Układy zbiorowe w Polsce i w Niemczech

w
www.feswar.org.pl
Znaczenie ponadzakładowych/branżowych
układów zbiorowych w Polsce i w Niemczech
________________________________________________________________________
Układy zbiorowe w Polsce i w Niemczech
W dniach 20-22 kwietnia 2016 r. w Magdeburgu odbyło się polsko-niemieckie spotkanie
poświęcone ponadzakładowym układom zbiorowym. Konferencje przeprowadzili
Sekretariat Przemysłu Chemicznego NSZZ „Solidarność”, QFC GmbH oraz Fundacja
Kształcenia Zawodowego i Międzykulturowego „Faveo” przy wsparciu warszawskiego
biura Fundacji im. Friedricha Eberta. Zarówno z polskiej strony, jak i z niemieckiej,
reprezentowani byli związkowcy i związkowczynie branży chemicznej, strona
pracodawców,jak i przedstawiciele i przedstawicielki ministerstw.
Magdeburg. Punktem wyjścia dla konferencji było przeniesienie doświadczeń niemieckich
na grunt polski.
Spotkanie rozpoczęło wystąpienie Wolfganga Becka z Ministerstwa Pracy i Spraw Społecznych kraju związkowego Saksonia-Anhalt, który przedstawił polityczne znaczenie auautonomii porozumień ponadzakładowych. Podkreślił on, że rząd Saksonii-Anhalt chce
wzmocnienia autonomii układów zbiorowych i stawia na odpowiedzialnych partnerów,
którzy mają na uwadze zarówno konkurencyjność przedsiębiorstwa, jak i interesy pracowników. Mówi o tym porozumienie koalicyjne zawarte między CDU, SPD i Związkiem
90/ Zielonymi z kwietnia 2016 r, w którym
zawarto zapis: „Ważne podstawy dobrej pracy
oraz sprawiedliwego wynagrodzenia są dla
nas zasadami partnerstwa społecznego, autonomii układów zbiorowych i współdecydowania. Dlatego też również w przyszłości będziemy wspierać ich wzmocnienie i dalszy rozwój.” Wolfgang Beck przytoczył także
wspólną deklarację rządu krajowego oraz partnerów społecznych z kluczowych obszarów
przemysłowych kraju związkowego na temat wzmacniania partnerstwa układu zbiorowego z dn. 21 października 2010 r. Celem tego porozumienia było wzmocnienie negocjowania układów zbiorowych w szczególności pod względem zabezpieczenia fachowców i
uczniów i uczennic szkół zawodowych. Branżowe układy zbiorowe uznano „znakiem jakości dla zorientowanej na przyszłość polityki personalnej przedsiębiorstwa”. W zaprezentowanych statystykach widoczne było, iż więcej układów zbiorowych zawieranych jest w
Niemczech Zachodnich (dotyczą ok 34% przedsiębiorstw) niż w Niemczech Wschodnich
(dotyczą ok 20% przedsiębiorstw).
1
w
Znaczenie ponadzakładowych/branżowych
układów zbiorowych w Polsce i w Niemczech
www.feswar.org.pl
________________________________________________________________________
O znaczeniu dialogu społecznego z perspektywy
pracodawców
mówił
Bernd
Wolter, szef związku pracodawców Chemia
Północno-Wschodnia
(Arbeitgebe-
rverband Nordostchemie). Według Woltera branżowe układy zbiorowe niosą ze
sobą kilka pozytywnych aspektów, jak
m.in.: odciążenie pojedynczych zakładów
poprzez rozwiązywanie konfliktów na poziomie całej branży; bezpieczeństwo prawne i w
zakresie planowania rozwoju; niskie koszty transakcyjne, transparentność warunków
pracy i płacy w branży. Znaczenie ma sam fakt pozostawania w kontakcie przez partnerów społecznych, dzięki czemu możliwa jest wspólna dyskusja na tematy społeczne wychodzące poza treść układów.
Wystąpienia strony niemieckiej zamknęła prezentacja Nicolasa Ballenstedt’a, członka
IG BCE, na temat praktyki funkcjonowania układu branżowego w niemieckim przemyśle
chemicznym. Związkowiec podkreślił, że warunki pracy regulowane są w Niemczech kolektywnie (za pomocą układów zbiorowych i porozumień zakładowych) oraz indywidualnie, w formie umów o pracę. Szczegółowo zaprezentowane zostały typy układów zbiorowych i kwestie, które mogą one regulować, a także relacje związków zawodowych z radami pracowniczymi w procesie negocjowania zmian w warunkach zatrudnienia. Po tej
części padło wiele pytań polskich uczestników i uczestniczek spotkania, na które częściowo odpowiadali także związkowcy i związkowczynie z Niemiec.
Drugą część spotkania otworzyło wystąpienie Karoliny Woźniczko z Ministerstwa Rodziny, Pracy i Spraw Społecznych na
temat prawnych aspektów rejestrowania układów ponadzakładowych w Polsce i udziału strony rządowej w tej procedurze. Dyskusja nabrała temperatury
podczas wystąpienia Jana Świątka ze
Związku Pracodawców „Polskie Szkło”,
który udowadniał tezę, iż w Polsce funkcję układów zbiorowych pełni Kodeks
Pracy, który zawiera w sobie niezbędne postanowienia odnośnie stosunków pracodawcapracownik, a układy dlatego są popularne w Niemczech, gdyż kwestie te regulowane są
tam w kilku odrębnych ustawach. Przedstawiciel pracodawców argumentował także za
pomocą statystyk nieprzystosowanie ponadzakładowych układów zbiorowych do współczesnych warunków rynkowych. Strona związkowa, jak też niemiecka pracowników i pra2
w
www.feswar.org.pl
Znaczenie ponadzakładowych/branżowych
układów zbiorowych w Polsce i w Niemczech
________________________________________________________________________
codawców, przekonywała zaletami tego rozwiązania, jak np. równe warunki płacowe w
branży w całym kraju, co hamuje wyludnianie się regionów regresyjnych, czy brak konkurowania przez firmy kosztami pracy.
Oficjalną część spotkania zamknęła prezentacja Sławomira Adamczyka z Komisji
Krajowej NSZZ „Solidarność”, który pokazał
w niej historię rokowań zbiorowych w Polsce
i przyczyny spadku zawierania takich porozumień (m.in. duże rozdrobnienie związków
i brak organizacji reprezentatywnych ze
strony pracodawców). Jednym z przytoczonych przez prelegenta argumentów za układami ponadzakładowymi był fakt, iż Polska gospodarka opiera się w znacznej części na
przedsiębiorstwach małych i średnich (ok 70% zatrudnionych), gdzie w wielu przypadkach nie sposób prowadzić negocjacji zakładowych.
Drugiego dnia spotkania uczestnicy i uczestniczki zwiedzili firmę Solvay Chemicals GmbH
w Bernburgu, gdzie podczas rozmowy z przedstawicielami zarządu firmy i stroną pracowniczą poznali rozwiązania stosowane przez zakład w polityce kadrowej. Duże zainteresowanie wzbudziła tzw. książeczka czasu pracy, na której pracownik gromadzi punkty za
każdą 40-tą godzinę pracy w tygodniu, które może zamienić na wypłacone mu środki
finansowe lub wcześniejszy czas przejścia na emeryturę.
3