pobierz artykuł w formacie pdf

Koszty ekonomiczno-społeczne
chorób dietozależnych
prof. dr hab. Mirosław Jarosz, dr Wioleta Respondek
Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie
Najważniejszymi chorobami dietozależnymi są:
nadwaga i otyłość, choroby układu krążenia, większość nowotworów, cukrzyca typu 2, osteoporoza.
Określa się je również mianem przewlekłych chorób
niezakaźnych.
W 2005 r. ogólna liczba zgonów na świecie wynosiła 58 mln, z czego choroby serca, udary, nowotwory
i inne choroby przewlekłe odpowiedzialne były za 35 mln
(61%) zgonów, z których 15 mln dotyczyło osób poniżej
70 r.ż. Przewiduje się, że w 2015 r. bez interwencji, liczba
zgonów z powodu przewlekłych chorób niezakaźnych
osób poniżej 70 r.ż. wzrośnie do 17 mln.
W 2005 r. przewlekłe choroby niezakaźne odpowiedzialne były za 72% utraconych zdrowych lat życia
(DALYs) w populacji osób powyżej 30 r.ż., w czym same
choroby układu krążenia miały swój udział w 20%. Przewlekłe choroby niezakaźne stanowią ogromne obciążenie dla budżetu państw. Koszty pośrednie i bezpośrednie
związane z ich rozpowszechnieniem stale rosną. Dla przykładu w USA szacowane koszty nowotworów w 1993 r.
wynosiły około 107 mld dolarów a w 2003 r. przekraczały
one wartość 189 mld dolarów. Według danych UK Office of Health Economics z 2003 r. koszty leczenia nowotworów w Wielkiej Brytanii wzrosły z 1384 mln funtów
w 1991 r. do 2105 mln funtów w 2000 r.
18
ły przyczynę 48% wszystkich zgonów. Prawie co piąty
zgon z tego powodu dotyczył ludzi poniżej 65 roku życia. W pracy Kondrackiego analiza kosztów hospitalizacji wykazała, że przy przeciętnym koszcie hospitalizacji
ogółem 1570 zł, przeciętny koszt hospitalizacji chorób układu krążenia był o około 7% wyższy i wynosił
1680 zł. Koszty zaś spowodowane chorobami układu
krążenia stanowiły 15,8% ogólnych kosztów hospitalizacji. W kosztach hospitalizacji chorób układu krążenia
największy udział miała choroba niedokrwienia serca,
a koszty jej leczenia, podobnie jak i w pozostałych jednostkach chorobowych układu krążenia, były istotnie
wyższe dla mężczyzn niż wśród kobiet.
Nowotwory złośliwe są drugą co do częstości,
po chorobach układu krążenia, przyczyną zgonów w Polsce. Według WHO i LARC umieralność na nowotwory
złośliwe w krajach rozwijających wzrośnie dwukrotnie,
w krajach rozwiniętych o 40%. Szacuje się, że wśród
czynników środowiskowych, czynniki żywieniowe są
w 35% odpowiedzialne za tak wysoką umieralność z powodu nowotworów.
W badaniu CODIP (Cost of Diabetes Type 2 in Poland) przeprowadzonym w 2002 r. oceniono skutki
ekonomiczne cukrzycy typu 2. Całkowite koszty bezpośrednie, do których zaliczono koszty wizyt u lekarzy, testów i zabiegów, koszty hospitalizacji oraz leków
oceniono średnio na 2430 zł na jednego pacjenta. Natomiast koszty pośrednie (w tym koszt wcześniejszych
emerytur i rent oraz koszt opieki ze strony osób trzecich)
obliczono na 6797 zł na pacjenta na rok.
Nadwaga i otyłość to ogromny problem epidemiologiczny w większości krajów rozwiniętych gospodarczo.
Przewidywania są zatrważające. Wydaje się, że otyłość
stanie się wiodącą przyczyną zgonów, wyprzedzającą
w tym względzie nawet palenie papierosów. W 2000 r.
w USA 18,1% ogólnej liczby zgonów spowodowane było
chorobami związanymi z nikotynizmem i niewiele mniej,
bo 16,6% z nadwagą bądź otyłością. Koszty związane
z leczeniem otyłości i chorób współistniejących wynoszą
od 1% do 5% budżetu przeznaczonego na opiekę zdrowotną. Wydatki na leki osób z BMI powyżej 35 kg/m2 są
dwukrotnie wyższe niż osób o BMI 20-25 kg/m2. Największy udział w zwiększeniu kosztów leczenia osób
z otyłością miały wydatki związane ze stosowaniem leków na nadciśnienie, cukrzycę i choroby układu krążenia. W USA w 2000 r. koszty związane z leczeniem osób
otyłych wynosiły 117 milionów dolarów.
Ocenia się, że w niedługim czasie osteoporoza stanie się, obok chorób układu krążenia i nowotworowych,
najważniejszym problemem zdrowotnym na całym świecie. Najgroźniejszą konsekwencją zdrowotną osteoporozy są złamania kości. Według statystyk WHO w 2050 r.
można się spodziewać osteoporotycznych złamań kości
o różnym umiejscowieniu u 6,25 mln osób. Należy zaznaczyć, że złamania szyjki kości udowej i kręgosłupa
wiążą się ze znacznie zwiększonym ryzykiem zgonu
– odpowiednio 7- i 9-krotnie. Koszty leczenia złamań
osteoporotycznych szacuje się w USA na 10 mld dolarów
rocznie.
Najważniejszymi chorobami układu krążenia
z epidemiologicznego i społecznego punktu widzenia
są: choroba niedokrwienna serca (w tym zawał mięśnia
sercowego), choroba nadciśnieniowa i udary mózgu.
W Polsce w 2000 r. choroby układu krążenia stanowi-
Poza tym zaparcia stolca, alergie pokarmowe i choroba trzewna zarówno z punktu widzenia epidemiologicznego, jak i narastających kosztów leczenia są również chorobami stanowiącymi bardzo istotny problem
zdrowia publicznego.
Żywność dla zdrowia