Rocznica Bitwy Korczyńskiej
Transkrypt
Rocznica Bitwy Korczyńskiej
Rocznica Bitwy Korczyńskiej W dniu 25 września 2016 r. odbyła się na cmentarzu wojennym w Czarkowach uroczystość o charakterze religijno – patriotycznym, zorganizowana dla uczczenia 102. rocznicy chrztu bojowego 1. Pułku Piechoty Legionów Polskich, a w konsekwencji I Brygady Legionów Polskich. Bowiem w dniu 23 września 1914 r. pod Czarkowami miał miejsce sławny bój Legionów Komendanta Piłsudskiego z wojskami moskiewskimi, pod wodzą generała Aleksandra Nowikowa. Bitwa zwana operacją korczyńską rozpoczęła się strzelaniną, prowadzoną na szerokość Wisły, pomiędzy żandarmerią austriacką, a konnymi patrolami rosyjskimi w rejonie Borusowej. Dowódca plutonu jazdy legionowej Gustaw Orlicz – Dreszer, w asyście 4 ułanów, rzucił się przez Wisłę. Na przeciwległym brzegu rozpędził zaskoczonych Rosjan i poszedł w kierunku Nowego Korczyna, gdzie zastał biwakujący oddział kawalerii rosyjskiej. Ostrzelawszy Rosjan przekazał Komendantowi Józefowi Piłsudskiemu informację o położeniu i siłach rosyjskich na drugim brzegu Wisły. Ten rozkazał opanować Nowy Korczyn. Sztab Józefa Piłsudskiego stanął w jednym z domów w Nowym Korczynie. Natomiast kawaleria Beliny – Prażmowskiego w Czarkowach, w pałacu Pusłowskich. W Czarkowach przebywał również Czesław Młot – Fijałkowski. W dniu 19 września Rosjanie zaatakowali z całą mocą. Ze strony polskiej do ataku poszła część III batalionu Edwarda Śmigłego – Rydza i część II batalionu Michała Żymierskiego. Rosjanie zostali odparci. W dniu 22 września Rosjanie grupowali się w Szczytnikach. Komendant Józef Piłsudski postanowił zaatakować w nocy z 22 na 23 września. Ułani Beliny wycięli niemal cały oddział moskiewski. Rozwścieczony nieprzyjaciel zaatakował Polaków z całą mocą. Zmuszeni do wycofania się ułani Beliny zajęli obronne stanowiska w Czarkowach, Ksanach i Kocinie. Atak jazdy i piechoty rosyjskiej, ogień artyleryjski trwał nieprzerwanie kilka godzin. Szczególnym męstwem wykazali się żołnierze z plutonu Czesława Młota – Fijałkowskiego. W zemście za udzieloną pomoc Belinie, Rosjanie spalili pałac Pusłowskich. Pod Czarkowami szlify bojowe zdobyło trzech Marszałków Polski: Józef Piłsudski, Edward Rydz – Śmigły i Michał Żymierski oraz blisko stu przyszłych generałów WP. Z poległych 22 legionistów w bojach operacji korczyńskiej, 17 pochowano na cmentarzu wojennym w Gręboszowie. Najpierw zmarłych zawieziono do kościoła w Opatowcu, a następnie przeprawiono się łodzią na drugi brzeg Wisły. Pozostali spoczęli na cmentarzach w Krakowie, Opatowcu, Uciskowie i Czarkowach. Cmentarz wojenny w Czarkowach, powstał na początku lat 20 – tych ubiegłego stulecia. W mogiłach z drewnianymi krzyżami pochowano legionistów, którzy polegli wiosną 1915 r. na obszarze Ponidzia. Ziemię na ten cmentarz ofiarowało małżeństwo rolników z Chwalibogowic: Ewa i Aleksander Kozerowie. W 1928 r. cmentarz uporządkowano, większość zwłok ekshumowano i przeniesiono na cmentarz w Opatowcu. Przy pomniku Zwycięstwa Legionów położono płytę z wykutym krzyżem Virtuti Military z napisem: ,, Grób nieznanego żołnierza”, pod którą spoczywa prawdopodobnie ułan powieszony na wierzbie, przy wąwozie prowadzącym z gościńca do Starego Korczyna. W 1937 r. na cmentarzu złożono prochy 14 legionistów z cmentarzy i mogił Ponidzia. Kolejny pogrzeb na cmentarzu w Czarkowach odbył się 21 czerwca 1944 r. W kwaterze po lewej stronie cmentarza złożono szczątki 44 ciał żołnierzy Wojska Polskiego, poległych podczas boju stoczonego 8 września 1939 r. pod Ksanami i Kociną. Wcześniej żołnierze ci pochowani byli w polnych mogiłach w rejonie Ksan i Kociny. Po wojnie na mogiłach żołnierzy Września ustawiono niewielki pomnik w formie płaskorzeźby z piaskowca, przedstawiającej dwóch żołnierzy: poległego i atakującego z karabinem i granatem, autorstwa Edwarda Stoksika z Rzemianowic. Ostatni pogrzeb na cmentarzu w Czarkowach odbył się nocą z 20 na 21 lipca 1944 r. Pochowano wówczas zmarłego na skutek ran odniesionych w czasie akcji na pocztę w Opatowcu 15 lipca 1944 r. - dowódcę drużyny w oddziale Armii Krajowej ,, Skok” ppor. Józefa Lenczewskiego PS. ,, Rybka”. Pierwotny pomnik czynu legionowego wzniesiony został w 1928 r. z inicjatywy społeczeństwa, władz powiatu pińczowskiego i Związku Legionistów Polskich. Projektantem pomnika był krakowski artysta – rzeźbiarz, profesor akademii Sztuk Pięknych w Krakowie – Konstanty Laszczka. Odsłonięcie pomnika nastąpiło 23 września 1928 r. Na odsłonięciu i poświęceniu pomnika obecni byli: Prezydent Ignacy Mościcki, Marszałek Sejmu Ignacy Daszyński. Mszy św. koncelebrowanej przewodniczył bp Władysław Bandurski. W styczniu 1945 r. żołnierze radzieccy Armii Czerwonej zniszczyli pomnik. Zakopaną menzurkę z aktem erekcyjnym pomnika przechowywał rolnik z Żukowic – Stanisław Pietrzyk. Przy ogromnym zaangażowaniu władz gminy Nowy Korczyn, mieszkańców Nowego Korczyna, Kazimierzy Wielkiej, Pińczowa i Opatowca, pomnik został odbudowany i odtworzony z oryginalnych planów. Zawiązał się Społeczny Komitet Odbudowy Pomnika Zwycięstwa Legionów w Czarkowach nad Nidą. Kronikę odbudowy pomnika pieczołowicie prowadzili: Stanisław Przybyszewski i Andrzej Bienias z Kazimierzy Wielkiej. Uroczystość odsłonięcia pomnika odbyła się 20 września 1992 r. Rozpoczęła się mszą św. celebrowaną przez ks. dziekana Józefa Barczyka, który również poświęcił pomnik. Odsłonięcia pomnika dokonali: wicewojewoda kielecki – Zygmunt Szopa, przewodniczący Komitetu Odbudowy Pomnika – Józef Cabaj ze Starego Korczyna i dr Władysław Chojna – syn legionisty, biorącego udział w bitwie korczyńskiej. Od chwili odsłonięcia pomnika, corocznie, w rocznicę bitwy pod Czarkowami odbywają się uroczystości poświęcone pamięci poległych legionistów. Szczególnie podniosły charakter miała uroczystość w 2014 r. z okazji 100. Rocznicy Bojów. Dzięki staraniom władz samorządowych gminy Nowy Korczyn, wójta Pawła Zagai, cmentarz został odrestaurowany w 2012 i 2013 r. Pomnik legionowy został odnowiony, groby oczyszczone, a cały teren ogrodzony. Ligia Płonka Punkt Informacji Turystycznej Nowy Korczyn