Twój głos w sprawie strategii Europa 2020

Transkrypt

UNIA EUROPEJSKA
Komitet Regionów
Konsultacje
Twój głos w sprawie strategii Europa 2020
Najważniejsze ustalenia, ocena i konsekwencje polityczne
maj 2010 r.
NAJWAŻNIEJSZE USTALENIA, OCENA I SKUTKI POLITYCZNE
Badanie KR-u pt. „Twój głos w sprawie strategii »Europa 2020«”
REGIONY I MIASTA UE: STRATEGIA „EUROPA 2020” MA ZNACZENIE
W badaniu przeprowadzonym przez Komitet Regionów wzięło udział 90 regionów i miast z 21
państw członkowskich UE.
Respondenci przesłali szereg doskonałych dokumentów ilustrujących ich zaangażowanie w nową
strategię „Europa 2020” na rzecz inteligentnego, zrównoważonego i sprzyjającego włączeniu
społecznemu wzrostu. Przedstawili oni mnóstwo uwag i sugestii, a także konkretne przykłady, w jaki
sposób mogliby przyczynić się do realizacji tej strategii.
Respondenci docenili przyjęte w projekcie strategii „Europa 2020” dostosowane podejście, którego
odzwierciedleniem są wyznaczone priorytety, jak również ambitne zaangażowanie strategii na rzecz
celów ogólnounijnych. Ich zdaniem projekty przewodnie są konkretnymi instrumentami, które
przybliżą strategię „Europa 2020” obywatelom UE.
Niemniej jednak respondenci zakwestionowali kilka aspektów merytorycznych projektu strategii,
zwracając uwagę, że nie uwzględnia ona w należyty sposób ani nie rozwiązuje kwestii różnorodności
obszarów i dysproporcji między nimi. Nie uzupełnia ona również PKB nowymi wskaźnikami, które
posłużyłyby za narzędzie kształtowania działań politycznych. Nie zdołała także przezwyciężyć
dotychczasowej fragmentacji programów politycznych i związanych z nimi kanałów finansowania,
nadać priorytetu kwestii uproszczeń administracyjnych, skłonić do wdrożenia zasady partnerstwa
między władzami krajowymi, regionalnymi i lokalnymi, ani stawić czoła wyzwaniu w zakresie
komunikacji, jakim jest przybliżenie nowej strategii zwykłym obywatelom i uczynienie jej elementem
ich codziennego życia.
Z wymienionych względów wielu respondentów niepokoi się, że niezwykle krótki termin przyjęcia
nowej strategii może sprawić, iż powtórzone zostaną główne błędy i niedociągnięcia strategii
lizbońskiej.
Dlatego też przedstawili oni szeroki wachlarz konkretnych propozycji, jak można by poprawić
aktualny projekt strategii „Europa 2020” z myślą o zagwarantowaniu jej skutecznej realizacji.
OPRACOWANIE I WDROŻENIE NOWEJ STRATEGII: WYZWANIA I SZANSE
1) Strategia „Europa 2020” nie uwzględnia występujących dysproporcji społecznogospodarczych ani nierównomiernego rozkładu możliwości poszczególnych regionów i miast.
Różnice, które wzrosły w ciągu ostatniego dziesięciolecia, odzwierciedlają nie tylko „tradycyjny”
dystans między regionami rozwiniętymi a regionami słabszymi. Można je także dostrzec
pomiędzy niektórymi najbardziej rozwiniętymi obszarami, np. w ubogich dzielnicach w kilku
F_CDR4695-2010 EN–WN(AW)/ak
.../...
PL
-2miastach UE. Fakt, iż strategia „Europa 2020” wyznacza w ramach odgórnej procedury jedynie
cele ogólnounijne i krajowe, uniemożliwia dostosowanie celów i wskaźników w taki sposób, by
uwzględniały wspomniane różnice lokalne i regionalne.

Dostosowanie celów i wskaźników nowej strategii do różnych warunków lokalnych
i regionalnych uczyniłoby ją bardziej realistyczną, a przez to istotniejszą w życiu zwykłych
obywateli w całej UE.
2) Strategia „Europa 2020” nie promuje rozpowszechniania wskaźników zrównoważonego
rozwoju, które uzupełniałyby PKB.

Przyjęcie takich wskaźników, w kontekście elastycznego wdrażania nowej strategii, za które
odpowiadają właściwe szczeble administracji i inne zainteresowane podmioty, jest
niezbędnym elementem ustalania celów lokalnych i regionalnych oraz pomaga
w kształtowaniu odpowiednich sposobów wdrażania strategii na poziomie lokalnym.
Przedstawiono szereg możliwych wskaźników.
3) Instrumenty polityki i związane z nimi kanały finansowania strategii „Europa 2020”
pozostają mocno rozczłonkowane, podobnie jak miało to miejsce w przypadku strategii
lizbońskiej, co może pozbawić je skuteczności. Ponadto w strategii „Europa 2020” upraszczanie
administracji nie należy do priorytetów.

Instrumenty polityki wymagają koordynacji, a ich stosowanie wymaga uproszczenia, tak aby
skupić się na ograniczonej liczbie celów w sposób spójny i skuteczny. Zapewniłoby to również
niezbędną integrację różnych polityk UE, w tym polityki spójności i innych właściwych polityk
sektorowych.
4) W ostatecznym rozrachunku skuteczna realizacja celów strategii „Europa 2020” zależeć będzie nie
tylko od poczynań wszystkich właściwych organów, lecz także – w głównej mierze – od koordynacji
i synchronizacji ich działań. W przypadku wdrażania szeregu aspektów siedmiu planowanych
projektów przewodnich pierwszorzędną rolę odgrywać będą samorządy lokalne i regionalne. Jednak
pomimo deklaracji dobrej woli, nie podjęto żadnych praktycznych działań zmierzających do
promowania partnerstwa między wszystkimi właściwymi szczeblami administracji w zakresie
realizacji nowej strategii. Wręcz przeciwnie, niektóre kluczowe decyzje (ustalanie celów na
szczeblu UE i krajowym) jak dotąd podejmowano pośpiesznie i odgórnie.

Jeżeli strategia ma spełnić pokładane w niej nadzieje, należy od samego początku zapewnić
stałą koordynację między wszystkimi właściwymi szczeblami administracji.
W szczególności, w 2010 r. władze lokalne i regionalne, rządy krajowe i instytucje UE
powinny współpracować na zasadach partnerskich, aby wpierw ustalić cele, w tym cele na
szczeblu regionalnym, a następnie opracować i uruchomić projekty przewodnie i krajowe
programy reform.
Należy przy tym uważnie przestrzegać zasad pomocniczości i proporcjonalności.
.../...
-3-
5) Choć w projekcie stwierdza się słusznie, że instrumenty polityki spójności przyczyniają się do
realizacji celów strategii „Europa 2020”, wydaje się, że nie docenia się skali dysproporcji
regionalnych i terytorialnych w UE ani nie przedstawia się wyraźnie potencjalnego wkładu
strategii „Europa 2020” w zwiększanie spójności w całej UE. W rzeczywistości, ze względu na
ten brak elastyczności i odgórne podejście, strategia może zaprzepaścić okazję, by skorzystać
z lokalnych zasobów ludzkich i innych aktywów w celu propagowania inteligentnego
i zrównoważonego wzrostu zapewniającego włączenie społeczne. Z tego względu, podobnie jak
w przypadku strategii lizbońskiej, także z nową strategią wiąże się zagrożenie, iż będzie ona
postrzegana jako nieistotna z punktu widzenia codziennego życia wielu obywateli UE.

Respondenci jednomyślnie podkreślali fakt, że strategię „Europa 2020” i politykę spójności
należy traktować jako wzmacniające się wzajemnie narzędzia realizowania polityki służące
stymulowaniu zrównoważonego wzrostu i jednocześnie zwiększaniu spójności społecznej,
gospodarczej i terytorialnej. Z uwagi na rosnące obawy dotyczące spójności terytorialnej
nawet w przypadku bogatszych regionów UE polityka spójności powinna mieć nadal
zastosowanie do wszystkich regionów, a jednocześnie powinna realizować swoje cele
o charakterze redystrybucyjnym.
Nie powinno się zmniejszać finansowania strategii „Europa 2020” i polityki spójności, a jeśli
to możliwe, powinno się je zwiększać. Co nawet ważniejsze, należy zadbać o racjonalizację,
uproszczenie i zwiększenie skuteczności nakładów poprzez udoskonalenie procedur
monitorowania i oceny. Należałoby również zbadać możliwości nagradzania regionów i miast,
które potrafią wydatkować dostępne środki w efektywny sposób, tak aby wspierać te, które
skłonne są do poprawy i sankcjonować te, które są mało skuteczne.
Podmiotami kluczowymi z punktu widzenia pomyślnej realizacji strategii „Europa 2020”
powinny być samorządy miejskie, ponieważ choć mogą one być motorem wzrostu, to jednak
borykają się z największymi problemami w zakresie spójności gospodarczej i społecznej.
Obszary wiejskie należy wspierać w wysiłkach zmierzających do stymulowania wzrostu
opartego na nowych, solidnych podstawach.
Większe wysiłki, w miarę potrzeby, na rzecz poprawy podstawowej infrastruktury, planowane
w strategii „Europa 2020”, napędzałyby wzrost gospodarczy w UE i zapewniałyby spójność.
Wielu respondentów podkreślało również, że jako partnerów należy także traktować koalicje
regionów odpowiadających za kształtowanie polityki, w tym koalicje transgraniczne (takie jak
EUWT i makroregiony).
6) Informowanie obywateli o Unii Europejskiej zawsze było przytłaczającym zadaniem –
przedstawienie strategii „Europa 2020” w jej obecnym kształcie wcale nie będzie łatwiejsze.

Aby wysiłki mające na celu informowanie o strategii „Europa 2020” odniosły skutek,
zasadniczym przesłaniem powinien być jej autentyczny wkład w kontekście lokalnym lub
regionalnym z punktu widzenia całej społeczności i grup sektorowych. Przesłanie to należy
przekazywać za pośrednictwem nowoczesnych narzędzi oraz przy aktywnym udziale władz
lokalnych i regionalnych.
.../...
-4OCENA I SKUTKI POLITYCZNE
Poziom zainteresowania strategią „Europa 2020” wśród respondentów nie dziwi, zważywszy, że:
−
wprowadzenie nowej strategii zbiega się w czasie z najgorszą recesją, jakiej w ostatnich
dziesięcioleciach doświadczyły – i to w nierównym stopniu – państwa członkowskie, regiony
i miasta, w wyniku której pogłębiły się dotychczasowe różnice społeczno-gospodarcze i która
miała niekorzystny wpływ na perspektywy wzrostu całej UE;
−
obecne obawy dotyczące monetarnej stabilności strefy euro zwiększają tylko potrzebę powiązania
silniejszej dyscypliny fiskalnej z poprawą długookresowych perspektyw wzrostu UE, co ma na
celu zapewnienie zrównoważonej polityki budżetowej i jednoczesne uniknięcie długotrwałej
recesji.
Te niepokojące perspektywy gospodarcze tym bardziej zwiększają potrzebę zastąpienia strategii
lizbońskiej nową, skuteczniejszą strategią, która miałaby poprawić konkurencyjność Europy i tym
samym umożliwić wzrost.
Informacje przekazane przez respondentów świadczą o tym, że władze lokalne i regionalne w UE
zdają sobie sprawę ze stawki, o jaką chodzi w tej grze. Zobowiązały się one do osiągnięcia
wyznaczonych celów i są gotowe wywiązać się z obowiązków, tak aby zagwarantować pomyślną
realizację założeń (zob. np. Porozumienie Burmistrzów).
Niemniej jednak samorządy, które odpowiedziały na pytania postawione w badaniu, wątpią, by nowa
strategia „Europa 2020”, w obecnym kształcie, przyniosła oczekiwane efekty.
Aby jak najlepiej wykorzystać tę jakże potrzebną okazję pokonania kryzysu gospodarczego oraz aby
stymulować zrównoważony wzrost w długim okresie przy jednoczesnym zmniejszaniu dysproporcji
i przy poprawie jakości życia obywateli UE, strategia „Europa 2020” powinna przewidywać udział
wszystkich szczebli administracji, w tym władz lokalnych i regionalnych, w jej opracowywaniu
i realizacji na zasadzie trwałych stosunków partnerskich.
W roku 2010 powinno się to odnosić zarówno do ustalania celów, jak i opracowywania projektów
przewodnich i krajowych programów reform.
Wydaje się zatem, że Komisja Europejska i Rada Europejska powinny zmienić harmonogram
strategii „Europa 2020” na bieżący rok, tak aby zapewnić wystarczająco dużo czasu na
przedyskutowanie nadchodzących decyzji ze wszystkimi właściwymi partnerami.
Tymczasem państwa członkowskie powinny współpracować z regionami i miastami, korzystając
aktywnie z dostępnych narzędzi instytucjonalnych.
.../...
-5Komitet Regionów, za pośrednictwem Platformy Monitorowania Strategii „Europa 2020”, będzie
nadal monitorował w terenie postępy w działaniach związanych z tą strategią oraz będzie regularnie
składał sprawozdania Radzie, Komisji Europejskiej i Parlamentowi Europejskiemu.