Natalia LL. Secretum et Tremor - Centrum Sztuki Współczesnej

Natalia LL. Secretum et Tremor
Galeria 2
23 stycznia — 19 kwietnia 2015
Premierowy pokaz prasowy z udziałem artystki:
czwartek 22 stycznia 2015, godz. 12.00
Otwarcie wystawy: piątek 23 stycznia 2015, godz. 18.00
Kuratorka: Ewa Toniak
Współpraca: Romuald Demidenko
Scenografia wystawy: Małgorzata Szczęśniak
Współpraca: Łukasz Kwietniewski
Projekt graficzny katalogu: Błażej Pindor
Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski inauguruje monumentalną wystawę
jednej z najwybitniejszych i najbardziej oryginalnych współczesnych polskich artystek,
Natalii LL, legendy polskiej sztuki współczesnej.
Dziś dzieła artystki prezentowane są w Tate Modern w Londynie czy w Centre Pompidou w
Paryżu. Ekspozycja w Zamku Ujazdowskim jest pierwszą tak obszerną wystawą indywidualną
Natalii LL, proponującą zarazem nowe odczytania jej twórczości. Wystawa Natalia LL. Secretum et
Tremor zderza wczesne prace artystki wypowiadającej się od końca lat 60. przede wszystkim w
medium fotografii i filmu, śmiało eksplorującej wątki erotyczne czy kobiecej podmiotowości, z
najnowszymi i mniej znanymi dziełami z lat 90. i 2000. Atmosferę buduje muzyka Richarda
Wagnera i wyjątkowa aranżacja przestrzeni autorstwa Małgorzaty Szczęśniak, jednej z
najwybitniejszych scenografek europejskich, współtworzącej Nowy Teatr w Warszawie.
Wystawę otwiera ikoniczny dla twórczości Natalii LL cykl fotografii Sztuka konsumpcyjna z
1972 roku, przedstawiający modelkę — atrakcyjną, młodą dziewczynę — zajętą pochłanianiem
banana. Kolejne etapy tej czynności rejestruje aparat fotograficzny. Praca najczęściej
interpretowana była w kontekście kobiecej zmysłowej przyjemności, ale też ironicznej aluzji do
sztuki pornograficznej, wreszcie tytułowej konsumpcji, co wobec deficytu dóbr wszelkich w epoce
realnego socjalizmu było odbierane jako krytyka panującego systemu. Banany, ulubiony rekwizyt
Natalii LL, były w PRL towarem powszechnie pożądanym, lecz trudno dostępnym.
W najnowszych pracach Natalii LL bohaterami stają się walkiria Brunhilda i Odyn, z którymi
wkraczamy w krąg mitologii germańskiej. Odyn, nordycki bóg wojny i wojowników, mądrości, poezji
i magii, współtwórca świata, zwany też Chytrookim czy Straszliwym, miał dar poznawania ludzkich
myśli. Przedstawiano go jako starca z dwoma krukami, siedzącymi na jego barkach, z wilkiem u
stóp i włócznią w dłoni. Odyn Natalii LL nie budzi jednak grozy. Sfotografowany na tle zielonego
żywopłotu, w różowym boa i peruce, zamiast tronu ma plastikowe krzesło ogrodowe z
supermarketu, na dosyć pulchnych ramionach — różowe skrzydełka. Nagiego ciała, w którym
rozpoznajemy ciało kobiety, nie udaje mu się zasłonić. Spogląda na nas spod uchylonej maski. Po
uśmiechniętej twarzy w słonecznych okularach rozpoznajemy Natalię LL. Jej rysy odnajdujemy też
w masce pośmiertnej o uszminkowanych ustach, którą ten władca doczesnego i beztroskiego
świata przykrywa twarz na drugim zdjęciu. Mitologiczne bóstwo, pochwycone przez wyobraźnię
pop, przed obiektywem aparatu teatralizuje swoją ziemską obecność, pozując jak do pośmiertnej
fotografii.
W Transpolacji Odyna z 2009 roku możemy rozpoznać Andrzeja Lachowicza, artystę
neokonceptualnego i wieloletniego partnera Natalii LL w życiu zawodowym i prywatnym. Widzimy
go jako Odyna starca — niedołężnego, bezbronnego, którego zwiotczałe ciało w dużym zbliżeniu
możemy dokładnie oglądać. Ukrywane przez współczesną kulturę stare ciało jest dla widza
obsceniczne, ale i pociągające. Andrzej Lachowicz pozuje, ale jakby zasłaniając się przed nami, ze
1
wzrokiem skierowanym gdzieś w bok. Opiera się nie na włóczni, a na lasce. Wydaje się, że
bezradnie poddaje się prośbom fotografującej go Natalii. Oboje uczestniczą w intymnym rytuale.
Wystawa Natalia LL. Secretum et Tremor jest więc także filozoficzną narracją o przemijaniu, o
kruchości ciała i ludzkiej egzystencji, zagrożonej w czasie nam współczesnym, do czego odnosi
się inspirowany wydarzeniami z 11 września 2001 roku cykl Ptaki wolności.
Prezentacji towarzyszy obszerny katalog i przewodnik po wystawie oraz program, na który
składają się performansy, prezentacje filmów oraz wykłady poświęcone różnorodnym aspektom jej
twórczości, jak np.: performans, kontekst sztuki Wrocławia lat 70. czy Europy ŚrodkowoWschodniej.
Natalia LL, właśc. Natalia Lach-Lachowicz (ur. 1937), działa w takich obszarach sztuki jak
fotografia, performans, film eksperymentalny, wideo, instalacja, rzeźba, grafika, malarstwo. W
latach 1957 — 1963 studiowała w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych we Wrocławiu.
W latach 1970 — 1981 wraz z Andrzejem Lachowiczem, Zbigniewem Dłubakiem i Antonim
Dzieduszyckim założyła i prowadziła legendarną już dziś galerię Permafo we Wrocławiu,
propagującą artystyczny fotomedializm oraz ideę fotografii permanentnej. Nazwa galerii była
rodzajem manifestu artystycznego — wywodząc ją od słów „permanentna formalizacja”, artystka
pisała w 1972 roku: "Sztuka realizuje się w każdym momencie rzeczywistości, każdy fakt, każda
sekunda jest dla człowieka jedyna i nigdy niepowtarzalna. Dlatego zapisuję wydarzenia zwykłe i
trywialne, jak jedzenie, sen, kopulację, odpoczynek, wypowiadanie". Od 1975 roku brała udział w
wystawach ruchu feministycznego na Zachodzie. Stypendystka Fundacji Kościuszkowskiej w
Nowym Jorku (1977), Verein Kulturkontakte w Wiedniu (1991), Pro Helvetia (1994) komisarz i
wiceprzewodnicząca Międzynarodowego Triennale Rysunku we Wrocławiu (1978-1995). W latach
2004 — 2013 wykładała w Akademii Sztuk Pięknych (obecnie Uniwersytet Artystyczny) w
Poznaniu. W 2007 roku została odznaczona Srebrnym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis, w
2012 roku otrzymała w Muzeum Sztuki w Łodzi Nagrodę im. Katarzyny Kobro. Prace artystki
znajdują się w kolekcjach m.in. Musée National d'Art Moderne Centre Pompidou w Paryżu,
International Center of Photography w Nowym Jorku, Museum of Modern Art w Ljubljanie, Ludwig
Museum w Kolonii, Frauen Museum w Bonn, Muzeum Sztuki w Łodzi, Centrum Sztuki
Współczesnej w Warszawie, Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Narodowego we
Wrocławiu, Muzeum Lubelskiego w Lublinie, Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku. W 2015 roku
Natalia LL bierze udział w kilku ważnych wystawach międzynarodowych: My Body is the Event.
Vienna Actionism and International Performance w MUMOK Museum of Modern Art, Wiedeń
(27.02 — 15.08.2015), International Pop w Walker Art Center, Minneapolis (11.04 — 6.09.2015),
prezentowanej później w Museum of Art w Dallas i w Philadelphia Museum of Art w Filadelfii oraz
The World Goes Pop w Tate Modern w Londynie (17.09.2015 — 24.01.2016). www.nataliall.com
Dr Ewa Toniak, historyczka i krytyczka sztuki, wykładowczyni akademicka i niezależna kuratorka;
zajmuje się problematyką pamięci w przestrzeni publicznej, współczesnymi narracjami o PRL i
obecnością kobiet w kulturze. Autorka książki Olbrzymki. Kobiety i socrealizm (Wydawnictwo
Ha!art, 2008) i wystaw Alina Ślesińska (1926-1984) (2007), Trzy kobiety: Maria Pinińska-Bereś,
Natalia Lach-Lachowicz, Ewa Partum (2011), Wolny strzelec (2013) w Zachęcie Narodowej Galerii
Sztuki oraz Moore and Auschwitz w Tate Britain (2010). Redaktorka naukowa tomu Kobiety i
sztuka około 1960 roku (Wydawnictwo Neriton, 2010). Pracuje nad książką o relacjach ekonomii i
sztuki. Członkini Międzynarodowego Stowarzyszenia Krytyków Sztuki AICA. Mieszka w
Warszawie.
Małgorzata Szczęśniak, scenografka (dyplom na Wydziale Scenografii Akademii Sztuk Pięknych
w Krakowie w pracowni Jerzego Skarżyńskiego, 1984). Autorka języka wizualnego — przestrzeni i
kostiumów — w przedstawieniach teatralnych i operowych Krzysztofa Warlikowskiego,
współtwórczyni poetyki jego teatru. Wspólnie z Warlikowskim zrealizowała ponad czterdzieści
przedstawień teatralnych i kilkadziesiąt operowych na najbardziej prestiżowych scenach w Polsce i
za granicą, m.in. w Hamburgu, Stuttgarcie, Bonn, Mediolanie, Hanowerze, Zagrzebiu, Tel Awiwie,
Paryżu, Brukseli, Madrycie i Londynie. Francuski Związek Krytyków Teatralnych, Muzycznych i
Tańca przyznał jej nagrodę za najlepszą scenografię w sezonie 2009/2010 za spektakl (A)pollonia.
Od 2008 roku współtworzy Nowy Teatr w Warszawie.
2
Program towarzyszący wystawie:
Oprowadzania kuratorskie:
25 stycznia (niedziela) 2015, godz. 15.00
21 marca (sobota) 2015, godz. 15.00
18 kwietnia 2015, godz.15.00
Edukacyjne spotkania dla publiczności:
Vanitas i Tanatos, 19 lutego (czwartek) 2015, godz. 17.00
Sztuka postkonsumpcyjna, 5 marca (czwartek) 2015, godz. 17.00
Promocja katalogu i spotkanie z artystką:
21 marca (sobota) 2015, godz. 18.00
Program filmowy: www.kinolab.art.pl
Więcej informacji o wydarzeniach towarzyszących wystawie na stronie: www.csw.art.pl
Partner wystawy:
Patroni medialni wystawy:
Patroni medialni CSW:
Materiały prasowe:
ftp://cswd.home.net.pl | login: media | hasło: press | katalog: media | plik: Natalia_LL
Informacje:
Zofia Chojnacka, Biuro Prasowe CSW
tel. +48 510 160 637 | tel./faks +48 22 625 05 22
e-mail: [email protected]
www.csw.art.pl
3