Istota Analizy Finansowej

Transkrypt

/LWHUDWXUD]DOHFDQD
/LWHUDWXUD]DOHFDQD
%ULJKDP()+RXVWRQ-)3RGVWDZ\]DU]ąG]DQLDILQDQVDPL:\G3:(
$QDOL]DHNRQRPLF]QRILQDQVRZDSU]HGVLĊELRUVWZD=ELyUSU]\NáDGyZ
:DUV]DZD
L]DGDĔSRGUHG&]6NRZURQND:\G80&6/XEOLQ
*RáĊELRZVNL*7áRF]DáD $$QDOL]DILQDQVRZDZWHRULLLZSUDNW\FH:\G
$QDOL]DHNRQRPLF]QDZSU]HGVLĊELRUVWZLHSUDFD]ELRURZDSRGUHG
'LILQ:DUV]DZD
6LHUSLĔVND0-DFKQD72FHQDSU]HGVLĊELRUVWZDZHGáXJVWDQGDUGyZ
0-HU]HPRZVNLHM:\G,,3:(:DUV]DZD
ĞZLDWRZ\FK:\G3:1:DUV]DZD
%HGQDUVNL/$QDOL]DILQDQVRZDZSU]HGVLĊELRUVWZLH:\G3:(
=DU]ąG]DQLHILQDQVDPLSU]HGVLĊELRUVWZSRGUHG3.DUSXVLD:\G80&6
:DUV]DZD
/XEOLQ
*DEUXVHZLF]:3RGVWDZ\DQDOL]\ILQDQVRZHM3:(:DUV]DZD
0HWRG\Z\FHQ\VSyáNLSHUVSHNW\ZDNOLHQWDLLQZHVWRUDSUDFD]ELRURZDSRG
UHG03DQILO$6]DEOHZVNLHJR:\G3ROWH[W:DUV]DZD
ZZZXPFVSO
ZZZXPFVSO
Elementy przedmiotu analizy
Analiza ekonomiczna
Stan ekonomiczny – statyczne ujęcie przedmiotu analizy ekonomicznej, na dany
Analiza ekonomiczna – dyscyplina naukowa zajmująca się
dzień bilansowy. Określa, jakim majątkiem (trwałym i obrotowym) dysponuje
przedsiębiorstwo, oraz źródła pokrycia tego majątku (kapitały własne i obce).
wyszukiwaniem
Wyniki ekonomiczne – dynamiczne składniki przedmiotu analizy określające
zachodzących
między
wykrywaniem
za
efekty działalności gospodarczej przedsiębiorstwa w odniesieniu do danego okresu
obrotowego. Przedmiotem analizy są wynik finansowy netto
ogółu działalności,
mierzeniem
pomocą
dotyczących
i
związków
zjawiskami
różnych
metod
zachowania
się
prawidłowości
Analiza stanu ekonomicznego i wyników ekonomicznych jest prowadzone w oparciu
gospodarczych i ich reakcji na bodźce zewnętrzne.
Na
stan
ekonomiczny
i
wyniki
podmiotu
Jej
wpływają
organizacja
i
metody
organizacja
zbytu,
logistyka,
ocena
efektywności
jest
formie
zaangażowanych czynników produkcji
właściwych dla niej metod.
działalności
podmiotów
podmiotów
wyniki gospodarcze w postaci wartościowej lub ilościowej, w
przedsięwzięć
inwestycyjnych, systemy motywacyjne), co warunkuje stopień wykorzystania
11
ocena
oraz
badawczych
gospodarczych w oparciu o dane charakteryzujące stan i
gospodarowania (powiązanie komórek organizacyjnych, zakres realizowanych
zadań,
przedmiotem
zależności
ekonomicznymi
wyniki cząstkowe, a także czynnik go kształtujące.
o statyczne i dynamiczne wskaźniki ekonomiczne.
i
prostego
lub
zagregowanego
pomiaru
za
pomocą
10
Istota Analizy Finansowej
Analiza ekonomiczna
Jest metodą badania sytuacji finansowej i wyniku
Analiza techniczno-ekonomiczna -
jej przedmiotem są poszczególne odcinki
działalności gospodarczej przedsiębiorstwa oraz efekty zastosowania czynników
działalności przedsiębiorstwa;
produkcji. Koncentruje się na: analizie produkcji (ilość, jakość, asortyment,
organizacja procesu produkcji, metody wytwarzania, zatrudnienie, wydajność pracy,
Przedmiot
analizy
to
gospodarka
finansowa
analiza zbytu). Stanowi pogłębienie analizy finansowej lub jej uzupełnienie.
przedsiębiorstwa,
Koncentruje się z jednej strony
funduszy
pieniężnych,
wykorzystywanie
w
a
na pozyskiwaniu
z
drugiej
poszczególnych
ich
obszarach
Wstępną i rozwiniętą bilansu, rachunku zysku i strat,
Źródeł i kierunków przychodów i rozchodów,
Wyniku finansowego i czynników go kształtujących,
Sytuacji finansowej badanego podmiotu gospodarczego.
Odbiorcami tej analizy są: kierownictwo firmy, inwestorzy, kontrahenci, klienci, instytucje
przedsiębiorstw dla osiągnięcia celów finansowych.
13
Analiza finansowa – koncentruje się na ocenie wielkości ekonomicznych w ujęciu
pieniężnym. Obejmuje analizę:
finansowe – banki, firmy ubezpieczeniowe, władze skarbowe.
12
PRZEDMIOT ANALIZY:
PODMIOT ANALIZY:
analiza całościowa podmiotu
analiza całego przedsiębiorstwa
gospodarczego
Istota analizy
analiza samodzielnych jednostek wewnętrznych
analiza odcinkowa:
Analiza w swej istocie polega na poznawaniu
CZAS ANALIZY:
analiza przychodów
analiza kosztów
analiza retrospektywna – bazująca na
faktów i zdarzeń gospodarczych przez ich
przeszłych informacjach
analiza wyniku finansowego
analiza majątku
podział
analiza prospektywna – dotycząca przyszłości
(planistyczno-decyzyjna)
elementy
proste
i
zbadanie
powiązań między tymi elementami, zwłaszcza
analiza kapitału
PRZESTRZEŃ:
analiza efektywności
analiza wewnętrzna
analiza otoczenia – obrazuje wpływ otoczenia na
analiza płynności
na
zależności przyczynowo-skutkowych.
analiza struktury kapitału
warunki i efekty działalności przedsiębiorstw,
analiza rozwoju
pozwala na prowadzenie analiz porównawczych
z konkurentami branżowymi
15
14
Kryteria podziału analiz
Metody te zaliczamy do metod ogólnych, których istota polega na
formułowaniu ogólnych zasad badania zjawisk gospodarczych ze
szczególnym uwzględnieniem współzależności między nimi.
Określają one sposoby podejścia do badanego problemu, ustalają
kierunki
czynności
analitycznych,
dają możność
tok analizy:
analiza dedukcyjna (abstrahowania), w której przechodzi się od zjawisk
ogólnych do zjawisk szczegółowych, od skutków do przyczyn, badanie
formułowania
wielkości ogólnych (syntetycznych) wyjaśnianych następnie wielkościami
ogólnych wniosków.
szczegółowymi (analitycznymi).
Ogólne metody analizy wypracowane w teorii poznania są rozwijane i
analiza indukcyjna (scalania), zakładającą odwrotny tok badania, tj.
uzupełniane specyficznymi metodami adekwatnymi do obiektu, który
rozpatrywanie
jest przedmiotem analizy.
Metody specyficzne, zwane też technikami analizy ekonomicznej
zjawisk
szczegółowych,
a
następnie
syntezy, pozostających w przyczynowym związku z tymi zjawiskami
wykorzystywane są przede wszystkim do wymiernego wyrażania
szczegółowymi. Kierunek badania od zjawisk szczegółowych do ogólnych,
zależności między różnymi zjawiskami ekonomicznymi
od przyczyn do skutków, od czynników do wyników
17
najpierw
przechodzenie do zjawisk bardziej złożonych, o większym stopniu
16
Według etapów prac analitycznych wyróżnia się metody:
1) pomiaru i wstępnej oceny oraz
Kryteria podziału analiz
2) badania przyczynowego.
Stopień pogłębienia badania wskaźników:
Pierwszy etap analizy polega na pomiarze badanego zjawiska
analizę
porównawczą,
polegającą:
na
określeniu
lub stanu gospodarczego, jego opisie oraz wstępnej, ogólnej
bezpośrednich
ocenie. Istotą oceny jest wartościowanie.
wskaźnikami ekonomicznymi; pozwala to na ustalenie
Wartościowanie jest jednak możliwe tylko wtedy, gdy oceniane
związków
kształtujących
się
między
odchyleń oraz dokonanie na ich podstawie ogólnej oceny;
zjawisko można odnieść do jakiegoś wzorca, tj. gdy istnieje
analizę
przyczynową,
polegającą:
na
ustaleniu
układ odniesienia baza porównania. Stąd też podstawową dla
odpowiednio wyizolowanych czynników, które pociągnęły za
tego typu badań jest metoda porównań
sobą
określone
uprzednio
odchylenia,
oraz
stopnia
intensywności ich oddziaływania.
19
18
Analiza porównawcza
Rodzaje porównywanych danych
Porównywać można dane jednorodne co do przedmiotu, cechy,
Polega ona na tym, iż konkretne zjawisko gospodarcze,
podobieństwa lub wartości mierzalnej. Przedmiotem badań są:
zdarzenie czy wielkości oceniane są poprzez porównanie
zjawiska gospodarcze jednorodne (wielkości wyrażające tą sama
z analogicznym lub pokrewnym zjawiskiem, zdarzeniem
lub wielkością.
treść ekonomiczną), np. przychody ze sprzedaży w dwóch kolejnych
Stwierdzona różnica między wielkościami
okresach
badanymi i
przyjętymi za punkt odniesienia stanowi podstawę do
zjawiska różnorodne, o różnej treści, lecz wzajemnie ze sobą
sformułowania wstępnej oceny. Ważna jest również
powiązane i od siebie zależne, np. poziom kosztów materiałów
znajomość
bezpośrednich na tle wielkości produkcji.
wielkości,
kierunku
pozwalają
i
tempa
bowiem
na
zmian
badanych
stwierdzenie,
czy
konkretna zmiana jest pozytywna, czy nie oraz czy
Stąd też można mówić o porównaniach bezwzględnych i względnych.
natężenie zmian jest zadowalające.
21
20
Analiza porównawcza
Rodzaje
porównań
Wewnętrzne
Kierunki badania wskaźników (danych liczbowych):
porównania ze wskaźnikami postulowanymi (tzw.
Dynamiczne
w czasie
porównania z planem)
porównania ze wskaźnikami okresów ubiegłych lub
Statyczne
z wzorcem
Zewnętrzne
W przestrzeni
z konkurencją
podstawa stała
z planem
międzyzakładowe
na tle branży
podstwawa
łańcuchowa
z normą
między wydziałowe
międzybranżowe
ze standardem
międzydziałowe
przyszłych (tzw. porównania w czasie),
porównania ze wskaźnikami innych jednostek
gospodarczych (tzw. porównania w przestrzeni).
23
22
Porównania w czasie umożliwiają:
Porównania ze wskaźnikami postulowanymi
ocenę dynamiki zjawisk gospodarczych,
oceny
rozmiarów
i
tempa
zmian
wskaźników
polegają na odniesieniu osiągniętych wskaźników
ekonomicznych badanego okresu w porównaniu z
do danych z planu, bądź
okresami ubiegłymi lub okresem przyszłym (planem
porównaniu danych rzeczywistych z danymi
na okres następny).
kalkulacji wstępnych kosztorysów, kosztu
Porównania w czasie dzielimy na:
normatywnego lub szczegółowych limitów, norm.
porównanie w czasie zwykle (przy podstawie stałej),
porównanie
Porównania te pozwalają przede wszystkim ustalić
w czasie łańcuchowe (przy podstawie
odchylenia od założony wielkości przewidywanych.
zmiennej).
25
24
Porównanie
odniesieniu
objętych
łańcuchowe
polega
wskaźników
badaniem
do
okresów
takie
okresów
z
różnych
wskaźnika
z
jednego,
do
wszystkich
przy
na
wskaźników
wybranego okresu (tego samego przy
ϮϬϬϴ
stosowane
polega
zwykle
odniesieniu
wskaźników
okresu poprzedzającego.
Porównanie
Porównanie
na
ϮϬϬϵ
badaniu w ciągu kilku okresów pozwala
kolejnych
nazywanego
podstawowym
ϮϬϬϵ
(tzw.
wskaźnik jednopodstawowy).
ϮϬϭϬ
w szczególności na określenie tempa
ϮϬϭϬ
Pozwala to na ustalenie stopnia wzrostu
ϮϬϭϭ
ich wzrostu lub spadku. Możliwe jest
ϮϬϬϴ
porównaniach),
ϮϬϭϭ
lub
więc ustalenie tylko kształtującej się
ϮϬϭϮ
zmniejszenia
wskaźników
ϮϬϭϮ
ekonomicznych objętych badaniem w
tendencji, lecz także jej nasilenia w
stosunku do okresu podstawowego.
poszczególnych okresach.
27
Porównania w przestrzeni obejmują:
porównania
porównaniach
jednostkami
wewnętrzne
polegające
wskaźników
gospodarczymi
26
3RUyZQDQLD
na
różnorodnych
ekonomicznych
wchodzącymi
Z\EUDQ\FK
między
w
Z
ZVNDĨQLNyZ
JRVSRGDUF]HM
skład
przedsiębiorstwa, np. między wydziałami produkcyjnymi,
SU]HVWU]HQL
GR
GR
RGQLHVLHQLD
EDGDQHM
MHGQRVWNL
SRGREQ\FK
SRUyZQ\ZDOQ\FK
ZVNDĨQLNyZ Z\VWĊSXMąF\FK Z LQQHM MHGQRVWFH
brygadami roboczymi, stanowiskami pracy.
3R]ZDOD WR QD VWZLHUG]HQLH Z MDNLP VWRSQLX VWDQ
Uwzględnia się w nich wybrane wskaźniki charakteryzujące
OXE
stopień realizacji odcinkowych zadań produkcyjnych
lub finansowych. Zakres ich stosowania i rozwinięcia
EDGDQHM
MHGQRVWNL
EĊGąFHM SRGVWDZą SRUyZQDQLD
pogłębiania wewnętrznego rozrachunku gospodarczego
HNRQRPLF]QH
JRVSRGDUF]HM RGFK\ODMą VLĊ RG GDQ\FK MHGQRVWNL
zależy przede wszystkim od stopnia zorganizowania i
29
Z\QLNL
28
Zakłócenia w porównywalności wskaźników
ekonomicznych:
Porównania
zewnętrzne polegające na odniesieniu
wskaźników badanego przedsiębiorstwa do wybranych
metodologiczne,
danych innych przedsiębiorstw, np.:
porównania wskaźników przedsiębiorstw wchodzących w
skład tej samej branży lub innych branż.
finansowe (cenowe),
porównania międzybranżowe, ze względu na narastające
zróżnicowanie przedmiotowe, opierać się mogą przede
organizacyjne,
wszystkim na syntetycznych wskaźnikach finansowych,
porównania międzynarodowe, polegające na porównaniu
rzeczowe (przedmiotowe).
wybranych
wskaźników
przedsiębiorstw
krajowych
i
zagranicznych.
31
30
Zmiany o charakterze organizacyjnym pojawiają
Zmiany o charakterze metodologicznym wynikają z
się w przypadku dokonywanych w przedsiębiorstwie
odmiennej
różnego
ekonomicznych. Mają one swe źródło w dążeniu do
rodzaju
reorganizacji
(np.
podziału
przedsiębiorstwa na inne jednostki organizacyjne).
Finansowe
zmian
sprzedaży
oprocentowania
składek
lub
kredytów,
na
zakupu,
norm
i
budowy
wskaźników
konstruowania wskaźników najbardziej prawidłowych
– powstają na skutek urzędowych
cen
treści
i przydatnych pod względem informacyjnym lub
taryf,
stymulacyjnym.
amortyzacji,
ubezpieczenie
Np. sposób wyceny produkcji w toku, rozliczenie
społeczne,
nakładów w czasie, rozliczenie kosztów pośrednich,
opodatkowania płac
stawki amortyzacji.
33
Porównania
wystąpić
w
różnice
przestrzeni,
w
wówczas
położeniu
32
Zmiany o charakterze rzeczowym (przedmiotowym)
mogą
pochodzą z występujących różnic lub dokonanych
geograficznym
zmian
w
przedmiocie
działalności
gospodarczej,
zakładów (co wiąże się np. z kosztami transportu),
dzielimy je na:
stopniu ich wyposażenia w wykwalifikowane kadry
porównania w czasie wynikają one z doskonalenia procesu
lub maszyny i urządzenia techniczne.
produkcji,
zmian
(zakłóceń)
na
konstrukcyjnych
i
technologicznych
prowadzących do takich odchyleń, które powodują, że
W pracach analitycznych należy dążyć do eliminacji
wpływu
zmian
podobny produkt wytwarzany w danym okresie znacznie
wskaźniki
różni się od produktu wytwarzanego w innym. Im dłuższy
ekonomiczne lub przynajmniej do określenia ich
jest upływ czasu, porównywalność danych staje się bardziej
rodzaju i rozmiarów oddziaływania.
ograniczona.
35
34
Jednym
W toku dokonywanych korekt przeliczać można:
z
istotnych
czynników
wywołujących
w
praktyce
gospodarczej zniekształcenia danych sprawozdawczości finansowej
dane okresu (roku) poprzedniego, mnożąc je przez
przedsiębiorstw może być ruch cen związany z inflacją. Przejawem
tego jest w szczególności:
wskaźnik inflacji okresu (roku) bieżącego,
wykazywanie
dane okresu (roku) bieżącego, dzieląc je przez
nierealnych
efektów
działalności,
dzielonych
następnie jako "zyski prawdziwe",
wskaźnik inflacji okresu (roku) bieżącego.
wycena zasobów majątkowych według cen niezapewniających ich
odkupu
Wymaga
to
najczyściej
uwzględnienia
ogłaszanych
przez
kompetentne instytucje centralne (Główny Urząd Statystyczny,
Ministerstwo
Finansów,
Narodowy
Bank
Polski)
ogólnych
wskaźników inflacji, które obrazują stopień wzrostu cen towarów i
usług konsumpcyjnych w danym miesiącu, kwartale czy roku w
stosunku do analogicznego okresu w roku poprzednim.
36
37
1RPLQDOQLHZ]URVWR
Rodzaje odchyleń
W wyniku porównań otrzymuje się różnicę-
odchylenie między wielkościami badanymi a
5HDOQLHZ]URVWR
przyjętymi za punkt odniesienia.
Jeśli porównywane były wielkości analogiczne
pod względem charakteru, powstała różnica nosi
nazwę odchylenia bezwzględnego.
5HDOQLHZ]URVWR
39
38
Analiza dynamiki badanej wielkości obejmuje:
Analiza dynamiki badanej wielkości obejmuje:

określa stosunek zmiany
Tempo zmiany (zmiana względna) bezwzględnej
(zmiany stanu) do poziomu badanego zjawiska w

okresie bazowym. Miernik ten pokazuje, ile razy przyrost absolutny
Zmianę stanu absolutną (bezwzględną) – różnica
pomiędzy poziomem badanego zjawiska w okresie
badanego zjawiska jest wyższy/niższy od poziomu tego zjawiska w
badanym i podstawowym; informuje, o ile zmienił się
okresie podstawowym, wyraża zmianę w ujęciu procentowym.

(wzrósł, zmalał) poziom badanego zjawiska w okresie
Wskaźnik dynamiki – to relacja poziomu zjawiska w okresie
badanym do poziomu zjawiska w okresie bazowym .
badanym w porównaniu do wielkości bazowej; nie
Te dwa mierniku mogą być ustalane względem stałej (porównywanie
pokazuje stopnia zmian badanej wielkości, ale może
badanej wielkości do wielkości z okresu bazowego) lub zmiennej bazy
być stosowana do badania przyrostu względnego tego
porównań (porównywanie badanej wielkości do wielkości z okresu
zjawiska.
poprzedniego).
41
Wyszczególnienie
Wartość
Okres badany (A1)
125 mln
komentarz
Okres bazowy (A0)
100 mln
Zmiana stanu (∆A)
= 125-100= 25 mln
Wzrost 25 mln
Tempo zmiany (∆VA)
= (125 – 100)/│100│= 25 %
Wzrost o 25%
Lata Zysk
Zmiana stanu
Tempo zmiany
-
0 100
-
80
80-100 =
-20
-20/100 =
2 -30
-30- 80 =
-110
-110/80 =
1
3 -10 -10-(-30) =
4 -20 -20 – (-10) =
5
40 40- (-20) =
20 20 /│-30│ =
Interpretacja
gdzie:
-
A0 - poziom zjawiska badanego w okresie bazowym,
- 20,0% Spadek zysku 20%
A1 - rzeczywisty poziom zjawiska,
- 137,5% Spadek zysku o137,5%
66,7% Wzrost zysku o 66,7%
∆A- wielkość odchylenia bezwzględnego w liczbach absolutnych,
-10 -10/ │-10│= - 100,0% Wzrost starty o 100%
60
40
60/│-20│=
vA
300,0% Wzrost zysku o 300%
- wskaźnik dynamiki badanego zjawiska w procentach,
V∆A
- wielkość odchylenia bezwzględnego w liczbach stosunkowych
(procentach), wskaźnik tempa zmiany
43
42
Odchylenie względne
Metoda odchyleń względnych wymaga więc kolejno
ustalenia:
1) czy rozwój badanego zjawiska jest determinowany
Jeśli dwie wielkości są ze sobą powiązane w ten
rozwojem zjawiska podstawowego,
sposób,
że
jedna
z
nich
jest
wielkości
2) jakie jest tempo zmian zjawiska podstawowego,
podstawową a druga kształtuje się pod jej
3) jak kształtowałaby się wielkość badanego zjawiska,
wpływem (wielkość towarzysząca),
gdyby przyjęła tempo zmian zjawiska podstawowego,
np. produkcja i fundusz płac, to dla tej drugiej
4) jakie jest odchylenie między rzeczywistym stanem
wielkości - oprócz odchylenia bezwzględnego -
badanego zjawiska a stanem skorygowanym zgodnie z
oblicza się również odchylenie względne.
powyższym.
45
Formuła na obliczenie odchylenia względnego
Zad. 1 Dokonaj wstępnej oceny poniesionych kosztów
bezpośrednich
wykorzystując
(Kb)
i
odchylenie
produkcji
wytworzonej
bezwzględna
i
44
(Pw),
względne,
na
podstawie danych zawartych w tabeli 1. w cenach stałych.
Wyszczególnienie 2011 2010 OB
Dw%
Produkcja w tys.
zł
550
500
= 55 – 50 = 50
= 55/50 = 110%
a) Koszty mat.
Bezp. w tys. zł
120
100
= 120 -100= 20
= 120/100 =120%
b)
105
gdzie:
∆Aw - odchylenie względne zjawiska towarzyszącego,
vP
-wskaźnik dynamiki zjawiska podstawowego,
vA
100
= 105 -100 = 5
=105/100 = 105%
- wskaźnik dynamiki zjawiska towarzyszącego
A’ – teoretyczny poziom zjawiska towarzyszącego, uzasadniany tempem
wzrostu zjawiska podstawowego
Interpretacja poziomu odchylenia względnego
dodatnie zjawisko A rośnie szybciej niż uzasadniałby to wzrost zjawiska P;
ujemne wolniejsze tempo zmian zjawiska towarzyszącego niż podstawowego;
47
46
równe zeru tempo zmian obu wielkości jest jednakowe
gdzie:
gdzie:
∆Aw - odchylenie względne zjawiska towarzyszącego (koszty),
∆Aw - odchylenie względne zjawiska towarzyszącego (koszty),
vP
vA
vP
-wskaźnik dynamiki zjawiska podstawowego (produkcja),
vA
wolniejsze
tempo
zmian
zjawiska
- wskaźnik dynamiki zjawiska towarzyszącego (koszty)
- wskaźnik dynamiki zjawiska towarzyszącego (koszty)
ujemne
-wskaźnik dynamiki zjawiska podstawowego (produkcja),
dodatnie zjawisko A (koszty) rośnie szybciej niż uzasadniałby to wzrost zjawiska
towarzyszącego
(koszty)
niż
P (produkcja); względna zwyżka kosztów
podstawowego (produkcja); względna obniżka kosztów
Koszty wzrosły o 10 j.p. więcej niżby to wynikało z tempa wzrostu produkcji
Koszty wzrosły o 5 jednostek mniej niż wynikałoby to z tempa wzrostu produkcji
49
48
Zad. 2. Korekta danych finansowych
Skorygowane (porównywalne) dane
w cenach
bieżących
Przychody ze
sprzedaży
Koszty
działalności
operacyjnej
Zysk ze
sprzedaży
rok
bieżący rok ubiegły
Temp
o
w%
D%
800,00
=768 x1,035 =
788,67
101
1
554,00
626 x 1,035%=
647,91
86
-14
136 x 1,035%=
246,00
140,76
175
75
Wyszczegól Rok
Rok
nienie
bieżący ubiegły
Przychody
ze sprzedaży
800
38
105
-72
88
110
181
wnioski
5 wzrost
762
΀ǆ΁
Koszty
działalności
operacyjnej
554
Zysk ze
sprzedaży
246΀͗΁
Wskaźnik inflacji w
roku bieżącym
tempo
zmiany
w%
Odchyl. dynamika
bezwz. w %
626
-12 spadek
81 wzrost
136
3,5%
51
50
Z ustaleń wynika, że w warunkach porównywalnych :
Skorygowane (porównywalne) dane
Wyszczegól
nienie
Po korekcie
realnie
WHPSR
ZFHQDFK
URNX
URN
URN
G\QDPLND ]PLDQ\Z
ZQLRVNL
XELHJáHJR ELHĪąF\
XELHJá\
Z
3U]\FKRG\
]H
VSU]HGDĪ\
Z]URVW
.RV]W\
G]LDáDOQRĞFL
RSHUDF\MQHM
VSDGHN
Przed korektą
nominalne
Przychody ze
sprzedaży
wzrost o
1,4% a nie wzrost o
5,0%
Koszty
działalności
operacyjnej spadek o -14,5% a nie spadek o -11,5%
Zysk ze
sprzedaży
=\VN]H
VSU]HGDĪ\
wzrost o
74,8% a nie wzrost o
53
Z]URVW
80,9%
52
Przykład 2. Dokonaj wstępnej oceny poniesionych
WyszczególnienieNazwa
Symbolt0 t1 OB. D%
Zjawisko
podstawowe
produkcja P
160 200 40 125%
Zjawisko
koszty
towarzyszące
bezp.
K
100 110 10 110%
kosztów bezpośrednich (Kb) i produkcji wytworzonej
(Pw), wykorzystując odchylenie bezwzględna i
względne , na podstawie danych zawartych w tabeli 1.
w cenach stałych.
Wartość graniczna
badanego zjawiska koszty
graniczne
(teoretyczna)
Odchylenie względne kosztów
względna obniżka
kosztów o
55
Wyszczególnienie
Zjawisko
podstawowe
Zjawisko
towarzyszące
K'=K0 * dP 125
Kt1-K'
-15
-15j.p
54
Nazwa
Symbol
produkcja P
koszty
bezp.
K
t0
t1
160 200
100 110
Przykład 3. Na podstawie podanych wskaźników dynamiki i
Wyszczególnienie
Nazwa
Symbol
t0
t1
Zjawisko podstawowe przychody P
160
Zjawisko
towarzyszące
zysk netto Z
80
Wartość graniczna
badanego zjawiska
zysk netto
(teoretyczna)
graniczny Z'=Zo * DP 100
Odchylenie względne zysku
względna obniżka
zysku o
Z1-z'
OB. D%
145
232 72
%
120
96 16
%
względnej zmiany zysku (∆Zw), ustal poziom zysku w roku
bieżącym (Z1), bazowym (Z0), odchylenia bezwzględnego zysku
(OBz) i granicznej wielkości zysku (Z’). Jak oceniasz tendencje
zachodzące w przedsiębiorstwie na podstawie posiadanych
informacji?
116
-20
-20j.p
Wyszczególnienie
Dynamika przychodów (νP)
Dynamika zysku (νZ)
Zysk względny (∆Zw)
57
Poziom wskaźnika
145%
120%
-20 mln. zł
56
Analiza przyczynowa
Metody te można ogólnie podzielić na dwie grupy:
Deterministyczne
Analiza
przyczynowa
jest
pogłębionym
etapem
badania
wskaźników
ekonomicznych, w którym dąży się do ustalenia wpływu określonych czynników
każde badane zjawisko ekonomiczne dające się przedstawić liczbowo,
na powstałe odchylenia ujawnione w toku analizy porównawczej.
może być określone w postaci związku funkcyjnego (sumy, różnicy,
ilorazu, iloczynu, potęgi) zjawisk cząstkowych. Zadaniem ich jest
określenie czynników oddziałujących na objęty badaniem wskaźnik ekonomiczny,
określenie, jaka część przyrostu funkcji y = f(x;) jest spowodowana
obliczenie wielkości wpływu poszczególnych czynników na odchylenia wynikające z
przyrostem każdego czynnika Xi (i = 1, 2, 3 4, ..... n) oddzielnie. W
uprzednich porównań.
metodach tych zakłada się, że ilość czynników, jak również postać
szczegółowe rozpoznanie charakteru zależności, sprecyzowanie zbioru czynników i
uporządkowanie ich według siły i kierunku oddziaływania na badaną zmienną
funkcji jest znana i z góry ustalona. Wpływ zmian każdego z
ekonomiczną, co jest warunkiem pełnej i obiektywnej oceny zjawisk
czynników na zjawisko będące przedmiotem analizy bada się w
izolacji od pozostałych czynników (przy założeniu ich stałości), stąd
izolacji.
metody analizy zależności zjawisk gospodarczych mają na celu rozliczenie
odchyleń bezwzględnych w badanych zjawiskach na czynniki wymierne, które je
też metody te określane się również mianem metod eliminacji czy
59
Pozwala na:
ukształtowały.
58
Metody
stochastyczne
uwzględniają
Kolejność działań przy stosowaniu metod deterministycznych
obok
1) ustalenie odchylenia bezwzględnego między wielkości stanowią przedmiot
czynników głównych, również wpływ czynników
porównania a wielkością przyjętą za bazę odniesienia,
mniej istotnych tzw. losowych. Do nich należą
2) określenie badanego zjawiska jako związku funkcyjnego czynników sprawczych
w drodze logicznego rozumowania opartego na obserwacji faktycznego przebiegu
metody ekonometryczne. Pozwalają one na
znacznie
większy
stopień
wnikliwości
procesów gospodarczych oraz znajomości ich treści ekonomicznej,
i
3) pomiar czynników i sprawdzenie, czy czynniki te w pełni opisują badane
konkretyzacji badania oraz większą dokładność
uzyskiwanych
wyników.
zjawisko,
Umożliwiają
4) obliczenie wpływu zmian konkretnych czynników na odchylenie badanego
zjawiska,
przeprowadzenie analizy zarówno statycznej,
5) zestawienie odchyleń cząstkowych i ich interpretacja.
jak i dynamicznej.
61
W metodach deterministycznych nie uwzględnia się czynników losowych.
60
Wybrane metody deterministyczne
Metoda różnicowania, polegająca na
METODA KOLEJNYCH PODSTAWIEŃ
uwzględnieniu w kolejnych podstawieniach,
jest prosta w zastosowaniu praktycznym i mało pracochłonna, to jednak
prowadzi do niejednoznacznych wyników i nie jest poprawna pod względem
matematycznym.
zamiast pełnych danych objętego badaniem
czynnika, jedynie różnic między wielkością
może
być
podstawień
stosowana
w
ujęciu
rozwiniętym
(nazywanym
metodą
lub
uproszczonym
nazywanym
metodą
łańcuchowych)
różnicowania).
bazową a rzeczywistą.
Metoda podstawień łańcuchowych polega na kolejnym - w trakcie
dokonywanych obliczeń - zastępowaniu poszczególnych elementów bazowych
danymi
rzeczywistymi i ustalaniu odchyleń cząstkowych na podstawie
wykształcających tzw. iloczynów skorygowanych. Suma tych
odchyleń
powinna odpowiadać odchyleniu głównemu
63
Raz dokonane podstawienie obowiązuje w kolejnych podstawieniach
62
Kolejność podstawień:
Np. robocizna bezpośrednia
Najpierw czynniki ilościowe, następie czynniki wartościowe
ilościowy: ilość produkcji, pracochłonność w
(ceny, koszty),
roboczogodzinach,
Odpowiednio czynniki ilościowe, jakościowe i cenowe
wartościowy: stawka wynagrodzeń za
Przy rozpatrywaniu czynników ilościowych – w pierwszej
kolejności czynników pierwotnych (np. liczba zatrudnionych,),
roboczogodzinę.
a następnie czynników pochodnych (średni czas pracy jednego
Koszty paliwa: przebieg w km, zużycie
zatrudnionego)
paliwa na jednostkę przebiegu, na 100 km,
Przy występowaniu dwóch czynników liczba możliwych
wariantów podstawień wynosi 2, przy trzech 6, czterech - 24,
cena litra paliwa.
a przy pięciu - 120. Czyli n!
65
64
&ŽƌŵƵųĂƉŽĚƐƚĂǁŽǁĂ
&ŽƌŵƵųĂƵƉƌŽƐǌĐǌŽŶĂͲƌſǏŶŝĐŽǁĂŶŝĂ
Kolejność: a – 1; b - 2
67
Kolejność: a – 1; b - 2
66
=DG 'RNRQDM DQDOL]\ SU]\F]\QRZR ± VNXWNRZHM NRV]WyZ PDWHULDáyZ
EH]SRĞUHGQLFK . VWRVXMąF D PHWRGĊ SRGVWDZLHĔ áDĔFXFKRZ\FK Z
IRUPLH SRGVWDZRZHM L UyĪQLFRZDQLD E PHWRGĊ UyĪQLF F]ąVWNRZ\FK
ZLHG]ąF ĪH SURGXNFMD D QRUPD ]XĪ\FLD PDWHULDáyZ E L FHQD
MHGQRVWNRZD PDWHULDáX F Z GZyFK NROHMQ\FK ODWDFK NV]WDáWRZDá\ VLĊ
QDVWĊSXMąFR
7DEHOD $QDOL]D NRV]WyZ PDWHULDáyZ EH]SRĞUHGQLFK .
Wyszczególnienie
wielkość produkcji (a)
t1
t0
25000,00
20000,00
norma zużycia materiałów (b)
1,50
1,70
cena materiału (c)
3,00
2,50
69
68
7DEHOD0HWRGDNROHMQ\FKSRGVWDZLHĔ±IRUPXáD SRGVWDZRZD
ǻ$
$ $
$
D[E[F [[
$
D [E[F [[
$
D [E [F [[
$
D [E [F [[
:\V]F]HJyOQLHQLH
ZLHONRĞüSURGXNFMLD
2%
'
FHQDPDWHULDáXF
ǻ$E $$
± ǻ$F $$ 6XPD
71
Wady metody kolejnych podstawień:
nie
W
QRUPD]XĪ\FLDPDWHULDáyZE
.RV]W]XĪ\FLD PDWHULDáyZ
ǻ$D $
$ ± W
uwzględnia
faktu,
że
na
70
7DEHOD0HWRGDNROHMQ\FKSRGVWDZLHĔ± IRUPXáDUyĪQLFRZDQLD
odchylenie
badanego zjawiska wpływają nie tylko zmiany
ǻ$
$ $ ± ǻ$D
DD [E[F [[
ǻ$E
D [EE [F [[
cząstkowych
ǻ$F
D [E [FF [[
konkretnych czynników liczonych w dalszej
VXPD
ǻ$ ǻ$D ǻ$E ǻ$F
czynników indywidualnych, ale i łączne.
Wpływ
zmian
przypisywany
łącznych
do
odchyleń
jest
umownie
kolejności
73
ǻD V]WǻE PV]WǻF ]áP
72
D
w zależności od przyjętej kolejności podstawień
D
E
otrzymywane są różne odchylenia cząstkowe.
E
E
2D
Im bardziej złożony jest badany wskaźnik, tj. im
D
D
D
2E
więcej
E
E
E
2D
E
2D
D
E
2E
D
różnobrzmiących
E
E
2D2D
jest
czynników,
kształtujących wskaźnik, tym więcej może być
2E
D
rozpatrywanych
wyników
(ustalanych
odchyleń cząstkowych)
D
2E
D
75
E
74
Metoda różnic cząstkowych
Pozwala na ustalenie zarówno wpływów indywidualnych i łącznych
Stosowana w przypadku funkcji w postaci iloczynu
&ŽƌŵĂƌŽǌǁŝŶŝħƚĂ
Umożliwia ustalanie odchyleń spowodowanych zmianami każdego z
badanych czynników osobno oraz kombinacji tych czynników
(różnice cząstkowe wyrażające wpływy łączne)
Ilość odchyleń cząstkowych jest zawsze większa od liczby czynników
sprawczych
&ŽƌŵĂƵƉƌŽƐǌĐǌŽŶĂ
Występuje
w formie rozwiniętej (podstawowej) i uproszczonej
(różnicowania)
W odróżnieniu od metody kolejnych podstawień
czynnik, którego
wpływu nie badamy zawsze pozostaje na poziomie roku bazowego
77
Cecha
Postać funkcji
Rodzaj wpływów
79
Metoda
kolejnych podstawień
Suma, Różnica, Iloczyn,
Iloraz
Indywidualne
76
Metoda
różnic cząstkowych
7DEHOD0HWRGDUyĪQLFF]ąVWNRZ\FK
Iloczyn
ǻ$
$ $ ± ǻ$D
DD [E[F ± [[
Większa od liczby
czynników
ǻ$E
D [EE [F [± [ ǻ$F
D [E[FF [[± ǻ$DE
DD[EE [± [
ǻ$DF
DD[E[FF [[ ǻ$EF
D [EE [F F [[ ǻ$DEF
DD [EE [FF [± [
Indywidualne Łączne
Liczba odchyleń
a liczba czynników
Równa liczbie czynników
Kolejność
podstawień
Istotna
(ilościowe, jakościowe,
cenowe)
Dowolna
Wpływ kolejności
podstawień na
wartość odchyleń
cząstkowych
Występuje
Nie występuje
Poprawność
matematyczna
Niepoprwana w przypadku Poprawna
iloczynu i ilorazu
matematycznie
6XPD ǻ$ ǻ$Dǻ$E ǻ$Fǻ$DE ǻ$DF ǻ$EF ǻ$DEF ǻD V]WǻE PV]WǻF ]áP
78
=$'8VWDOMDNZSá\ZQDSR]LRP]\VNX]HVSU]HGDĪ\PLDá\]PLDQ\Z
ZAD 2. Przedsiębiorstwo zatrudniało w 2010 roku 50
SR]LRPLHSU]\FKRGyZRUD]NRV]WyZG]LDáDOQRĞFLRSHUDF\MQHMVWRVXMąFPHWRGĊ
robotników. W 2011 zmniejszyło zatrudnienie o 10 osób.
NROHMQ\FKSRGVWDZLHĔ
Średnia płaca robotnika w 2010 roku kształtowała się na
Wyszczególnienie (w tys. zł) 5RNEDGDQ\ 5RNED]RZ\
7HPSR
]PLDQ\7
25,00%
poziomie 2000 zł. W wyniku negocjacji płacowych nastąpił
2%
'
Przychody ze sprzedaży (a)
100,00
80,00
20,00
125,00%
wzrost wynagrodzeń w 2011 roku o 15%. Ustal wpływ
Koszty działalności
operacyjnej (b)
90,00
65,00
25,00
138,46%
38,46%
zmian w poziomie zatrudnienia i średniej płacy na koszty
Wynik na sprzedaży (A)
10,00
-5,00
66,667%
-33,33%
A=a–b
wynagrodzeń ponoszone przez przedsiębiorstwo, stosując
metodę kolejnych podstawień.
ǻ$ $ $ Wyszczególnienie (w zł) 5RNEDGDQ\ 5RNED]RZ\
=DWUXGQLHQLHD
ĝUHGQLDSáDFDE
15,00
[ $ D E ± ǻ$D $
$ ± $
D E ± ǻ$E $$µ $ D E 81
ǻ$D ǻ$E ± ǻ$
80
Wyszczególnienie (w zł)
Metoda kolejnych podstawień
5RNEDGDQ\ 5RNED]RZ\
=DWUXGQLHQLHD
2%
'
-10
80,00%
7HPSR
]PLDQ\7
-20,00%
300
115,00%
15,00%
-8000
92,00%
-8,00%
ĝUHGQLDSáDFDE
Koszty pracy (A)
92000
100000
A=axb
ǻ$ $ $ MS
$ D [E [ MS
ǻ$D $
$ MS
$
D[E [ MS
ǻ$E $$µ MS
$ D[E [ MS
ǻ$D ǻ$E W\VW\V W\V ǻ$
82
83
Przykład 5.
Przykład 4.
Na podstawie poniższych danych ustal wpływ zmian
przychodów i stanu majątku na wielkość produkcji,
stosując metodę kolejnych podstawień.
Na podstawie poniższych danych ustal wpływ zmian
zatrudnienia i wydajności pracy na wielkość produkcji, stosując
poznane metody badania przyczynowego.
Treść
Rb
Produkcja ( w szt.) P
?
Zatrudnienie (os.) L
Wydajność pracy ( szt./os.) WP
Ru
?
Odchyl .
bezwzg.
?
?
?
?
?
f: +,,*,/
Tabela 1 Metoda kolejnych podstawień
∆A
A1- A0
200,00
∆A( a)
(a1-a0) x b0
-40,00
A1=a1xb1 1200 ∆A( b)=A1-A' ∆A( b)
a1 x (b1-b0)
85
Rb
Ru
Odchyl .
bezwzg.
Dynamik
a (w %)
A0= a0 x
1000
∆A
b0
A'=a1xb0 960 ∆A( a)=A'-A0 suma
Treść
Dynamika
(w %)
?
3U]\FKRG\]HVSU]HGDĪ\D
0DMąWHNSU]HFLĊWQ\E
3URGXNW\ZQRĞüPDMąWNX$
240,00
200,00
84
?
?
?
?
Tabela 2 Metoda kolejnych podstawień
A1- A0
∆A
∆A( a)
(a1-a0) / b0
a1 x (1/b1∆A( b)
1/b0)
suma
W=a / b
Opracowano na podstawie:
1. L. Bednarski, Analiza finansowa w
przedsiębiorstwie, Wyd. PWE, Warszawa
2007.
2. Analiza ekonomiczno-finansowa
przedsiębiorstwa. Zbiór przykładów i
zadań, pod. red. Cz. Skowronka, Wyd.
UMCS, Lublin 2004.
Treść
Rb
Produkcja ( w szt.) P
1200
1000
200
Zatrudnienie (os.) L
-2
96
Wydajność pracy
(szt./os.) WP
5
125
Tabela 2 Metoda różnic cząstkowych
86
Odchyl .
bezwzg.
Dynamika
(w %)
120
f: *
∆A
W1- W0
∆A( a)
(a1-a0) x b0
-40,00
∆A( b)
a0 x (b1-b0)
250,00
∆A(a,b)
(a1-a0) x (b1-b0)
suma
87
Ru
200,00
-10,00
200,00