Cebula z wysiewu wiosennego

Cebula – informacje uprawowe
Stanowisko
Ze względu na słaby system korzeniowy cebuli najwyŜsze plony uzyskuje się na glebach o
dobrej strukturze i duŜej pojemności wodnej, a więc madach czy lessach, jakkolwiek uprawa
cebuli moŜliwa jest na kaŜdym stanowisku o odpowiednim odczynie. Jedynie gleby zwięzłe i
łatwo zaskorupiające nie są polecane ze względu na moŜliwe kłopoty ze wschodami. Cebula
jest wraŜliwa na zakwaszanie gleby, dlatego jej odczyn powinien wynosić 6,5–7,0.
Stanowiska powinny być przewiewne i nie ocienione oraz moŜliwie płaskie bez zagłębień
terenu. Ogranicza to moŜliwość nasilenia występowania niektórych chorób, jak np: mączniak
rzekomy. Przy uprawie cebuli zimowej wystrzegać się stanowisk po dymce lub w pobliŜu pól,
gdzie uprawiana jest cebula nasienna.
Zmianowanie
Ze względu na nagromadzanie się szkodników (zwłaszcza niszczyka zjadliwego) i chorób
(jak biała zgnilizna cebuli czy róŜowienie korzeni) cebula nie powinna być uprawiana na tym
samym polu częściej niŜ co 4 lata. Dobrym przedplonem dla cebuli są warzywa nie poraŜane
przez niszczyka a więc fasola, groch, zboŜa (za wyjątkiem owsa) kapustne oraz dyniowate a
złym cebula, pietruszka, seler, czosnek, por, ziemniak, bób i bobik.
NawoŜenie
Ze względu na małą dostępność obornika nawoŜenie organiczne w chwili obecnej ogranicza
się najczęściej do słomy lub nawozów zielonych jak łubin, gorczyca czy peluszka. W
przypadku stosowania słomy naleŜy zastosować przed jej przyoraniem nawoŜenie azotowe,
wspomagające jej mineralizację, w ilości 300-400 kg/ha mocznika.
NawoŜenie mineralne powinno być prowadzone na podstawie analizy chemicznej gleby w
celu uzupełnienia składników pokarmowych w glebie do poziomu (mg/l): N 90-110, P 60-70,
K 160-190, Mg 50-60 i Ca 1000-1500.
W przypadku stosowania obornika lub innych nawozów naturalnych naleŜy pamiętać iŜ
muszą być one „wysezonowane” a po ich zastosowaniu będą potencjalnym wabikiem dla
śmietki cebulanki.
Przeciętne orientacyjne dawki nawozów wynoszą:
• 100-150 kg/ha azotu, z czego do ¾ dawki przedsiewnie w formie saletry amonowej lub
saletrzaku, reszta pogłównie w formie saletry amonowej lub wapniowej w fazie 3-4 liści
właściwych ale nie później niŜ do 15 czerwca ze względu na moŜliwe opóźnienie
załamywania szczypioru i w konsekwencji gorsze przechowywanie cebuli,
• 100-150 kg/ha P2O5 przedsiewnie w formie superfosfatu potrójnego,
• 150-200 kg/ha K2O przedsiewnie w formie siarczanu potasu.
Cebula naleŜy do warzyw nie tolerujących nawozów w formie chlorkowej. Jeśli jednak jest to
konieczne naleŜy zastosować je jesienią by do wiosny aniony chlorkowe uległy wypłukaniu z
warstwy ornej.
Siew
Termin siewu z reguły zaleŜny jest od warunków atmosferycznych, generalnie jednak
odmiany wczesne powinno się wysiewać moŜliwie wcześnie zaś odmiany średnio wczesne i
późne później. Reguła ta odnosi się zwłaszcza do odmian wczesnych: ze względu na
wcześniejsze załamywanie szczypioru i zakończenie wzrostu odmiany wczesne zasiane
późno dadzą wyraźnie niŜszy plon w porównaniu z wysianymi w terminie optymalnym.
O podobnej zaleŜności siewu i długości okresu wegetacji naleŜy pamiętać dobierając
odmiany cebuli względem rejonu geograficznego Polski. I tak na północy kraju poleca się
uprawę odmian o dłuŜszym okresie wegetacji, a to ze względu na fotrperiodyczność cebuli;
odmiany wczesne mogą zbyt szybko wchodzić w fazę tworzenia cebuli a potem załamywania
szczypioru.
W przypadku odmian w typie amerykańskim polecany jest siew po 10 kwietnia ze względu
na niebezpieczeństwo wystąpienia niskich temperatur i jarowizację.
Polecana ilość wysiewanych nasion na 1 ha to średnio 3,2-4,5 jednostek na hektar
(jednostka=250 000 nasion) dla cebuli w typie Rijnsburger i 2,5-2,8 jednostek na hektar dla
odmian w typie amerykańskim. Normą wysiewu moŜemy w niewielkim zakresie regulować
wielkość uzyskanych cebul - im mniejsza norma wysiewu tym większe cebule.
Optymalna głębokość wysiewu to 2cm, a zagęszczenie 30-35 szt/mb podwójnego rzędu. Do
siewu precyzyjnego siewnikami pneumatycznymi Nickerson-Zwaan poleca nasiona
kalibrowane - duŜa dokładność ich wysiewu gwarantuje wyrównanie wielkości zebranych
cebul. Ponadto nasiona kalibrowane zwykle charakteryzują się lepszymi parametrami jakości
(np: lepsza energia kiełkowania i czystość genetyczna)
Odmiany cebuli zimującej naleŜy wysiewać pomiędzy 15 a 20 sierpnia w ilości ok. 3,5-5,0
jednostek na ha. NaleŜy tu wziąć poprawkę na gorsze przetrwanie roślin i moŜliwość
przerzedzenia plantacji w wyniku gorszego przezimowania.
Nasiona bezwzględnie naleŜy zaprawić przeciwko śmietce cebulance oraz udnicy
cebulówce. Zabieg zaprawiania moŜna wykonać samodzielnie w gospodarstwie postępując
zgodnie z programem ochrony i zaleceniami producenta zaprawy lub zlecić go
specjalistycznej firmie. Zabieg zaprawiania nasion przeciwko szkodnikom powinien być
wykonany przed siewem. Nie powinno się zbyt długo przechowywać tak zaprawionych
nasion ze względu na pewną fitotoksyczność preparatów i spadek siły kiełkowania. W
przypadku większych partii nasion (grupy producenckie itp.) ekonomicznie uzasadnione jest
zlecenie zaprawiania nasion firmie specjalizującej się w ich uszlachetnianiu bądź zakup
nasion z pełną zaprawą w firmie Nickerson-Zwaan.
Ochrona przed chwastami
W celu zabezpieczenia plantacji cebuli przed chwastami zaleca się przeprowadzenia serii
zabiegów chemicznych przy uŜyciu herbicydów.
Wszelkie zabiegi ochrony chemicznej naleŜy stosować zgodnie z zaleceniami Programu
Ochrony Roślin Warzywniczych przestrzegając zawartych tam instrukcji i stosując tylko
preparaty zarejestrowane do stosowania w cebuli, a więc takie, które dla tego gatunku są
najbezpieczniejsze.
Najpowszechniej stosowana jest następująca kombinacja zabiegów:
• tuŜ po siewie mieszanka Stomp 330 EC w dawce 2,5-3 l/ha i Ramrod Flo SC 4-5 l/ha na
wilgotną glebę,
• w razie wystąpienia zachwaszczenia wtórnego po wschodach w fazie od pierwszego
liścia właściwego cebuli 3-4 l/ha Ramrod Flo 480 SC (działa na chwasty do pierwszego
liścia właściwego),
• w fazie 3-4 liści właściwych cebuli Goal 240 EC w trzech dawkach dzielonych co 7-10 dni
po 0,1 l/ha lub co 7-10 dni w dwóch dawkach po 0,25 l/ha,
• Select Super 120 EC w dawce do 0,8 l/ha do zwalczania chwastów jednoliściennych.
Sposób doboru poszczególnych herbicydów jest w duŜej mierze zaleŜny od zaistniałych
warunków, stanowiska i zachwaszczenia (rodzaje chwastów). Optymalny dobór wymaga
duŜej wiedzy praktycznej, a odpowiednio wykonany zabieg gwarantuje duŜą skuteczność
odchwaszczania.
Ochrona przed chorobami i szkodnikami
NajwaŜniejsze choroby i szkodniki:
•
mączniak rzekomy - najwaŜniejsza choroba cebuli: uprawy lokalizować w oddaleniu od
plantacji cebuli z dymki i nasiennej; usunąć wszelkie wyrastające cebule pozostałe w
glebie z ubiegłego roku i przyorane. Profilaktycznie i interwencyjnie zabiegi
•
•
naprzemienne środkami polecanymi w Kalendarzu Ochrony Roślin z dodatkiem
adiuwantów. Zabiegi powinny być wykonywane szczególnie starannie. Polecamy
dwukrotne przejeŜdŜanie pola „z włosem i pod włos”. Z praktyki szczególną
skutecznością wykazały się między innymi następujące preparaty: Acrobat MZ 69 WP,
Amistar 250 SC, Curzate M72,5 WP, Gwarant 500 SC, Ridomil Gold MZ 68 WP,
Sandofan Manco 64 WP w dawkach polecanych przez producentów.
śmietka cebulanka - głównie poprzez zaprawianie nasion. Jeśli nie stosowano
zaprawiania nasion podlewanie roślin w okresie wschodów.
wciornastek tytoniowiec - walka ze szkodnikiem jest trudna ze względu na duŜą
odporność na insektycydy i szybkie rozmnaŜanie. Opryski prowadzić po zauwaŜeniu
pierwszych objawów uszkodzeń.
Fazorowanie
Jeśli przepisy to dopuszczają (zaleŜne od kraju) moŜna plantacje cebuli opryskiwać
preparatami ograniczającymi wyrastanie cebuli w szczypior w przechowalni.
Zabieg taki stosuje się na polu przed zbiorem (ok. 2 tygodnie) gdy około 50% roślin ma
załamany szczypior. Trzeba tu pamiętać, Ŝe cebule, które juŜ załamały szczypior nie
pobierają, Ŝadnych preparatów dolistnie. Zabieg taki wydłuŜa potencjał przechowalniczy lecz
moŜe zmniejszyć plon zebranej cebuli z pola.
Przy zastosowaniu fazoru zalecana dawka to 4kg/ha w 300 litrach wody preparatu Fazor
80SG.
Zbiór
Za najbardziej optymalny termin zbioru uznaje się moment gdy około 70% szczypioru jest
załamane. Opóźnienie kopania cebuli wiąŜe się zawsze z pogorszeniem jakości łuski, a więc
i zdolności przechowalniczej. Jednak w przypadku chęci osiągnięcia maksymalnego plonu
cebula powinna zostać w glebie jak najdłuŜej. Niestety wtedy znacznie obniŜa się potencjał
przechowalniczy plonu. Tę metodę moŜemy polecić tylko tym, którzy planują sprzedaŜ
bezpośrednią z pola z przeznaczeniem plonu do bezpośredniego uŜytku. Jeśli mamy
moŜliwość dosuszenia cebuli w suszarni polecane jest obcięcie przed zbiorem szczypioru na
wysokości około 10 cm i zebranie jej do aŜurowych skrzyniopalet. Jeśli cebula musi
doschnąć w polu nie powinno to trwać dłuŜej niŜ przez okres jednego tygodnia, szczególnie
jeŜeli ziemia jest wilgotna (ciemne plamy na łusce). Na mniejszych plantacjach często
dobrym rozwiązaniem jest zebranie obciętej cebuli do skrzynek i szybkie ich zwiezienie pod
wiatę lub wręcz osłonięcie górnych skrzynek i pozostawienie na kilka dni na polu.
Przechowywanie
Najbardziej polecane jest przechowywanie cebuli w skrzyniopaletach. Wstępnie dosuszoną
cebule wsypuje się do skrzyniopalet i umieszcza w chłodni. Optymalne warunki do
przechowywania cebuli to wilgotność 75-85 % i temperatura około 0,5oC.
Znacznie tańszym i bardziej popularnym sposobem przechowywania cebuli jest składowanie
luzem w pryzmach wysokości 2-3 m z systemem kanałów wentylacyjnych w podłodze.
Przy tej metodzie naleŜy teŜ zastanowić się nad doborem odmiany, gdyŜ niektóre
(szczególnie w tym względzie wyróŜnia się odmiana Bravo) moŜna składować w wyŜszych
pryzmach – nawet do 4 m wysokości, a to dzięki nieprzeciętnej twardości cebul.
W przechowalni naleŜy zwrócić szczególną uwagę na równomierne rozkładanie się
temperatury i wilgotności wewnątrz pryzmy. Bardzo niebezpieczne moŜe okazać się
występowanie punktu rosy (temperatury skraplania się pary wodnej) wewnątrz pryzmy.
Wtedy takie miejsca stają się ogniskami procesów gnilnych.
Cebula produkuje bardzo małe ilości etylenu, a sama nie jest wraŜliwa na egzogenny etylen
nie ma więc potrzeby przechowywania cebuli w kontrolowanej atmosferze i usuwania
etylenu.