substancje chemiczne

Substancje chemiczne i ich przemiany – podsumowanie wiadomości.
1. Podziel wymienione niżej substancje na pierwiastki, związki chemiczne i mieszaniny.
tlenek węgla(IV), mosiądz, złoto, tlen, piasek z wodą, woda, sól kuchenna, tlenek magnezu, węgiel,
powietrze
Pierwiastki
Związki chemiczne
Mieszaniny
2. Podziel wymienione niżej przemiany na chemiczne i fizyczne. rdzewienie rusztowania, spalanie drewna,
tworzenie się mgły, kiszenie kapusty, mielenie kawy, krystalizacja soli z roztworu nasyconego
Zjawisko chemiczne
Przemiana chemiczna
3. Uzupełnij zdanie.
W procesie destylacji woda ulega dwóm przemianom fizycznym……………oraz ………………….
4. Ania odszukała w „Encyklopedii szkolnej. Chemia” hasło „destylacja”. Wskaż stwierdzenie,
które na pewno nie mogło znajdować się w encyklopedii.
a) Proces polegający na odparowaniu cieczy i powolnym jej skropleniu w celu oddzielenia substancji
nielotnych lub rozdziału składników mieszaniny cieczy różniących się lotnością.
b) Proces polegający na rozdzieleniu składników mieszaniny ciekłej jednorodnej, wykorzystujący
różnice temperatur wrzenia różnych cieczy.
c) Metoda rozdzielania składników mieszaniny ciał stałych lub roztworu z użyciem rozpuszczalnika,
w którym składniki rozdzielanej mieszaniny mają niejednakową rozpuszczalność.
d) Metoda rozdzielania ciekłych mieszanin, polegająca na wykorzystaniu różnicy temperatur wrzenia
ich składników.
5. Poszczególne pojęcia z kolumny I przyporządkuj właściwym definicjom z kolumny II.
I
A.
rozwarstwienie
B. krystalizacja
C. sączenie
II
1. oddzielanie osadu od roztworu metodą przepuszczania mieszaniny roztworu z osadem przez
porowatą przegrodę (filtr, sączek), która zatrzymuje osad, a przepuszcza roztwór
2. zlewanie cieczy znad osadu
3. powolne opadanie cząstek substancji stałej rozproszonej w cieczy, wywołane siłą
ciężkości
D. dekantacja
4. rozdzielanie ciekłych mieszanin jednorodnych z wykorzystaniem różnicy temperatur
wrzenia ich składników
E. sedymentacja
5. proces tworzenia się wzrostu kryształów w roztworach nasyconych podczas ich chłodzenia
lub odparowywania rozpuszczalnika
F. destylacja
6. wytworzenie dwóch niemieszających się warstw cieczy
1………
2……..
3………….
4……….
5………..
Autor Anna Włodarczak
6…………
6. Nauczyciel zmieszał przez pomyłkę sól kuchenną z opiłkami żelaza. Zaproponuj dwie metody
rozdzielenia tych substancji.
7. Dokończ zdania.
a) Najogólniej materię można podzielić na …………………………….i…………………………….
b) Mieszanina jednorodna różni się od mieszaniny niejednorodnej…………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………
c) Pierwiastki chemiczne dzielimy na …………………………………i………………………………
d) Związek chemiczny powstaje w wyniku …………………………………………………………….
e) Przemiana, w której nie powstaje nowa substancja, to………………………………………………
8. Oceń prawdziwość poniższych zdań, wpisując przy każdym z nich literę P (gdy jest
prawdziwe) lub F (gdy jest fałszywe).
a) Wszystkie niemetale mają jednakową barwę.
b) Wszystkie niemetale są gazami.
c) Wszystkie metale mają ten sam stan skupienia.
d) Siarka jest niemetalem.
e) Magnez nie przyciąga opiłków żelaza.
f) Magnes przyciąga opiłki żelaza.
9. Poniżej opisano właściwości fizyczne substancji. Połącz w pary nazwy substancji z
informacjami podanymi w punktach a—f, wpisując obok liczby odpowiednią literę.
1
cukier
2
wodór
3
siarka
4
tlen
5
woda
6
żelazo
a) Gaz bezbarwny, bez zapachu, słabo rozpuszczalny w wodzie, o temperaturze wrzenia —1 82,96°C.
b) Substancja stała o żółtej barwie, nierozpuszczalna w wodzie.
c) Substancja stała, biała, rozpuszczalna w wodzie, o słodkim smaku.
d) Substancja srebrzystoszara, w temperaturze pokojowej występuje w stałym stanie skupienia, można
ją namagnesować.
e) Gaz bezbarwny, bezwonny, słabo rozpuszczalny w wodzie, ponad czternaście razy lżejszy od
powietrza.
f) Substancja ciekła, bezbarwna o temperaturze wrzenia 100°C i temperaturze krzepnięcia 0°C.
10. W starożytności znano siedem metali: złoto, miedź, żelazo, cynę, srebro, ołów i rtęć. Spośród
wymienionych pierwiastków wybierz metale szlachetne i podaj ich symbole.
11. Ania pogrupowała substancje chemiczne według ich wspólnych właściwości
fizycznych. Zabaw się w detektywa i odgadnij sposób myślenia Ani, przyporządkowując
Autor Anna Włodarczak
grupom substancji chemicznych z kolumny I ich wspólną (lub wspólne) właściwość
fizyczną z kolumny II
I
A. rtęć, suchy lód,
II
ciekły
1. stan skupienia
B. rtęć, woda, benzyna
2. temperatura topnienia w warunkach pokojowych mniejsza od zera
C. żelazo, cynk, miedź
3. rozpuszczalność w wodzie
D. wodór, hel, amoniak
4. przewodnictwo cieplne i elektryczne
5. gęstość mniejsza od gęstości powietrza
E. sól kuchenna, cukier,
6. połysk metaliczny
Uwaga! Możesz skorzystać z tablic chemicznych.
14. Uzupełnij zdanie.
Rudę pierwiastka……………………. o symbolu Cu Rzymianie sprowadzali z Cypru, skąd pochodzi
jego łacińska nazwa ………………
15. w czasach przed naszą erą do wyrobu broni, naczyń i ozdób służył stop o nazwie brąz.
Uzupełnij zdania.
a) Stopy to…………………… stopionych ze sobą dwóch lub więcej metali.
b) Brąz jest stopem dwóch metali, w jego skład wchodzi 90% miedzi o symbolu i l0% …………..o
symbolu………………..
16. w starożytnym Rzymie ten pierwiastek stosowano do wyrobu naczyń i rur akweduktowych,
powodował on jednak zatrucia u ludzi. Podaj nazwę i symbol tego pierwiastka.
17. Uzasadnij, dlaczego w pracach konstrukcyjnych nie stosuje się metali czystych, tylko ich
stopy.
18. Zaprojektuj doświadczenie, za którego pomocą ustalisz orientacyjny skład powietrza.
a) Opisz lub narysuj schemat doświadczenia.
b) Zapisz obserwacje.
c) Sformułuj wnioski.
19. Oblicz, ile decymetrów sześciennych tlenu znajduje się w pokoju o wymiarach 3 m x 3,5 m x
2,5 m.
20. Oblicz, ile kilogramów tlenu, którego gęstość wynosi 1,43 znajduje się w sali lekcyjnej o
wymiarach 2,5 m x 6 m x 4 m.
21. Poniższa tabela przedstawia temperaturę wrzenia gazów wchodzących w skład powietrza.
Nazwa gazu
0
Temperatura wrzenia [ C]
Azot
Argon
Hel
Krypton Ksenon Tlen
-195,8
-185,9
-268,9
-153,4
Autor Anna Włodarczak
-108,1
-183
Na podstawie danych zawartych w tabeli odpowiedz, który gaz ma:
a) najniższą temperaturę wrzenia,
b) najwyższą temperaturę wrzenia.
22. Diagram przedstawia procentowy skład objętościowy powietrza. oblicz, ile litrów argonu
znajduje się w pokoju o wymiarach 3 m x 4 m x 3
tlen; 21%
argon;
0,80%
inne gazy;
0,20%
azot; 78%
23. Wodór jest gazem, którego cząsteczki są niepolarne i zawierają dwa atomy wiązaniem
atomowym (kowalencyjnym). Gaz ten w temperaturze pokojowej jest bezbarwny, bez zapachu i
smaku. Wskaż w powyższym tekście informacje, które opisują właściwości fizyczne wodoru.
„Latać jak ptaki
Od czasów mitycznego Dedala w starożytnej Grecji ludzie chcieli latać jak ptaki Przez wieki
utrzymywało się przekonanie, że wystarczy je naśladować i poruszać jak one skrzydłami, aby znaleźć
się w powietrzu. Człowiek wzniósł się raz pierwszy w powietrze, wykorzystując różnicę ciężarów
gazów, a nie używając skrzydeł na wzór ptaków.
a podstawie przeczytanego tekstu odpowiedz na poniższe pytania i wykonaj polecenia.
a) Podaj przykład gazu, którym wypełnia się balony.
b) Określ właściwość fizyczną gazu, dzięki której balony się wznoszą.
c) Wyjaśnij, dlaczego nie wykorzystuje się do tego celu wodoru.
d) Czy balon wypełniony powietrzem może się wznosić? Uzasadnij odpowiedź.
24. ‚„Czerwony tlen”
Tlen, najbardziej rozpowszechniony na naszej planecie, zadziwia uczonych. Łącząc się w różne
związki, wchodzi w skład hydrosfery (woda) i litosfery (związki krzemu). Natomiast w atmosferze
występuje w postaci wolnej. W warunkach normalnych tlen jest gazem bezbarwnym i bezwonnym,
tworzącym dwuatomowe cząsteczki. Pod wpływem promieniowania ultrafioletowego w górnych
warstwach atmosfery powstaje ozon - niebieski gaz, którego cząsteczki zbudowane są z trzech atomów
tlenu. (...) Chemicy z uniwersytetu we Florencji dowiedli, że w warunkach wysokiego ciśnienia tlen
wykazuje tendencję do występowania w postaci cztero-., a nie dwuatomowych cząsteczek. Stosując
ciśnienie wielokrotnie większe od atmosferycznego, otrzymali oni stały niemetaliczny tlen. Jego
jasnoczerwoną barwę można wyjaśnić tylko przy założeniu, że tworzy cząsteczki czteroatomowe.
[”New Scientist”, 2213/1 999]
Autor Anna Włodarczak
Przeczytaj tekst i odpowiedz na poniższe pytania oraz wykonaj polecenia.
a) W jakiej postaci tlen występuje w przyrodzie?
b) Wymień dwie właściwości fizyczne tlenu.
c) Napisz wzory cząsteczek tlenu i ozonu.
d) W jakich warunkach powstaje ozon?
e) jaką budowę ma cząsteczka ‚„czerwonego tlenu”?
25. „Marsjańska atmosfera”
Marsjańska atmosfera zawiera: 95% dwutlenku węgla, 2,7% azotu, 0,15% tlenu, 1,6% argonu oraz
nieznaczną ilość tlenku węgla(II), pary wodnej, kryptonu i ksenonu. Mars oblega Słońce po orbicie
znacznie dłuższej niż orbita Ziemi, dlatego temperatura na jego powierzchni jest niższa niż na
powierzchni Ziemi i waha się od -120°C do 30°C.
a) Wykorzystując powyższą informację oraz odpowiedni program komputerowy (np. Excel),
przedstaw na wykresie kołowym skład atmosfery marsjańskiej.
b) Jak sądzisz, czy hodowanie roślin na Marsie mogłoby spowodować powstanie na niej
atmosfery podobnej do ziemskiej, dzięki czemu ludzie mogliby zamieszkać na tej planecie?
Napisz, jakie jest twoje zdanie na ten temat.
26. Rozwój cywilizacji powoduje wzrost temperatury na Ziemi. Wskaż czynniki, które
są za to odpowiedzialne.
a) powstawanie dziury ozonowej
b) wybuchy wulkanów
c) kwaśne opady
d) wydzielanie dwutlenku węgla do atmosfery
e) elektrownie jądrowe
f) stosowanie nawozów sztucznych w rolnictwie
28.Wskaż czynnik odpowiedzialny za zniszczenia lasów w Karpatach.
a) dziura ozonowa
b) kwaśne opady
c) efekt cieplarniany (globalne ocieplenie)
d) eutrofizacja
29. Uzupełnij poniższe zdanie.
A. Do wykrywania tlenku węgla(IV) służy woda ……………………………..
.
30. Jedna z odmian brązu zawiera 90% miedzi, a resztę stanowi cyna.
a) Oblicz, ile kilogramów brązu zawiera 10 kg cyny.
b) Oblicz, ile kilogramów miedzi zawiera ta ilość brązu.
Autor Anna Włodarczak