analiza porównawcza funkcjonowania programu

Nowiny Lekarskie 2009, 78, 1, 39–44
MAREK BRYŁA, WŁODZIMIERZ STELMACH, IRENA MANIECKA-BRYŁA
ANALIZA PORÓWNAWCZA FUNKCJONOWANIA
PROGRAMU PROFILAKTYKI KARDIOLOGICZNEJ
ŁÓDZKIEJ REGIONALNEJ KASY CHORYCH W LATACH 2001–2002
A COMPARATIVE ANALYSIS OF THE FUNCTIONING
OF THE CARDIOLOGICAL PREVENTION PROGRAMME CARRIED OUT
BY THE LODZ REGIONAL SICKNESS FUND IN 2001 AND 2002
Katedra Medycyny Społecznej i Zapobiegawczej
Uniwersytet Medyczny w Łodzi
Kierownik Katedry: prof. dr hab. med. Wojciech Drygas
Streszczenie
Wstęp. Punktem wyjścia opracowania jest przedstawienie sytuacji w zakresie umieralności z powodu chorób układu krążenia
(ch.u.k.) w województwie łódzkim na tle sytuacji w Polsce. Dane o sytuacji zdrowotnej w województwie łódzkim są wykorzystywane przez Łódzką Regionalną Kasę Chorych (ŁRKCh), a od 1 kwietnia 2003 r. przez Łódzki Oddział Wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia w procesie monitorowania programów profilaktycznych. W latach 2000–2002 w ŁRKCh był realizowany program
profilaktyki kardiologicznej, wychodzący naprzeciw potrzebom związanym z zagrożeniem ch.u.k.
Cel. Celem opracowania jest krytyczna analiza porównawcza funkcjonowania tego programu w latach 2001–2002.
Materiał i metoda. Dla potrzeb opracowania wykorzystano wybrane dane o sytuacji demograficznej i zdrowotnej, ze szczególnym
uwzględnieniem danych o zgonach, będących najbardziej wiarygodnym wskaźnikiem stanu zdrowia. Dane te uzyskano z Departamentu Badań Demograficznych Głównego Urzędu Statystycznego i z Wojewódzkiego Centrum Zdrowia Publicznego w Łodzi.
Wyniki. Stwierdzono, że w latach 1999–2002 relatywnie malał udział zgonów z powodu chorób układu krążenia w województwie
łódzkim. W każdym z analizowanych lat wskaźnik umieralności proporcjonalnej z powodu tych schorzeń był wyższy o kilkanaście
punktów procentowych dla kobiet niż dla mężczyzn. Realizowany przez Łódzką Regionalną Kasę Chorych program profilaktyki
kardiologicznej miał charakter interwencyjno-edukacyjny i odnosił się do społeczności lokalnej. Jego podstawowym celem była
identyfikacja czynników zagrożenia chorobami układu krążenia oraz włączenie działań związanych z edukacją zdrowotną. Programem były objęte kobiety w wieku 45–55 lat, mężczyźni w wieku 40–50 lat i dzieci w wieku 3–10 lat. Program był realizowany na
trzech poziomach: w placówkach podstawowej opieki zdrowotnej, w poradniach kardiologicznych oraz w klinicznych placówkach
wysokospecjalistycznych. Niepokoi fakt, że w 2001 roku spośród 25.290 zakontraktowanych porad, w ramach realizacji programu
udzielono ich tylko 13.790 (54,53%) i że spośród 725.905 zł przyznanych środków finansowych, wykorzystano 369.751 zł (50,94%).
W 2002 roku zakontraktowano 11.100 porad, a udzielono ich 8.653 (77,95%), natomiast spośród 401.325 zł przyznanych środków
finansowych, wykorzystano 257.350 zł (64,13%).
Wnioski. W świetle przeprowadzonej analizy uznano, że należy corocznie poddawać szczegółowej analizie stopień realizacji zakontraktowanych porad, nie tylko po to, by poznać przyczyny niepełnego wykonania zadań w okresie minionym, ale by brać pod uwagę
realne możliwości posiadane przez świadczeniodawcę w procesie kontraktowania porad na następny okres. Zdaniem autorów, analiza porównawcza, o długim horyzoncie czasowym, przeprowadzana przynajmniej za okres dwóch lat, jest znacznie bardziej przydatna
do celów kontraktacji świadczeń niż analiza obejmująca jeden rok realizacji programu profilaktycznego.
SŁOWA KLUCZOWE: program profilaktyki kardiologicznej, Łódzka Regionalna Kasa Chorych, analiza porównawcza.
Summary
Introduction. The paper departs from presenting the situation of mortality due to cardiovascular diseases in the Lodz voivodship
compared to Poland. The data on the health status in the Lodz region have been used in the process of monitoring the implementation
of prophylactic programmes by the Lodz Regional Sickness Fund (LRSF) and since 1 April, 2003 by the Lodz Regional Office of the
National Health Fund. In the period 2000–2002, the LRSF carried out a programme of cardiological prophylaxis, aiming to address
the threat posed by the cardiovascular diseases.
Aim. This paper aims to make a critical comparative analysis of the functioning of this programme during 2001–2002.
Material and method. Data on demographic and health situation were used, with an emphasis on the death statistics, which is the
most credible indicator of the health situation. The data have been obtained from the Department of Demographical Studies of the
Main Statistical Office and from the Regional Centre of Public Health in Lodz.
Results. It has been found that from 1999 to 2002, there was a relative decline of the share of deaths due to cardiovascular diseases in
the Lodz voivodship. For every year under study, the index of proportional mortality concerning these diseases was higher among
females than males by over 10 percentage points. The prevention programme proposed by the LRSF consisted of both intervention
and education components. It was addressed to the local community. Its basic goal was the identification of risk factors for cardiovascular diseases and the introduction of health education activities. The programme was addressed to females being 45-55, males
being 40-50, and children being 3–10 years old. The programme was carried out on three levels: general practitioners, specialists in
cardiology, and highly specialised clinics. A certain anxiety is aroused by the fact that in 2001 only 13.790 consultations were pro-
40
Marek Bryła i inni
vided out of 25.290 contracted (54.53%) and that only 50.94% of the available financial resources were used (369.751 zlotys instead
of 725.905 zlotys). In 2002, 11.100 consultations were contracted and 8.653 (77.95%) were delivered, whereas payments totalling
257.350 zlotys were executed out of 401.325 zlotys allocated (64.13%).
Conclusions. The conducted analysis led us to a conclusion that the proportion of contracted consultations should be thoroughly
examined on a yearly basis not only to identify the reasons for incomplete execution in the preceding period, but also to take into
account the real capacities of the service-providers in the contracting process for the following period. The authors are convinced that
a comparative analysis made on a long-term basis, covering at least two years, is much more useful for contracting health-care services than an analysis of one-year implementation period only as far as the prevention programme is concerned.
KEYWORDS: cardiological prevention programme, Lodz Regional Sickness Fund, comparative analysis.
Wstęp
Od kilkudziesięciu lat w Polsce choroby układu krążenia (ch.u.k.) stanowią główną przyczynę chorobowości
i umieralności. W 2001 roku w Polsce spośród 383.220
zgonów, wskutek chorób układu krążenia zmarło 173.809
osób. Schorzenia te były przyczyną 47,9% wszystkich
zgonów, a współczynnik umieralności z tego powodu wyniósł 449,9 na 100.000 mieszkańców. Podobnie jak w całej
Polsce, także w województwie łódzkim choroby układu
krążenia stanowią poważny problem zdrowotny [1]. W województwie łódzkim w 2001 roku zgony spowodowane
ch.u.k. stanowiły 48,3% wszystkich zgonów, a współczynnik umieralności z tego powodu wyniósł 568,8 na 100.000
mieszkańców. W 2002 roku zgony spowodowane tymi
schorzeniami były przyczyną 46,7% wszystkich zgonów,
zarejestrowanych w województwie łódzkim.
Materiał i metoda
Dla potrzeb opracowania wykorzystano wybrane dane
o sytuacji demograficznej i zdrowotnej, ze szczególnym
uwzględnieniem danych o zgonach, będących najbardziej
wiarygodnym wskaźnikiem stanu zdrowia. Dane te uzyskano z Departamentu Badań Demograficznych Głównego
Urzędu Statystycznego i z Wojewódzkiego Centrum Zdrowia Publicznego w Łodzi. Dane o sytuacji zdrowotnej w
województwie łódzkim są wykorzystywane przez Łódzką
Regionalną Kasę Chorych (ŁRKCh), a od 1 kwietnia 2003
r. przez Łódzki Oddział Wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia w procesie monitorowania programów profilaktycznych. W latach 2000–2002 w ŁRKCh był realizowany program profilaktyki kardiologicznej, wychodzący
naprzeciw potrzebom związanym z zagrożeniem ch.u.k.
Celem opracowania jest krytyczna analiza porównawcza
funkcjonowania tego programu w latach 2001–2002, przeprowadzona w Wydziale Promocji Zdrowia i Programów
Polityki Zdrowotnej Łódzkiej Regionalnej Kasy Chorych,
a po wspomnianych wyżej zmianach strukturalnych, przez
Dział Promocji Zdrowia i Programów Polityki Zdrowotnej
Łódzkiego Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia.
Wyniki i ich omówienie
Sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób układu
krążenia w województwie łódzkim, mimo zarysowującej
się poprawy, jest przedmiotem analiz, które wykorzystywano w procesie monitorowania programu profilaktyki kar-
diologicznej Łódzkiej Regionalnej Kasy Chorych [2]. Niestety, ze względu na ograniczone środki finansowe, będące
w dyspozycji instytucji ubezpieczenia zdrowotnego, w 2003
roku program nie jest kontynuowany. Wydaje się jednak, że
jest to sytuacja przejściowa, tym bardziej, że zapisy Ustawy
o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu
Zdrowia wyraźnie wskazują na potrzebę prowadzenia programów profilaktycznych, zwłaszcza w zakresie problemów zdrowotnych o dużym znaczeniu społecznym, tj.
chorób układu krążenia i chorób nowotworowych [3].
Z tabeli 1. wynika, że na przestrzeni lat 1999–2002
relatywnie maleje udział zgonów z powodu chorób układu krążenia. Trzeba pamiętać o tym, że w 1999 roku na
terenie województwa odsetek zgonów bez orzeczonej
przyczyny wynosił 3,50%, w 2000 r. już tylko 0,14%,
a w latach 2001–2002 dla wszystkich zgonów orzeczono
przyczynę. Komentarz ten jest niezbędny dla ułatwienia
zrozumienia rzeczywistego obrazu sytuacji epidemiologicznej w naszym województwie. Z tabeli wynika także,
że w każdym z analizowanych lat wskaźnik umieralności
proporcjonalnej z powodu chorób układu krążenia był
wyższy o kilkanaście punktów procentowych dla kobiet
niż dla mężczyzn.
Tabela 2. przedstawia strukturę zgonów w odniesieniu do chorób układu krążenia według grup tych schorzeń, zgodnie z międzynarodową klasyfikacją ICD-10.
Wynika z niej, że w latach 1999–2002 najwięcej zgonów
powodowały: choroba naczyń mózgowych, choroba tętnic, tętniczek i naczyń włosowatych, choroba niedokrwienna serca i inne choroby serca (oznaczane w klasyfikacji symbolami od I30 do I52) oraz, że relatywnie
wzrastają zgony na skutek chorób naczyń mózgowych
i chorób tętnic, tętniczek i naczyń włosowatych, a stosunkowo maleją zgony z powodu niedokrwiennej choroby serca i innych chorób serca. Pogłębiona analiza wykazuje, iż mimo to, że w województwie łódzkim z powodu ch.u.k. zmarło w 2002 roku o 1095 więcej kobiet
niż mężczyzn, to w odniesieniu do niektórych grup chorób, np. niedokrwiennej choroby serca, z tej przyczyny
zmarło 1196 kobiet i aż 1743 mężczyzn. W 2002 roku
najczęstszą przyczyną zgonów według kategorii klasyfikacji ICD-10 była miażdżyca. Zmarło na nią 2153 kobiet
(co stanowi 28,66% zgonów z powodu ch.u.k. w grupie
kobiet) i 1189 mężczyzn (18,53% zgonów na skutek
ch.u.k. w grupie mężczyzn).
Analiza porównawcza funkcjonowania programu profilaktyki kardiologicznej Łódzkiej Regionalnej Kasy Chorych …
41
Tabela 1. Struktura zgonów z powodu chorób układu krążenia w wojewódzkim łódzkim według płci w latach 1999–2002
Table 1. Structure of diseases of the circulatory system mortality by sex in the Lodz region in the period 1999–2002
Przyczyna zgonu/Death cause
Choroby układu krążenia/
Diseases of the circulatory system
RAZEM/TOTAL
Przyczyna zgonu/Death cause
Choroby układu krążenia/
Diseases of the circulatory system
RAZEM/TOTAL
Przyczyna zgonu/Death cause
Choroby układu krążenia/
Diseases of the circulatory system
RAZEM/TOTAL
Przyczyna zgonu/Death cause
Choroby układu krążenia/
Diseases of the circulatory system
RAZEM/TOTAL
1999
Ogółem/Total
n
%
15773
Mężczyźni/Males
n
%
Kobiety/Females
n
%
48,43
7409
43,35
8364
54,03
100,00
2000
Ogółem/Total
n
%
17093
100,00
15479
100,00
32572
15554
Mężczyźni/Males
n
%
Kobiety/Females
n
%
49,18
7214
43,49
8340
55,45
100,00
2001
Ogółem/Total
n
%
16588
100,00
15040
100,00
31628
14977
Mężczyźni/Males
n
%
Kobiety/Females
n
%
48,30
6939
42,32
8038
55,01
100,00
2002
Ogółem / Total
n
%
16396
100,00
14611
100,00
31007
Mężczyźni / Males
n
%
Kobiety / Females
n
%
13929
46,66
6417
40,55
7512
53,55
29850
100,00
15823
100,00
14027
100,00
Źródło: obl. własne; Source: own calculations
Tabela 2. Liczba zgonów z powodu chorób układu krążenia według grup chorób w województwie łódzkim w latach 1999–2002
Table 2. Diseases of the circulatory system mortality by categories of disorders in the Lodz region in the period 1999–2002
Kategorie chorób/Disorders
Ostra choroba reumatyczna/
Acute rheumatic fever
Przewlekła choroba reumatyczna/
Chronic rheumatic heart disease
Choroby nadciśnieniowe/
Hypertensive diseases
Choroba niedokrwienna serca/
Ischaemic heart disease
Zespół sercowo-płucny i choroby
krążenia płucnego/
Pulmonary heart disease and diseases
of pulmonary circulation
Inne choroby serca/
Other forms of heart disease
Choroby naczyń mózgowych/
Cerebrovascular diseases
Choroby tętnic, tętniczek
i naczyń włosowatych/
Diseases of arteries, arterioles
and capillaries
Choroby żył, naczyń limfatycznych
i węzłów chłonnych/
Diseases of veins, lymphatic vessels
and lymph nodes
Inne i nieokreślone zaburzenia układu krążenia/
Other and unspecified disorders
of the circulatory system
RAZEM/TOTAL
Źródło: obl. własne; Source: own calculations
1999
Number of deaths
2000
2001
%
2002
1999
2000
2001
2002
1
0
0
0
0,01
0
0
0
154
163
137
125
0,98
1,05
0,91
0,90
320
257
225
175
2,03
1,65
1,50
1,26
3108
3328
3213
2939
19,70
21,40
21,45
21,10
536
413
375
283
3,40
2,66
2,50
2,03
3896
3779
3548
3176
24,70
24,30
23,69
22,80
3622
4075
3835
3697
22,96
26,20
25,61
26,54
4106
3502
3606
3501
26,03
22,51
24,08
25,13
29
37
37
31
0,18
0,24
0,25
0,22
1
0
1
2
0,01
0
0,01
0,01
15773
15554
14977
13929
100,00
100,00
100,00
100,00
42
Marek Bryła i inni
Łódzka Regionalna Kasa Chorych, w trosce o ubezpieczonych ze swego terenu działania, w ramach posiadanych środków finansowych, realizowała programy
profilaktyczne i prozdrowotne, ukierunkowane na osiąganie poprawy w zakresie stanu zdrowia populacji. Wydział Promocji Zdrowia i Programów Polityki Zdrowotnej ŁRKCh wychodzi z założenia, że konsekwentnie
prowadzone działania zapobiegawcze w zakresie promocji zdrowia przynoszą stałą poprawę stanu zdrowia społeczeństwa, a także wpływają na zmniejszenie społecznych i ekonomicznych kosztów leczenia [4].
W latach 2001–2002 w Łódzkiej Regionalnej Kasie
Chorych realizowano wiele programów profilaktycznych: w 2001 roku – 7, w 2002 r. ich liczba wzrosła do
12. W 2001 roku przeznaczono na nie 3084.136 tys. zł,
które wykorzystano w 68,09%, natomiast w 2002 roku
kontrakty na realizację tych programów zawarto na kwotę 2976.535 tys. zł, z których wykorzystano 71,24%.
Program profilaktyki kardiologicznej był trzecim pod
względem środków finansowych programem: na jego
realizację w 2001 roku przeznaczono 725.905 tys. zł,
z których wykorzystano 51,01%, zaś w 2002 r. z 401.075
tys. zł wykorzystano 257.350 tys. zł. W 2001 roku kontrakty na program profilaktyki kardiologicznej stanowiły
23,54% wartości kontraktów na wszystkie programy profilaktyczne, natomiast w 2002 roku ten udział wyniósł
13,47%. Zmniejszenie tego udziału procentowego wynikało nie tylko z ograniczenia ogólnej puli środków na
profilaktykę, ale także z tego powodu, że w 2002 roku
musiano nimi obdzielić większą liczbę programów.
Realizowany przez Łódzką Regionalną Kasę Chorych
program profilaktyki kardiologicznej miał charakter interwencyjno-edukacyjny i odnosił się do społeczności
lokalnej [5]. Jego podstawowym celem była identyfikacja
czynników zagrożenia chorobami układu krążenia oraz
włączenie działań związanych z edukacją zdrowotną.
W szczególności zakładał on:
– zmniejszenie częstości występowania i nasilenia
czynników ryzyka przewlekłych chorób niezakaźnych
w populacji objętej programem
– wczesną identyfikację osób z podwyższonym globalnym wskaźnikiem ryzyka wieńcowego i wdrożenie u tych
osób skutecznych działań zapobiegawczo-leczniczych
– identyfikację osób z chorobami układu krążenia
o etiologii miażdżycowej (zwłaszcza pacjentów z chorobą niedokrwienną serca i po przebytym zawale serca)
i stworzenie tym osobom możliwości nowoczesnej, kompleksowej prewencji wtórnej.
Zgodnie z ideą programu zalecenia dotyczyły:
– zmian stylu życia, takich jak zwiększenie aktywności ruchowej, racjonalnego żywienia, zaprzestania palenia
tytoniu
– leczenia nadciśnienia tętniczego, cukrzycy i otyłości, dyslipidemii w celu pierwotnej i wtórnej prewencji
chorób układu krążenia.
Programem były objęte kobiety w wieku 45–55 lat,
mężczyźni w wieku 40–50 lat i dzieci w wieku 3–10 lat.
Program był realizowany na trzech poziomach: w placów-
kach podstawowej opieki zdrowotnej, w poradniach kardiologicznych oraz w klinicznych placówkach wysokospecjalistycznych i był na bieżąco monitorowany.
W 2001 roku program funkcjonował od 1 lutego do
31 grudnia. W podstawowym konkursie ofert wyłoniono: 27 placówek podstawowej opieki zdrowotnej (I poziom), 6 poradni specjalistycznych (II poziom), 3 kliniczne placówki wysokospecjalistyczne. Na realizację
zadań przewidzianych programem przeznaczono dla
nich łącznie 425.905 zł. W sierpniu 2001 roku, po przeprowadzeniu wnikliwej analizy potrzeb zdrowotnych,
pozyskano dodatkowe środki finansowe na realizację
tego programu i rozpisano uzupełniający konkurs ofert.
W jego wyniku wyłoniono świadczeniodawców, którzy
złożyli najtrafniejsze oferty spełniające warunki szczegółowe konkursu (wyłoniono 12 placówek, w tym 9 nowych i 3, które już realizowały program, a które wykazały możliwości rozszerzenia swojego udziału). W konkursie uzupełniającym rozdysponowano środki finansowe
na kwotę 300.000 zł.
W 2002 roku program był realizowany od 1 kwietnia
do 31 grudnia. Odbył się tylko konkurs podstawowy, w
wyniku którego zakontraktowano porady u 44 świadczeniodawców na poziomie podstawowej opieki zdrowotnej, u 11 świadczących je w poradniach kardiologicznych i w 4 placówkach wysokospecjalistycznych. Na
realizację programu – jak już wspomniano – przeznaczono 401.325 tys. zł, przy czym argumentem za
zmniejszeniem środków było stosunkowo niskie ich
wykorzystanie w poprzednim roku realizacji programu.
Tabele 3. i 4. stanowią podsumowanie szeregu zestawień, przygotowanych dla potrzeb realizacji programu.
Niestety, w świetle posiadanych danych niepokoi fakt, że w
2001 roku spośród 25.290 zakontraktowanych porad, w
ramach realizacji programu udzielono ich 13.790 (54,53%)
i że spośród 725.905 zł przyznanych środków finansowych,
wykorzystano 369.751 zł (50,94%). W roku 2002 spośród
11.110 zakontraktowanych porad, w ramach realizacji
programu udzielono ich 8.653 (77,95%) i że spośród
401.325 zł przyznanych środków finansowych, wykorzystano 257.350 zł (64,13%). Z przytoczonych odsetków
można wyciągnąć wniosek o wyższym stopniu realizacji
programu w 2002 roku w porównaniu z rokiem poprzednim. Jest to jednak tylko pozorny wzrost. W rzeczywistości
w 2002 roku podpisano przecież kontrakty na wykonanie
o wiele mniejszej liczby porad i na znacząco mniejszą kwotę niż w roku poprzednim. Biorąc ten fakt pod uwagę, liczba udzielonych porad w roku 2002 była mniejsza od analogicznej liczby w 2001 roku, i podobnie, środki, jakie
wykorzystano na realizację programu w roku 2002 były
mniejsze niż to miało miejsce w poprzednim roku.
Pogłębiona analiza, odnosząca się do poszczególnych placówek, pozwoliła na uszeregowanie ich według
stopnia realizacji zakontraktowanych porad. W 2001 roku, przykładowo, w konkursie podstawowym spośród 27
placówek wybranych do realizacji programu na I poziomie, jedynie 7 wykonało w 100% zadania, do których
zobowiązały się w umowie z ŁRKCh, a tylko dalsze 5
Analiza porównawcza funkcjonowania programu profilaktyki kardiologicznej Łódzkiej Regionalnej Kasy Chorych …
43
Tabela 3. Realizacja programu profilaktyki kardiologicznej Łódzkiej Regionalnej Kasy Chorych w 2001 roku
Table 3. The implementation of the cardiological prevention programme of the Lodz Regional Sickness Fund in 2001
Liczba porad/
Number of visits
Poziom realizacji programu/
Programme implementation level
I – podstawowa opieka zdrowotna/
primary health care
II – poradnie kardiologiczne/
cardiological dispensaries
III – kliniczne placówki wysokospecjalistyczne/
highly specialised clinical units
RAZEM/TOTAL
Środki finansowe w tys. zł/
Funding in thous. zlotys
Zakontraktowanych
/contracted
Wykonanych/
conducted
%
Zakontraktowanych
/contracted
Wykonanych/
conducted
%
22362
12160
54,38
500776
281528
56,22
2591
1575
60,79
137734
76207
55,33
337
55
16,32
87395
12016
13,75
25290
13790
54,53
725905
369751
50,94
Źródło: obl. własne
Source: own calculations
Tabela 4. Realizacja programu profilaktyki kardiologicznej Łódzkiej Regionalnej Kasy Chorych w 2002 roku
Table 4. The implementation of the cardiological prevention programme of the Lodz Regional Sickness Fund in 2002
Liczba porad/
Number of visits
Poziom realizacji programu/
Programme implementation level
I – podstawowa opieka zdrowotna/
primary health care
II – poradnie kardiologiczne/
cardiological dispensaries
III – kliniczne placówki
wysokospecjalistyczne/
highly specialised clinical units
RAZEM/TOTAL
Środki finansowe w tys. zł/
Funding in thous. zlotys
Zakontraktowanych/
contracted
Wykonanych/
conducted
%
Zakontraktowanych/
contracted
Wykonanych/
conducted
%
8450
7267
86,00
201325
175430
87,14
2390
1344
56,23
138500
73520
53,08
260
42
16,15
61500
8400
13,66
11100
8653
77,95
401325
257350
64,13
Źródło: obl. własne
Source: own calculations
zrealizowało co najmniej 80% zakontraktowanych porad. Ustalono zatem pewną listę rankingową, przydatną
przy kontraktowaniu porad na rok 2002. Podobną procedurę zastosowano oceniając realizację programu w 2002
roku. Na poziomie podstawowej opieki zdrowotnej, na
44 placówki, pełne wykonanie zadań przewidzianych
programem miało miejsce w 22, a więc w połowie placówek; 7 innych zrealizowało zadania planowane co
najmniej w 80%. Z tego więc punktu widzenia, realizację programu w 2002 roku trzeba ocenić wyżej niż w
2001 roku. W trakcie negocjacji z oferentami, w sytuacji
niepełnego wykonania kontraktu, pytano o przyczyny
takiego stanu rzeczy i zarazem uzmysłowiono konieczność składania ofert wyważonych, realnych, na miarę
posiadanych sił i środków. Dało to podstawy do negocjacji kontraktów na ten program w 2003 roku, ale – jak
już wcześniej zasygnalizowano – nie doszedł on do
skutku, przynajmniej do końca sierpnia 2003 r., i jest
mało prawdopodobne, aby miał szansę realizacji w
ostatnim kwartale. Nie oznacza to, że na pewno nie będzie realizowany, bo przykład roku 2002 wskazuje jednak na to, że jeden z programów profilaktycznych rozpoczął się z dniem 1 grudnia.
I jeszcze warto zwrócić uwagę na pozorną w istocie
rozbieżność między odsetkami zrealizowanych porad
a odsetkami wykorzystanych środków finansowych.
Bierze się ona stąd, że zgodnie z zapisami kontraktów,
porady udzielane przez placówki opieki podstawowej są
znacznie tańsze od porad udzielanych na poziomie poradni kardiologicznych, a zwłaszcza klinicznych placówek wysokospecjalistycznych. Te ostatnie nie wykonują
zadań przewidzianych programem w dostatecznym stopniu, gdyż udzielane przez nie porady są determinowane
liczbą skierowań z niższych szczebli referencyjnych.
Wydaje się, że analiza porównawcza obejmująca dłuższy
niż rok okres realizacji programu pozwala na zaobser-
44
Marek Bryła i inni
wowanie zjawisk, jakie byłyby niemożliwe do zauważenia w trakcie analizy dokonywanej na podstawie danych
odnoszących się tylko do jednego roku, a tym samym
umożliwia wyciąganie praktycznych wniosków o większym stopniu przydatności.
Wnioski
1. Sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób układu
krążenia w województwie łódzkim budzi uzasadniony
niepokój. Źródłem tego niepokoju w szczególności jest
udział zgonów na skutek tych chorób w całkowitej liczbie
zgonów, sięgający 48,30% w 2001 roku i 46,66% w 2002 r.
2. Należy corocznie poddawać szczegółowej analizie
stopień realizacji zakontraktowanych porad, nie tylko po
to, by poznać przyczyny niepełnego wykonania zadań
w okresie minionym, ale by brać pod uwagę realne możliwości posiadane przez świadczeniodawcę w procesie
kontraktowania porad na następny okres.
3. Analiza porównawcza, o długim horyzoncie czasowym, przeprowadzana przynajmniej za okres dwóch
lat, jest znacznie bardziej przydatna do celów kontraktacji świadczeń niż analiza obejmująca jeden rok realizacji
programu profilaktycznego.
Piśmiennictwo
1. Bryła M.: Choroby układu krążenia – ważny problem
zdrowotny i ekonomiczny w regionie łódzkim. Informator
Łódzkiej Regionalnej Kasy Chorych, 2000, 2, 3, 6-7.
2. Stelmach W., Bryła M.: Zagrożenie chorobami układu
krążenia w populacji województwa łódzkiego – wyzwanie
dla programu profilaktyki kardiologicznej Łódzkiej Regionalnej Kasy Chorych. W: Wyzwania i zagrożenia zdrowotne
w świetle procesu integracji. Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia, Warszawa 2002, 79-86.
3. Ustawa z dnia 23 stycznia 2003 r. o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia. Dz. U. 2003, nr
45, poz. 391.
4. Bryła M., Stelmach W.: Promotion de la santé au niveau de
caisse régionale d’assurance-maladie de Lodz en Pologne.
Referat wygłoszony podczas VIth European Conference on
Health Promotion and Education, Perugia, 18-21 June 2003.
5. Bryła M., Stelmach W., Maniecka-Bryła I.: Ocena realizacji
programu profilaktyki kardiologicznej Łódzkiej Regionalnej
Kasy Chorych. W: Postępy w profilaktyce i leczeniu przewlekłych chorób niezakaźnych. III. Uniwersytet Medyczny,
Łódź 2003, 124-131.
Adres do korespondencji:
dr n. ekon. Marek Bryła
Zakład Medycyny Społecznej
Katedra Medycyny Społecznej i Zapobiegawczej
Uniwersytetu Medycznego w Łodzi
ul. Żeligowskiego 7/9, p. 219
90-752 Łódź
tel.: (42)639-32-73
e-mail: [email protected]