Piekny Jas cz.1

PIĘKNY JAŚ cz. I
Fasola "Piękny Jaś" zaliczana jest do fasoli wielokwiatowej (Phaseolus multiflorus). Jest to
roślina jednoroczna, pnąca, tyczna, średnio plenna, dość późna, której strąki dojrzewają do
później jesieni.
Wymagania klimatyczne i glebowe
Fasola jest rośliną ciepłolubną. Kiełkuje w temperaturze 11 st. C. Gdy gleba jest zimna,
nasiona nie kiełkują i gniją. Minimalna temperatura wzrostu wynosi 8 st. C, optymalna 25
st.C. Rośliny potrzebują dużo ciepła w okresie kwitnienia i zawiązywania strąków. Natomiast
silne upały w okresie kwitnienia zmniejszają liczbę strąków. W niskiej temperaturze kwiaty
opadają.
Do uprawy tego warzywa nadają się gleby ciepłe, próchnicze, przepuszczalne, o dobrej
strukturze, o odczynie zbliżonym do obojętnego.
Fasola jest najbardziej wytrzymała na suszę ze wszystkich strączkowych. W uprawie „ na
suche nasiona” fasola Piękny Jaś potrzebuje więcej ciepła, a mniej wilgotności i nie znosi
zacienienia. Natomiast przy znacznym niedoborze wody strąki stają się włókniste.
Fasola jest rośliną wrażliwą na wiatr. Jeśli rośnie w miejscach nie odsłoniętych jest podatna
na uszkodzenia mechaniczne i wysychanie szczytowych partii liści.
Wielohektarowe plantacje „Pięknego Jasia” najczęściej zlokalizowane są w dolinach rzek np.
w województwie podkarpackim gmina Wrzawy w dolinie Wisły. Poranne mgły wiosną i
jesienią w przy takim usytuowaniu plantacji ograniczają gwałtowną zmianę temperatury
pomiędzy dniem i nocą.
„Jasiek” najlepiej udaje się w rejonach o długim, wynoszącym przynajmniej 140 dni, okresie
bezmroźnym oraz o małej ilości opadów w sierpniu i wrześniu.
Stanowisko w zmianowaniu, nawożenie i uprawa gleby
Fasola może być uprawiana po większości gatunków roślin, z wyjątkiem:
- bobowatych (dawne motylkowate) - z uwagi na niebezpieczeństwo porażenia przez te same
choroby i szkodniki
- marchwi i pietruszki – ze względu wystąpienia nicieni.
Na to samo stanowisko w płodozmianie fasola może wracać co 4 lata.
Fasola wielokwiatowa ma większe wymagania co do nawożenia organicznego niż zwykła.
Obornik (30 t/ha) daje się jesienią. Dodatkowo wprowadza się (dawki na 1 ha) 100–200 kg
superfosfatu potrójnego (46–92 kg P2O5) oraz 100–200 kg siarczanu potasu (50–100 kg
K2O). Jesienią, jeśli pH gleby jest niższe od 6,0, stosuje się wapnowanie podając na hektar 1
t tlenku wapnia (CaO) na glebach cięższych lub 2 t węglanu wapnia (CaCO3) na lżejszych.
Należy jednak pamiętać aby nie przeprowadzać w tym samym roku wapnowania i nawożenia
obornikiem.
Nawożenie azotowe stosuje się wiosną na 10 – 14 dni przed siewem nasion w ilości 100 kg
saletry amonowej (34 kg N) lub 100 kg mocznika (46 kg N).
W uprawie gleby najkorzystniejsza jest głęboka orka przedzimowa, która umożliwi
zgromadzenie dużej ilości wody po zimie. Wczesną wiosną należy wykonać włókowanie w
celu zabezpieczenia gleby przed utratą wilgoci oraz zniszczenia chwastów, a po wysianiu
nawozów azotowych przeprowadza się kultywatorowanie i bronowanie. Przed siewem nasion,
w razie potrzeby, można zastosować glebogryzarkę.
Termin siewu fasoli
Nasiona fasoli „Piękny Jaś”, której rośliny są mniej wrażliwe na niską temperaturę można
wysiewać już pod koniec kwietnia lub na początku maja. Okres wegetacji fasoli wynosi 112130 dni.
Nasiona fasoli wielokwiatowej tycznej odmiany „Piękny Jaś” wysiewa się najczęściej
systemem pasowo-rzędowym, w dwóch rzędach odległych co 50–60 cm, w rzędzie odległość
wynosi około 50 cm, a między pasami 120 cm. W punkcie wysiewa się po 2, 3 nasiona —
przy prowadzeniu roślin na sznurkach podwieszonych do konstrukcji — lub po 4 i więcej
nasion — przy uprawie fasoli na tyczkach.
Norma wysiewu nasion fasoli Piękny Jaś waha się 90-130 kg nasion na 1 ha. Głębokość
siewu zależy od typu gleby i wynosi 4-6 cm zwłaszcza jeżeli uprawę zamierzamy
odchwaszczać przy pomocy herbicydów.
Zaprawianie nasion fasoli
Nasiona fasoli przed siewem powinny być kompleksowo zaprawione przeciwko szkodnikom
takim jak śmietka kiełkówka i glebowa, oraz mikroorganizmom glebowym przenoszonym na
nasiona powodując słabe wschody i zgorzel siewek.
Nomolt 150 SC(10 ml/kg nasion) + Sarox 500 FS (4 l/kg nasion) lub Zaprawa Nasienna T 75
DS/WS (3 g/kg nasion).
Nasiona zaprawia się zaprawami przeciw chorobom i szkodnikom na dzień przed
sczepieniem, a szczepienie Nitraginą wykonuje się bezpośrednio przed siewem lub
Jeśli na danym polu od ponad 4 lat nie były uprawiane rośliny bobowate, należy wprowadzać
aktywne rasy bakterii brodawkowych - zabieg ten określany jest jako szczepienie. Nitragina
zawiera żywe bakterie brodawkowe mające zdolność do wiązania wolnego azotu
atmosferycznego. Szczepionka ta zapewni podniesienie plonów średnio o ok. 10 – 20 %,
związanie azotu atmosferycznego w ilości 45 – 600 kg/N/ha/rok, zwiększenie zawartości
białka w plonie oraz poprawienie struktury gleby i jej właściwości fitosanitarnych.
W przypadku, gdy nasiona są już zaprawione chemicznymi środkami ochrony roślin,
szczepionkę tę wprowadza się bezpośrednio do gleby - najpierw wymaganą ilość (ściśle
według zaleceń z ulotki) miesza się z około 50 kilogramami gleby (na hektar) i tak
sporządzoną mieszaninę rozrzuca się na polu (po zasianiu fasoli). Zabieg ten, podobnie jak
siew zaszczepionych nasion, należy wykonać w dzień pochmurny lub po zachodzie słońca.
Zabiegi pielęgnacyjne
Na plantacjach fasoli „Piękny Jaś” konieczne jest ustawienie tyczek lub konstrukcji do
prowadzenia roślin przy sznurkach, najlepiej bezpośrednio po siewie lub w okresie
wschodów. Tyczki powinny być mocne i głębiej niż konstrukcje umieszczone w glebie, a do
tych ostatnich niezbędne są "odciągi", aby w okresie wegetacji pod ciężarem roślin nie
dochodziło, zwłaszcza podczas silnych wiatrów, do ich przewracania. Ilość tyczek na 1 ha. to
6 do 12 tysięcy.
Fasola wielokwiatowa jest rośliną obcopylną, zapylenia dokonują trzmiele i pszczoły. Na
dużych plantacjach powyżej 0,5 ha. Poleca się umieszczenie uli z pszczołami
- 4 ule na 1 ha - co korzystnie wpływa na zawiązywanie strąków i plon nasion.
Anna Cieszyńska
Sekcja Ogrodnictwa