii.
- wydzielanie działek pod zabudowę usługową i inną nie mniejszych niż 1500m2.
- dla terenów oznaczonych w studium jako „UP” dopuszcza się dodatkowo funkcje, takie jak:
- mieszkalnictwo;
- usługi turystyki i inne związane z działalnością gospodarczą;
- dla terenów oznaczonych w studium jako „M-P” dopuszcza się dodatkowe funkcje, takie jak:
usługi turystyki i rekreacji, gastronomii, handlu (za wyjątkiem handlu wielkopowierzchniowego),
rzemiosło usługowe,
usługi specjalistyczne,
przemysł,
zieleń,
obsługa komunikacji, w tym: parkingi, ciągi pieszo-rowerowe,
infrastruktura techniczna.
W przypadku realizacji funkcji mieszkaniowej preferuje się jako rodzaj zabudowy budynki jednorodzinne wolnostojące lub bliźniacze, a także małe domy mieszkalne, w konstrukcji murowanej.
Dopuszcza się realizację budynków mieszkalnych w konstrukcji drewnianej jako zespołów
tworzących jednorodne, wydzielone przestrzennie osiedla.
Zakazuje się lokalizacji obiektów hodowlanych oraz obiektów usługowych, produkcyjnych i
składowych o dużej uciążliwości, stwarzających zagrożenie dla środowiska i zdrowia ludzi,
generujących intensywny ruch pojazdów dostawczych.
JBPiP, 2000
71
wydzielanie działek pod zabudowę mieszkalną jednorodzinną nie mniejszych niż 800m2
w obszarze zurbanizowanym i 1500m2 poza obszarem zurbanizowanym,
Alternatywnie dopuszcza się, pod warunkiem realizacji na całym obszarze, zabudowę związaną z prowadzeniem działalności gospodarczej, tj. wytwórczość i usługi, produkcja rolnicza.
Uciążliwość prowadzonej działalności musi mieścić się w granicach terenu działki. W razie
potrzeby nakazuje się wprowadzenie zieleni izolacyjnej lub zastosowanie zabezpieczeń mających na celu eliminację lub redukcję uciążliwości obiektów usługowych dla środowiska przyrodniczego i zdrowia ludzi.
Zakazuje się lokalizacji nowych zakładów o zwiększonym lub dużym ryzyku wystąpienia poważnych awarii.
- dla terenów oznaczonych w studium jako „P – U” dopuszcza się dodatkowo takie funkcje jak:
- infrastruktura techniczna;
- tereny obsługi i produkcji rolnej oraz leśnej;
- mieszkalnictwo związane z obsługą ww. funkcji.
Ponadto:
- zakłada się utrzymanie oraz przeprowadzenie gruntownej modernizacji istniejącej zabudowy mieszkalnej, usługowej i inwentarskiej, przy utrzymaniu lub przeprowadzeniu nieznacznych
zmian jej istniejących gabarytów oraz ukierunkowaniu modernizacji na uzyskanie wysokich
standardów funkcjonalnych, technicznych i estetycznych;
- zakłada się budowę nowych obiektów mieszkalnych, usługowych i gospodarczych w obrębie
istniejących ciągów zabudowy, a także w obrębie nowych obszarów rozwoju osadnictwa, z
zaleceniem ograniczania do minimum dojazdów i ciągów infrastruktury technicznej;
- wyznacza się nowe tereny zabudowy mieszkaniowo – usługowej we wsiach:
- we wsi Świdnica: osiedle „Słoneczna Dolina”; osiedle na południowy – wschód od zabudowań wsi; pas zabudowy pomiędzy zabudową istniejącą, a drogą krajową Zielona Góra –
Nowogród Bobrzański; pas zabudowy na południe od wsi za linią energetyczną 220 KV;
- we wsi Wilkanowo na północ i południe od istniejącej zabudowy;
- we wsi Słone przy drodze Wilkanowo – Buchałów oraz przy torach kolejowych Zielona Góra – Nowogród Bobrzański;
- we wsi Radomia trzy tereny, w tym „Osiedle Radomia”;
- we wsi Piaski przy drodze gruntowej;
- w pozostałych miejscowościach w wyznaczonych obszarach rozwoju osadnictwa;
- wyznacza się nowe tereny usług we wsiach:
- we wsi Świdnica: przy drodze krajowej Zielona Góra – Nowogród Bobrzański; na terenach
projektowanego centrum rekreacyjno – sportowymi z istniejącym zbiornikiem wodnym oraz
na terenach projektowanego tzw. „Wodnego Świata”;
- we wsi Wilkanowo na projektowanych terenach rekreacyjnych przy granicy z Zieloną Górą;
- we wsi Słone: przy drodze powiatowej Wilkanowo – Buchałów i przy torach kolejowych
Zielona Góra – Nowogród Bobrzański;
- we wsi Piaski przy drodze krajowej Zielona Góra – Nowogród Bobrzański;
- we wsiach Letnica i Drzonów przy istniejących parkach;
- dla nowych terenów zabudowy mieszkaniowej, usługowej i działalności gospodarczej zakłada
się opracowanie planów zagospodarowania przestrzennego, w których określone zostaną
zasady i warunki podziału terenu na działki budowlane oraz standardy kształtowania zabudowy i urządzania terenu;
72
JBPiP, 2000
- zakłada się wprowadzanie nowych zespołów zabudowy w taki sposób, by nie prowadziło to
do pogorszenia lokalnych walorów estetycznych i krajobrazowych oraz gruntownych zmian
historycznie ukształtowanego krajobrazu poszczególnych jednostek osadniczych;
- zakłada się preferowanie indywidualnych rozwiązań architektonicznych dla nowych zespołów
zabudowy, uwzględniających specyfikę terenu gminy i lokalne tradycje budowania;
- dla terenów oznaczonych jako „RP” ustala się zakaz zabudowy mieszkaniowej i zagrodowej;
dopuszcza się natomiast budowę stawów, zakładanie plantacji oraz prowadzenie innych form
gospodarki rolnej;
- ustala się zakaz zabudowy enklaw śródleśnych;
- ustala się wprowadzenie strefy ekotonowej na granicy las-woda, las-pole, las-łąka, z wykorzystaniem na granicy lasu pasa ochronnego, o szerokości około 20-30 m;
- dla terenów oznaczonych jako „ZP” dopuszcza się lokalizację pojedynczych obiektów usługowych uatrakcyjniających preferowane zagospodarowanie terenu;
- dla istniejących i projektowanych stawów i zbiorników wodnych zakłada się możliwość rekreacyjno – wypoczynkowego ich wykorzystania;
- dopuszcza się lokalizację obiektów, urządzeń i sieci infrastruktury technicznej oraz komunikacji, w tym parkingów na terenie całej gminy, przy założeniu, że nie będą one kolidowały z
preferowanym zagospodarowaniem terenu;
- zakłada się wprowadzanie zespołów zieleni urządzonej i nieurządzonej na terenie całej gminy, jako elementu podnoszącego walory ekologiczne i estetyczne zagospodarowanego terenu;
- zakłada się wprowadzanie zespołów zieleni wysokiej oraz zalesianie gleb niskiej jakości poza
terenami wyznaczonymi w studium;
- ustala się zakaz budowy obiektów kubaturowych w strefach ochrony bezpośredniej od ujęć
wodnych i cmentarzy, a także w strefach korytarzy od gazociągów i linii energetycznych,
- zgodnie z obowiązującymi przepisami obiekty trudno dostrzegalne z powietrza, w tym napowietrzne linie, maszty, anteny, usytuowane w zasięgu powierzchni podejścia, określonej w
dokumentacji ewidencyjnej lądowiska Grabowiec, powinny być niższe o co najmniej 10 m od
dopuszczalnej wysokości zabudowy wyznaczonej przez powierzchnie ograniczające,
- zgodnie z obowiązującymi przepisami, w otoczeniu lądowiska Grabowiec, tj. w odległości 3
km od jego granicy, zakazuje się budowy lub rozbudowy obiektów budowlanych, które mogą
stanowić źródło żerowania ptaków,
- zgodnie z obowiązującymi przepisami na nieruchomościach zlokalizowanych w rejonie podejść do lądowania, określonych dla lądowiska Grabowiec, zabrania się sadzenia i uprawy
drzew i krzewów mogących stanowić przeszkody lotnicze,
- zgodnie z obowiązującymi przepisami wszelkie projektowane obiekty budowlane o wysokości
równej i większej od 50 m n.p.t. podlegają, przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę,
zgłoszeniu do właściwego organu nadzoru nad lotnictwem wojskowym,
- przy projektowaniu i realizacji inwestycji należy uwzględnić obowiązujące przepisy w zakresie
zasad przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz zapewnienia dróg pożarowych do
obiektów, dla których są one wymagane.
2. Przy modernizacji istniejącej oraz realizacji nowej zabudowy na terenie gminy, przyjmuje się
następujące zasady jej przeprowadzenia:
- uzyskana będzie poprawa standardu zamieszkiwania i obsługi oraz poprawa walorów architektoniczno - estetycznych w wystroju zewnętrznym obiektów;
- wyeliminowane zostaną zagrożenia dla stanu czystości wód, gleby i powietrza;
- uporządkowane będzie jej najbliższe otoczenie;
- wprowadzenie nowych obiektów lub rozbudowa istniejących przeprowadzona będzie przy ich
pełnym zharmonizowaniu z otoczeniem (m.in. przy zastosowaniu stromych dachów o spadku
30o – 45o oraz wystroju zewnętrznego nawiązującego do lokalnych tradycji budowania),
JBPiP, 2000
73
- na terenach sąsiadujących z lądowiskiem Grabowiec obowiązują nieprzekraczalne ograniczenia wysokości zabudowy, określone w dokumentacji ewidencyjnej lądowiska Grabowiec.
5.3. Kierunki rozwoju rolnictwa
1. Rozwój rolnictwa w obszarze gminy wiąże się z potrzebą głębokiej restrukturyzacji jego form
organizacyjnych, struktury władania, a także z potrzebą rewizji tradycyjnych form i kierunków
funkcjonowania rolnictwa. O kierunkach rozwoju rolnictwa decydować powinno uwzględnienie
naturalnych predyspozycji terenu oraz warunków ekonomicznych produkcji rolnej, przy czym
decydujące znaczenie ma polityka rolna państwa, określająca m. in. mechanizmy ustalania cen
na produkty rolne i środki produkcji dla rolnictwa oraz poziom opłacalności poszczególnych form
produkcji. Dostosowanie rolnictwa do wymogów rynkowych wiązać się będzie także ze zwiększeniem powierzchni istniejących gospodarstw oraz zmniejszeniem ich liczby. Towarzyszyć tym
procesom będzie powstawanie nowych, pozarolniczych miejsc pracy, m.in. w turystyce i usługach.
2. Zakłada się pełne zagospodarowanie niewykorzystywanych użytków rolnych oraz obiektów
hodowlano – produkcyjnych i zapobieganie zaawansowanemu procesowi degradacji gleb oraz
dekapitalizacji obiektów. Zakłada się możliwość adaptacji tych obiektów na cele działalności
gospodarczej oraz na inne cele nie związane z działalnością rolniczą. Działania w tym zakresie
powinny obejmować szeroką informację o obiektach i warunkach ich nabycia/dzierżawy.
3. Obok uprawiania tradycyjnych form rolnictwa zakłada się wprowadzenie form alternatywnych i
komplementarnych. Takimi formami gospodarowania, dobrze wkomponowanymi w warunki naturalne gminy, a ponadto w znacznym stopniu podnoszącymi dochodowość gospodarstw, może
być uprawianie rolnictwa ekologicznego i prowadzenie gospodarstw agroturystycznych. Zakłada
się wprowadzenie funkcji agroturystycznej w zasadzie we wszystkich wsiach gminy.
5.4. Kierunki rozwoju przemysłu i działalności gospodarczej
W rozwoju przemysłu istotne znaczenie dla gospodarki gminy ma utrzymanie istniejących obiektów przemysłowych. W szczególności zakłada się:
- utrzymanie lub restrukturyzację istniejących obiektów produkcyjnych oraz prowadzenie na ich
terenach działalności zgodnie z wymogami ochrony środowiska;
- wyznaczenie we wsiach: Świdnica, Buchałów, Słone, Piaski i Koźla stref rozwoju działalności
gospodarczej i usług (strefa ta ukierunkowana będzie m.in. na lokalizację różnego rodzaju
przedsiębiorstw, baz i składów, stacji przeładunkowych oraz innych obiektów związanych z
działalnością usługową (hurtownie, rzemiosło uciążliwe i in.);
- możliwość przebranżowienia obiektów obsługi i produkcji rolniczej na różne formy działalności gospodarczej i usługowej;
- wyjaśnienie wartości i przydatności przemysłowej (w trakcie przeprowadzonego rozpoznania
geologicznego) występujących na terenie gminy surowców mineralnych (rozpoznanych), które mogą stanowić perspektywę dla potrzeb przemysłu.
5.5. Kierunki rozwoju turystyki, wypoczynku i rekreacji
1. Zakłada się, że główne kierunki napływu ruchu turystycznego w rejon gminy powiązane z
istniejącym układem komunikacyjnym oraz położeniem ośrodków generujących ten ruch pozostaną nie zmienione. Bardzo ważną rolę dla obsługi turystycznej terenów gminy pełnić będzie
droga wojewódzka Zielona Góra – Nowogród Bobrzański wyposażona w parkingi i inne elementy obsługi ruchu turystycznego oraz linia kolejowa Zielona Góra – Nowogród Bobrzański.
74
JBPiP, 2000
2. Gęsta sieć osadnictwa wiejskiego w zachodniej części gminy oraz wysokie walory turystyczno-wypoczynkowe tych miejscowości predysponują je do rozwoju funkcji letniskowych i wypoczynku pobytowego. Zakłada się w związku z tym reaktywowanie tych funkcji w następujących
miejscowościach: Drzonów, Lipno, Grabowiec i Letnica.
3. Istotnym uzupełnieniem bazy noclegowej i gastronomicznej obszaru gminy będą gospodarstwa agroturystyczne. Ta forma turystyki cieszy się wzrastającym zainteresowaniem gospodarzy, szczególnie tam gdzie warunki środowiska decydują o dużych walorach turystycznych, a
jednocześnie są utrudnieniem w prowadzeniu efektywnej gospodarki rolnej, co dotyczy w zasadzie wszystkich miejscowości leżących na terenie całej gminy, a w szczególności w zachodniej
części gminy.
4. Wzrastająca popularność turystyki rowerowej wymaga przygotowania odpowiedniej infrastruktury oraz podjęcia działań natury organizacyjnej dla tej formy czynnej rekreacji. Gmina posiada
potencjalnie bardzo duże walory do uprawiania turystyki rowerowej. W związku z powyższym
wyznaczone zostały w obszarze gminy trasy rowerowe, stwarzające alternatywę względem istniejących szlaków pieszych, a także ruchliwych dróg samochodowych, niejednokrotnie nie przygotowanych do tej formy turystyki. Osie tego układu stanowi kilka szlaków głównych, przecinających teren gminy (zarówno w układzie równoleżnikowym jak i południkowym), pozwalające dotrzeć do najatrakcyjniejszych jej partii. Pozostałe szlaki stanowią zwykle łączniki pomiędzy szlakami głównymi i poszczególnymi miejscowościami.
5. W zagospodarowaniu turystycznym istotną rolę w dalszym ciągu odgrywać będzie wieża widokowa na Kosowej Górze (Wilkanowskiej Górze). Krzyżuje się tu kilka szlaków turystycznych
wiodących z Zielonej Góry i prowadzących dalej po gminie Świdnica. Do Kosowej Góry prowadzi również dydaktyczna ścieżka przyrodniczo – leśna z Nadleśnictwa Zielona Góra. Proponuje
się odpowiednie zagospodarowanie tego punktu widokowego (zapewnienie możliwości odpoczynku, spożycia posiłku, itp.) oraz udostępnienie wieży do zwiedzania, łącznie z dodatkowymi
atrakcjami polegającymi na organizowaniu wycieczek po gminie, w tym przejażdżek bryczką.
6. Gmina Świdnica posiada dobre predyspozycje dla rozwoju rekreacji i wypoczynku. Położenie
gminy w bezpośrednim sąsiedztwie dużej aglomeracji miejskiej Zielonej Góry oraz dogodne
powiązania komunikacyjne i kolejowe stwarzają duże szanse dla rozwoju tej formy turystyki.
Szczególne znaczenie w tym zakresie posiadać będą niżej wymienione rejony:
- tereny rekreacyjno – sportowe w Świdnicy w oparciu o istniejący zbiornik wodny; zakłada się
powiększenie istniejącego zbiornika oraz utworzenie centrum sportowo – rekreacyjnego z
odpowiednią bazą usługową na nowych terenach w sąsiedztwie zbiornika;
- strefa sportowo – rekreacyjna w Świdnicy, w sąsiedztwie ww. centrum, ukierunkowana na
rozwój różnych form sportu i rekreacji (pola golfowe, korty tenisowe i in.), bez możliwości lokalizacji zabudowy kubaturowej;
- tereny rekreacyjno - wypoczynkowe w Wilkanowie przy granicy z Zieloną Górą z rekreacyjnym zagospodarowaniem istniejącego zbiornika wodnego i terenów do niego przyległych;
- tereny rekreacyjne w Letnicy i Drzonowie w sąsiedztwie istniejących parków;
- tereny rekreacyjno – sportowe „Wodny Świat” w Świdnicy na południe od osiedla Łochowo z
bardzo bogatym programem usługowym: zalew wodny z urządzonymi plażami, obiekty hotelowo – gastronomiczne, pola biwakowe i kempingowe, trasy narciarskie, ogród botaniczno –
zoologiczny i in.
7. Pozostałe formy turystyki to hippika i skikrejning, z dużymi możliwościami uprawiania ich na
terenie gminy; gdzie potencjalne lokalizacje ośrodków tego typu dotyczą w zasadzie wszystkich
miejscowościach gminy.
JBPiP, 2000
75
6. KIERUNKI MODERNIZACJI I ROZBUDOWY UKŁADU KOMUNIKACJI
Mając na względzie poprawę obsługi komunikacyjnej gminy należy przeprowadzić następujące
działania:
- budowę odcinka drogi krajowej – obwodnicy Wilkanowa, będącej kontynuacją Trasy Północno – Zachodniej Zielonej Góry (na odcinku od drogi krajowej nr 284 do drogi krajowej nr 275);
odcinek ten ma być zrealizowany w klasie III o długości 4890 m;
- budowę obwodnicy Leśniowa Wielkiego w ciągu drogi nr 284, która częściowo (na odcinku
ok. 500m) z węzłem komunikacyjnym znajduje się na terenie gminy Świdnica;
- modernizację dróg krajowych wraz z zarezerwowaniem pasa terenu w liniach rozgraniczających szerokości 40 m;
- modernizację dróg wojewódzkich do pełnych parametrów technicznych wraz z korektami sytuacyjnymi (korekty łuków poziomych i pionowych) i wzmocnieniem nawierzchni; pod modernizację drogi należy zarezerwować pas terenu w liniach rozgraniczających szerokości 25 m, a
jezdnię poszerzyć do szerokości minimum 6,0 m poza terenem zabudowy i do szerokości 7,0
m na terenie zabudowy;
- modernizację dróg powiatowych do pełnych parametrów technicznych wraz z korektami sytuacyjnymi; pas drogowy dla dróg zbiorczych powinien wynosić 20 m, a ich jezdnie 5,5 – 6,0 m
poza obszarem zabudowy i 7,0 m na obszarze zabudowy; dla dróg lokalnych ustala się linie
rozgraniczające (pas drogowy) szerokości minimum 15 m poza terenem zabudowy i minimum
12 m na terenie zabudowy oraz jezdnie szerokości minimum 5,0 m z obustronnymi poboczami szerokości minimum 0,75 m; ocenia się, że 80% nawierzchni bitumicznej wymaga pilnej
odnowy, a wszystkie nawierzchnie brukowe wymagają profilowania; z bieżącego utrzymania
pilne do wykonania są prace związane z odwodnieniem, profilowaniem poboczy, uzupełnieniem ubytków nawierzchni, oczyszczeniem rowów przydrożnych, wycinką drzew i krzewów
ograniczających widoczność;
- modernizację i konserwacje wszystkich dróg gminnych w zakresie modernizacji nawierzchni
(poprzez położenie nawierzchni bitumicznej), poboczy oraz infrastruktury towarzyszącej; z
bieżącego utrzymania pilne do wykonania są prace związane z odwodnieniem, profilowaniem
poboczy, uzupełnieniem ubytków nawierzchni, oczyszczeniem rowów przydrożnych, wycinką
drzew i krzewów ograniczających widoczność.
7. KIERUNKI MODERNIZACJI I ROZBUDOWY UKŁADU SIECI I URZĄDZEŃ INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ
7.1. Zaopatrzenie w wodę
1. Docelowo wszystkie miejscowości powinny być zaopatrzone w wodę z systemów wodociągowych. Przewiduje się rozbudowę systemu wodociągowego we wsi Wilkanowo oraz budowę wodociągów lokalnych w miejscowościach: Słone, Piaski i Buchałów.
2. W Wilkanowie, dla zwodociągowania północnej części wsi, oprócz budowy sieci wodociągowej rozdzielczej oraz budowy nowego zbiornika wyrównawczego, wieżowego, konieczne jest
pozyskanie dodatkowych ilości wody z istniejących ujęć. Przewiduje się wykorzystanie do tego
celu nadwyżki ilości wody ze studni na osiedlu domków jednorodzinnych lub wykorzystanie
nadwyżki wody z ujęcia ogrodów działkowych „Wiarus”.
3. Dla wsi Słone przewiduje się rozwiązania alternatywne:
- dostawę wody z systemu wodociągowego wsi Wilkanowo, po zbilansowaniu wielkości ilości
wody z istniejących ujęć eksploatowanych obecnie przez jednostki pozagminne;
76
JBPiP, 2000
- budowę własnego ujęcia wód podziemnych o wydajności rzędu 60,0 m3/godz. wraz ze stacją
uzdatniania i zbiornikiem wyrównawczym; ujęcie proponuje się zlokalizować w południowo –
zachodniej części wsi.
4. Dla Buchałowa przewiduje się budowę własnego ujęcia wód podziemnych o wydajności rzędu
10,0 m3/godz., ze stacją uzdatniania i zbiornikiem wyrównawczym oraz siecią wodociągową.
Lokalizację ujęcia proponuje się w północnej części wsi.
5. Dla wsi Piaski dostawę wody przewiduje się alternatywnie:
- z systemu wodociągowego wsi Świdnica, z zasobów ujęcia dolnego; wymagać to będzie budowy ok. 3 km magistralnej sieci wodociągowej o średnicy Ø 150 mm;
- budowę ujęcia wód podziemnych o wydajności 10 m3/godz. ze stacją uzdatniania i zbiornikiem wyrównawczym oraz budowę sieci wodociągowej; lokalizację ujęcia proponuje się w południowo – zachodniej części wsi.
6. Żadne z istniejących ujęć gminnych nie ma wyznaczonych i zatwierdzonych stref ochrony
pośredniej, zgodnie z rozporządzeniem MOŚZNiL z dnia 5 listopada 19991 r. Wyznaczoną, ale
formalnie nie zatwierdzoną strefę ochrony pośredniej posiada jedynie ujęcie dla ogrodów działkowych „Wiarus”. Dla celów urbanistycznych określono orientacyjne strefy ochrony pośredniej
dla istniejących ujęć, wykorzystując tzw. „metodę holenderską” oraz dla określenia kierunku
przepływu wód podziemnych projekt monitoringu zwykłych wód podziemnych dla byłego woj.
zielonogórskiego. Wyniki odczytu dla poszczególnych ujęć zestawiono w poniższej tabeli.
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Ujęcie i oznaczenie
Wydajność studni
3
w m /godz
Świdnica, ujęcie dolne
Świdnica, ujęcie górne
Letnica
Koźla
Drzonów
Wilkanowo
Wikanowo
130,0
57,0
13,0
55,0
31,0
30,0
18,0
Miąższość warstwy wodonośnej
wm
30,0
8,0
20,0
7,0
29,0
Promień leja depresji
Zasięg strefy
t= 25 lat
330,0
101,0
350,0
166,0
138,0
105,0
821,0
901,0
550,0
637,0
700,0
400,0
Niezbędne jest opracowanie operatów wodno – prawnych dla dokładnego określenia zasięgu
stref ochrony pośredniej. W operatach tych, po szczegółowym przeanalizowaniu budowy geologicznej i powiązań hydrogeologicznych określone zostaną wymogi i warunki dotyczące zabezpieczenia ujęć przed pogorszeniem jakości ujmowanych wód podziemnych.
7.2. Odprowadzenie i unieszkodliwianie ścieków
1. W miejscowościach Drzonów i Radomia wybudowana jest sieć kanalizacji sanitarnej o średnicach Ø 0,2 i Ø 0,3 m i łącznej długości około 10,0 km. Sieć ta obecnie nie jest eksploatowana z
uwagi na brak oczyszczalni ścieków. Ścieki z Radomii odprowadzane będą systemem pompowo-grawitacyjnym do kanalizacji w Drzonowie, gdzie grawitacyjnie doprowadzane będą do
oczyszczalni ścieków.
Na budowę oczyszczalni ścieków w Drzonowie opracowana jest dokumentacja techniczna. Planowana jest budowa oczyszczalni typu APIS o następującym schemacie technologicznym:
- napowietrzany zbiornik na dowożone z szamb ścieki,
- krata ręczna i następne sito,
- przedmuchiwany piaskownik,
JBPiP, 2000
77
- dwa ciągi urządzeń biologicznych połączone równolegle, każdy złożony z cyrkulacyjnej komory osadu czynnego i osadnika wtórnego,
- laguna hydroponiczna,
- urządzenie do odwadniania osadów.
Przepustowość oczyszczalni wynosi 400,0 m3/dobę. Stopień oczyszczania: BZT5 = 90,0%, zawiesina ogólna = 82,0%, azot ogólny = 57,0%, fosfor ogólny = 64,0%. Odbiornikiem ścieków
oczyszczonych jest Kanał Zimna Woda.
2. Gospodarka ściekowa w pozostałych miejscowościach wymaga uporządkowania. Przewiduje
się następujące kierunki działania:
- dla Wilkanowa – budowę kanalizacji sanitarnej wraz z przepompownią ścieków, przetłaczającą ścieki do miasta Zielonej Góry; wydajność pompowni oraz przepustowość rurociągu tłocznego RT Ø 150 powinna zapewnić odbiór i przetłoczenie ścieków nie tylko z Wilkanowa, lecz
również w okresie docelowym z miejscowości Słone;
- dla wsi Słone – budowę kanalizacji sanitarnej wraz z przepompownią ścieków i przetłoczenie
ścieków do systemu sieci kanalizacyjnej w północnej części wsi Wilkanowo lub alternatywnie
do systemu kanalizacyjnego Radomia – Drzonów;
- dla Świdnicy – budowę kanalizacji sanitarnej o średnicy Ø 0,2 m, obejmującą całą miejscowość; ścieki oczyszczane będą w oczyszczalni, której lokalizację przewiduje się na południe
od istniejącej zabudowy; schemat technologiczny oczyszczalni powinien zapewnić redukcję
podstawowych wskaźników zanieczyszczeń w granicach 90,0%; odbiornikiem ścieków będzie
rzeka Wodna (Stara Ochla), poprzez istniejący system rowów melioracyjnych;
- dla wsi Koźla – budowę kanalizacji sanitarnej obejmującą całą miejscowość wraz z oczyszczalnią ścieków, zlokalizowaną na południowy – wschód od wsi przy torach kolejowych; odprowadzenie ścieków oczyszczonych do przepływającego przy terenie oczyszczalni cieku Jarosz, stanowiącego lewostronny dopływ Śląskiej Ochli; redukcja podstawowych wskaźników
zanieczyszczeń w granicach 90,0%;
- dla wsi Letnica - budowę kanalizacji sanitarnej obejmującą całą wieś wraz z oczyszczalnią
ścieków, usytuowaną na południowy zachód od wsi; przepustowość oczyszczalni ścieków
oraz jej schemat technologiczny powinien przewidywać dowóz ścieków ze zbiorników bezodpływowych z miejscowości Buchałów; odprowadzenie ścieków oczyszczonych istniejącym
rowem melioracyjnym do rzeki Śląska Ochla; stopień redukcji zanieczyszczeń jak w pozostałych oczyszczalniach;
- dla wsi Grabowiec - budowę kanalizacji sanitarnej obejmującą całą miejscowość wraz z
oczyszczalnią ścieków, zlokalizowaną na wschód od istniejącej zabudowy, w kierunku Śląskiej Ochli; schemat technologiczny oraz przepustowość oczyszczalni powinna pozwolić na
dowóz ścieków ze zbiorników bezodpływowych z miejscowości Lipno; stopień redukcji zanieczyszczeń – około 90,0%; odprowadzenie ścieków oczyszczonych krytym kanałem wzdłuż
drogi do istniejącego rowu melioracyjnego i dalej do Śląskiej Ochli;
- dla wsi Piaski - budowę kanalizacji sanitarnej obejmującą całą wieś wraz z oczyszczalnią
ścieków usytuowaną na północ od istniejącej zabudowy; odbiornikiem ścieków będzie istniejący rów melioracyjny stanowiący prawobrzeżny dopływ rz. Śląskiej Ochli; stopień redukcji
zanieczyszczeń jak w pozostałych oczyszczalniach;
- dla określenia układu sieci kanalizacyjnej oraz lokalizacji oczyszczalni ścieków powinny zostać opracowane programy gospodarki ściekowej; w programach tych należy rozważyć m.in.
możliwości i warunki ewentualnych lokalizacji grupowych oczyszczalni ścieków kilku miejscowości wiejskich;
- na terenach działalności gospodarczej, produkcji i usług należy liczyć się z potrzebą budowy
podczyszczalni wód opadowych, przed ich odprowadzeniem do odbiorników.
7.3. Nieczystości stałe
78
JBPiP, 2000
1. Gmina ma uregulowaną gospodarkę odpadami stałymi. Nieczystości stałe ze wsi Wilkanowo
wywożone są taborem asenizacyjnym do kompostowni w Raculi. Z pozostałych miejscowości,
nieczystości stałe wywożone są także odpowiednim taborem asenizacyjnym na istniejące wysypisko nieczystości stałych w Dobruszowie (gmina Nowogród Bobrzański). Docelowo miejsce
wywozu nieczystości stałych z całej gminy stanowić będzie ponadgminne wysypisko nieczystości stałych w Klępinie w gminie Nowogród Bobrzański.
2. W ośmiu miejscowościach gminy duże zagrożenie dla środowiska stanowią wysypiska nieczystości stałych o nieunormowanym stanie formalno-prawnym. Wszystkie te wysypiska, obecnie wyłączone z użytkowania, poddane będą rekultywacji zgodnie z opracowanym projektem, w
którym ustalono sposób rekultywacji i zagospodarowania poszczególnych terenów.
3. Podjęte działania przez gminę w zakresie gospodarki odpadami stałymi należy uznać za prawidłowe. Zapewniają one właściwy sposób gromadzenia i wywozu nieczystości stałych. Wskazane byłoby rozważenie możliwości i stworzenie warunków dla selektywnego gromadzenia nieczystości stałych przynajmniej w większych wsiach takich jak np. Świdnica i Wilkanowo.
7.4. Gazownictwo
Zgodnie z opracowanym „Studium programowym możliwości gazyfikacji woj. zielonogórskiego”
przewiduje się częściową gazyfikacje gminy Świdnica. Planowana jest budowa gazociągu wysokiego ciśnienia o średnicy Ø150 mm od Jędrzychowa (dzielnica Zielonej Góry) poprzez miejscowość Ochla (gmina Zielona Góra) i rejon Świdnicy do Nowogrodu Bobrzańskiego. Pozwoli to
na dostawę gazu sieciowego do wsi Świdnica, z lokalizacją stacji redukcyjno-pomiarowej pierwszego stopnia w tym rejonie i z tej stacji sieciami średniego ciśnienia, dostawę gazu do wsi Piaski, Koźla, Letnica, Buchałów, Grabowiec i Lipno. Ponadto, do wsi Wilkanowo i Słone możliwa
jest dostawa gazu z układu sieci gazowych w mieście Zielona Góra.
7.5. Gospodarka cieplna
Z uwagi na brak na terenie gminy szerokiego dostępu do nośników energii uznawanych za ekologiczne jedynie wykorzystanie gazu przewodowego pozwoli na szybki rozwój systemów ciepłowniczych sprzyjających środowisku naturalnemu.
Założeniem kierunkowym dla gminy Świdnica jest wykorzystywanie gazu przewodowego do
celów grzewczych.
Alternatywą w okresie dojścia do układu docelowego jest wykorzystywanie oleju opałowego i
gazu bezprzewodowego do ogrzewania obiektów głównie komunalnych i użyteczności publicznej.
W miejscowościach nie objętych planowanym systemem gazowniczym rozwój gospodarki cieplnej ograniczony jest względami technicznymi i ekonomicznymi.
7.6. Elektroenergetyka
Planowany rozwój urbanistyczny gminy oraz zakładany wzrost poziomu obsługi mieszkańców w
energię elektryczną związany jest z potrzebą budowy nowych stacji transformatorowych oraz
linii napowietrznych i kablowych, które zasilać będą te stacje. W związku z powyższym zakłada
się na terenie gminy następujące inwestycje:
- projektowana linia WN dwutorowa o napięciu 400kV, relacji Nowa Sól - Leśniów Wielki – Nietkowice - szerokość pasa dla linii wolnej od zabudowy 90m, obiekt nr Z – 22648, opracowanie
– Energoprojekt Poznań S.A.;
- inwestycje energetyczne w miejscowości Radomia – budowa dwóch odcinków linii energetycznych kablowych o napięciu 15kV z istniejącej stacji S – 2378 do projektowanych trzech
JBPiP, 2000
79
transformatorów 15kV/04kV (o mocy docelowej 630kVA, 630kVA, 400kVA), zlokalizowanych
w Radomii (w związku z planem zagospodarowania przestrzennego osiedli mieszkaniowych);
- inwestycje energetyczne w miejscowości Wilkanowo (budowa pompowni ścieków oraz przeznaczenie terenów pod zabudowę mieszkaniową) – budowa odcinka linii energetycznej napowietrznej 15kV oraz stacji transformatorowej 15/04 kV słupowej typu STSR 20/250;
- budowa linii energetycznej 15kV od GPZ “Łużycka” do obiektu Radiowego Centrum Nadawczego w Wilkanowie;
- budowa odcinków linii energetycznych napowietrznych lub kablowych od istniejącej sieci ŚN
15kV do budowanych transformatorów 15/04kV;
- inwestycje energetyczne związane z realizacją nowych terenów pod zabudowę mieszkaniową, usługową i przemysłową na terenie całej gminy, w miarę zachodzących potrzeb;
- budowa stacji transformatorowych 15/04kv (o różnych mocach) w niżej wymienionych miejscowościach:
- Świdnica
3 stacje;
- Radomia
3 stacje;
- Drzonów
1 stacja;
- Wilkanowo
2 stacje;
- Piaski
2 stacje;
- W pozostałych miejscowościach w miarę zachodzących potrzeb.
Budowa nowych stacji transformatorowych umożliwi przyłączenie nowych odbiorców do sieci
niskiego napięcia oraz poprawi jakość dostarczanej energii do istniejących odbiorców.
W obszarze gminy wyznaczono dwa tereny lokalizacji farm fotowoltaicznych (obręb wsi Letnica),
jako terenów działalności gospodarczej, wraz ze strefami ochronnymi, związanymi z ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu dla obszarów, na których rozmieszczone będą urządzenia wytwarzające energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100kW. Strefa taka, nie może wykraczać poza wyznaczony w studium obszar. Lokalizacja wynika z bezpośredniego sąsiedztwa linii elektroenergetycznych średniego napięcia oraz
linii wysokiego napięcia 220 kV – Leśniów Wielki–Miłkowa.
7.7. Telekomunikacja
1. W związku z małym dostępem telekomunikacyjnym na terenie gminy i przewidywanym rozwojem urbanistycznym konieczne są duże inwestycje w dziedzinie telekomunikacji. Brak jest informacji o planach Telekomunikacji Polskiej S.A. Zakład w Zielonej Górze w zakresie rozbudowy
infrastruktury telekomunikacyjnej na terenie gminy.
Konieczne inwestycje z zakresu telekomunikacji powinny dotyczyć w najbliższej perspektywie
unowocześnienia systemu łączności przewodowej poprzez:
- wymianę istniejącej centrali telefonicznej analogowej na nowoczesną w systemie cyfrowym;
- budowę cyfrowych członów centralowych (modułów abonenckich) w kilku miejscowościach
gminy;
- budowę optotelekomunikacyjnych linii z systemami transmisji cyfrowej między centralami a
członami centralowymi;
- zwiększenie wskaźnika abonentów telefonicznych poprzez instalację kolejnych stacji telefonicznych (instalacji telefonów);
- instalację większej ilości telefonicznych aparatów publicznych.
W dalszej perspektywie, w związku z planowanym perspektywicznym rozwojem gminy, konieczna jest znaczna rozbudowa sieci telefonicznej miejscowej oraz instalacja urządzeń komutacyjnych (central telefonicznych), jak i budowa linii optotelekomunikacyjnych w rejonach objętych
rozwojem.
80
JBPiP, 2000
2. Po uruchomieniu infrastruktury telekomunikacyjnej, nadawczej stacji radiowo – telewizyjnej w
miejscowości Wilkanowo (oddział nr 915, pododdział f o powierzchni 0,12ha) przez Polskie Sieci
Nadawcze, możliwa będzie łączność w sieciach telefonii komórkowej na terenie całej gminy.
Porozumienie w tej sprawie w dniu 13 kwietnia 1999 r. podpisały: Gmina Świdnica, Polskie Sieci
Nadawcze Sp. z o. o i Nadleśnictwo Zielona Góra.
W celu zapewnienia technicznej i przestrzennej dostępności do systemów telekomunikacyjnych i
teleinformatycznych przewiduje się rozbudowę sieci telefonicznej i teleinformatycznej w zależności od potrzeb, zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Dopuszcza się lokalizację urządzeń sieci telefonicznej i teleinformatycznej w obrębie wszystkich
wydzielonych stref funkcjonalno-przestrzennych, o ile jest to zgodne z przepisami odrębnymi.
Przewiduje się możliwość:
- lokalizacji sieci telekomunikacyjnych zarówno w tradycyjnych, jak i nowych technologiach, w
tym budowę, rozbudowę i przebudowę infrastruktury światłowodowej,
- objęcia terenu gminy zintegrowanym systemem telekomunikacyjnym, połączonym z systemami
sieci internetowych: wojewódzkiej i krajowej,
- rozwoju systemów telekomunikacyjnych i teleinformatycznych (przewodowych i bezprzewodowych) stosownie do wzrostu zapotrzebowania na usługi telekomunikacyjne i teleinformatyczne w gminie i w regionie.
8. ZAŁOŻENIA AKTYWIZACJI GOSPODARCZEJ GMINY
Zakłada się następujące kierunki rozwoju gospodarczego:
- zwiększanie zatrudnienia mieszkańców gminy w ramach działalności pozarolniczej, które
osiągnięte będzie m.in. poprzez:
- rozwój lokalnej przedsiębiorczości (działalności produkcyjnej, handlowej i usługowej);
- przygotowanie atrakcyjnej oferty dla inwestorów;
- wprowadzenie do zarządzania gminą elementów zarządzania przez jakość (TQM) np. poprzez wdrożenie systemu zarządzania jakością zgodnego z normami ISO serii 9000;
- dostosowanie rolnictwa do warunków rozwijającej się gospodarki rynkowej oraz integrowania
się Polski z UE:
- zwiększanie powierzchni gospodarstw;
- specjalizację gospodarstw rolnych (np. uprawa warzyw, owoców, roślin ozdobnych);
- tworzenie organizacji producentów rolnych;
- rozwój działalności turystycznej osiągnięty m.in. poprzez:
- aktywne wykorzystanie walorów turystycznych gminy;
- wzbogacenie produktu turystycznego (np. poprzez stworzenie nowych miejsc rekreacyjnych takich jak kąpieliska, ścieżki do wędrówek pieszych, ścieżki dydaktyczne, ścieżki rowerowe, muzea, organizowanie cyklicznych imprez rekreacyjno – promocyjnych na terenie
gminy itp.);
- rozwój agroturystyki.
2. Szczególne znaczenie dla aktywizacji gospodarczej gminy posiadać będzie rozwój lokalnej
przedsiębiorczości, osiągnięty m.in. poprzez tworzenie instrumentów wspierających powstające
podmioty, np. wprowadzenie ulg podatkowych, zapewnienie doradztwa ekonomicznego i prawnego, ułatwienie dostępu do informacji o procedurze zakładania firmy, wspomaganie przedsiębiorstw poprzez dostarczanie odpowiedniej do potrzeb powierzchni na działalność gospodarczą,
obsługi biurowej, usług wspierających biznes oraz pomocy w pozyskiwaniu środków finansowych.
JBPiP, 2000
81
3. Dla przygotowania atrakcyjnej oferty dla inwestorów, którzy zdecydują się realizować swoje
przedsiębiorstwa na terenie gminy, powinny być przeprowadzone działania:
- zidentyfikowanie i przygotowanie odpowiednich terenów pod potencjalne inwestycje (ukierunkowane na przyszłych inwestorów, duże przedsiębiorstwa, firmy związane z działalnością rekreacyjno – wypoczynkową, itp.);
- przygotowanie pracowników Urzędu Gminy do sprawnej i kompetentnej obsługi potencjalnych
inwestorów (wyznaczenie i przeszkolenie osób odpowiedzialnych za obsługę inwestorów, zapewnienie im odpowiednich warunków pracy oraz wyposażenie w odpowiednie materiały
promocyjne);
- prowadzenie systematycznej działalności promocyjnej ukierunkowanej na pozyskanie inwestorów;
- kontynuowanie działań zorientowanych na rozwój infrastruktury technicznej oraz tzw. „infrastruktury otoczenia biznesu” (np. instytucji finansowych).
Cz. III POLITYKA PRZESTRZENNA
1. CELE POLITYKI PRZESTRZENNEJ
1. Przyjęcie zasady zrównoważonego rozwoju jako podstaw strategii rozwoju całego regionu
uznaje się za podstawową zasadę służącą ukierunkowaniu długookresowej polityki rozwoju
przestrzennego gminy. Wiąże się z tym przyjęcie następujących jej celów w obszarze gminy:
- rozbudowę systemu terenów chronionych i wkomponowanie ich ochrony w procesy społeczno – gospodarczego rozwoju i zagospodarowania przestrzennego gminy z eliminacją uciążliwych wpływów na stan środowiska;
- pełną ochronę dziedzictwa kulturowego, połączoną z utrwalaniem korzystnych cech historycznie wykształconej, wartościowej struktury funkcjonalno – przestrzennej gminy;
- efektywny rozwój gminy dostosowany do zróżnicowanych przestrzennie uwarunkowań, połączony z przeprowadzeniem kompleksowej restrukturyzacji jego struktury funkcjonalno – przestrzennej;
- poprawę ładu przestrzennego oraz sprawnego funkcjonowania układu komunikacyjnego i
sieci infrastruktury technicznej gminy.
2. Realizacja ww. celów powinna doprowadzić do mierzalnej poprawy:
- ładu ekologicznego, związanego z poprawą stanu środowiska przyrodniczego gminy,
wzmocnieniem jego kondycji i walorów użytkowych oraz zapewnieniem stabilnej równowagi;
- ładu społecznego, polegającego na powszechnej poprawie warunków życia, w tym m.in. wysokiej dostępności do usług i miejsc pracy oraz odpoczynku;
- ładu ekonomicznego, związanego z ekonomizacją kosztów utrzymania gminy, tworzeniem
udogodnień dla rozwoju i działalności gospodarczej, przy minimalizacji obciążeń dla środowiska i infrastruktury;
- ładu estetyczno – funkcjonalnego, związanego z poprawą strony estetycznej i technicznej
terenów mieszkaniowych, zagrodowych oraz produkcyjno-usługowych.
3. Przyjęte wyżej cele polityki przestrzennej gminy będą wprowadzone w miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego oraz przy podejmowaniu decyzji dotyczących jego zagospodarowania i rozwoju przestrzennego. Ich wdrożenie obejmuje także:
- prowadzenie stałego monitoringu zmian w zagospodarowaniu przestrzennym;
- okresową aktualizację studium;
- przenoszenie przyjętych w studium rozwiązań do opracowań regionalnych (strategii rozwoju i
planu zagospodarowania przestrzennego województwa) i prac nad koncepcją polityki przestrzennego zagospodarowania kraju.
82
JBPiP, 2000
2. INSTRUMENTY WDRAŻANIA USTALEŃ STUDIUM
Ustalanie przeznaczenia terenów i zasad jego zagospodarowania należą do zadań własnych
władz samorządowych, zaś podstawę do podejmowania decyzji stanowią miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, opracowane z uwzględnieniem przyjętych w studium kierunków zagospodarowania i zasad prowadzenia polityki przestrzennej gminy. W przypadku braku
planów, przy respektowaniu obowiązujących przepisów prawa ustalanie przeznaczenia terenów
i zasad jego zagospodarowania będzie przedmiotem decyzji administracyjnych.
3. ZESTAWIENIE OBSZARÓW OBJĘTYCH OBOWIĄZKIEM OPRACOWANIA MIEJSCOWYCH
PLANÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
Zakłada się, że dla właściwego przygotowania procesów inwestycyjnych w głównych miejscach
ich koncentracji na terenie gminy należy sporządzić miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. Plany dla nowych terenów zabudowy mieszkaniowej, usługowej i działalności gospodarczej sporządzane będą w miarę zachodzących potrzeb. Na terenie gminy nie ma terenów
wskazanych do obowiązkowego opracowania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego z uwagi na przepisy szczególne.
4. WNIOSKI DO STRATEGII I PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO
Wśród zasadniczych elementów przyszłej struktury funkcjonalno - przestrzennej gminy, które
powinny być traktowane jako składowe strategii rozwojowej całego regionu Lubuskiego, wymienić należy:
- spójny system przyrodniczych terenów chronionych, istniejący i projektowany, w tym: Obszary Chronionego Krajobrazu oraz rezerwaty przyrody;
- kompleksowo ujęty system ochrony dóbr kultury, w tym zabytkowe obiekty i parki wpisane do
rejestru zabytków oraz obiekty proponowane do objęcia ochroną.;
- projektowane inwestycje rekreacyjno – wypoczynkowe o znaczeniu ponadlokalnym, (np.
„Wodny Świat”);
- podstawowy układ komunikacyjny gminy, w tym projektowane przebiegi dróg krajowych;
- podstawowy układ linii energetycznych, w tym projektowany przebieg linii wysokiego napięcia;
- projektowany układ sieci gazowej.
5. KIERUNKI ROZWOJU GMINY WYNIKAJĄCE Z PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO
W obowiązującym Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubuskiego
(PZPWL), uchwalonym Uchwałą Sejmiku Województwa Lubuskiego Nr XXXVII/272/2002 z dnia
2 października 2002r., gmina Świdnica została zaliczona do grupy gmin o znaczeniu lokalnym.
W PZPWL określone zostały wnioski do grupy gmin o znaczeniu lokalnym, w tym dla gminy
Świdnica:
1. Nazwa gminy – ŚWIDNICA – gmina wiejska w powiecie zielonogórskim, ranga lokalna,
pow. 161 km2, ludność 5.050 mieszkańców.
2. Lokalizacja i główne powiązania zewnętrzne – gmina położona jest w Strefie bezpośredniego wpływu ośrodka obsługi o znaczeniu krajowym / interregionalnym - stanowi ośrodek
obsługi siedziby władz samorządu regionu, tworzący jeden z najważniejszych elementów
krystalizujących strukturę regionu; zlokalizowana jest na obszarze strefy wielofunkcjonalnego i ekologicznie uwarunkowanego rozwoju systemu osadniczego.
JBPiP, 2000
83
3. Generalne wytyczne z Planu – tereny gminy, po modernizacji i rozbudowie infrastruktury
technicznej do 2020/2025, stanowić będą obszary atrakcyjnych lokalizacji miejsc pracy i
zamieszkania – w zasięgu strefy bezpośredniego wpływu ośrodka obsługi o znaczeniu
krajowym i interregionalnym.
4. Inne wytyczne z Planu – proponowane remedia dla tej gminy:
- poprawa systemu edukacji młodszej grupy mieszkańców;
- racjonalna pomoc władz grupie MSP w rozwoju niewielkich przedsiębiorstw;
- rozwinięcie rolnictwa proekologicznego i produkcji zdrowej żywności;
- rozwój upraw przemysłowych, w tym farmakologicznych;
- kredyty na usługi rynkowe i wytwórczość pozarolniczą, głównie przetwórczość;
- w ramach Zadania samorządu województwa nr 4 planowana jest rozbudowa sieci dróg
komunikacji rowerowej o znaczeniu międzynarodowym i międzyregionalnym.
Pan województwa został zmieniony uchwałą Sejmiku Województwa Lubuskiego Nr
XXII/191/12 z dnia 21 marca 2012r. (Dz. Urz. Woj. Lub. z dnia 7 sierpnia 2012r. poz. 1533).
Rekomendacje dla Gminy Świdnica w zakresie zadań proponowanych w Zmianie Planu
zagospodarowania przestrzennego Województwa Lubuskiego:
1. w zakresie struktury przestrzennej:
- podjęcie działań w zakresie zapewnienia ładu przestrzennego na terenie gminy poprzez racjonalizację użytkowania przestrzeni i zapobiegania degradacji,
- stworzenie warunków umożliwiających uporządkowanie obszarów funkcjonalnych na terenie
gminy, w tym infrastruktury technicznej,
- podjecie działań zwiększających efektywność gospodarowania przestrzenią,
- stworzenie warunków pozwalających na kształtowanie procesów urbanizacji w celu osiągnięcia
najkorzystniejszych rozwiązań przestrzennych,
- podjęcie działań zwiększających odporność struktury przestrzennej gminy na zagrożenia wynikające z ekstremalnych zjawisk przyrodniczych i katastrof,
- dążenie do osiągnięcia wysokiej jakości środowiska przyrodniczego poprzez ochronę
i odpowiednie użytkowanie.
2. w zakresie miejsca w strukturze przestrzennej województwa:
- położenie terenu gminy przy drodze krajowej Zielona Góra-Żary-Przewóz, łączącej duże osie
konstrukcyjne rozwoju przestrzennego województwa Paneuropejskim Korytarzem Transportowym wzdłuż autostrady A18 oraz Środkowoeuropejskiego Korytarza transportowego wzdłuż
drogi ekspresowej S3, generujących rozwój społeczno-gospodarczy
- wykorzystanie położenia gminy w naturalnych i bardzo ciekawych zasobach przyrodniczych i
kulturowych do rozwoju turystyki i rekreacji oraz związanych z nimi usług.
3. Pozostałe rekomendacje:
- modernizacja infrastruktury transportowej oraz zwiększenie dostępności komunikacyjnej,
- udoskonalenie i rozbudowa infrastruktury technicznej i komunalnej poprawiającej warunki życia
oraz podnoszącej atrakcyjność inwestycyjną obszarów aktywności gospodarczej,
- udoskonalenie i rozbudowa infrastruktury społecznej – w szczególności w sferach edukacji,
opieki zdrowotnej, kultury i pomocy społecznej,
- usprawnienie systemu transportu publicznego z wykorzystaniem partnerstwa publicznoprywatnego,
- uzyskanie trwałych efektów płynących ze współpracy międzyregionalnej,
- wspieranie działań na rzecz zwiększenia tożsamości regionalnej,
- wykorzystanie walorów środowiska i dziedzictwa kulturowego dla rozwoju turystyki,
- promocja walorów turystycznych i stworzenie systemu informacji turystycznej,
- podejmowanie przedsięwzięć kulturalnych tworzących atrakcyjny wizerunek regionu
i województwa,
- podniesienie jakości kształcenia i dostosowanie do potrzeb regionalnego rynku pracy
i standardów UE,
84
JBPiP, 2000
- wyrównanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży,
- wspieranie działań na rzecz społeczeństwa informacyjnego,
- ograniczenie zakresu i skutków wykluczenia społecznego osób ich integracja ze społeczeństwem oraz wyrównanie szans rozwojowych dzieci i młodzieży,
- rozwój instytucjonalnego i kapitałowego otoczenia biznesu,
- wspieranie wzrostu zatrudnienia i mobilności zawodowej,
- poprawa jakości stanu środowiska przyrodniczego,
- kształtowanie procesów społecznych i przestrzennych dla poprawy jakości życia,
- rozbudowa i przebudowa sieci dróg komunikacji rowerowej o znaczeniu międzyregionalnym i
międzynarodowym.
6. ZASADY PROMOCJI ROZWOJU GMINY
1. Przyjmuje się, że celami promocji gminy Świdnica są:
- rozwój gospodarczy, na którym korzysta ogół mieszkańców;
- wspomaganie przyjętej strategii rozwoju oraz polityki rozwoju przestrzennego;
- zaspokojenie skojarzonych potrzeb gminy i inwestorów;
- określenie korzyści, jakie odniosą inwestorzy z inwestowania na terenie gminy.
2. Dla skutecznej promocji niezbędne jest zaprogramowanie wieloletniego programu kampanii
promocyjnej. Jej podstawowym elementem powinno być sformułowanie atrakcyjnego wizerunku
gminy z uwzględnieniem takich elementów istotnych dla właściwej jego percepcji, przez potencjalnych inwestorów, jak:
- położenie (odległość od głównych szlaków komunikacyjnych, bliskość głównych ośrodków
przemysłowych, usytuowanie w kraju);
- zasoby (dostępność lokalnych surowców, kwalifikacje, dostępność i koszt siły roboczej);
- posiadane nieruchomości w tym grunty (rodzaj dostępnych nieruchomości zabudowanych i
niezabudowanych, ich jakość i ceny, działki i budynki należące do jednego właściciela lub takie, które łatwo połączyć);
- sektory rynkowe i potencjalny popyt (wielkość lokalnego i regionalnego rynku, łatwego do
obsługi, rozwijające się sektory regionalnej i ogólnokrajowej gospodarki oraz jej przedstawiciele);
- możliwości i kierunki rozwoju bazujące na własnych zasobach;
- lokalne firmy, ich znaczenie i możliwość współpracy;
lokalny poziom cen;
- dostępność usług (wyposażenie terenu w infrastrukturę, dostępność telekomunikacyjna, możliwość skorzystania na miejscu ze specjalistycznych usług);
- walory krajobrazowe i kulturowe gminy;
- styl życia mieszkańców (istniejące standardy obiektów, możliwości zakupu domów czy
mieszkań itp.);
- organizacja obsługi inwestorów (szybkość obsługi, kompleksowość, negocjacyjność);
- konkurencja (jak wygląda teren na tle regionu, czy i jakie firmy konkurencyjne prowadzą działalność w sąsiedztwie);
3. Budowanie tożsamości lokalnej jest podstawą dla pomyślnego przeprowadzenia działań promocyjnych i podstawowym warunkiem skuteczności całej kampanii. Między innymi polega ona
na:
- pozyskaniu własnej opinii publicznej na rzecz proponowanych kierunków rozwoju gminy i jej
odpowiednim kształtowaniu;
- opracowaniu logo lub hasła promocyjnego, wyraźnie wyróżniającego gminę z jej otoczeniem,
pozwalającego na łatwą identyfikację;
JBPiP, 2000
85
- organizowaniu akcji, imprez, konkursów itp. aktywizujących mieszkańców gminy i sprzyjających poczuciu przynależności do lokalnej społeczności;
- badaniu, czy decyzje władz gminy odzwierciedlają potrzeby i oczekiwania mieszkańców.
4. Ważnym elementem zarządzania kampanią promocyjną jest utworzenie specjalnej komórki
organizacyjnej (lub co najmniej odpowiednio przygotowanego pracownika gminy), której podstawowym celem jest opracowanie planów rocznego i wieloletnich działalności promocyjnej,
inspirowanie działań modyfikujących program, monitorowanie jego realizacji, wyszukiwanie instrumentów i środków pomocowych.
WYKAZ STANOWISK ARCHEOLOGICZNYCH W GMINIE ŚWIDNICA
Nazwa miejscowości
Buchałów
Radomia
Słone
Wilkanowo
Buchałów
Drzonów
Letnica
L.p.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
86
Rodzaj stanowiska
Osada + 3 ślady osadnicze
Osada
Osada + ślad osadniczy
Ślad osadniczy
Ślad osadniczy
Cmentarzysko kurhanowe
Ślad osadniczy
2 ślady osadnicze
Ślad osadniczy
2 ślady osadnicze
Osada + 2 ślady
Osada + ślad
Osada + ślad
Osada
Osada + ślad
Osada + ślad
Osada + ślad
Ślad + osada
Ślad + osada
2 osady + ślad
2 punkty osadnicze
Cmentarze kurhanowe (ok. 15 kurhanów, śr.: 10-15 m, wys.:0,20 –
0,80)
2 punkty osadnicze
3 osady
Punkt osadniczy
Punkt osadniczy
Osada + ślad osadniczy
2 punkty osadnicze + ślad osadniczy
Punkt osadniczy + ślad osadniczy
Punkt osadniczy, cmentarz, osada, punkt osadniczy, ślad osadniczy
Cmentarz, osada, osada, 2 ślady osadnicze
Cmentarz, osada
3 osady + ślad osadniczy
Osada, punkt osadniczy, ślad
JBPiP, 2000
Lipno
Grabowiec
Koźla
41.
42.
43.
44.
45.
46.
47.
48.
49.
50.
51.
52.
53.
54.
112.
113.
114.
115.
116.
55.
56.
57.
58.
59.
60.
61.
62.
63.
64.
65.
66.
71.
67.
68.
69.
70.
72.
73.
74.
75.
76.
77.
78.
79.
80.
81.
82.
83.
84.
85.
86.
87.
88.
JBPiP, 2000
Osada
Cmentarz, 2 osady, ślad
2 osady
Punkt osadniczy, ślad
Osada, punkt osadniczy, ślad
Osada
Ślad osadniczy
2 punkty osadnicze, ślad
2 punkty osadnicze
Ślad osadniczy
Ślad osadniczy
2 osady
Osada
Punkt osadniczy
Punkt osadniczy
Punkt osadniczy, ślad osadniczy
Cmentarzysko całopalne płaskie i kurhanowe, punkt osadniczy
3 punkty osadnicze i ślad osadniczy
2 osady i ślad osadniczy
Cmentarz całopalny, punkt osadniczy, ślad osadniczy
2 punkty osadnicze, 2 ślady osadnicze
Punkt osadniczy, osada, ślad osadniczy
Cmentarz, 2 punkty osadnicze, 2 ślady osadnicze
2 osady, punkt osadniczy, ślad osadniczy
Osada
Osada, ślad osadniczy
Punk osadniczy, ślad osadniczy
Smolarnia, ślad osadniczy
2 ślady osadnicze
Cmentarzysko, ślad osadniczy
2 ślady osadnicze, punkt osadniczy
Ślad osadniczy, punkt osadniczy
Osada, 3 punkty osadnicze
Osada, punkt osadniczy, ślad osadniczy
Cmentarzysko
2 ślady osadnicze, punkt osadniczy
2 punkty osadnicze, ślad osadniczy
Osada
Osada, punkt osadniczy, ślad osadniczy
Ślad osadniczy
Punkt osadniczy, ślad osadniczy, osada
3 punkty osadnicze, ślad osadniczy, osada
Osada, punkt osadniczy
87
Letnica
Świdnica
88
89.
90.
91.
92.
93.
94.
95.
96.
108.
109.
110.
118.
111.
97.
98.
99.
100.
101.
102.
103.
104.
105.
106.
107.
113.
114.
115.
116.
117.
119.
112.
120.
121.
122.
123.
124.
125.
126.
127.
128.
129.
130.
131.
132.
133.
134.
135.
136.
137.
138.
Ślad osadniczy, cmentarz, 2 punkty osadnicze
2 punkty osadnicze
2 osady
Punkt osadniczy, 2 osady
Punkt osadniczy
osada
osada
osada
osada
gródek stożkowy XIVw. – 1642 r.
Grodzisko
Ślad osadniczy
Cmentarzysko
2 punkty osadnicze
Ślad osadniczy
Punkt osadniczy
Punkt osadniczy
2 punkty osadnicze
2 punkty osadnicze
Ślad osadniczy
Cmentarz ciałopalny
Cmentarz ciałopalny
Osada
2 osady
Osada
Osada
Nieokreślone
Cmentarzysko
Znaleziska luźne
2 ślady osadnicze
Ślad osadniczy
Cmentarzysko
Osada
Ślad osadniczy, osada
Cmentarzysko
Cmentarzysko
Osada
Osada, 2 ślady osadnicze
nieokreślone
nieokreślone
JBPiP, 2000

zmiana studium gm. Świdnica

Transkrypt

Podobne dokumenty

WRATISLAVIA CANTANS

odpowiedzi na pytania oferentów z dnia 31.11.2010r.

ZAKŁAD OCZYSZCZANIA MIASTA SP. Z O.O.

Witamy pierwszego bobasa urodzonego w nowym roku!

Przeglądaj - Gmina Świdnica

Informacja o wyborze_25

Przeglądaj - Gmina Świdnica

praca w Wielkiej Brytanii - pracownik magazynu

Dla umów na czas nieokreślony