Czym jest pokuta?

INVOCAVIT
Czym jest pokuta?
Szymonie, Szymonie, oto szatan wyprosił sobie, Ŝeby was przesiać jak pszenicę. Ja zaś
prosiłem za tobą, aby nie ustała wiara twoja, a ty, gdy się kiedyś nawrócisz, utwierdzaj
braci swoich. On zaś rzekł do niego: Panie, z tobą gotów jestem iść i do więzienia, i na
śmierć. A On rzekł: Powiadam ci, Piotrze, nie zapieje dzisiaj kur, a ty się trzykroć zaprzesz, Ŝe mnie znasz
Łk 22,31-32
I
Bóg do Kaina, bratobójcy, zanim podniósł rękę na Abla, swego brata, powiedział: „U drzwi czyha grzech. Kusi cię, lecz ty masz nad nim panować” (1 MŜ
4,7). W słowach tych nie tylko określona została sytuacja Kaina, lecz takŜe
kaŜdego z nas, którzy – jak uczy apostoł Paweł – jesteśmy pod panowaniem
grzechu. Mowa jest w nich o smutnej prawdzie, dotyczącej całej ludzkości, Ŝe
wszyscy zgrzeszyli, i nikt nie jest sprawiedliwy.
Zarówno Kain, jak i my mamy zapanować nad grzechem. Czy jednak moŜe
człowiek zapanować nad swoim grzechem? W kaŜdym bądź razie w słowach
skierowanych do Kaina, wyznaczony został przez Boga cel, ale to nie oznacza,
Ŝe moŜemy go w pełni osiągnąć w doczesnym Ŝyciu.
W obliczu krzyŜa Chrystusa Pana winniśmy zawsze w pełni być świadomi
tego, Ŝe gdybyśmy sami mogli zapanować nad grzechem, przezwycięŜyć go,
niepotrzebna byłaby męka i śmierć Syna BoŜego, Jezusa Chrystusa, celem której było pojednanie nas z Bogiem. ChociaŜ pojednani jesteśmy przez Chrystusa
z Bogiem i usprawiedliwieni z łaski przez wiarę, to jednak zawsze grzeszni.
JednakŜe, jak dany nam został krzyŜ Golgoty, a w nim zbawienie, tak dana
nam została takŜe moŜliwość powrotu do społeczności z Bogiem. Przez grzech
tę społeczność stale osłabiamy i zrywamy. Bóg jednak nieustannie wyciąga do
nas swoje ręce, szczególnie wówczas, kiedy pokutujemy i nawracamy się. Dlatego F. Melanchton na podstawie słowa BoŜego w Wyznaniu augsburskim powiada: „Kościoły nasze uczą o pokucie, Ŝe ci, co upadli po chrzcie, mogą dostąpić odpuszczenia grzechów w kaŜdej chwili, gdy się nawrócą”.
Czym w istocie swojej jest pokuta?
II
Zechciejmy na to pytanie znaleźć odpowiedź, szukając jej w słowie BoŜym.
Pomocne w tym niechaj będą słowa Zbawiciela naszego Jezusa Chrystusa,
wypowiedziane do Szymona Piotra w noc poprzedzającą tragiczne wydarzenia Wielkiego Piątku: „Szymonie, Szymonie, oto szatan wyprosił sobie, Ŝeby was
przesiać jak pszenicę. Ja zaś prosiłem za tobą, aby nie ustała wiara twoja, a ty, gdy się
kiedyś nawrócisz, utwierdzaj braci swoich”.
Ze słów tych wynika, Ŝe kaŜdy, takŜe wierzący potrzebuje nawrócenia,
upamiętania, pokuty. „Prosiłem za tobą, aby nie ustała wiara twoja, a ty, gdy się
kiedyś nawrócisz, utwierdzaj braci swoich”. KaŜdego dnia świadomie lub nieświadomie grzeszymy, oddalamy się od Boga, nurzamy się w grzechu samolubstwa i pychy. Dlatego uzasadnione jest wezwanie autora Listu do Kolosan,
abyśmy zwlekli z siebie starego człowieka wraz z uczynkami jego, „a przyoblekli nowego, który się odnawia ustawicznie” (Kol 3,9.10).
Przyglądając się zachowaniu apostoła Piotra w dzień ukrzyŜowania Jezusa
i bezpośrednio po nim, moŜemy poznać czym w istocie jest upamiętanie, biblijnie rozumiana pokuta.
Piotr zaparł się Jezusa przed grzejącymi się przy ognisku Ŝołnierzami, na
dziedzińcu arcykapłańskiego pałacu i gdy spotkał się ze spojrzeniem przechodzącego Pana, wspomniał Jego słowa o zaparciu się Go, opuścił dziedziniec
i gorzko płakał, Ŝałując swego czynu, grzechu, chwili upadku i strachu przed
rozpoznaniem. Lecz czy Ŝal i poznanie swojej winy jest juŜ upamiętaniem, nawróceniem, pokutą? śal za grzech jeszcze niczego nie zmienia w Ŝyciu człowieka. Alkoholik zazwyczaj po wytrzeźwieniu Ŝałuje swoich niekontrolowanych czynów. Brnie jednak nadal w swoim zgubnym nałogu. Nawet
zdrajca Judasz poznał swoją winę, wiedział, Ŝe źle uczynił, wyznał swój
grzech, nawet jego serce napełniło się Ŝalem, lecz pozostała rozpacz, która
skłoniła go do samobójstwa.
W wypadku apostoła Piotra do tego nie doszło. Piotr Ŝałując za grzech,
wiedział, Ŝe Pan modli się za niego, Ŝe moŜe być przebaczona jego wina i Ŝe
moŜliwa jest droga powrotu do Jezusa. Płomyk wiary, który tlił się w sercu
Piotra, na skutek spojrzenia Pana przeobraził się w płomień wiary ufającej
w to, Ŝe wielka jest miłość BoŜa i kaŜdy kto w Jezusa wierzy nie zginie, ale
będzie miał Ŝywot wieczny.
III
Wyznanie grzechów, wiara ufająca w dobroć BoŜą, odpuszczająca winę dla
zasługi Jezusa Chrystusa… lecz czy to wszystko? Czy prawdziwa pokuta, to
nie coś jeszcze więcej?
Zwróćmy uwagę na słowa Pana Jezusa do Szymona Piotra: „A ty, gdy się
kiedyś nawrócisz, utwierdzaj braci swoich”. A więc za Ŝalem, skruchą, ufającą wiarą w łaskę BoŜą, nastąpić powinno konkretne działanie, nowe Ŝycie, świadectwo wiary, dobre uczynki, które nie mogą być traktowane jako zadośćuczynienie, gdyŜ uczynił zadość Bogu za grzechy nasze Jezus Chrystus na Golgocie
przez swoją śmierć krzyŜową. F. Melanchton dlatego powiada: „Pokuta właściwie składa się z dwu części: jedną jest skrucha, czyli bojaźń dręcząca sumienie świadomością grzechu, drugą - wiara, która rodzi się z Ewangelii lub roz-
grzeszenia i ufa, Ŝe grzechy są odpuszczone dla Chrystusa, która sumienie
pociesza i uwalnia od bojaźni. Potem nastąpić winny dobre uczynki, będące
owocem pokuty”. Z tej teŜ przyczyny przy spowiedzi stawiane są trzy pytania:
„Czy Ŝałujesz za grzechy?”; „Czy wierzysz w odpuszczenie grzechów?” oraz
„Czy pragniesz z pomocą BoŜą poprawić Ŝycie swoje?” Nie mogą jednak odpowiedzi na te pytania być pustymi słowami. Powinny być one wyrazem rzeczywistego Ŝalu, prawdziwej wiary i szczerej gotowości do nowego Ŝycia
z Chrystusem. Nie mogą być namiastką pokuty lub stwarzać pozory upamiętania. Puste słowa bez pokrycia nic nie mogą zmienić w Ŝyciu człowieka. Pozory pokuty są grzechem obłudy. Prowadzą człowieka do całkowitego zatracenia
się w Ŝyciu i odejścia od miłosiernego Boga.
Nie wolno zwlekać z upamiętaniem i pokutą. Ojciec Kościoła, Augustyn
pisze: „Łagodny jest Pan, cierpliwy jest Pan, miłosierny jest Pan, ale i sprawiedliwy jest Pan i prawdomówny jest Pan. Daje ci czas do poprawy; lecz ty bardziej kochasz zwłokę niŜ poprawę. Wczoraj złym byłeś? Dzisiaj bądź dobry.
I dzisiejszy dzień źle spędziłeś? Przynajmniej jutro się popraw. Zawsze czekasz i od miłosierdzia Boga wiele sobie obiecujesz; jakby Ten, który przez pokutę obiecuje ci przebaczenie, obiecał ci teŜ dłuŜsze Ŝycie. Skąd wiesz, co przyniesie dzień jutrzejszy?”.
Niepewność jutra powinna nas przynaglać do szczerej pokuty, do Ŝalu za
grzechy, do ufającej wiary i serdecznej miłości, która powinna zaowocować
w działanie, mające na celu dobro bliźniego, jego wiarę i nadzieję, jego pomyślne Ŝycie w pokoju i w poszanowaniu.
U progu czasu pasyjnego pomyślmy o tym i zapytajmy sami siebie, co czynimy, aby przez codzienne odradzanie być coraz bliŜej naszego Pana, ale teŜ
i bliŜej naszych bliźnich. Czas szybko płynie. Dzisiaj jeszcze mamy czas łaski.
Ale czy będzie on nam dany jutro? Dzisiaj spogląda na nas z miłością UkrzyŜowany Pan. Ale jutro moŜemy juŜ stanąć przed Jego stolicą sądową. Autor
Listu do Hebrajczyków pisze: „Baczcie, bracia, Ŝeby nie było czasem w kimś z was
złego, niewierzącego serca, które by odpadło od Boga Ŝywego, ale napominajcie jedni
drugich kaŜdego dnia, dopóki trwa to, co się nazywa «dzisiaj», aby nikt z was nie popadł w zatwardziałość przez oszustwo grzechu” (Hbr 3,12.13).
IV
Pokuta, codzienne odradzanie się w wierze i przynoszenie dobra winny być
zawsze szczere. śałujmy za grzechy, które Pana ukrzyŜowały! Wierzmy z ufnością, Ŝe jedynie krzyŜ jest ratunkiem i znakiem pojednania z Bogiem. KaŜdego dnia dąŜmy wytrwale do pogłębienia Ŝycia z Bogiem w Jezusie Chrystusie, ukrzyŜowanym i zmartwychwstałym Panu naszym. Codzienne odradzanie się, przynosi radość, która zaowocuje radością wieczną.
„Pamiętam, Zbawicielu, Twoje waŜne słowo,
śe trzeba tu kaŜdemu zrodzić się na nowo.
Lecz wiem i to, o Jezu, Ŝe dla Twojej zasługi
Są wiernym odpuszczone wszystkich grzechów długi”.
Amen.