110 Obminski.qxp - Medycyna Sportowa

Transkrypt

Medycyna Sportowa
© MEDSPORTPRESS, 2008; 1(6); Vol. 24, 11-20
2
1
2
POZIOM KORTYZOLU I TESTOSTERONU
W SUROWICY KRWI ORAZ ZDOLNOŒCI
PSYCHOMOTORYCZNE U BOKSERÓW
W CZASIE LABORATORYJNEJ PRÓBY
NA WORKU BOKSERSKIM
Author’s Contribution
A – Study Design
B – Data Collection
C – Statistical Analysis
D – Data Interpretation
E – Manuscript Preparation
F – Literature Search
G – Funds Collection
PLASMA CORTISOL AND TESTOSTERONE LEVELS
AND PSYCHOMOTOR ABILITIES IN BOXERS DURING
A LABORATORY TASK WITH A PUNCHING BAG
ibu
-d
istr
S³owa kluczowe: bokserzy, hormony, mleczan, próba laboratoryjna
Key words: boxers, hormones, lactate, laboratory task
Streszczenie
on
al
us
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
eo
nly
Wstêp. Cel badañ by³ potrójny: (i) zbadanie czasu reakcji z wyborem i si³y ciosu w próbie
laboratoryjnej o przebiegu podobnym do 5-rundowej bokserskiej walki, (ii) zbadanie zmian stê¿enia kortyzolu (C) testosteronu (T) i mleczanu (LA) po wysi³ku, (iii) poszukiwanie zale¿noœci
miêdzy hormonami a poziomem wykonania próby.
Materia³ i metody. Praworêczni bokserzy, ró¿ni¹cy siê wiekiem i mas¹ cia³a, wykonali wysi³ek laboratoryjny z³o¿ony z wielu ciosów zadanych w specjalny worek bokserski. Krew kapilarn¹ pobrano rano (8:00), 3 minuty przed testem oraz w 3 i 30 minucie powysi³kowej odnowy.
Czas reakcji i si³ê rejestrowano dla ka¿dego uderzenia.
Wyniki. W oparciu o wszystkie obserwacje (33 osoby*5 rund=165) wykazano znacz¹ce
(p<0.005) ró¿nice miêdzy œrednim czasem reakcji i si³y ciosu dla wysuniêtej (lewej) (591±81ms
i 847±146 N) i dla prawej (cofniêtej) (658±67ms i 1246±215 N) rêki. W czasie powysi³kowej restytucji C wykazywa³ tendencjê rosn¹c¹, w +30 min o 21% w porównaniu do wartoœci przed testem. Wartoœæ T przed prób¹ ujemnie korelowa³a w pierwszej rundzie z czasem reakcji dla wysuniêtej (r=-0.494*) i dla cofniêtej (r=-0.418*) rêki. Po wysi³ku œrednie stê¿enie mleczanu osi¹gnê³o wartoœæ 4.7±16 mmol/L.
Wnioski. Wyniki ujawni³y ró¿nice w poziomie wykonania testu pomiêdzy lew¹ i praw¹ rêk¹,
a tak¿e liniow¹ zale¿noœæ pomiêdzy stê¿eniem testosteronu a czasem reakcji.
Summary
7547
3
0
54
op
Word count:
Tables:
Figures:
References:
y is
-
for
pe
rs
Background. The objective of this study was threefold: (i) to examine choice reaction time
and the force of blows in boxers who performed a laboratory task similar to a real 5-round contest, (ii) to assess changes in blood cortisol (C), testosterone (T) and lactate (LA) levels following exertion, (iii) to search possible relationships between performance and hormones.
Material and methods. Right-hand amateur boxers (n=33) varied by age and body mass underwent laboratory exertion, consisting of several blows into purpose-made punching bag. Capillary blood from the earlobe was sampled in the morning (8:00), 3 minutes prior to the task, and within 3 and 30 minutes of post-task recovery. Reaction time and force were registered for each blow.
Results. Based on the total number of observations (33 subjects*5 rounds=165), significant
differences (p<0.005) were observed between mean reaction time and mean maximal force for
forward (left) (591±81msec. and 847±146 N) and for backward (right) (658±67msec. and 1246±
215 N) hand. During post-task recovery C tended to increase, within +30 min. by 21%, in comparison to the pre-task value. In the first round, pre-task T negatively correlated with mean reaction time for forward (r=-0.494*), and for backward (r=-0.418*) hand. Mean post-task LA
was 4.7±1.6 mmo/L.
Conclusions. The results revealed hand-related differences in psycho-motor performances
and linear relationships between T and reaction time.
Th
is c
Adres do korespondencji / Address for correspondence
dr Zbigniew Obmiñski
Zak³ad Endokrynologii, Instytut Sportu
01-982 Warszawa, ul. Trylogii 2/16, tel./fax: (0-22) 834-95-07, e-mail: [email protected]
Otrzymano / Received
Zaakceptowano / Accepted
05.03.2007 r.
19.06.2007 r.
-
Zak³ad Endokrynologii, Instytut Spotu, Warszawa
Zak³ad Konstrukcji, Instytut Sportu, Warszawa
Department of Endocrinology, Institute of Sport in Warsaw
Department of Engineering, Institute of Sport in Warsaw
tio
np
roh
ibit
1
ed
.
Zbigniew Obmiñski1(A,B,C,D,E,F), Bohdan Karpi³owski 2(A,B,C,D,E,F),
Krystyna Wiœniewska1(A,B,C,D,E,F)
Zaanga¿owanie Autorów
A – Przygotowanie projektu
badawczego
B – Zbieranie danych
C – Analiza statystyczna
D – Interpretacja danych
E – Przygotowanie manuskryptu
F – Opracowanie piœmiennictwa
G – Pozyskanie funduszy
-
-
ARTYKU£ ORYGINALNY / ORIGINAL ARTICLE
11
Background
W sportach walki wa¿n¹ sk³adow¹ specyficznej
sprawnoœci psychomotorycznej jest czas reakcji, prosty lub z wyborem. W tych sportach wspomniany parametr w znacznym stopniu determinuje klasê sportow¹ i mo¿e przes¹dziæ o wyniku rywalizacji. Z tego
powodu pomiary odpowiednich zmiennych w warunkach laboratoryjnych maj¹ du¿e znaczenie diagnostyczne.
W literaturze opisano wiele relacji pomiêdzy czasem reakcji a poziomem endogennych hormonów.
Na uwagê zas³uguje fakt, ¿e laboratoryjne pomiary
czasu reakcji s¹ traktowane przez uczestników badañ jak test i gdy pomiary trwaj¹ dostatecznie d³ugo,
powoduj¹ zmêczenie psychiczne i krótkotrwa³e reakcje biologiczne podobne do tych, które obserwuje siê
po wysi³kach fizycznych. W 12-minutowej laboratoryjnej próbie, pomiary czasu reakcji w 2-sekundowych
odstêpach wywo³a³y ok. 40% wzrost poziomu adrenaliny we krwi [1] i nieznaczne (o 6%) pogorszenie
czasu reakcji pod koniec badania [2]. Inni autorzy odnotowali wzrost czêstoœci skurczów serca, ciœnienia
krwi i przewodnictwa elektrycznego skóry. Wymienione reakcje by³y wiêksze u osób z osobowoœci¹ Typu
A ni¿ Typu B [3]. Typ A reaguje równie¿ wiêkszym
wzrostem kortyzolu w sytuacjach zadaniowych [4].
Wnioski ró¿nych autorów wynikaj¹ce z badañ czasu reakcji nie s¹ jednoznaczne. Wczesne badania sugerowa³y, ¿e prosty czas reakcji w pomiarach maksymalnej si³y statycznej prostownika stawu ³okciowego
nie zale¿y od wytrenowania ani p³ci i dla wszystkich
badanych grup wynosi³ ok. 196 milisekund [5]. Nowsze dane wskazuj¹, ¿e u sportowców wielkoœæ czasu
reakcji prostej lub czasu reakcji z wyborem jest wypadkow¹ wielu zmiennych, m.in. rodzaju dyscypliny
sportu i warunków pomiaru (tj. w spoczynku lub w czasie wykonywania wysi³ków o ró¿nej intensywnoœci)
[6]. Widoczne s¹ równie¿ ró¿nice czasów reakcji w pomiarach dla rêki dominuj¹cej i niedominuj¹cej [7], ale
u sprinterów oczekuj¹cych w blokach na start wyniki
pomiarów by³y podobne dla obu dolnych koñczyn [8].
Wielokrotne pomiary czasu reakcji podczas ró¿nych
wysi³ków ujawni³y zmiany tego parametru wraz ze
zmianami stê¿eñ niektórych parametrów mierzonych
we krwi. Obni¿enie czasu reakcji rejestrowano wraz
ze wzrostem poziomu amin katecholowych (ujemna korelacja) w wysi³ku o sta³ej intensywnoœci poni¿ej
progu beztlenowego [9], natomiast podczas wysi³ku
o wzrastaj¹cej intensywnoœci odnotowano najpierw
spadek, a potem wyd³u¿enie czasu reakcji. Krzywa
opisuj¹ca zale¿noœæ czasu reakcji od stê¿enia mleczanu we krwi odpowiada³a paraboli, dla której minimalna wartoœæ czasu reakcji odpowiada³a stê¿eniu
mleczanu 5.5 mmol/L [10]. Badanie to sugerowa³o,
¿e wzrost poziomu mleczanu powy¿ej wspomnianej
wartoœci upoœledza czas reakcji, jednak¿e u dobrze
wytrenowanych zapaœników powysi³kowe (walki sparingowe) stê¿enia mleczanu w granicach 17-20 mol/L
nie wp³ynê³y negatywnie na wartoœæ wspomnianej psychomotorycznej zmiennej, co mo¿na by t³umaczyæ bardzo dobr¹ tolerancj¹ wysi³ków beztlenowych i byæ mo¿e kompensuj¹cym wp³ywem du¿ego poziomu amin
katecholowych [11].
Istnieje równie¿ zwi¹zek miêdzy czasem reakcji
a poziomem endogennych androgenów. Wykazano,
¿e mê¿czyŸni z wy¿szym poziomem testosteronu (w œli-
In combat sports, simple or choice reaction time is
an important component of psychomotor fitness. This
parameter is a significant determinant of sportsmen's
potential and may be predictive of competition results. Therefore, laboratory measurements of proper
variables are of remarkable diagnostic significance.
Numerous relations between reaction time and
endogenous hormone level have been reported in
literature. It is worth attention that laboratory measurements of reaction time are treated as a test by study
participants; if they are too long, they cause mental
fatigue and short lasting biological responses, similar
to those observed following physical effort. During
a 12 minute laboratory test, reaction time measurement in 2 second intervals evoked about 40% increase in blood adrenaline [1] and slight worsening of
reaction time (by 6%) at the end of the study [2].
Other authors have noted the increase in heart rate,
blood pressure and skin electrical conductivity. These
parameter values were bigger in persons with type A
personality compared to type B [3]. Type A also
reacts with the increase in cortisol while performing
tasks [4].
Different authors' conclusions, resulting from testing reaction time are not unanimous. The earlier studies suggested that simple reaction time during maximal static force measurement in the elbow joint
extensor did not depend on training level or gender,
and amounted to 196 ms for all studied groups [5].
More recent data show that the length of simple and
choice reaction time is the resultant of many variables, including kinds of sport disciplines and the
conditions of measurement (at rest or during effort of
different intensity) [6]. We can also see the differences in reaction times during measurements for the
dominant and non-dominant hand [7]; they were
however similar for both lower limbs in sprinters waiting on starting blocks [8]. Multiple measurements of
reaction time during different kinds of effort revealed
changes in this parameter, accompanied by the
changes in blood concentration of different parameters. The reduction of reaction time was noted with
the increase in catecholamines (negative correlation)
during effort of constant intensity, below the anaerobic threshold [9], while during effort of growing intensity, the decrease was noted prior to reaction time
lengthening. The curve denoting the relationship
between reaction time and blood lactate concentration corresponded to the parabola, for which the minimal reaction time value corresponded to lactate concentration of 5.5 mmol/L [10]. The study results suggest that the increase in lactate concentration above
this level impairs reaction time, however in well
trained sparring fighters, lactate concentration of 1720 mol/L had no negative effect on the above mentioned psychomotor variable, which could be explained by a very good tolerance to anaerobic effort and
probably a compensatory effect of high catecholamine level [11].
There is also a relationship between reaction time
and endogenous androgen concentration. It has been
shown that simple reaction time is shorter in men with
higher (salivary) testosterone concentration [12]. The
inverted parabola reflects the relation between spatial imagination and free testosterone level [13]. An
Th
is c
op
y is
for
pe
rs
on
al
us
eo
nly
-d
istr
ibu
tio
np
roh
ibit
ed
.
Wstêp
-
-
-
-
-
Obmiñski Z. i wsp., Poziom hormonów oraz zdolnoœci psychomotoryczne bokserów
12
equal amount of data was collected on the effect of
blood testosterone level on maximal strength or
power. These data suggest that high testosterone
level is favourable for strength and power development resulting from training. It is possible that for this
reason, higher testosterone level in male sportsmen
provides an opportunity to attain success in many
sports disciplines [14-18]. In professional sportsmen,
the relations between hormonal, exercise and psychometric tests are little known. During our own laboratory studies on a cohort of boxers, we tested motoric skills, specific for this discipline, reaction time
and the force of blows. The aim of the study was:
1. testing reaction time and the force of blows in
a punching bag during a laboratory trial with the
course similar to a 5-round boxers' fight;
2. testing the effect of the above mentioned laboratory study on changes in blood cortisol, testosterone and lactate concentration;
3. attempt to determine the dependence between
measured blood testosterone and lactate concentration and the level of task performance, namely
mean reaction time and mean blow force.
Materia³ i metody
Material and methods
tio
np
roh
ibit
ibu
-d
istr
nly
eo
A sample of boxers (n=33) with the dominant right
hand, from different weight categories (48-91 kg),
aged 19-31 years, were examined at the Institute of
Sport during the final stage of endurance training.
After the warm up, a laboratory trial was carried out
(13:00-16:00), simulating a 5-round fight – the boxers
hit a punching bag (5x2 minutes with 1 minute intervals). The subjects wearing boxing gloves assumed
a position typical for right handed fighters in front of
the punching bag, with the left arm moved towards it
and the right side of the body moved backward. They
were told to hit the punching bag as quickly and as
strong as possible with their right and left hand or
with their both hands when they saw three kinds of
light signals, randomly generated by the computer.
During each round the participants struck the same
number of blows in the punching bag: 16 single
blows with the (right) backward hand, 20 blows – with
the (left) forward hand and 20 starting series, consisting of 3 blows, struck with the left and right hand
alternatingly. Each kind of blow was prompted by
a different light stimulus: for the left hand – yellow
light, for the right hand – red light, and for a series of
blows – both lights at the same time. Reaction time
was measured by a tensometric sensor from the
moment when the light stimulus appeared until the
maximal force value was recorded by the tensometric sensor. Light stimuli were randomly generated by
the electronic system. Capillary blood was taken from
the earlobe in the morning (8:00), immediately after
a light warm up, 3 minutes prior to the test, and finally – 3 and 30 minutes following effort. The study was
approved by the Ethical Board of the Institute of Sport
in Warsaw. Blood cortisol and testosterone immunoenzymatic assay was performed using IBL-GERMANY
Th
is c
op
y is
for
pe
rs
on
al
us
Bokserzy (n=33) o dominuj¹cej prawej rêce, z ró¿nych kategorii wagowych (48-91 kg), w wieku od 19
do 31 lat, byli badani w Instytucie Sportu pod koniec
okresu treningowego kszta³tuj¹cego wytrzyma³oœæ. Wykonali oni, po rozgrzewce, próbê laboratoryjn¹ (13:0016:00) symuluj¹c¹ 5-rundow¹ walkê, tj zadawali ciosy
w worek bokserski (5x2 minuty z minutowymi przerwami). Badani (w rêkawicach bokserskich) zajmowali typow¹ dla zawodników praworêcznych pozycjê
boksersk¹ przed workiem, z nieco wysuniêt¹ w kierunku celu lew¹, a cofniêt¹ praw¹ czêœci¹ cia³a.
Na trzy rodzaje sygna³ów œwietlnych generowanych
losowo przez komputer, mieli oni zadawaæ najszybsze i najsilniejsze uderzenia lew¹ i praw¹ rêk¹ lub serie dwiema rêkami. W ka¿dej rundzie zadano w worek bokserski tê sam¹ liczbê uderzeñ: 16 pojedynczych
uderzeñ rêk¹ „cofniêt¹” (praw¹), 20 „wysuniêt¹” (lew¹) i 20 serii rozpoczynaj¹cych z³o¿onych z 3 uderzeñ,
na przemian lew¹ i praw¹ rêk¹. Ka¿dy rodzaj uderzenia by³ inicjowany przez inny sygna³ œwietlny: dla rêki lewej – lampka ¿ó³ta, dla prawej – lampka czerwona, a dla serii uderzeñ – obie lampki jednoczeœnie.
Czasy reakcji by³y mierzone elektronicznie – od pojawienia siê sygna³u do rejestracji wartoœci maksymalnej si³y przez czujnik tensometryczny. Sygna³y œwietlne by³y generowane losowo przez uk³ad elektroniczny. Krew kapilarn¹ z p³atka ucha pobrano rano (8:00),
a nastêpnie bezpoœrednio po lekkiej rozgrzewce, a tak¿e 3 minuty przed testem oraz w 3 i 30 min po wysi³ku. Badania uzyska³y zgodê Komisji Etycznej przy Instytucie Sportu w Warszawie. W surowicy krwi oznaczono stê¿enie kortyzolu i testosteronu immunoenzymatycznie zestawem fabrycznym IBL-GERMANY, a stê¿enia mleczanu, hematokrytu i hemoglobiny oznaczono we krwi spektrofotometrycznie zestawem Dr LAN-
ed
.
nie) maj¹ krótszy czas reakcji prostej [12], podczas
gdy zale¿noœæ pomiêdzy wyobraŸni¹ przestrzenn¹
a wolnym testosteronem opisuje odwrócona parabola [13]. Nie mniej danych zgromadzono na temat
wp³ywu poziomu testosteronu we krwi na maksymaln¹ si³ê lub moc. Dane te sugeruj¹, ¿e wysoki poziom
testosteronu sprzyja rozwojowi si³y i mocy pod wp³ywem treningów. Mo¿liwe, ¿e z tego powodu wy¿szy
poziom testosteronu u mê¿czyzn w czasie zawodów
sportowych w wielu dyscyplinach daje wiêksz¹ szansê sukcesu [14-18]. U wyczynowych sportowców zale¿noœci pomiêdzy równoleg³ymi wynikami badañ
hormonalnych, wysi³kowych i psychometrycznych s¹
s³abo poznane. W badaniach w³asnych przeprowadzonych jednorazowo na grupie bokserów testowano
w warunkach laboratoryjnych specyficzne dla tej dyscypliny zdolnoœci motoryczne, czas reakcji i si³ê ciosów. Celem badañ by³o:
1. zbadanie czasu reakcji i si³y ciosów zadawanych
w worek bokserski w laboratoryjnej próbie o przebiegu podobnym do 5-rundowej walki bokserskiej,
2. zbadanie wp³ywu takiego oddzia³ywania próby laboratoryjnej o przebiegu podobnym do 5-rundowej walki bokserskiej na zmiany stê¿enia we krwi
kortyzolu, testosteronu i mleczanu,
3. poszukiwanie zale¿noœci miêdzy zmierzonym we
krwi stê¿eniem kortyzolu, testosteronu i mleczanu
a poziomem wykonania zadania, tzn. œrednim czasem reakcji oraz œredni¹ si³¹ ciosów.
-
-
-
-
-
Obmiñski Z. et al., Hormone level and psychomotor skills in boxers
13
kit. Spectrophotometric blood hematocrit and hemoglobin assay was performed using Dr LANGE kit. Post
exercise changes in blood volume were determined
based on hematocrit and hemoglobin content according to Dill and Costil's pattern (1974). The differences between mean values of measured parameters were tested by repeated measures analysis of
variance (ANOVA), while linear correlations between
the parameters were tested by correlation coefficients
using STATISTICA 7.1 software.
Wyniki
Results
-d
istr
ibu
Tables 1-2 present the results of the measurement of the mean strength of blows struck with the
forward and backward hand separately, as well as
mean reaction time for the backward hand and forward hand (for each of the five rounds).
The comparison of mean reaction times and blow
force did not reveal statistically significant differences
in these values between the rounds. During the first
round, reaction times were slightly shorter and the
blows were slightly weaker compared to the fifth round.
Therefore we can accept mean repeatability of the
eo
nly
Tab. 1. Œrednie czasy reakcji na sygna³ œwietlny (ms) rejestrowany dla ciosów rêk¹ wysuniêt¹ (lew¹) i cofniêt¹ (praw¹) w kolejnych rundach u bokserów (n=33)
Tab. 1. Mean time reaction (msec) to light signal recorded for blows performed by forward (left) and backward hand
(right) in successive rounds in boxers (n=33)
us
for
pe
rs
on
al
Tab. 2. Œrednie wartoœci maksymalnej si³y ciosów (N) wykonanych rêk¹ wysuniêt¹ (lew¹) i cofniêt¹ (praw¹) w kolejnych rundach u bokserów (n=33)
Tab. 2. Mean maximal blows force (N) for forward (left) and backward hand (right) in successive rounds in boxers
(n=33)
-
tio
np
roh
ibit
Wyniki pomiarów œredniej si³y ciosów zadanych
osobno rêk¹ wysuniêt¹ i cofniêt¹ oraz œredni czas reakcji na sygna³ dla rêki cofniêtej i wysuniêtej (dla ka¿dej z piêciu rund) przedstawiono w Tabelach 1-2.
Porównuj¹c œrednie czasy reakcji oraz si³y uderzeñ, nie odnotowano istotnych ró¿nic miêdzy rundami. W pierwszej rundzie czasy reakcji by³y minimalnie krótsze, a si³a uderzeñ nieznacznie s³absza ni¿
w pi¹tej rundzie. Zatem mo¿na uznaæ dobr¹, œredni¹
dla grupy powtarzalnoœæ wyników zmiennych w 5 rundach. Obliczenia wartoœci œrednich (n=33) w kolej-
Th
is c
op
y is
Tab. 3. Stê¿enia kortyzolu (C) i testosteronu (T) w nmol/L w surowicy krwi pobranej rano (8:00) oraz przed wysi³kiem
(-3 min), w 3 minucie (+3 min) i 30 minucie (+30 min) powysi³kowej restytucji u bokserów (n=33)
Tab. 3. Concentrations of cortisol (C) and testosterone (T) in nmol/L in plasma samples taken in the morning (8: 00),
prior to laboratory task (-3 min) and within 3 (+3 min) and 30 (+30 min) minutes of post task recovery in boxers (n=33)
-
ed
.
GE. Po wysi³ku zmiany objêtoœci krwi okreœlono na
podstawie hematokrytu i hemoglobiny wg wzoru Dill
i Costil (1974). Ró¿nice miêdzy wartoœciami œrednimi
dla mierzonych parametrów testowano analiz¹ wariancji z powtarzanymi pomiarami (ANOVA), a liniowe
zale¿noœci miêdzy parametrami – wspó³czynnikami
korelacji z u¿yciem komputerowego programu (STATISTICA 7.1).
-
-
-
14
variables during these five rounds as good. Calculation of the mean values (n=33) during consecutive
rounds and the mean values for the entire test (n=165)
showed that blows struck with the left, forward hand,
although markedly faster, are weaker than the blows
struck with the right hand. No statistically significant
differences were shown between the force of blows
and body mass (r=0.220) or between the body mass
and reaction time (r=0.305). The participants' age
correlated positively with the total relative (N/kg of
body mass) blow force (r=0.414 p<0.05), but not with
the total reaction time for both hands (r=0.198). Significant negative correlations (p<0.05) were noted
between testosterone level in the morning and mean
reaction time for the forward (r=-0.465) and backward
(r=-0.395) hand during the whole test, and between
testosterone level prior to the test and the reaction
time during the first round for the forward (r=-0.494)
and backward (r=-0.418) hand. No correlation was
noted between testosterone or cortisol level and the
force of blows, and between cortisol level and reaction time. Although the exercise did not cause a statistically significant increase in cortisol (by 44 nmol/L
in +30th minute) and testosterone concentration (by
1.6 nmol/L in +3rd minute), those changes accompanied by a mere hemoconcentration during the third
minute following exercise (by 1.6%) indicate slight
post-exercise secretion. A low mean post-exercise lactate level (4.7 mmol/L) indicates low effort intensity.
Dyskusja
Discussion
tio
np
roh
ibit
ibu
-d
istr
nly
eo
During medical examinations, boxers focus mainly neurologists' attention (due to head injury sequelae) [19,20]. Existing research has shown that after
a few days following head injuries and short lasting
consciousness loss, reaction time is somehow slower
and certain cognitive functions somehow impaired in
boxers [21] or other sportsmen [22]. On contrary,
very little attention has been paid to psychomotor fitness examination in boxers and evaluation of physiological responses to exercise during training and
competition. Preparation for boxing competition consists in aerobic fitness and endurance improvement.
After that, attention is focused on technical training.
The intensity of such training is low and corresponds
to a continuous run with the speed of 9 km/h [23]. Our
study was carried out on completion of endurance
training. Such training decreases resting testosterone level [24-26], what is reflected by our own study
results. Surprisingly, the diurnal rhythm of this hormone is not very well marked despite relatively late
hours of laboratory study commencement. Mean testosterone level before the study, measured from 1 p.m
till 4 p.m, was only 15% lower compared to morning
hours, so the expected speed of decrease was significantly lower than that observed in men of the same
age [27] and the observed decrease in testosterone
concentration in other sportsmen [28,29]. The effect
of diurnal rhythmicity of cortisol concentration is clearly
marked [30].
Physical exercise intensity was low during the test
with a punching bag, what was manifested by a relatively low post-exercise lactate level. Contrary to this
metabolic response, 421 blows struck with maximal
force evoked significant hemoconcentration (3.3%)
and high lactate concentration (14 mmol/L) [31].
Th
is c
op
y is
for
pe
rs
on
al
us
W badaniach medycznych bokserzy skupiaj¹ uwagê g³ównie neurologów (z powodu zdrowotnych konsekwencji urazów g³owy) [19,20]. Wykazano, ¿e po kilku dniach od urazu g³owy i krótkotrwa³ej utracie œwiadomoœci u bokserów [21] lub innych sportowców [22],
czas reakcji jest nieco wolniejszy, a pewne funkcje
poznawcze oraz pamiêæ nieco upoœledzone. Natomiast bardzo niewiele uwagi poœwiêcono na badania
sprawnoœci psychomotorycznej bokserów i ocenê reakcji fizjologicznych na wykonywane przez nich wysi³ki treningowe i startowe. Przygotowania do sezonu
startowego w boksie polegaj¹ na podnoszeniu wydolnoœci tlenowej i wytrzyma³oœci. Po jej uzyskaniu uwaga skupia siê na treningach technicznych, których intensywnoœæ jest niewielka i odpowiada ci¹g³emu biegowi z szybkoœci¹ 9 km/h [23]. Nasze badania przeprowadzono po zakoñczeniu treningów wytrzyma³oœci. Taki rodzaj treningów obni¿a spoczynkowy poziom testosteronu [24-26], co znalaz³o odbicie w badaniach w³asnych. Zaskakuj¹cy jest s³abo zaznaczony dzienny rytm tego hormonu, pomimo wzglêdnie
póŸnej pory dnia rozpoczêcia prób laboratoryjnych.
Œredni poziom tego hormonu przed prób¹, badany
w godzinach 13:00-16:00, by³ jedynie o 15% ni¿szy
ni¿ rano, a wiêc oczekiwana szybkoœæ spadku stê¿enia w ci¹gu dnia by³a znacznie mniejsza od tego, co
obserwuje siê u zdrowych m³odych mê¿czyzn w tym
wieku [27] oraz od obserwowanego ju¿ przed po³udniem spadku stê¿enia testosteronu u innych sportowców [28,29]. Bardzo wyraŸnie za to zaznaczony
jest efekt dziennej rytmiki stê¿enia kortyzolu [30].
Intensywnoœæ wysi³ku fizycznego w czasie badañ
na worku bokserskim by³a niedu¿a, o czym œwiadczy
stosunkowo niewysoki powysi³kowy poziom mleczanu.
W przeciwieñstwie do wzglêdnie niewielkiej reakcji me-
ed
.
nych rundach oraz œrednich z ca³ego testu (n=165)
wykaza³y, ¿e lewa wysuniêta rêka zadaje ciosy znacznie szybciej ni¿ prawa, ale ich si³a jest mniejsza. Nie
wykazano istotnych zale¿noœci pomiêdzy si³¹ ciosu
a mas¹ cia³a (r=0.220) lub mas¹ cia³a a czasem reakcji (r=0.305). Wiek badanych korelowa³ dodatnio z ca³kowit¹, wzglêdn¹ (N/kg masy cia³a) sum¹ si³ wszystkich uderzeñ (r=0.414 dla p<0.05), lecz nie stwierdzono istnienia takiego zwi¹zku z ³¹cznym czasem
reakcji obu r¹k (r=0.198). Znacz¹ce ujemne korelacje
(p<0.05) odnotowano pomiêdzy poziomem testosteronu rano a œrednim czasem reakcji w ca³ym teœcie
dla rêki wysuniêtej (r=-0.465) i cofniêtej (r=-0.395)
oraz pomiêdzy poziomem testosteronu przed testem
a czasem reakcji w pierwszej rundzie dla rêki wysuniêtej (r=-0.494) i cofniêtej (r=-0.418). Nie odnotowano zale¿noœci pomiêdzy stê¿eniem testosteronu lub
kortyzolu a si³¹ uderzeñ oraz stê¿eniem kortyzolu
a czasem reakcji. Wysi³ek nie spowodowa³ wprawdzie
istotnego statystycznie wzrostu stê¿enia kortyzolu
(o 44 nmol/L w +30 minucie) ani testosteronu (o 1.6
nmol/L w +3 minucie), lecz odnotowane zmiany
(o 1.6%) w odniesieniu do znikomego zagêszczenia
krwi w 3 minucie po wysi³ku wskazuj¹ na wywo³an¹
wysi³kiem niewielk¹ sekrecjê. Niewielki œredni poziom mleczanu po wysi³ku (4.7 mmol/L) wskazuje na
ma³¹ intensywnoœæ pracy.
-
-
-
-
-
15
eo
nly
-d
istr
ibu
tio
np
roh
ibit
ed
.
During our own study, a noticeable, although statistically insignificant increase in cortisol level (in +30
minute) and a slightly lower increase in testosterone
level (in +3 minute) was probably due to secretion, as
the effect of hemoconcentration may be ignored.
Even a slight stimulation of the adrenal cortex, with
such a weak physical stimulus in well trained sportsmen, may be surprising in comparison with a frequently
noted lack of cortisol response to maximal effort [32,
33] and post exercise increase in ACTH concentration [34]. In our attempts to explain hormonal changes
in the studied boxers, we should consider two simultaneous kinds of stimuli while simulating initial effort
of hitting a punching bag (mental and physical). Their
stimulating effects might have been additive or even
synergistic. There is a wealth of studies indicating that
mental effort involving attention may evoke adrenaline [1] or even cortisol [35] secretion, although the
pituitary-adrenal axis is not as sensitive to physical
stimuli as the adrenergic system [36]. The study conducted by the same authors, on the hormonal response to mental effort repeated twice a day (in the
morning and next in the afternoon) may suggest accumulation of mental stress, manifested by a greater
increase in salivary cortisol and urinary noradrenaline secretion in the afternoon, as compared to the
controls [37], although we cannot exclude that response to stress depends on time of the day. The results have also shown that the tasks requiring simultaneous mental and physical effort, evoke greater fatigue
as well as urinary catecholamine (A and NA) and cortisol secretion than any kind of effort alone [38]. It is possible that in our study, stimulation of the adrenal cortex,
simultaneous with mental load, was responsible for the
observed hormonal changes. The results of other
author's studies on mental stress, evoking the increase
in cortisol and testosterone concentration after shooting competition, show that hormone secretion is due to
psychogenic stimulation [39].
The inversely proportional, statistically significant
correlation between testosterone concentration and
reaction time is in accordance with the phenomenon
observed in young men (students) by other authors
[12]. In our study, the correlation between those parameters was not so strong. Probably other studied factors, apart from testosterone level, were involved in
this phenomenon. No correlation was noted between
cortisol concentration and reaction time. Other authors' reports on poorer mental effort performance in
persons with higher cortisol level might suggest
a relationship between stress level due to participation in the trial and ability to perform mental tasks.
During task performance, perfectionists may be under greater stress, which may result higher cortisolemia [41]. Finally it was proved that the amount of
response to a standard stressful stimulus enables differentiation between the subjects with low and high
reactivity. Observation of catecholamines does not
reveal it to such an extent [42]. In our study, no significant subject to subject differences were noted in
cortisol response to a psychometric test, what suggests a relative homogeneity of the studied a cohort
of boxers as for responses to stress, despite the differences in age and body mass. It may also suggest
that the stimulus (participation in the trial) was not
strong enough to reveal such differences.
Th
is c
op
y is
for
pe
rs
on
al
us
tabolicznej, 421 szybkich uderzeñ wykonanych z maksymaln¹ si³¹ wywo³a³o znacz¹c¹ hemokoncentracjê
(3.3%) i wysokie stê¿enie mleczanu (14 mmol/L) [31].
W badaniach w³asnych zauwa¿alny, choæ nieznamienny statystycznie, wzrost stê¿enia kortyzolu
(w +30 minucie) i nieco mniejszy testosteronu (w +3
minucie) musia³ byæ spowodowany sekrecj¹, gdy¿
udzia³ hemokoncentracji mo¿na pomin¹æ. Nawet niewielkie pobudzenie kory nadnerczy tak s³abym bodŸcem fizycznym u dobrze wytrenowanych sportowców
mo¿e byæ zaskakuj¹ce, w zestawieniu z czêsto notowanym brakiem reakcji kortyzolu na wysi³ki maksymalne [32,33] oraz brakiem takiej reakcji na powysi³kowy wzrost stê¿enia ACTH [34]. W poszukiwaniu
wyjaœnienia zmian hormonalnych u badanych bokserów nale¿y wzi¹æ pod uwagê dwa jednoczeœnie typy
bodŸców w czasie symulacji wysi³ku startowego na
worku (mentalny i fizyczny), których efekty stymuluj¹ce mog³y byæ addytywne lub nawet synergistyczne.
Z licznych badañ wynika, ¿e wysi³ek mentalny anga¿uj¹cy uwagê mo¿e wywo³aæ sekrecjê adrenaliny [1],
a nawet kortyzolu [35], pomimo ¿e oœ przysadkowo-nadnerczowa nie jest tak wra¿liwa na bodŸce fizyczne jak uk³ad adrenergiczny [36]. Badania tych samych
autorów nad hormonaln¹ odpowiedzi¹ na 2-krotnie
powtarzany w ci¹gu dnia wysi³ek mentalny (raz przed
po³udniem, a potem po po³udniu) mog¹ sugerowaæ
kumulacjê stresu mentalnego, co uwidoczni³o siê wiêkszym (w porównaniu do sytuacji kontrolnej) wzrostem
poziomu kortyzolu w œlinie i wydalaniem noradrenaliny z moczem po po³udniu [37], chocia¿ nie mo¿na
wykluczyæ, ¿e odpowiedŸ na stres zale¿y od pory
dnia. Badania wykaza³y równie¿, ¿e zadania wymagaj¹ce jednoczeœnie wysi³ku mentalnego i fizycznego
wywo³uj¹ wiêksze ogólne zmêczenie i wydalanie z moczem amin katecholowych (A i NA) oraz kortyzolu ni¿
ka¿dy z osobna rodzaj wysi³ku [38]. W naszych badaniach jednoczesna stymulacja kory nadnerczy wysi³kiem fizycznym i obci¹¿eniem mentalnym mog³a byæ
odpowiedzialna za obserwowane zmiany hormonalne. Za udzia³em psychogennego pobudzenia sekrecji hormonów u badanych bokserów przemawiaj¹
tak¿e wyniki badañ innych autorów nad stresem psychologicznym wywo³uj¹cym wzrost stê¿enia kortyzolu i testosteronu po zawodach strzeleckich [39].
Obserwowana w naszych badaniach znamiennie
statystyczna, odwrotnie proporcjonalna zale¿noœæ miêdzy stê¿eniem testosteronu a czasem reakcji jest zgodna ze zjawiskiem obserwowanym u m³odych mê¿czyzn
(studenci) przez innych autorów [12]. Zwi¹zek korelacyjny miêdzy tymi parametrami w naszych badaniach
nie by³ jednak silny. Prawdopodobnie inne badane
czynniki, oprócz poziomu testosteronu, mia³y udzia³
w tym zjawisku. Nie odnotowano zale¿noœci miêdzy
stê¿eniem kortyzolu a czasem reakcji. Doniesienia
autorów o gorszym wykonaniu wysi³ku mentalnego
przez osoby z wy¿szym poziomem kortyzolu [40] mog³yby sugerowaæ, ¿e istnieje zwi¹zek pomiêdzy poziomem stresu wywo³anego prób¹ a zdolnoœci¹ do
rozwi¹zania zadañ mentalnych. W sytuacjach zadaniowych wiêkszy stres mog¹ wykazywaæ osoby z perfekcyjnym nastawieniem do próby, co mo¿e w konsekwencji spowodowaæ u nich wy¿sz¹ kortyzolemiê [41].
Ostatecznie ujawniono, ¿e wielkoœæ odpowiedzi kortyzolu na standardowy bodziec stresuj¹cy pozwala
ró¿nicowaæ badanych na s³abo lub silnie reaktywnych,
czego w takim stopniu nie ujawniaj¹ obserwacje amin
-
-
-
-
-
16
eo
nly
-d
istr
ibu
tio
np
roh
ibit
ed
.
The relation between strength and testosterone
level in boxers deserves broader discussion, as no
statistical correlations were revealed between those
two factors, although they were expected, based on
numerous study results, including those obtained in
sportsmen and reported in other papers. There has
been a long tradition of studying such relationships
between maximal strength and/or power and testosterone level in persons of both genders and different
age. Analysis of the correlation between age, strength
and androgen level in elderly men and women has
shown that strength and testosterone level (total and
free) decrease with age [43], the lack of correlation
however, may suggest that those phenomena are
either unrelated or masked by other essential factors.
The recommended strength training is told to inhibit
this age-related decrease. The expected effect however, has turned out to be limited in elderly people by
a very low testosterone level, correlating with posttraining increase of the transverse cross-section of
muscular fibres [44]. In the adolescence period, a significant increase in strength and gender – related differences are believed to be due to hormone levels
[46} at a certain stage of maturity [45].
Positive linear correlations were noted between
testosterone level in young boys (r=+0.64) and girls
(r=+0.46) in their stage of adolescence and the total
strength. An earlier study however, carried out in physically retarded boys, treated for 3 months with exogenous testosterone, has shown that growth advancement and the increase in lean body mass do not
result in strength increase, what may suggest that
testosterone itself is not a direct predictor of strength
development [47]. Contrary to this, testosterone given
to adult males of different age resulted in simultaneous increase in muscular mass and strength [48].
The studies conducted in sportsmen have revealed
discipline – related resting testosterone levels and
different effect of training on strength and hormonal
status. The strength level and blood testosterone concentration were higher in strength and quickness training sportsmen (weightlifting), compared to endurance
training sportsmen (road cycling) [49]. These parameter values were also higher in sprinters than in football players and orienteering runners[50].
The analyses of between – subjects correlations
however, do not lead to the same conclusions. Most
of the studies on strength and blood hormone concentration were carried out in weightlifters, as one
may expect that maximal strength level determines
results in sport.
It has been shown that during competitions, the
contestants with higher cortisol level obtained better
results and these were top (international) class sportsmen [51]. Resting cortisol and testosterone levels were
slightly higher in contestants attaining better results
in two hand clean and jerk and two hand snatch [52].
Long lasting training disturbs the relation between
strength and testosterone. During the first 20 weeks
of the training period, blood free testosterone level
gradually decreased, while maximal isometric force
paradoxically increased. During next 4 weeks, both
testosterone fractions, free and total, increased with
the force and the relative changes in both variables
significantly correlated (r=0..60) [53]. Some authors
observed a gradual decrease in maximal force and
increase in testosterone level on finishing the train-
Th
is c
op
y is
for
pe
rs
on
al
us
katecholowych [42]. W naszych badaniach nie zauwa¿ono du¿ego miêdzyosobniczego zró¿nicowania odpowiedzi kortyzolu na test psychometryczny, co sugeruje, ¿e badana grupa bokserów, pomimo ró¿nic
w wieku i masie cia³a, jest doœæ homogeniczna w odniesieniu do sposobu reagowania na stres lub te¿, ¿e
ta próba nie by³a wystarczaj¹co silnym bodŸcem, by
takie ró¿nice ujawniæ.
U bokserów relacje si³a-testosteron zas³uguj¹ na
wnikliwe omówienie, gdy¿ nie wykryto ¿adnych statystycznych zale¿noœci, a spodziewano siê takich na
podstawie licznych cytowanych w literaturze wyników
badañ u innych osób, w tym sportowców. Badanie takich zwi¹zków miêdzy si³¹ i/lub moc¹ maksymaln¹
a poziomem testosteronu u obu p³ci w ró¿nym wieku
ma wieloletni¹ tradycjê. Analiza zale¿noœci wiek-si³a-androgeny u starszych mê¿czyzn i kobiet wskaza³a,
¿e z wiekiem spada si³a i równolegle poziom testosteronu (ca³kowitego i wolnego) [43], ale brak korelacji mo¿e sugerowaæ, ¿e s¹ to zjawiska albo niezale¿ne, albo wiele innych, istotnych czynników maskuje
oczekiwan¹ zale¿noœæ. Zalecane treningi si³y u tych
osób maj¹ hamowaæ tempo jej utraty wraz z wiekiem.
Okazuje siê jednak, ¿e oczekiwane efekty tych treningów u starszych osób s¹ ograniczone bardzo niskim poziomem testosteronu, który korelowa³ z potreningowym wzrostem przekroju poprzecznego w³ókien miêœniowych [44]. Z kolei u dojrzewaj¹cej m³odzie¿y, która nie trenuje, istotny wzrost si³y i jej zale¿ne od p³ci zró¿nicowanie po osi¹gniêciu pewnego
etapu dojrza³oœci [45] przypisuje siê hormonom [46].
U dojrzewaj¹cej m³odzie¿y stwierdzono dodatnie
korelacje liniowe pomiêdzy poziomem testosteronu
we krwi u ch³opców (r=+0.64) i dziewcz¹t (r=+0.46)
a ca³kowit¹ si³¹. Jednak wczeœniejsze badania ch³opców z opóŸnionym rozwojem fizycznym (leczonych
przez 3 miesi¹ce egzogennym testosteronem) wykaza³y, ¿e przyspieszenie wzrostu i zwiêkszenie bezt³uszczowej masy cia³a nie poci¹ga³o za sob¹ wzrostu si³y [47], co mo¿e sugerowaæ, ¿e u m³odzie¿y sam
poziom testosteronu nie jest bezpoœrednim predyktorem rozwoju si³y. W przeciwieñstwie do tego, podawanie testosteronu doros³ym mê¿czyznom w ró¿nym
wieku, starszym i m³odszym, spowodowa³o równoleg³y wzrost masy miêœni i ich si³y [48]. Badania sportowców ujawni³y, zale¿ne od typu dyscypliny, spoczynkowe stê¿enia testosteronu oraz ró¿noraki wp³yw treningów na si³ê i status hormonalny. Poziom si³y i stê¿enie testosteronu we krwi u sportowców dyscyplin
si³owo-szybkoœciowych (podnoszenie ciê¿arów) by³y
wy¿sze ni¿ u sportowców trenuj¹cych wytrzyma³oœæ
(kolarstwo szosowe) [49], a u sprinterów wy¿szy ni¿
u pi³karzy lub biegaczy na orientacjê [50]. Jednak
analizy zale¿noœci wewn¹trz grup nie zawsze prowadz¹ do tych samych wniosków. Wiêkszoœæ badañ nad
si³¹ i zachowaniem hormonów we krwi prowadzono
u zawodników podnosz¹cych ciê¿ary, gdy¿ mo¿na
oczekiwaæ, ¿e w tym sporcie poziom maksymalnej si³y determinuje wynik sportowy. Wykazano, ¿e w czasie oficjalnych zawodów lepsze wyniki uzyskali zawodnicy, u których poziom kortyzolu by³ wy¿szy i byli to sportowcy wy¿szej klasy sportowej (miêdzynarodowej) [51]. Spoczynkowe poziomy kortyzolu i testosteronu by³y nieco wy¿sze u zawodników osi¹gaj¹cych
lepsze wyniki w rwaniu i podrzucie [52]. D³ugotrwa³y
trening si³y zaburza relacjê si³a-testosteron. W trakcie pierwszych 20 tygodni okresu treningowego po-
-
-
-
-
-
17
ing. This is a manifestation of gradual decrease in the
previously acquired neural adaptation, thought to be
the main factor responsible for maximal force [54].
In our study no expected correlations have been
found between blow force and testosterone concentration. This may result from the fact that the sportsmen did not try to develop maximal power and force
of blows. They developed blow force which allowed
them to obtain good results of reaction time. The possible reason for this is that there seems to be little
chance to develop maximal force and speed simultaneously, and that short reaction time was the contestants' priority. This hypothesis is supported by
a surprising lack of correlation between blow force
and the subject's body mass, despite the broad
range of this variable (48-91 kg). Assuming that the
recorded mean individual blow force does not fully
reflect the contestant's real potential, it is hard to expect any correlation between this variable and testosterone level.
Wnioski
Conclusions
tio
np
roh
ibit
ibu
-d
istr
nly
eo
1. Mean values of the measured psychomotor parameters are characterized by high stability during subsequent rounds and the effect of fatigue is
not noticeable.
2. Different techniques of striking blows with the left
or right hand determines the differences in reaction time and force of blows for both extremities.
3. There is a relation between blood testosterone
level in boxers and reaction time during exercise,
specific for this sport.
on
al
us
1. Œrednie wartoœci mierzonych parametrów psychomotorycznych wykazuj¹ du¿¹ stabilnoœæ w kolejnych rundach i nie widaæ efektu zmêczenia pod
koniec próby.
2. Ró¿na technika zadawania ciosów lew¹ lub praw¹ rêk¹ determinuje ró¿nice w czasach reakcji
i sile uderzeñ dla obu koñczyn.
3. Istnieje zwi¹zek pomiêdzy poziomem testosteronu we krwi u bokserów a czasem reakcji w trakcie
wykonywania specyficznego dla tego sportu wysi³ku.
ed
.
ziom wolnej frakcji hormonu we krwi stopniowo mala³, podczas gdy, paradoksalnie, maksymalna izometryczna si³a ros³a. Natomiast w nastêpnych 4 tygodniach obie frakcje testosteronu, wolna i ca³kowita, ros³y wraz z si³¹, a wzglêdne zmiany obu zmiennych
znacz¹co ze sob¹ korelowa³y (r=0.. 60) [53]. Niektórzy autorzy, po zakoñczeniu cyklu treningowego si³y,
obserwowali stopniowy spadek si³y maksymalnej
i wzrost testosteronu. Takie zjawisko dowodzi stopniowej utraty nabytej wczeœniej adaptacji neuralnej,
która uwa¿ana jest za g³ówny czynnik odpowiedzialny za si³ê maksymaln¹ [54].
W naszych badaniach brak spodziewanych zale¿noœci pomiêdzy si³¹ uderzeñ a testosteronem mo¿e
wynikaæ st¹d, ¿e sportowcy nie próbowali rozwin¹æ
maksymalnej mocy i si³y uderzenia, lecz jedynie tak¹,
która gwarantowa³a uzyskanie dobrych wyników czasu reakcji. Mo¿e to wynikaæ st¹d, ¿e jednoczesne
uzyskanie maksymalnej si³y i szybkoœci wydaje siê
ma³o prawdopodobne i w teœcie laboratoryjnym krótki czas reakcji by³ dla badanych priorytetem. Za tak¹
hipotez¹ przemawia zaskakuj¹cy w naszych obserwacjach brak korelacji pomiêdzy si³¹ ciosu a mas¹
badanego, pomimo szerokiego przedzia³u tej zmiennej (48-91 kg). Przyjmuj¹c wiêc, ¿e rejestrowana
w teœcie œrednia osobnicza si³a ciosu nie w pe³ni odzwierciedla rzeczywiste mo¿liwoœci zawodnika, trudno oczekiwaæ zwi¹zku pomiêdzy t¹ zmienn¹ a stê¿eniem testosteronu.
pe
rs
Piœmiennictwo / References
Th
is c
op
y is
for
1. Sothmann MS, Hart BA, Horn TS. Selected psycho-physiological stress responses in men with high and low
body fatness. Med Sci Sports Exerc 1995; 27: 417-422.
2. Sothmann MS, Hart BA, Horn TS. Plasma catecholamine responses to acute psychological stress in humans:
Relation to aerobic fitness and exercise training. Med Sci Sports Exerc 1991; 23: 860-867.
3. Fischer LV, Andreassi JL. Stress and personality as factors in women`s cardiovascular reactivity. Int J Psychophysiol 1998; 28: 143-155.
4. Jones KV, Kopolov DL, Outh. KH. Type A, test performance and salivary cortisol. J Psychosom Res 1986; 30: 699707.
5. Bell DG, Jakobs I. Electromechanical response time and rate of force development in males and females. Med Sci
Sport Exerc 1986; 18: 31-36.
6. Mouelhi Guizani S, Tenenbaum G, Bouzacuach I, Ben Kheder A., Feki Y, Bouaziz M. Information-processing under incremental levels of physical loads: comparing racquet to combat sports. J Sports Med Phys Fitness 2006;
46: 335-343.
7. Hodges NJ, Lyons J, Cockell D, Reed A, Elliott D. Hand, space and attentional asymmetries in goal-directed aiming. Cortex 1997; 33: 251-269.
8. Mero A, Komi PV. Reaction time and electromyographic activity during a sprint start. Eur J Appl Physiol 1991;
61: 73-80.
9. Chmura J, Krysztofiak H, Ziemba AW, Nazar K, Kaciuba-Uœci³ko H. Psychomotor performance during prolonged
exercise above and below the blood lactate treshold. Eur J Appl Physiol 1998; 77: 77-80.
10. Chmura J, Nazar K, Kaciuba-Uœci³ko H. Choice reaction time during graded exercise in relation to blood lactate
and plasma catecholamine threshold. Int J Sports Med 1994; 15: 172-176.
-
-
-
-
-
18
Th
is c
op
y is
for
pe
rs
on
al
us
eo
nly
-d
istr
ibu
tio
np
roh
ibit
ed
.
11. Kraemer WJ, Fry AC, Rubin MR, Triplett-McBride T, Gordon SE, Koziris P, Lynch JM, Volek JS, Meuffels DE, Newton RU, Fleck SJ. Physiological and performance responses to tournament wrestling. Med Sci Sports Exerc
2001; 33: 1367-1378.
12. Müller MJ. Salivary testosterone and simple reaction time parameters. Neuropsychobiology 1994; 30: 173-177.
13. Moffat SD, Hampson E. A curvilinear relationship between testosterone and spatial cognition in humans: possible
influence of hand preference. Psychoneuroendocrinology 1996; 21: 323-337.
14. Elias M. Serum cortisol, testosterone and testosterone-binding globulin responses to competitive fighting in human males. Aggressive Behav 1981; 7: 215-224.
15. Booth A, Shelley G, Mazur A. Testosterone and winning and losing, in human competition. Horm Behav 1989;
23: 556-571.
16. Mazur A, Booth A, Dabbs J. (1992) Testosterone in chess competition. Soc Psychol Q 1992; 55: 70-77.
17. McCoul KD, Gladue BA, Joppa M. Winning, losing, mood, and testosterone. Horm Behav 1992; 26: 486-504.
18. Bernhardt PC, Dabbs JM, Fielden JA, Lutter CD. Testosterone changes during vicarious experiences of winning
and losing among fans at sporting events. Physiol Behav 1998; 65: 59-62.
19. Breto F, Pincemaille Y, Tarrierre C, Renault B. Event-related potential assessment of attention and the orienting
reaction in boxers before and after a fight. Biol Psychol 1991; 31: 57-71.
20. Haglund Y, Erickson E. Does amateur boxing lead to chronic brain damage? A review of some recent investigations. Am J Sports Med 1993; 21: 97-109.
21. Warden DL, Bleiberg J, Cameron KL, Ecklund J, Walter J, Spaling MB, Reeves D, Reynolds KY, Arciero R. Persistent prolongation of simple reaction time in sport concussion. Neurology 2001; 14: 524-526.
22. Belanger HG, Vanderploeg RD. The neuropsychological impact of sport-related concussion: a meta analysis. J Int
Neuropsychol Soc 2005; 11: 345-357.
23. Berlinger B, Gibson ASt, Oelofse A, Oelofse R, Lambert M. Energy expenditure of non contact boxing training session compared with submaximal treadmill running. Med Sci Sports Exerc 1997; 29: 1653-1656.
24. Hackney AC. The male reproductive system and endurance exercise. Med Sci Sports Exerc 1996; 28: 180-189.
25. Wheeler GD, Singh M, Pierce WD, Epling WF, Cumming DC. Endurance training decreases serum testosterone
levels without change in luteinizing pulsatile release. J Clin Endocrinol Metab 1991; 72: 422-425.
26. Griffith RD, Dressendorfer H, Fullbright CD, Wade CE. Testicular function during exhaustive endurance training.
Physician Sports Med 1990; 18: 54-64.
27. Bremner WJ, Vitiello MV, Prinz PN. Loss of circadian rhythmicity in blood testosterone levels with aging normal
men. J Clin Endocrinol Metab 1983; 56: 1278-1281.
28. Obmiñski Z, Borkowski L, £adyga M, Hübner-WoŸniak E. Concentration of cortisol, testosterone and lactate, and
power output in repeated, supra maximal exercise in elite fencers. Biol Sport 1998; 15: 19-24.
29. Häkkinen K, Pakarinen A, Alen M, Kauhanen H, Komi PV. Neuromuscular and hormonal responses in elite athletes to successive strength training session. Eur J Appl Physiol 1988; 57: 133-139.
30. Coolens JL, Van Baelen H, Heynes W. Clinical use of unbound plasma cortisol as calculated from total cortisol,
and corticosterone-binding globulin. J Steroid Biochem 1987; 26: 197-202.
31. Lutos³awska G, Eliasz J, Sitkowski D. Changes in concentration of plasma substrates and metabolites in response to simulated boxing. Biol Sport 1995; 12: 77-84.
32. Bouissou P, Pe ronnet F, Brisson G, H`elie R., Ledoux M. Metabolic and endocrine responses to graded exercise
under acute hypoxia. Eur J Appl Physiol 1986; 55: 290-294.
33. Tabata I, Atomi Y, Mutoh Y. Effect of physical exercise on the responses of serum arenocorticotropic hormone during prolonged exhausting exercise. Eur J Appl Physiol 1990; 61: 181-192.
34. Gimenez M, Mohan-Kumar T, Humbert JC, De Talance N, Buisine J. Leukocyte, lymphocyte, platelet response to
dynamic exercise. Duration or intensity effect? Eur J Appl Physiol 1986; 55: 465-470.
35. Fibiger W, Evans O, Singer G. Hormonal responses to graded mental workload. Eur J Appl Physiol 1986; 55: 339343.
36. Miki K, Kawamorita K, Araga Y, Musha T, Sudo A. Urinary and salivary stress hormone levels while performing arithmetic calculation in a noisy environment. Ind Health 1998; 36: 66-69.
37. Miki K, Sudo A. An increase in noradrenaline excretion during prolonged mental task load. Ind Health 1997; 35: 55-69.
38. Sluiter JK, Frings-Dresen MH, van der Beek AJ, Meijman TF, Heisterkamp SH. Neuroendocrine reactivity and recovery from work with different physical and mental demands. Scand J Work Environ Health 2000; 26: 306-316.
39. Guezennec CY, Lafarge JP, Bricout VA, Merino D, Serrurier B. Effect of competition stress on tests used to assess
testosterone administration in athletes. Int J Sports Med 1995; 16: 368-372.
40. Veltman JA, Gaillard AW. Indices of mental workload in a complex task environment. Neuropsychobiology 1993;
28: 72-75.
41. Wirtz PH, Elsenbruch S, Emini L, Rudisuli K, Groessbauer S, Ehlert U. Perfectionism and the cortisol response to
psychosocial stress in men. Psychosom Med 2007; 69: 249-255.
42. Schommer NC, Hellhammer DH, Kirschbaum C. Dissociation between reactivity of the hypothamalus-pituitary-adrenal axis and the sympathetic-adrenal-medullary system to repeated psychosocial stress. Psychosom Med 2003;
65: 450-460.
43. Häkkinen, K, A. Pakarinen A. Muscle strength and serum testosterone, cortisol, and SHBH concentrations in middle-aged and elderly men and woman. Acta Physiol Scand 1993; 148: 199-207.
44. Häkkinen K, Pakarinen A, Kraemer WJ, Häkkinen A, Valkeinen H, Alen M. Selective muscle hypertrophy, changes
in EMG and force, and serum hormone during strength training in older women. J Appl Physiol 2001; 91: 569-580.
45. Seger JY, Thorstensson A. Muscle strength and electromyogram in boys and girls followed through puberty. Eur J
Appl Physiol 2000; 81: 54-61.
-
-
-
-
-
19
eo
nly
-d
istr
ibu
tio
np
roh
ibit
ed
.
46. Neu CH, Rauch F, Rittweger J, Manz F, Schoenau E. Influence of puberty on muscle development at the forearm.
Am J Physiol Endocrinol Metab 2002; 283: E103-107.
47. Ramos E, Frontera WR, Llopart A, Feliciano D. Muscle strength and hormonal levels in adolescents: related differences. Int J Sports Med 1998; 19: 526-531.
48. Bhasin S, Woodhouse L, Casaburi R, Singh AB, Mac RP, Lee M, Yarasheski KE, Sinha-Hikim T, Dzekov C, Dzekov J, Magliano L, Storer TW. Older men are as responsive as young men to the anabolic effects on graded doses of testosterone on the skeletal muscle. J Clin Endocrinol Metab 2005; 90: 678-688.
49. Izquierdo M, Ibáòez J, Häkkinen K, Kraemer WJ, Ruesta M, Gorostiaga EM. Maximal strength and power, muscle mass, endurance and serum hormones in weightlifters and road cyclists. J Sports Sci 2004; 22: 465-478.
50. Bosco C, Viru A. Testosterone and cortisol levels in blood of male sprinters, soccer players and cross-country
skiers. Biol Sport 1998; 15: 3-8.
51. Passelergue P, Robert A, Lac G. Salivary cortisol and testosterone variations during an official and simulated weight-lifting competition. Int J Sports Med 1995; 16: 298-303.
52. Fry AC, Kraemer WJ, Stone MH, Koziris LP, Trush JT, Fleck SJ. Relationships between serum testosterone, cortisol, and weightlifting performance. J Strength Con Res 2000; 14: 338-343.
53. Alén M, Pakarinen A, Häkkinen K, Komi PV. Response of serum androgenic-anabolic and catabolic hormones to
prolonged strength training. Int J Sports Med 1988; 9: 229-233.
54. Gabriel DA, Kamen G, Frost G. Neural adaptation to resistive exercise: mechanism and recommendations for training practices. Sports Med 2006; 36: 133-149.
-
Th
is c
op
y is
-
for
pe
rs
on
al
us
-
-
-
20

110 Obminski.qxp - Medycyna Sportowa

Transkrypt

Podobne dokumenty

This copy is for personal use only

This copy is for personal use only

FULL TEXT - Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości

This copy is for personal use only

Artur Litwiniuk - Ido Movement for Culture. Journal of Martial Arts

FULL TEXT - Miscellanea Anthropologica et Sociologica

Opinia biegłego dotycząca formuł sportowych w jujutsu

This copy is for personal use only

Wojciech J. Cynarski, Artur Litwiniuk Gry dydaktyczne i ich