Zobacz spis treści

Europejskie kursy ciągłego kształcenia
w anestezjologii i intensywnej terapii
CEEA
CEEA
Szanowni Państwo
Kurs CEEA nr 5, 3–6.12.2014
Neurologia, znieczulenie regionalne i terapia bólu
Serdecznie pozdrawiam
i zapraszam do udziału w szkoleniach CEEA
Kurs CEEA nr 2, 22–25.04.2015
Serce i krążenie
Kurs CEEA nr 6, 2–5.12.2015
Szczegółowe zagadnienia medycyny okołooperacyjnej
Kurs CEEA nr 1, 13–16.04.2016
Klatka piersiowa i oddychanie
Kurs CEEA nr 3, 30.11–03.12.2016
Intensywna terapia, krew i przetaczanie krwi
Kurs CEEA nr 4, kwiecień 2017
Matka i dziecko – niepomyślne reakcje
Prof. dr hab. med Janusz Andres
Dyrektor Ośrodka Regionalnego CEEA w Krakowie
Od stycznia 2015 Przewodniczący Komitetu CEEA ESA
Zapisy na kursy przez stronę
www.ceea.pl
CEEA
Organizator szkoleń:
OŚRODEK REGIONALNY W KRAKOWIE
Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Anestezjologii i Intensywnej Terapii
im. Ludwika Bierkowskiego
31-501 Kraków, ul. Kopernika 17, tel. 502 076 202, faks 12 446 69 72
www.ceea.pl, e-mail: [email protected]
PODRĘCZNIK
Kursy 2012–2014
PODRĘCZNIK
Kursy 2012–2014
Od roku 2000 Ośrodek Krakowski organizuje kursy Europejskiej Edukacji w Anestezjologii i Intensywnej Terapii
FEEA, które od 2009 r. noszą nazwę kursów CEEA i realizują program ciągłego kształcenia w anestezjologii i intensywnej terapii zgodnie ze standardami Europejskiego Towarzystwa Anestezjologii ESA i Światowej Federacji Towarzystw Anestezjologii WFSA. Szczegółowe informacje znajdują się na stronie www.esahq.org.
Zmiana nazwy szkolenia z FEEA na CEEA nie wiąże się ze zmianą formy ani organizacji szkoleń w Ośrodkach
Regionalnych. Program kursów został uaktualniony w styczniu 2014 (szczegóły na stronie www.esahq.org). Nadal
obowiązuje ukończenie sześciu kursów w celu uzyskania końcowego dyplomu ciągłego kształcenia, jednakowego
w całej Europie i wydawanego przez Ośrodek Regionalny.
Uczestnicy kursów organizowanych przez Ośrodek Regionalny w Krakowie (www.ceea.pl) otrzymują zaświadczenie ukończenia kursu z logami ESA/CEEA/WFSA, a osoby kończące cykl sześciu kursów CEEA – Europejski
Dyplom ukończenia cyklu szkoleń CEEA. Za każdy kurs przyznawane są punkty edukacyjne zgodnie z Rozp. Min.
Zdrowia z 6 października 2004 r. w sprawie sposobów dopełnienia obowiązku doskonalenia zawodowego lekarzy
i lekarzy dentystów (DzU nr 231, poz. 2326).
Materiały polecane
do Europejskiego Egzaminu z Anestezjologii
i Intensywnej Terapii (EDAIC)
Do nabycia przez stronę
www.ceea.pl
Spis treści
I
Bezpieczeństwo pacjenta
Deklaracja Helsińska o Bezpieczeństwie Pacjenta w Anestezjologii (DeHeBePA) . . . .
15
Vivek K. Moitra, Andrea Gabrielli, Gerald A. Maccioli, Michael F. O’Connor
Nagłe niespodziewane zatrzymanie krążenia w czasie znieczulenia . . . . . . . . . .
21
Janusz Andres, Rafał Drwiła
Interakcje leków oraz błąd medyczny w anestezjologii . . . . . . . . . . . . . . . .
53
Janusz Andres, Rafał Drwiła, Marcin Wąsowicz, Paweł Krawczyk, Marta Dembkowska
Nagłe zatrzymanie krążenia (NZK) w sali operacyjnej . . . . . . . . . . . . . . . .
62
Janusz Andres, Rafał Drwiła, Mirosław Ziętkiewicz
Czy algorytmy postępowania w sytuacjach krytycznych mogą być przydatne . . . .
68
Janusz Andres, Paweł Krawczyk
Bezpieczeństwo pacjenta w anestezjologii i intensywnej terapii – standardy a realia . .
79
Paweł Krawczyk, Edyta Drab, Marta Dembkowska, Janusz Andres
Symulacja w anestezjologii i intensywnej terapii . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
84
II Fizjologia – wybrane zagadnienia
Janusz Andres, Rafał Drwiła, Marcin Wąsowicz
Farmakologia kliniczna układu sercowo-naczyniowego . . . . . . . . . . . . . . .
97
Janusz Andres, Rafał Drwiła, Marcin Wąsowicz
Fizjologia i patofizjologia kliniczna układu sercowo-naczyniowego . . . . . . . . . 120
Krzysztof Duda
Podstawy gospodarki cieplnej człowieka – okiem anestezjologa . . . . . . . . . . . 149
WWW.CEAA.PL
5
Spis treści
Krzysztof Duda
Proces starzenia się i odrębności znieczulenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176
Krzysztof Duda, Łukasz R. Nowak
Równowaga kwasowo-zasadowa i wodno-elektrolitowa . . . . . . . . . . . . . . . 198
Krzysztof Kobylarz
Różnice w fizjologii dzieci i dorosłych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222
III Patofizjologia – wybrane zagadnienia
Rafał Drwiła
Zaburzenia krzepnięcia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231
Rafał Drwiła
Zakażenia układu oddechowego – rola intensywisty . . . . . . . . . . . . . . . . . 251
Rafał Drwiła, Mirosław Ziętkiewicz, Karol Wierzbicki, Janusz Andres
Pooperacyjna niewydolność oddechowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262
Krzysztof Duda
Leczenie zaburzeń wodno-elektrolitowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272
Agnieszka Flis, Łukasz Hońdo
Monitorowanie zakażeń – rola zespołu do spraw zakażeń . . . . . . . . . . . . . . 308
Ryszard Gajdosz
Przydatność immunologii w praktyce anestezjologicznej . . . . . . . . . . . . . . . 321
Ryszard Gajdosz
Zakażenia szpitalne jako problem oddziałów intensywnej terapii . . . . . . . . . . 331
Krzysztof Kobylarz
Utrata krwi i uzupełnianie płynów u noworodka . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343
Krzysztof Kobylarz
Zaburzenia oddychania. Techniki wentylacji noworodków i niemowląt . . . . . . . 350
Tomasz Kubik
Rozpoznanie śmierci mózgu – nowości, sytuacje szczególne . . . . . . . . . . . . . 366
Alicja Macheta, Agnieszka Frączek
Żywienie pozajelitowe i dojelitowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 376
6
WWW.CEAA.PL
Spis treści
Alicja Macheta, Anna Grodecka
Zespół hipertermii złośliwej – ZHZ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 421
Alicja Macheta, Janusz Pach, Anna Grodecka
Kardiotoksyczne działanie ksenobiotyków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 440
Anna Przeklasa-Muszyńska, Joanna Jakowicka-Wordliczek, Jan Dobrogowski
Powikłania znieczulenia miejscowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 459
Beata Rosiek-Ruszar
Łożyskowy transport leków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 478
IV Serce i naczynia
Paweł Andruszkiewicz
Ultrasonografia w ocenie układu sercowo-naczyniowego oraz płuc w intensywnej
terapii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 491
Rafał Drwiła
Leczenie ostrej niewydolności krążenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 506
Rafał Drwiła, Karol Wierzbicki
Chory ze stentem do operacji niekardiochirurgicznej . . . . . . . . . . . . . . . . 526
Rafał Drwiła, Karol Wierzbicki, Janusz Andres
Elektrofizjologia kliniczna dla anestezjologów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 538
Rafał Drwiła, Karol Wierzbicki, Janusz Andres
Monitorowanie EKG i hemodynamiki w anestezjologii i intensywnej terapii . . . . 555
Dorota Sobczyk
Echokardiografia w stanach zagrożenia życia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 578
V
Ból
Jan Dobrogowski, Marta Kołłątaj, Anna Przeklasa-Muszyńska
Kliniczna ocena chorego z bólem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 591
Jan Dobrogowski, Anna Przeklasa-Muszyńska
Leczenie bólu przewlekłego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 606
WWW.CEAA.PL
7
Spis treści
Jerzy Wordliczek
Analgezja pooperacyjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 629
Jerzy Wordliczek
Autonomiczny układ nerwowy i ból . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 661
Jerzy Wordliczek
Mechanizmy powstawania i przewodzenia bólu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 670
Tomasz Źródłowski
Ból w chirurgii klatki piersiowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 694
VI
Urazy, oparzenia
Leszek Brongel
Ocena ciężkości obrażeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 707
Leszek Brongel, Marek Kuliś, Edyta Drab
Urazy wielonarządowe – taktyka postępowania w szpitalnym oddziale
ratunkowym i w OIT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 717
Jacek Majewski, Ewa Górnik-Właszczuk, Rafał Szczygieł, Bogdan Koczy
Urazy rdzenia kręgowego – diagnostyka i postępowanie. Przegląd piśmiennictwa
i doświadczenia własne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 739
Piotr Wróblewski
Rozległe oparzenia – problemy anestezjologiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . 754
VII
Położnictwo
Paweł Krawczyk
Krwotok okołoporodowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 767
Paweł Krawczyk
Postępowanie w ciąży wysokiego ryzyka – wybrane zagadnienia . . . . . . . . . . . 774
Paweł Krawczyk
Stosowanie technik regionalnych w położnictwie – środki ostrożności, powikłania . . 783
Paweł Krawczyk
Znieczulenie do cięcia cesarskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 792
8
WWW.CEAA.PL
Spis treści
VIII Wybrane zagadnienia medycyny okołooperacyjnej
dorosłych i dzieci
Rafał Drwiła
Leczenie krwią oraz techniki lecznicze oszczędzające krew . . . . . . . . . . . . . . 805
Ryszard Gajdosz
Postępowanie i znieczulenie chorego do zabiegów laparoskopowych . . . . . . . . 819
Ryszard Gajdosz
Wybrane aspekty znieczulenia chorych z patologią nerwowo-mięśniową . . . . . . 833
Tomasz Gaszyński
Znieczulenie w bariatrii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 844
Małgorzata Harabasz-Rojowska
Konsultacje anestezjologiczne. Poradnia anestezjologiczna . . . . . . . . . . . . . . 855
Małgorzata Harabasz-Rojowska
Znieczulenie w okulistyce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 872
Krzysztof Kobylarz
Problemy anestezjologiczne u noworodka z krytyczną wadą serca . . . . . . . . . . 896
Andrzej Kowalczewski
Analgezja regionalna u dzieci. Wybrane zagadnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . 905
Paweł Krawczyk, Gabriela Kołodziej, Janusz Andres
Hipotermia terapeutyczna po zatrzymaniu krążenia . . . . . . . . . . . . . . . . . 926
Alicja Macheta, Marta Dembkowska
Znieczulenie chorych leczonych psychiatrycznie, uzależnionych od leków, alkoholu.
Znieczulenie do elektrowstrząsów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 935
Ewa Podwińska
Prowadzenie chorego z cukrzycą w okresie okołooperacyjnym . . . . . . . . . . . 960
Henryk Podziorny, Krzysztof Oleś
Znieczulenie w laryngologii ze szczególnym uwzględnieniem gardła i krtani . . . . 967
Anna Studziżba
Anestezja noworodka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 976
WWW.CEAA.PL
9
Krakowski Ośrodek Ustawicznego Europejskiego Kształcenia w Anestezjologii
i Intensywnej Terapii (CEEA) oddaje w Państwa ręce pierwszy zbiorczy podręcznik
oparty o materiał cyklu sześciu kursów CEEA, które odbyły się w naszym Ośrodku
w latach 2012–2014.
Podręcznik zawiera osiem rozdziałów rozpoczynając od zagadnień BEZPIECZEŃ
STWA PACJENTA, „od zawsze” niezwykle ważnego problemu dla anestezjologów.
Od czasu publikacji Deklaracji Helsińskiej w 2010 roku zagadnieniu temu nadaje się
szczególne znaczenie nie tylko w Europie, ale i na całym świecie.
W rozdziałach dotyczących WYBRANYCH ZAGADNIEŃ Z FIZJOLOGII
I PATOFIZJOLOGII Czytelnik będzie mógł zapoznać się z materiałem przydatnym
zarówno do Europejskiego Egzaminu z Anestezjologii i Intensywnej Terapii (EDAIC),
jak i z istotnymi klinicznymi problemami anestezjologii i intensywnej terapii.
Rozdział SERCE I NACZYNIA porusza najistotniejsze z praktycznego punktu
widzenia problemy ultrasonograficznej diagnostyki, monitorowania i nowoczesnego
leczenia ostrych stanów zaburzeń sercowo-naczyniowych z echokardiografią w stanach
zagrożenia życia włącznie.
Rozdział dotyczący BÓLU, oprócz aktualnych podstaw patofizjologicznych, przedstawia mechanizmy powstawania i przewodzenia bólu, metody oceny bólu, jego leczenia
w stanach ostrych i przewlekłych, ze szczególnym uwzględnieniem analgezji pooperacyjnej i leczenia przeciwbólowego w chirurgii klatki piersiowej.
Ciekawy rozdział URAZY, OPARZENIA skupia się przede wszystkim na praktycznych aspektach oceny ciężkości urazu oraz postępowania w Oddziale Ratunkowym
i Oddziale Intensywnej Terapii. Wykłady CEEA dotyczące urazów rdzenia kręgowego
oraz rozległych oparzeń uzyskały bardzo dobre opinie w ocenie uczestników kursów
CEEA w Krakowie.
Rozdział POŁOŻNICTWO jest podsumowaniem najnowszej praktycznej wiedzy
klinicznej z tego zakresu. Szczególnie polecam Państwu materiał z wykładu Krwotok
okołoporodowy.
WWW.CEAA.PL
11
Ważny i różnorodny tematycznie rozdział dotyczy WYBRANYCH ZAGADNIEŃ
MEDYCYNY OKOŁOOPERACYJNEJ DOROSŁYCH I DZIECI. Myślę, że każdy
szkolący się, jak i specjalista anestezjolog znajdzie w nim materiał interesujący dla Jego/
Jej praktyki klinicznej. Poruszane zagadnienia szczególnie polecane są do Europejskiego
Egzaminu z Anestezjologii i Intensywnej Terapii (EDAIC).
Podręcznik ten otwiera trzyletni, zgodny z planem sześciu kursów CEEA, cykl wydawniczy zbiorczych materiałów kursów CEEA Ośrodka w Krakowie. Będziemy publikowali najważniejsze i zarazem najwyżej oceniane przez uczestników kursów CEEA
wykłady w Ośrodku w Krakowie.
Janusz Andres
Kraków 2014
www.ceea.pl