rze pry- ej), musi ie ma też zy praca izowana i w nocy, enną. Je

21-11-RZ-1-F-004-KO
4 lista płac
Piątek | 21 listopada 2008
◊ rp .pl
W przyszłym roku zdrożeje praca w nocy
WYNAGRODZENIA | Za taką pracę w nocy zapłacimy
w 2009 r. więcej niż obecnie. Od 1 stycznia
wzrośnie bowiem minimalna płaca będąca podstawą
wymiaru tych dodatków dla większości zatrudnionych
JADWIGA SZTABIŃSKA
Pracę w nocy – jako bardziej
obciążającą organizm niż
dzienna – musimy lepiej wynagradzać – kolejnym dodatkiem, którego wysokość zależy
od minimalnego wynagrodzenia za pracę. Skoro to ostatnie
zmienia się co roku, koryguje
jednocześnie wysokość tych
dodatków. Dotyczy to jednak
tylko zatrudnionych, do których stosujemy kodeks pracy,
>PRZYKŁAD 1
# Pan Roman pracuje w niewielkim zakładzie stolarskim jako jedna z czterech osób
tam zatrudnionych. Wszyscy pracują od poniedziałku do piątku, maksymalnie
do 18 – 19, włączając w to nadgodziny. Czasem muszą też przyjść w sobotę, ale
nigdy się nie zdarza, by wykonywali obowiązki w nocy. Dlatego szef nie poinformował ich, kiedy przypada pora nocna – w informacji o warunkach zatrudnienia
wpisał art. 1517 kodeksu pracy. Gdyby pan Roman przepracował choćby godzinę
między 21. a 7., należałby mu się za nią dodatek za pracę w nocy.
>PRZYKŁAD 2
# Pani Anna jest zatrudniona w trzyzmianowym systemie czasu pracy. Za pracę
na trzecią zmianę przypadającą w porze nocnej, która w zakładzie obowiązuje
od 22. do 6., otrzymuje dodatek. W październiku tego roku przepracowała w nocy 48 godzin, w związku z czym na jej konto wpłynęło 58,56 zł. Wynika to z faktu,
że minimalne wynagrodzenie za pracę w br. wynosi 1126 zł, a w październiku były 184 godziny robocze, co zostało uwzględnione w następujących wyliczeniach:
∑ (1126 zł: 184 godziny pracy w październiku 2008 r.]) x 20 proc. = 1,22 zł
∑ 1,22 zł x 48 godzin = 58,56 zł.
Jeśli tyle samo godzin przepracuje w nocy w październiku 2009 r., gdy minimalna
stawka za pracę wyniesie 1276 zł, a liczba godzin do przepracowania 176, szef
wpłaci jej 69,60 zł, zgodnie z wyliczeniami:
∑ (1276 zł: 176 godzin pracy w październiku 2008 r.) x 20 proc. = 1,45 zł
∑ 1,45 zł x 48 godzin = 69,60 zł.
czyli mówiąc generalnie – załogi prywatnych firm. Pracownikom budżetówki świadczenia
te liczymy inaczej.
# Porę ustala szef
# Pora nocna nie może się zaczynać wcześniej niż o 21. i kończyć później niż o 7. Takie ramy
wskazuje bowiem art. 1517 § 1
kodeksu pracy dla wszystkich
pracodawców, pozwalając im
wybrać osiem godzin z tego
przedziału czasowego. Jeśli tego nie zrobią, obowiązuje
u nich ustawowa pora nocna.
A to oznacza, że nie obejmuje
ona ośmiu godzin, lecz całe
dziesięć między 21. a 7. >patrz
przykład 1.
# Bez względu na to, gdzie pracodawca działa (w sferze prywatnej czy budżetowej), musi
ustalić porę nocną. Nie ma też
żadnego znaczenia, czy praca
jest u niego zorganizowana
na trzy zmiany, a więc i w nocy,
czy tylko na jedną – dzienną. Jeśli jest objęty układem zbiorowym, to tu powinien zawrzeć
postanowienia o porze nocnej,
a gdy nie – w regulaminie pracy.
A jeżeli nie ma u niego układu
zbiorowego ani regulaminu pracy (zatrudnia mniej niż 20 pracowników), wówczas powinien
ją określić w obwieszczeniu, informując dodatkowo pracowników na piśmie o obowiązującej
u niego porze nocnej (art. 29 § 3
kodeksu pracy).
Według kodeksu
# Pracodawcy spoza sfery budżetowej muszą płacić dodatek
do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w porze nocnej
w wysokości 20 proc. stawki godzinowej wynikającej zminimalnego wynagrodzenia za pracę.
Stanowi tak art. 1518 § 1 kodeksu
pracy. I to niezależnie od:
∑ przyjętego rozkładu czy syste# mu czasu pracy
∑ charakteru pracy nocnej (sta# ła, doraźna)
∑ zajmowanego stanowiska
∑ wypłacania innych należno# ści, np. dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych.
Stawkę dodatku za godzinę
pracy wnocy ustalamy odrębnie
dla każdego miesiąca, ponieważ
różna jest liczba godzin pracy
w poszczególnych miesiącach.
Liczymy ją, dzieląc minimalne
wynagrodzenie brutto przez
liczbę godzin pracy w danym
miesiącu, a następnie mnożąc
wynik przez 20 proc. Uzyskaną
stawkę mnożymy przez liczbę
godzin pracy w porze nocnej.
W przyszłym roku stawka dodatku za pracę w nocy wzrośnie
w stosunku do roku obecnego.
A to dlatego, że wyższe będzie
minimalne wynagrodzenie za
pracę w 2009 r., które wyniesie 1276 zł. Wynika tak z obwieszczenia prezesa Rady Ministrów z 24 lipca 2008 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2009 r.
(MP nr 55, poz. 499). Podniosło
się zatem w stosunku do 2008 r.
o150zł brutto >patrz przykład 2.
>DODATEK ZA PRACĘ W NOCY W 2009 R. LICZONY
OD MINIMALNEGO WYNAGRODZENIA ZA PRACĘ
Miesiąc
Styczeń
Luty
Marzec
Kwiecień
Maj
Czerwiec
Lipiec
Sierpień
Wrzesień
Październik
Listopad
Grudzień
Kwota dodatku
za godzinę
1,52 zł
1,60 zł
1,45 zł
1,52 zł
1,60 zł
1,52 zł
1,39 zł
1,60 zł
1,45 zł
1,45 zł
1,60 zł
1,52 zł
Metoda obliczenia
(1276 zł : 168 godzin) x 20 proc.
(1276 zł : 160 godzin) x 20 proc.
(1276 zł : 176 godzin) x 20 proc.
(1276 zł : 168 godzin) x 20 proc.
(1276 zł : 160 godzin) x 20 proc.
(1276 zł : 168 godzin) x 20 proc.
(1276 zł : 184 godziny) x 20 proc.
(1276 zł : 160 godzin) x 20 proc.
(1276 zł : 176 godzin) x 20 proc.
(1276 zł : 176 godzin) x 20 proc.
(1276 zł : 160 godzin) x 20 proc.
(1276 zł : 168 godz.) x 20 proc.
>Samorządowcom i pedagogom liczymy od pensji zasadniczej
Zapłata za pracę nocną w tych grupach zawodowych
wcale nie musi pójść w górę. Ustalamy ją bowiem nie
od płacy minimalnej, lecz podstawowej
>PRZYKŁAD 3
Pracodawcom samorządowym
ten sposób postępowania naka- # Pani Martyna jest pracownizuje rozporządzenie Rady Minikiem samorządowym z pensją
strów z 2 sierpnia 2005 r. w sprazasadniczą w wysokowie zasad wynagradzania praści 1700 zł brutto.
cowników samorządowych w:
W październiku br. była zmu∑ jednostkach organizacyjnych
szona przepracować trzy
godziny w porze nocnej. Pra# jednostek samorządu terytorialnego (DzU nr 146, poz.
codawca wypłacił jej za nie
1222 ze zm.) – § 17
dodatek w kwocie 5,55 zł
∑ zatrudnionych w urzędach
({[1700 zł: 184 godziny] x 20
# gmin, starostwach powiatoproc.} x 3 godziny).
wych i urzędach marszałkowskich (DzU nr 146, poz. 1223 ze
Stawka dodatku liczona
zm.) – § 13 ust. 1.
od minimalnego wynagrodzenia za pracę ma jednak znaczeW gminach i nie tylko
nie i dla samorządowców. Mu# Oznacza to, że dla każdego szą zwracać uwagę na to, czy
pracownika samorządowego ustalona przez nich dla danego
trzeba go osobno szacować, i to pracownika stawka dodatku
w każdym miesiącu, bo prze- za godzinę pracy nie jest od niej
cież różna jest liczba godzin niższa.
pracy w poszczególnych miesiącach. W tym celu trzeba po- # Ile dla nauczycieli...
dzielić stawkę wynagrodzenia # Również nauczycielom, któzasadniczego danej osoby rzy są objęci Kartą nauczycieprzez liczbę godzin pracy w da- la, ustalamy dodatkowe wynanym miesiącu, a wynik pomno- grodzenie za każdą godzinę
żyć przez 20 proc. Otrzymamy pracy w porze nocnej, biorąc
stawkę dodatku za godzinę pra- pod uwagę ich wynagrodzenie
cy w porze nocnej. Do ustalenia zasadnicze. To dodatkowe wypełnej kwoty dodatku wystar- nagrodzenie liczymy w wysoczy pomnożyć ją przez liczbę kości 15 proc. godzinowej stawgodzin pracy wykonanej w po- ki wynagrodzenia zasadniczerze nocnej.
go (art. 42b ust. 2 Karty na-
uczyciela). Otrzymany wynik
podobnie jak u samorządowców nie może być niższy niż
stawka dodatku za pracę w nocy, liczona od minimalnego
wynagrodzenia za pracę. W jakich placówkach i na jakich
warunkach nauczyciele mogą
świadczyć pracę w nocy, przesądza rozporządzenie ministra
pracy i polityki społecznej z 17
maja 2001 r. w sprawie realizowania przez nauczycieli tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć wychowawczych w porze nocnej
(DzU nr 52, poz. 550).
# Jeśli nauczyciel akademicki
musiałby pracować w nocy, to
powinien otrzymać dodatek
ustalony od minimalnego wynagrodzenia za pracę. Prawo
o szkolnictwie wyższym z 27
lipca 2005 r. (DzU nr 164,
poz. 1365 ze zm.) nie reguluje
bowiem tego zagadnienia. Obowiązuje zatem w tym względzie
kodeks pracy (por. art. 136 ust. 1
prawa o szkolnictwie wyższym).
Z kolei urzędnikowi państwowemu zatrudnionemu w urzędzie naczelnym lub centralnym
organie administracji państwowej na stanowisku kierowniczym lub samodzielnym nie należy się gratyfikacja finansowa
za pracę w nocy. Przysługuje
mu w zamian czas wolny (art. 30
ust. 3 ustawy z 16 września
1982 r. o pracownikach urzędów państwowych, DzU z 2001
r. nr 86, poz. 953 ze zm.).
... i pracowników medycznych (DzU z 2007 r. nr 14, poz. 89 ze
# Nie ma tak szczegółowych
zasad dotyczących pracowników wykonujących zawód medyczny, czyli osób, które
na podstawie odrębnych przepisów (np. o zawodzie lekarza)
są uprawnione do udzielania
świadczeń zdrowotnych oraz
osób mających fachowe kwalifikacje do udzielania świadczeń
zdrowotnych w określonym zakresie lub w określonej dziedzinie medycyny. Jednak pewne
warunki stawia art. 32l pkt 1
ustawy z 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej
zm.). Przepis ten przyznaje prawo do dodatku za pracę w porze nocnej tym pracownikom
medycznym, którzy są zatrudnieni w systemie pracy zmianowej w zakładach opieki zdrowotnej przeznaczonych dla
osób, których stan zdrowia wymaga całodobowych świadczeń zdrowotnych. W ich sytuacji dodatek za każdą godzinę
pracy wykonywanej w porze
nocnej wypłacamy w wysokości
co najmniej 65 proc. stawki godzinowej wynagrodzenia zasadniczego.
>Pod specjalną ochroną
Ponieważ praca w nocy zakłóca rytm biologiczny człowieka, przyspiesza
zmęczenie i wymaga wzmożonego wysiłku psychofizycznego, jej
wykonywanie jest limitowane. Nie może przekraczać ośmiu godzin
na dobę. Ograniczenie takie dotyczy wyłącznie wykonującego pracę w porze
nocnej, czyli tego, którego rozkład czasu pracy obejmuje co najmniej trzy
godziny pracy w porze nocnej lub którego przynajmniej 1/4 czasu pracy
w okresie rozliczeniowym przypada na noc (art. 1517 § 2 kodeksu pracy).
Aby ochrona go objęła, musi wykonywać prace szczególnie niebezpieczne
albo związane z dużym wysiłkiem fizycznym bądź umysłowym, których
wykaz określa szef w porozumieniu z zakładową organizacją związkową,
a gdy taka u niego nie działa – z przedstawicielami pracowników wybranymi
w sposób u niego przyjęty oraz po uzyskaniu opinii lekarza sprawującego
profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami i z uwzględnieniem
gwarancji bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia pracowników (art. 1517
§ 3 i 4 kodeksu pracy).
Ochrona nie działa w stosunku do pracowników:
∑ zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy,
∑ prowadzących akcję ratowniczą w celu ochrony życia lub zdrowia
ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usuwających awarię. ∑