Prawo materialne Unii Europejskiej w zarysie / red. Artur Kuś [et al

Prawo materialne Unii Europejskiej w zarysie / red. Artur Kuś [et al.]. –
Lublin, 2011
Spis treści
Wykaz skrótów
Przedmowa (Artur Kuś)
Rozdział I.
Podstawowe załoŜenia rynku wewnętrznego Unii Europejskiej
(Artur Kuś)
§ 1. Wprowadzenie
§ 2. Pojęcie i zakres prawa materialnego Unii Europejskiej
§ 3. Formy międzynarodowej integracji gospodarczej
1.
Uwagi ogólne
2.
Strefa wolnego handlu
3.
Unia celna
4.
Rynek wewnętrzny (wspólny rynek, jednolity rynek)
5.
Unia monetarna
6.
Pełna integracja
§ 4. Geneza i rozwój rynku wewnętrznego w Unii Europejskiej
§ 5. Elementy rynku wewnętrznego Unii Europejskiej
1.
Znoszenie barier i ograniczeń pomiędzy państwami członkowskimi
2.
Eliminowanie zniekształceń konkurencji
3.
Działania prawotwórcze Unii Europejskiej
4.
Swobody europejskie i wspólne polityki
Pytania kontrolne
Podstawowa literatura
Wykaz podstawowych orzeczeń
Rozdział II.
Swoboda przepływu osób
(Tomasz Sieniow)
§ 1. Wprowadzenie
§ 2. Podstawy prawne
§ 3. Równe traktowanie
§ 4. Zakres podmiotowy
1.
Obywatele państw członkowskich UE
2.
Pracownicy migrujący
3.
Osoby działające na zasadzie samozatrudnienia
4.
Emeryci lub renciści
5.
Studenci
6.
Członkowie rodziny obywatela Unii/pracownika migrującego
7.
Status obywateli państw trzecich
§ 5. Zakres przedmiotowy swobody przepływu osób
1.
Uwagi ogólne
2.
Prawo wyjazdu z państwa członkowskiego
3.
Prawo wjazdu na terytorium innego państwa członkowskiego
4.
Prawo pobytu
5.
Dostęp do zatrudnienia w państwie przyjmującym
15
19
23
25
27
29
29
30
31
33
33
33
34
42
42
43
45
49
59
60
60
63
65
66
69
70
70
73
77
78
79
81
89
100
100
101
103
104
108
6.
Równe traktowanie w zatrudnieniu
§ 6. Podsumowanie
Pytania kontrolne
Podstawowa literatura
Wykaz podstawowych orzeczeń
Rozdział III.
Strefa Schengen
(Anna Szachoń-Pszenny)
§ 1. Wprowadzenie
§ 2. Geneza powstania strefy Schengen
1.
Uwagi ogólne
2.
Unie paszportowe w Europie
3.
Początki współpracy granicznej w Unii Europejskiej
4.
Umowa z Saarbrucken
§ 3. Swoboda przemieszczania się w Unii Europejskiej i strefie Schengen
§ 4. Podstawy prawne strefy Schengen
1.
Uwagi ogólne
2.
Układ z Schengen
3.
Konwencja Wykonawcza
4.
Kodeks Graniczny Schengen
5.
Wspólnotowy Kodeks Wizowy
6.
Acquis Schengen w Traktacie Lizbońskim
§ 5. Państwa strefy Schengen wobec Unii Europejskiej
1.
Uwagi ogólne
2.
Nordyckie państwa strefy Schengen - Norwegia i Islandia
3.
Szwajcarska „integracja bez członkostwa"
4.
Państwa kandydujące do strefy Schengen
§ 6. Działanie Systemu Informacyjnego Schengen (SIS)
1.
Zasady działania SIS
2.
System Informacyjny Schengen drugiej generacji
3.
Krajowe biura SIRENE
§ 7. Wizy i mały ruch graniczny
1.
Cudzoziemcy w strefie Schengen
2.
Przekraczanie granic w ruchu wizowym
3.
Zasady małego ruchu granicznego
§ 8. FRONTEX jako agencja graniczna
1.
Uwagi ogólne
2.
Strategiczne znaczenie wschodniej granicy zewnętrznej strefy
Schengen/Unii Europejskiej
3.
Podstawy prawne działania FRONTEX-u
4.
Rola i zadania FRONTEX-u
Pytania kontrolne
Podstawowa literatura
Wykaz podstawowych orzeczeń
Rozdział IV.
Swoboda przedsiębiorczości
(Paweł Wojtasik)
§ 1. Wprowadzenie
111
116
118
118
119
123
125
126
126
126
128
129
131
132
132
133
134
135
137
138
140
140
141
142
143
144
144
146
147
148
148
149
151
152
152
153
154
15 5
156
157
157
159
161
§ 2.
1.
2.
3.
4.
§ 3.
1.
2.
3.
§ 4.
1.
2.
3.
§ 5.
1.
2.
Pojęcie i cechy przedsiębiorczości
162
Uwagi ogólne
162
Samodzielność działalności gospodarczej
163
Transgraniczny charakter działalności gospodarczej
163
Stałość działalności gospodarczej
164
Zakres podmiotowy swobody przedsiębiorczości
165
Podmioty uprawnione
165
Formy zakładania przedsiębiorstw
167
Uprawnienia akcesoryjne
168
Zakres przedmiotowy swobody przedsiębiorczości
169
Zakaz dyskryminacji
169
Zakaz ograniczeń
169
Regulacje zawarte w tzw. dyrektywie usługowej
171
Wyjątki od swobody przedsiębiorczości
172
Wykonywanie władzy publicznej
172
Ograniczenia uzasadnione względami porządku publicznego, bezpieczeństwa
publicznego i zdrowia publicznego
173
§ 6. Spółki
174
1.
Uwagi ogólne
174
2.
Element transgraniczny w prawie spółek
175
3.
Ponadnarodowe formy spółek
176
§ 7. Zasada wzajemnego uznawania kwalifikacji
177
1.
Uwagi ogólne
177
2.
Uznawanie dyplomów i kwalifikacji
179
3.
Znaczenie dyrektywy 2005/36/WE w sprawie uznawania
kwalifikacji zawodowych
180
4.
Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości w sprawie uznawalności
kwalifikacji zawodowych
181
Pytania kontrolne
184
Podstawowa literatura
184
Wykaz podstawowych orzeczeń
185
Rozdział V.
Swoboda świadczenia usług
(Paweł Wojtasik)
§ 1. Wprowadzenie
§ 2. Pojęcie usługi
§ 3. Cechy usługi
1.
Uwagi ogólne
2.
Charakter czasowy
3.
Charakter odpłatny
4.
Świadczenia realizowane przez władze publiczne
5.
Charakter transgraniczny
§ 4. Zakres podmiotowy swobody świadczenia usług
§ 5. Zakres przedmiotowy swobody świadczenia usług
1.
Uwagi ogólne
2.
Zasada traktowania narodowego
3.
Zakaz ograniczeń
§ 6. Ograniczenia w swobodzie świadczenia usług
1.
Uwagi ogólne
187
189
191
193
193
193
194
196
197
199
200
200
201
202
203
203
2.
3.
Działalność związana z wykonywaniem władzy publicznej
Ograniczenia uzasadnione względami porządku publicznego,
bezpieczeństwa publicznego i zdrowia publicznego
§ 7. Swoboda świadczenia usług a swoboda przedsiębiorczości
§ 8. Swoboda świadczenia usług a swoboda przepływu pracowników
Pytania kontrolne
Podstawowa literatura
Wykaz podstawowych orzeczeń
Rozdział VI.
Ograniczenia swobód personalnych rynku wewnętrznego
w Unii Europejskiej
(Edyta Krzysztofik)
§ 1. Wprowadzenie
§ 2. Wyłączenia i ograniczenia swobód personalnych rynku wewnętrznego
1.
Uwagi ogólne
2.
Klauzule derogacyjne
a)
Charakter i zakres klauzul derogacyjnych
b) Bezpieczeństwo i porządek publiczny
c)
Ochrona zdrowia publicznego
3.
Wyłączenia swobód unijnych
a)
Zatrudnienie w administracji publicznej
b) Udział w wykonywaniu władzy zwierzchniej
4.
Podsumowanie
§ 3. Ochrona interesu ogólnego
1.
Uwagi ogólne
2.
Katalog przesłanek uzasadniających ograniczenie swobód personalnych
na rynku wewnętrznym w Unii Europejskiej
a)
Zapewnienie dobrej administracji sądowej
b) Poszanowanie reguł deontologicznych, zawodowych i dyscyplinarnych
с)
Ochrona interesów osób zatrudnionych
d) Ochrona dóbr kultury
e)
Polityka językowa
f)
Ochrona reputacji sektora finansowego
g) ToŜsamość narodowa i konstytucyjna państw członkowskich
3.
Usługi o szczególnym znaczeniu dla państw członkowskich
a)
Gry losowe
b) Wartości chronione w konstytucjach państw członkowskich
4.
Podsumowanie
§ 4. Inne ograniczenia swobód rynku wewnętrznego
1.
Uwagi ogólne
2.
Przepisy szczegółowe Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej
3.
Przepisy prawa wtórnego
§ 5. Badanie środków ograniczających swobody personalne rynku wewnętrznego
1.
Uwagi ogólne
2.
Kompetencje Trybunału Sprawiedliwości
a)
Skarga na niewykonywanie zobowiązań traktatowych
przez państwo członkowskie
b) Pytanie prejudycjalne
c)
Pojęcie „środka" ograniczającego swobody
203
205
206
208
209
210
211
213
215
218
218
218
218
220
222
224
224
226
228
228
228
230
230
230
231
232
233
234
234
236
236
237
239
240
240
240
241
242
242
243
243
244
244
3.
Zasady kontroli środka ograniczającego swobody rynku wewnętrznego
a)
Uwagi ogólne
b) Zakaz dyskryminacji
c)
Zasada proporcjonalności
§ 6. Uwagi końcowe
Pytania kontrolne
Podstawowa literatura
Wykaz podstawowych orzeczeń
Rozdział VII.
Swobodny przepływ towarów
(Renata Maria Pal)
§ 1. Wprowadzenie
§ 2. Unia celna
§ 3. Obszar celny, statystyczny i VAT Unii Europejskiej
1.
Obszar celny UE
2.
Obszar statystyczny UE (Anna Szachoń-Pszenny)
3.
Obszar VAT państw członkowskich UE (Anna Szachoń-Pszenny)
§ 4. Pojęcie towaru
§ 5. Pochodzenie towaru
§ 6. Zakaz wprowadzania nowych ceł i opłat o skutku równowaŜnym do cel
§ 7. Zakaz opodatkowania dyskryminacyjnego i protekcjonistycznego
1.
Uwagi ogólne
2.
Zakaz opodatkowania dyskryminacyjnego
3.
Zakaz opodatkowania protekcjonistycznego
§ 8. Zakaz ograniczeń ilościowych i ograniczeń o skutku równowaŜnym
do ograniczeń ilościowych
1.
Uwagi ogólne
2.
Formuła Dassonville
3.
Formuła Cassis de Dijon
4.
Formuła Keck
§ 9. Ograniczenia swobodnego przepływu towarów
1.
Uwagi ogólne
2.
Moralność publiczna
3.
Porządek publiczny i bezpieczeństwo publiczne
4.
Ochrona Ŝycia i zdrowia ludzi i zwierząt oraz ochrona roślin
5.
Ochrona krajowych dóbr kultury
6.
Ochrona własności przemysłowej i handlowej
Pytania kontrolne
Podstawowa literatura
Wykaz podstawowych orzeczeń
Rozdział VIII.
Wspólna Polityka Handlowa
(Anna Szachoń-Pszenny)
§ 1. Wprowadzenie
§ 2. Zasady Światowej Organizacji Handlu jako podstawy polityki handlowej
§ 3. Efekty handlowe w ramach integracji europejskiej
§ 4. Wspólna Polityka Handlowa jako wyłączna kompetencja Unii Europejskiej
§ 5. Poziomy realizacji Wspólnej Polityki Handlowej
246
246
246
248
249
250
251
251
255
257
258
261
261
262
263
264
265
267
269
269
272
273
275
275
276
278
279
280
280
282
282
283
283
284
285
285
286
289
291
292
294
296
298
§ 6. Rodzaje środków Wspólnej Polityki Handlowej
§ 7. Środki taryfowe
§ 8. Środki parataryfowe
1.
Pojęcie środków parataryfowych
2.
Środki parataryfowe wynikające z taryfy celnej
a)
Kontyngent taryfowy
b) Plafon taryfowy
c)
Zawieszenie poboru ceł
d) Inne środki parataryfowe wynikające z taryfy celnej
3.
Podatki graniczne
4.
Opłaty celne
§ 9. Środki pozataryfowe
1.
Pojęcie środków pozataryfowych
2.
Środki antydumpingowe
3.
Środki antysubsydyjne
4.
Środki ochronne przeciwko nadmiernemu importowi
5.
Kontyngenty ilościowe
6.
Nadzór importu lub eksportu
7.
Zakaz importu lub eksportu
8.
Niedozwolone praktyki handlowe
§ 10. Wybrane umowy handlowe i celne
1.
Rodzaje umów handlowych Unii Europejskiej
2.
Europejska Strefa Wolnego Handlu
3.
Europejski Obszar Gospodarczy
4.
Specyficzna unia celna z Turcją
5.
Umowy celne z Andorą i San Marino
6.
Umowy celne ze Szwajcarią
Pytania kontrolne
Podstawowa literatura
Wykaz podstawowych orzeczeń
Rozdział IX.
Swoboda przepływu kapitału i płatności
(Katarzyna Woch)
§ 1. Wprowadzenie
§ 2. Liberalizacja swobody przepływu kapitału i płatności - rys historyczny
§ 3. Akty prawa pochodnego regulujące przepływ kapitału i płatności
5 4. Pojęcie kapitału i płatności
§ 5. Istota swobody przepływu kapitału
1.
Uwagi ogólne
2.
Inwestycje bezpośrednie
3.
Inwestycje w nieruchomości
4.
Operacje odnoszące się do papierów wartościowych będących
przedmiotem obrotu na rynku kapitałowym
5.
Operacje dotyczące jednostek uczestnictwa w przedsiębiorstwach
zbiorowego inwestowania
6.
Operacje odnoszące się do papierów wartościowych i innych
instrumentów będących przedmiotem obrotu na rynku pienięŜnym
7.
Operacje na rachunkach bieŜących i depozytowych instytucji
finansowych
300
301
303
303
303
304
304
305
305
306
308
308
308
310
312
313
314
316
316
317
318
318
319
320
321
323
324
327
328
328
329
331
332
335
337
338
338
340
342
342
343
344
345
8.
Kredyty związane z transakcjami handlowymi lub świadczeniem usług
z udziałem rezydentów
346
9.
PoŜyczki pienięŜne i kredyty
346
10. Poręczenia, pozostałe gwarancje i prawa zastawu
347
11. Transfery wynikające z wypełniania umów ubezpieczeniowych
347
12. Przepływy kapitału o charakterze osobistym
348
13. Fizyczny przywóz i wywóz aktywów finansowych oraz inne
przepływy kapitału
349
§ 6. Ograniczenia swobody przepływu kapitału
349
1.
Uwagi ogólne
349
2.
Nabywanie akcji i wykonywanie praw z akcji
350
a)
Problem „złotych akcji"
350
b) Wykonywanie prawa głosu
352
c)
Opodatkowanie dywidend
353
3.
Nabywanie nieruchomości
355
4.
Ustanawianie hipotek
356
5.
Dokonywanie inwestycji bezpośrednich
357
6.
Udzielanie poŜyczek pienięŜnych i kredytów
358
7.
Nabywanie spadku
359
§ 7. Dopuszczalne ograniczenia swobody przepływu kapitału i płatności
360
1.
Uwagi ogólne
360
2.
ZróŜnicowanie podatników ze względu na róŜne miejsce zamieszkania
lub inwestowania kapitału
362
3.
Podejmowanie środków niezbędnych do zapobiegania naruszeniom ich
ustaw i aktów wykonawczych, zwłaszcza w sferze podatkowej
i w dziedzinie nadzoru ostroŜnościowego nad instytucjami
finansowymi
364
4.
Ustanawianie procedur deklarowania przepływu kapitału do celów informacji
administracyjnej lub statystycznej
366
5.
Podejmowanie środków uzasadnionych ochroną porządku publicznego
lub bezpieczeństwa publicznego
367
6.
Pozostałe dopuszczalne ograniczenia swobody przepływu kapitału
368
§ 8. Swoboda przepływu kapitału i płatności a inne swobody rynku wewnętrznego 370
§ 9. Prawne uregulowania swobody przepływu kapitału i płatności w wybranych
umowach międzynarodowych
374
Pytania kontrolne
377
Podstawowa literatura
377
Wykaz podstawowych orzeczeń
378
Rozdział X.
Wspólne reguły konkurencji w Unii Europejskiej
(Katarzyna Miaskowska-Daszkiewicz)
§ 1. Wprowadzenie
1.
Podstawy prawne i zakres wspólnych reguł konkurencji
2.
Pojęcie przedsiębiorstwa w prawie konkurencji
3.
Pojęcie rynku właściwego
§ 2. Zakaz praktyk ograniczających konkurencję
1.
Uwagi ogólne
2.
Zakaz porozumień ograniczających konkurencję
3.
Zwolnienia spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję
381
383
383
384
386
389
389
390
392
4.
5.
Zakaz naduŜywania pozycji dominującej
Postępowanie w przedmiocie naruszenia zakazu praktyk ograniczających
konkurencję
§ 3. Kontrola koncentracji przedsiębiorstw
1.
Uwagi ogólne
2.
Pojęcie i rodzaje koncentracji
3.
Postępowanie w sprawie koncentracji
§ 4. Państwowe monopole handlowe i przedsiębiorstwa publiczne
1.
Uwagi ogólne
2.
Państwowe monopole handlowe
3.
Przedsiębiorstwa publiczne
§ 5. Pomoc publiczna dla przedsiębiorców
1.
Uwagi ogólne
2.
Pomoc publiczna niezgodna z rynkiem wewnętrznym
3.
Pomoc publiczna dopuszczalna na mocy Traktatu o Funkcjonowaniu
Unii Europejskiej
4.
Pomoc publiczna dopuszczalna na mocy prawa wtórnego
Unii Europejskiej
5.
Kontrola pomocy publicznej
Pytania kontrolne
Podstawowa literatura
Wykaz podstawowych orzeczeń
oprac. BPK
393
397
399
399
401
403
406
406
407
410
417
417
418
423
425
431
438
439
440