Plik

S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 • 2005
Władimir Bożiłow1, Małgorzata Roślak2, Henryk Stolarczyk2
1
2
Akademia Medyczna, Bydgoszcz
Uniwersytet Łódzki, Łódź
ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA
RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH
ŚRODOWISKACH
Z dotychczasowych ustaleń wiadomo, że między osobami blisko spokrewnionymi istnieją różnego stopnia korelacje cech (np. Bielicki, Welon 1966, Chrząstek-Spruch 1976). Dużą wzajemną zależność w wysokości ciała obserwuje się między
matkami i córkami, natomiast mniejsze między męskimi pokoleniami w rodzinie.
Zauważa się też słabsze związki matek z męskim potomstwem niż żeńskim i odwrotnie – słabsze ojców z córkami niż z synami, ale nie ma w tej kwestii pełnej
zgodności wśród wszystkich autorów (cyt. za: Jopkiewicz, Suliga 1993).
Celem niniejszego opracowania jest sprawdzenie istnienia zależności między
wysokością i masą ciała rodziców i ich dzieci w dwóch typach środowisk – miejskim i wiejskim.
MATERIAŁ I METODA
Podstawę materiałową opracowania stanowią pomiary przeprowadzone w 1988
roku przez zespół pracowników Katedry Histologii i Embriologii Akademii Medycznej w Bydgoszczy pod kierunkiem Władimira Bożiłowa.
Badaniami objęto dziewczęta i chłopców w przedziale wiekowym 7-18 lat
z miast i wsi regionu bydgoskiego oraz ich rodziców. Materiał dotyczący dzieci
i młodzieży podzielono na cztery grupy wiekowe: 7-9, 10-12, 13-15 i 16-18 lat.
Większość badanych wywodziła się z miast, natomiast środowisko wiejskie było reprezentowane kilkakrotnie mniej licznie. Obliczone zostały średnie arytmetyczne
i odchylenia standardowe cech. Dane dotyczące rodziców, tj. wysokości i masy ich
ciała, pogrupowano w trzech przedziałach:
OJCIEC
MATKA
Wysokość ciała
Masa ciała
Wysokość ciała
Masa ciała
I
x – 170 cm
x – 72 kg
x – 158 cm
x – 56 kg
II
171 – 178 cm
73 – 85 kg
159 – 166 cm
57 – 70 kg
III
179 cm – x
86 kg– x
167 cm – x
71 kg – x
27
Do zbadania istotności różnic między cechami rodziców i ich dzieci zastosowano
analizę wariancji (Strzałko, Rożnowski 1992). Podstawową charakterystykę materiału przedstawiono w tabeli l. Rozkład wartości cech dzieci w kategoriach wysokości
i masy ciała rodziców w obydwu środowiskach zawarto w tabelach 2-5.
WYNIKI I DYSKUSJA
Zastosowany test analizy wariancji w większości przypadków potwierdza hipotezę, że wysokość ciała rodziców istotnie (na poziomie 0,01 lub 0,05) różnicuje wysokość ich dzieci. Różnice nieistotne statystycznie pomiędzy rodzicami a dziećmi
w wysokości ciała wystąpiły jedynie w środowisku wiejskim u chłopców w przedziale wiekowym 10-12 lat i dotyczyły związku między wysokością ciała matek
i synów. Nie stwierdzono także korelacji między wysokością ciała matek i córek
w przedziale wieku 7-9 lat, a także ojców i córek w grupie 16-18 lat w tym środowisku.
W przypadku masy ciała obserwujemy nieco inny obraz. Większość różnic jest
również istotna statystycznie, brak istotności obserwuje się w przedziale wieku 13-15 lat – dotyczy on wpływu masy ciała ojców na jej wartości u synów oraz związku
matek i córek w mieście. Podobnie u 16-18-latków odnotowuje się brak wpływu
masy ciała matek w stosunku do synów w mieście i matek do córek na wsi.
Na podstawie uzyskanych wyników można wnioskować, że brak istotnych statystycznie różnic w obrębie badanych cech może być prawdopodobnie wynikiem oddziaływania specyficznych czynników środowiskowych.
PIŚMIENNICTWO
Bielicki T., Welon Z., 1966, Parent - child correlations at ages 8 to 12 years in children from
Wrocław. Hum. Biol., 38 (3), 167-174
Chrząstek-Spruch H., 1976, Rozwój fizyczny dzieci w wieku od 0 do 7 lat oraz niektóre genetyczne i środowiskowe jego uwarunkowania w świetle badań długofalowych. Ped. Pol., 51
(3), 297-303
Jopkiewicz A., Suliga E., 1993, Zależność wysokości ciała między rodzicami a ich dziećmi
w wieku 5-15 lat w środowisku wiejskim, [w:] Człowiek w czasie i przestrzeni, red. J. Gładykowska-Rzeczycka. Gdańsk, 190-194
Strzałko J., Rożnowski F., 1992, Zastosowanie metod statystycznych w biologii. Słupsk
28
29
30
31
32
33
Summary
DEPENDENCE BETWEEN BODY HEIGHT AND MASS OF PARENTS
AND CHILDREN IN TWO DIFFERENT ENVIRONMENTS
The material base of this report constitute data of girls and boys aged 7-18 years as well
as their parents from towns and villages of Bydgoszcz region, investigated by scientific team
of the Chair of Histology and Embryology of Medical Academy in Bydgoszcz.
The majority of results obtained here shows statistically significant influence of parental
body height on the values of this trait in their children, with exception of boys aged 10-12
years and their mothers from rural environment. In this environment there was ascertained
also a lack of correlation between stature of mothers and their daughters of 7-9 years as well
as between fathers and daughters of age group 16-18 years.
In the case of body mass the results in majority are statistically significant. An exception
constitutes only the group of 13-15 years boys (lack of connection between the features of fathers and sons) and girls (lack of correlation between mothers’ and daughters’ traits).
In the oldest age group, i.e. 16-18 years such lack of statistically significant connections
was ascertained between body mass of mothers and sons from town as well as mothers and
daughters from rural environment.
34