D - Sąd Okręgowy w Łomży

Sygn. akt I Ca 151/16
POSTANOWIENIE
Dnia 19 maja 2016 r.
Sąd Okręgowy w Łomży I Wydział Cywilny
w składzie:
Przewodnicząca:
SSO Joanna Rawa
Sędziowie:
SSO Andrzej Kordowski (spr)
SSR del. Tomasz Makaruk
Protokolant:
Anna Sobieska
po rozpoznaniu w dniu 19 maja 2016 r. w Łomży na rozprawie
sprawy z wniosku D. Z. i B. M. L.
z udziałem P. J. (1)
o zezwolenie na dokonanie czynności przekraczającej zwykły zarząd majątkiem wspólnym
na skutek apelacji wnioskodawców od postanowienia Sądu (...)z dnia 26 stycznia 2016 r., sygn. akt I Ns (...)
postanawia:
I. apelację oddalić;
II. zasądzić od D. Z. i B. M. L. na rzecz adw. A. A. kwotę 295,20 złotych brutto tytułem wynagrodzenia za
reprezentowanie P. J. (1) w charakterze kuratora.
(...)J. T. M.
Sygn. akt I Ca 151/16
UZASADNIENIE
Wnioskodawczynie D. Z. i B. L. wniosły o wyrażenie zgody na sprzedaż udziałów we współwłasności nieruchomości
rolnej zabudowanej położonej w N., dla której urządzona jest Księga Wieczysta o nr (...).
W uzasadnieniu wskazały, że nieruchomość objęta wnioskiem wchodzi w skład spadku po W. J. i Z. J., po których
następstwo prawne zostało stwierdzone prawomocnym postanowieniem Sądu o stwierdzenie nabyci spadku. Na
skutek dziedziczenia spadek po ww. spadkodawcach nabyły wnioskodawczynie oraz uczestnik postępowania P. J.
(2). Podniosły, że utrzymanie nieruchomości wchodzącej w skład majątku spadkowe generuje koszty, które łącznie
opiewają na kwotę 7.212,08 zł, do których to kosztów uczestnik postępowania nie dokłada się. Podały, że poniesione
przez wnioskodawczynie koszty utrzymania nieruchomości będą podlegały rozliczeniu z kwoty uzyskanej z jej
sprzedaży. Oświadczyły, że nie jest im znane miejsce pobytu uczestnika postępowania, prawdopodobnie przebywa w
(...).
Kurator ustanowiony dla nieznanego z miejsca pobytu uczestnika postępowania P. J. (1) wniósł o oddalenie wniosku.
Sąd Rejonowy w Łomży postanowieniem z dnia 26 stycznia 2016 r. w sprawie I Ns 696/15 oddalił wniosek oraz ustalił,
że wnioskodawcy ponoszą koszty postępowania.
Sąd Rejonowy ustalił, że nieruchomość objęta wnioskiem, dla której prowadzona jest Księga Wieczysta o nr (...),
stanowiła majątek wspólny W. i Z. małżonków J., tj. poprzedników prawnych uczestników niniejszego postępowania.
Sąd (...)postanowieniem z dnia 13 sierpnia 2004 r. w sprawie I Ns (...)ustalił krąg spadkobierców dziedziczących
po W. J. i po Z. J.. Na skutek dziedziczenia po ww. współwłaścicielami przedmiotowej nieruchomości w częściach
równych stały się B. L. i D. Z. oraz uczestnik postępowania P. J. (1), każde w 1/3 części. P. J. (1) do chwili
wyjazdu zagranicę, tj. do sierpnia 2004 r. zajmował się nieruchomością, ponosił na nią nakłady, dbał o nią.
Po jego wyjeździe nieruchomością zajmowały się wnioskodawczynie, ponosiły opłaty związane z należnościami
publicznoprawnymi, dokonywały czynności zwykłego zarządu. Z uwagi na zamieszkiwanie w znacznej odległości od
miejsca położenia nieruchomości, przejeżdżały na nią około 2 razy w roku. Wnioskodawczynie nawiązały kontakt
z synem P. D. J.. Kontakt był pisemny. Po wymianie kilku pism związanych z kwestią wyjścia ze współwłasności,
D. J. również wyjechał do Stanów Zjednoczonych. Sąd Rejonowy ponadto wskazał, że między współwłaścicielami
przedmiotowej nieruchomości zgłaszane były roszczenia w zakresie rozliczenia poczynionych na nią nakładów i
kosztów jej utrzymania. Wnioskodawczynie zgłaszały także, żądanie rozliczenia z P. J. (1) postawienia nagrobka
dla zmarłych rodziców. Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd Rejonowy uznał, że uwzględnienie wniosku
prowadziłoby w istocie do obejścia przepisów dotyczących działu spadku, w stosunku do którego mają zastosowanie
przepisy dotyczące podziału majątku wspólnego. Sąd Rejonowy wskazał, że współwłaściciele nieruchomości zgłaszali
w stosunku do siebie roszczenia związane z nakładami poczynionymi na nieruchomość wspólną, kosztami jej
utrzymania oraz długami spadkowymi, które to rozliczenie zdaniem Sądu Rejonowego winno być dokonane w
sprawie o podział majątku wspólnego i dział spadku po rodzicach zainteresowanych. Udzielenie zgody na sprzedaż
udziału należącego do uczestnika postępowania powodowałoby, że wnioskodawczynie ustalałby wartość, cenę za jaką
dokonają sprzedaży przedmiotowej nieruchomości. Zważywszy na przyznanie, iż uczestnik postępowania poczynił
nakłady na nieruchomość wspólną, czyniłoby w chwili sprzedaży tej nieruchomości nader utrudnionym, a wręcz
niemożliwym w przyszłości ewentualne dochodzenie tych roszczeń przez P. J. (1). Zdaniem Sądu Rejonowego tylko
postępowanie w zakresie podziału majątku wspólnego i dział spadku, będzie chroniło interes uczestnika postępowania
P. J. (1), który jest nieznany z miejsca pobytu, i zabezpieczy jego ewentualne roszczenia, bądź też da możliwość
rozliczenia wzajemnych roszczeń pomiędzy stronami i doprowadzi do wyjścia ze współwłasności. Mając powyższe
na uwadze Sąd Rejonowy oddalił wniosek. Podstawę prawną rozstrzygnięcia stanowił art. 199 k.c. O kosztach
postepowania Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 520 § 2 k.p.c.
Apelację od powyższego orzeczenie wniosły D. Z. i B. L., zarzucając mu:
1. naruszenie przepisów postępowania mających wpływ na treść wydanego postanowienia, tj. naruszenie art. 233 § 1
k.p.c. poprzez dokonanie jednostronnej oceny dowodów w sposób nie wszechstronny, a także sprzeczny z zasadami
doświadczenia życiowego oraz logicznego rozumowania, polegający na przyjęciu, iż działania wnioskodawczyń
poprzez uzyskanie wnioskowanego postanowienia doprowadzą do działań sprzecznych z celem zamierzonej czynności
oraz interesów wszystkich współwłaścicieli;
2. naruszenie przepisów postępowania mających wpływ na treść wydanego postanowienia, tj. naruszenie art. 233 § 1
k.p.c. poprzez błędne przyjęcie, iż wnioskodawczynie dokonają sprzedaży po cenie niższej od ceny rynkowej dokonując
pokrzywdzenia uczestnika postępowania oraz samych siebie;
3. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wydanego orzeczenia, polegający na uznaniu, że kurator
wyznaczony w sprawie nie zabezpieczy interesów uczestnika postępowania nieznanego z miejsca pobytu;
4. naruszenie art. 199 k.c. poprzez mylne przyjęcie, iż wydanie postanowienia zgodnie z wnioskiem nie będzie miało
na względzie interesów współwłaścicieli i celów zamierzonej czynności.
Wskazując na powyższe wniosły o zmianę zaskarżonego postanowienia, poprzez uwzględnienie w całości wniosku
wraz z zasądzeniem kosztów postępowania ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy
Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Apelacja jako bezzasadna nie zasługiwała na uwzględnienie.
Sąd Rejonowy dokonał w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy prawidłowych ustaleń faktycznych i wyciągnął z
tych ustaleń słuszne wnioski, bez naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów określonej przepisem art. 233 § 1 k.p.c.
oraz wyjaśnił wszystkie okoliczności mające wpływ na rozstrzygnięcie. Dokonane w ten sposób ustalenia faktyczne
Sąd Okręgowy aprobuje, przyjmując za podstawę własnego rozstrzygnięcia.
Z materiału dowodowego wynika, że nieruchomość rolna będąca przedmiotem postępowania, wchodzi w skład
majątku wspólnego zmarłych W. J. i Z. J., wchodzi ona zatem w skład masy spadkowej Prawa do spadku po ww.
zostały stwierdzone prawomocnym postanowieniem Sądu (...)z dnia 13 sierpnia 2004 r. w sprawie I Ns (...)na
rzecz zainteresowanych. Źródłem powstania współwłasności nieruchomości, której dotyczył wniosek było zatem
dziedziczenie. Powyższe miało dla wyników sprawy istotne znacznie. Należy bowiem podkreślić, że spadek - inaczej
niż współwłasność rzeczy - to masa majątkowa skupiająca wiele praw różnego rodzaju (obok prawa własności,
także np. prawa rzeczowe ograniczone, posiadanie samoistne, wierzytelności itd.), toteż jej podział regulowany
jest odrębnymi przepisami prawa materialnego (art. 1035 i nast.) oraz procesowego (art. 680 i nast. k.p.c.). W
szczególności w postępowaniu działowym zgodnie z art. 686 k.p.c. sąd rozstrzyga także o wzajemnych roszczeniach
pomiędzy współspadkobiercami z tytułu posiadania poszczególnych przedmiotów spadkowych, pobranych pożytków
i innych przychodów, poczynionych na spadek nakładów i spłaconych długów spadkowych. Jak trafnie ustalił Sąd
I instancji, z materiału dowodowego wynika, że uczestnik postępowania poczynił na przedmiotową nieruchomość
nakłady, podobnie jak wnioskodawczynie, których rozliczenie niewątpliwie leży w jego interesie. Sąd Okręgowy
podziela stanowisko Sądu Rejonowego, że sprzedaż nieruchomości utrudniłaby, a nawet uniemożliwiłaby ewentualne
dochodzenie roszczeń przez uczestnika postępowania z tego tytułu. Nadto pozbawiłaby go możliwości wpływu na
prawidłowy podział majątku spadkowego. W świetle powyższego usprawiedliwiona jest w okolicznościach niniejszej
sprawy ocena, że udzielenie wnioskodawczyniom D. Z. oraz B. L. zezwolenia na sprzedaż tejże nieruchomości,
nastąpiłoby z naruszeniem interesów wszystkich współwłaścicieli, a więc z naruszeniem warunków przewidzianych
w art. 199 k.c. Przytoczone okoliczności prowadzą do wniosku, że współwłaściciele nie mogą skutecznie domagać
się udzielenia im przez Sąd na podstawie art. 199 k.c. zezwolenia na sprzedaż przedmiotu należącego do majątku
spadkowego, jeżeli w okolicznościach konkretnej sprawy, w szczególności ze względu na charakter przedmiotu
zamierzonej czynności, wskazane zezwolenie prowadziłoby w istocie do obejścia przepisów o dziale spadku. Dlatego
w sprawie nie doszło do naruszenia przepisu art. 199 k.c., który stosowany a contrario stanowił podstawę oddalenia
wniosku o wyrażenie zgody na sprzedaż nieruchomości.
Trafnie też Sąd I instancji wskazał, że w zaistniałej sytuacji właściwym sposobem wyjścia ze współwłasności
nieruchomości jest dokonanie działu spadku i podziału majątku wspólnego, który pozwoli na osiągnięcie
zamierzonego przez wnioskodawczynie celu, a jednocześnie zabezpieczy interes uczestnika postępowania P. J. (3),
gdyż da ono możliwość dokonania wzajemnych rozliczeń między spadkobiercami. Przeprowadzeniu postępowania
działowego nie utrudni okoliczność, iż w chwili obecnej miejsce pobytu P. J. (1) nie jest znane. Podobnie jak w
niniejszej sprawie istnieje bowiem możliwość ustanowienia dla reprezentowania jego interesów kuratora dla osoby
nieznanej z miejsca pobytu.
Dlatego Sąd Okręgowy na mocy art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. apelację oddalił (punkt I postanowienia).
O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekła na podstawie art. 520 § 2 k.p.c. w zw. z § 8 pkt 7 i § 2 ust. 3
rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz
ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. z 2013 r., poz.
461) (punkt II postanowienia).