klinkij tu... - Uproszczona Technika Uprawy

Czy można zaoszczędzić na uproszczeniach w
uprawie roli ?
Istniejąca obecnie sytuacja gospodarcza zmusza do poszukiwania sposobów
zwiększenia opłacalności prowadzenia gospodarstw rolnych. Problemem przedstawionym w
tytule artykułu zajmował się Zakład Technik Uprawy Roli i Nawożenia IUNG Oddział JelczLaskowice. Zagadnienia te przedstawił pracownik Zakładu dr Andrzej Biskupski podczas
seminarium "Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej szansą dla środowiska naturalnego, a
niniejszy artykuł przybliża jego wystąpienie.
Rozwój produkcji roślinnej łączy się ze wzrostem nakładów energetycznych. Celem
stosowania uproszczeń jest poszukiwanie oszczędności. Uprawa roli, zwłaszcza orka
pochłania 20-40% nakładów na produkcję roślinną oraz 15-50% zużytego paliwa. Każde
pogłębienie uprawy o 1 cm powoduje dodatkowe zużycie paliwa o ok. 0,5 l/ha, a zużycie
paliwa na wykonanie orki płytkiej jest o 43% mniejsze niż na wykonanie orki głębokiej.
Tradycyjna metoda, w zależności od uprawianej rośliny i sposobu uprawy, wymaga zwykle
od 5 do 15 przejazdów po polu ciągnikami z narzędziami i maszynami, co dodatkowo
powoduje ugniatanie powierzchni uprawianej nawet do dwóch razy.
-
-
Obniżenie nakładów i podniesienie wydajności roboczej można uzyskać przez:
spłycenie uprawy,
agregatowanie narzędzi,
zrezygnowanie z uprawy płużnej na rzecz kultywatora do spulchniania warstwowego,
glebogryzarki, brony wirnikowej czy siewu bezpośredniego.
Wyróżnia się dzisiaj trzy główne metody uprawy:
konwencjonalną (tradycyjną), praktykowana w Europie Środkowej w ok. 85%,
uproszczoną, praktykowana w Europie Środkowej w ok. 15%,
tzw. uprawę zerową, polegającą na przygotowaniu pola pod zasiew wyłącznie przez
zastosowanie herbicydów totalnych na ściernisko i wykonanie siewu specjalnym
siewnikiem, tzw. siewu bezpośredniego; praktykowana w Europie Środkowej znacznie
poniżej 1% gruntów ornych.
Konwencjonalna (tradycyjna) metoda uprawy charakteryzuje się następującymi cechami:
 podstawowym narzędziem jest pług,
 daje pewność uzyskania oczekiwanego plonu,
 zaorane zostają wszelkie resztki pożniwne, chwasty i osypane ziarno zbóż,
 zapewnia bezawaryjną pracę maszyn uprawowych i siewnych,
 ma długotrwałe działanie spulchniające,
 usuwa głębokie koleiny.
W metodach tradycyjnych szczególne znaczenie ma przygotowanie gleby do siewu.
Ekonomicznym rozwiązaniem jest tutaj możliwość łączenia narzędzi pozwalająca uzyskać w
jednym przejeździe żądaną jakość uprawy:
 na glebach lekkich wystarczające są połączone z pługiem zestawy kultywatorów i
bron,
 na glebach cięższych może być opłacalne użycie narzędzi napędzanych z wału
odbioru mocy ciągnika, przeznaczonych do uprawy gleby po orce, nadają się tutaj
brony wirnikowe, ponieważ oprócz dobrego efektu wytwarzania struktury
gruzełkowatej zapewniają one również właściwe wy-równanie pola, brony wirnikowe
stosuje się najczęściej w zestawach uprawowych z siewnikiem pneumatycznym.
Uproszczona metoda uprawy gleby ma cechy następujące:
 głównym narzędziem uprawy gleby jest w tej metodzie kultywator o sztywnych
łapach,
 pola pozbawione chwastów można przygotować do siewu o wiele mniejszym
nakładem finansowym,
 pozostawione na powierzchni gleby resztki pożniwne zwiększają zawartość substancji
organicznej w glebie, co sprzyja zatrzymywaniu wody i składników pokarmowych,
 resztki pożniwne spowalniają odpływ wody i ograniczają spływ powierzchniowy, a
także zacieniają powierzchnię gleby, przez co zmniejszają się straty wody w wyniku
parowania,
 resztki pożniwne zmniejszają również siłę uderzenia kropel o powierzchnię gleby, co
wpływa na zmniejszenie erozji wodnej.
 Dłuższe stosowanie metody uproszczonej pomaga poprawić strukturę gleby, zwiększa
jej pojemność wodną, ułatwia rozwój korzeni, co podnosi produkcyjność gleby i czyni
ją łatwiejszą w uprawie.

Uprawa zerowa (bezuprawowa, siew w glebę nieuprawioną)
Do zalet tej technologii zaliczyć należy:
 zapobieganie erozji wodnej i wietrznej gleby,
 ograniczenie strat wody w glebie,
 umożliwienie szybkiego i terminowego siewu,
 małe zapotrzebowanie na energię i robociznę,
 większa zawartość humusów,
 poprawę struktury i życia biologicznego gleby.
Ten typ uprawy ma też jednak liczne wady:
 groźby nasilenia chorób, szkodników i zachwaszczenia plantacji,
 konieczność stosowania większych dawek azotu (o ok. 25%),
 powolniejsze ogrzewanie się gleby wiosną,
 niezbyt korzystne oddziaływanie słomy i resztek pożniwnych na kiełkowanie i wzrost
roślin następczych.
Kiedy stosować uproszczenia w uprawie roli ?
Upraszczanie jest możliwe dla większości roślin polowych, jednak zboża najlepiej znoszą
uproszczenia i tutaj można je stosować przez kilka lat. Przykłady:
 po mechanicznym zbiorze ziemniaków stan gleby jest podobny jak po orce,
przygotowanie do terminowego siewu zbóż ozimych można ograniczyć do płytkiego
spulchnienia i wyrównania powierzchni pola,
 po zbiorze kombajnem pozostająca wysoka ścierń może utrudniać uprawę pożniwną
pługiem podorywkowym, można wykonać wtedy kultywatorowanie lub talerzowanie
albo można odwrócić kolejność zabiegów, po żniwach wykonać orkę średnią na głęb.
15 cm, a przed siewem płytko na 8 cm, spulchnić glebę broną talerzową,
 rozwinięciem tego typu upraszczania jest zastąpienie pługa w uprawie pożniwnej,
przedsiewnej i przedzimowej kultywatorem o sztywnych łapach – działają one na
podobną głębokość jak pługi, jednak bez odwracania gleby, ale ją podcinają i kruszą,
dzięki temu stawiają mniejszy opór, są bardziej wydajne i mniej energochłonne,
 kolejne możliwości upraszczania uprawy przedsiewnej dla zbóż do jednego przejazdu
roboczego daje agregowanie (łączenie) narzędzi: zestaw bierny – kultywator, wał
strunowy, siewnik, brona zgrzebło; lub zestaw aktywny - glebogryzarka (albo brona
wirnikowa) i siewnik.
W tych przypadkach potrzebny jest jednak mocniejszy ciągnik (80-100 kW).
Wnioski:
W miarę upraszczania uprawy roli następuje wzrost zachwaszczenia, szczególnie przy
systematycznym, wieloletnim wykonywaniu siewu bezpośredniego. Wzrastają wtedy wydatki
na walkę z chwastami i nawożenie; może się zdarzyć, że straty wynikłe z obniżki plonu będą
większe niż zysk z zaoszczędzonych wydatków na paliwo i robociznę.
Należy pamiętać, że stosowanie uproszczeń jest najbardziej efektywne na glebach:
 o małym zachwaszczeniu, zwłaszcza uciążliwymi chwastami,
 o dobrej kulturze,
 uregulowanym pH,
 wysokiej zasobności w składniki pokarmowe.
Względnie bezpieczne na wszelkich typach gleb może być przemienne stosowanie w
zmianowaniu uproszczeń i pełnej uprawy.
Źródło: www.lodr-bratoszewice.pl
Andrzej Bartosik
Zespół Technologii Produkcji Piotrków Tryb.
Na podstawie:
1. "Uproszczenia w uprawie roli – efekty agrotechniczne,
środowiskowe i ekonomiczne" - dr Andrzej Biskupski,
Zakład Technik Uprawy Roli i Nawożenia IUNG Oddział Jelcz-Laskowice.
2. Materiały z konferencji "Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej szansą dla środowiska naturalnego" – Kościerzyn,
wrzesień 2002 r.