1. Charakterystyka obszaru badań

1. Charakterystyka obszaru badań
Województwo śląskie położone jest w obszarze trzech dorzeczy. Przez obszar województwa śląskiego
przebiega dział wodny pierwszego rzędu, który dzieli je na dwie, mniej więcej równe części. Część
wschodnia i południowo-wschodnia województwa znajduje się w obrębie dorzecza Wisły, a część
zachodnia i północno-zachodnia w obrębie dorzecza Odry. Ponadto, na południu województwa
znajduje się niewielki, liczący około 24 km2 fragment dorzecza Dunaju. W obszarze ww. dorzeczy, w
granicach województwa znajduje się 7 regionów wodnych zarządzanych przez 5 regionalnych
zarządów gospodarki wodnej – tabela 1, mapa 1. Opisy regionów wodnych wykonano na podstawie
materiałów odpowiednich regionalnych zarządów gospodarki wodnej oraz danych statystycznych
GUS.
Tabela 1 Regiony wodne na terenie województwa śląskiego
Dorzecze
Wisły
Odry
Dunaju
Region wodny
RZGW
Małej Wisły
Gliwice
Górnej Wisły
Kraków
Środkowej Wisły
Warszawa
Górnej Odry
Gliwice
Środkowej Odry
Wrocław
Warty
Poznań
Czadeczki
Gliwice
Mapa 1 Regiony wodne na terenie województwa śląskiego
1.1. Charakterystyka regionów wodnych
Region wodny Małej Wisły
Region wodny Małej Wisły obejmuje Wisłę od źródeł do ujścia Przemszy, czyli tzw. Małą Wisłę.
Region wodny Małej Wisły, o powierzchni 3942 km2, położony jest w granicach województwa
śląskiego (26,4% województwa) i małopolskiego (4,5% województwa).
Region wodny Małej Wisły położony jest w obrębie Aglomeracji Górnośląskiej, której obszar
przynależy do dwóch regionów wodnych: Górnej Odry i Małej Wisły. Z uwagi na swoje dotychczasowe
uwarunkowania funkcjonuje jako jeden twór powiązany infrastrukturą techniczną, wodociągową i
kanalizacyjną. Obejmuje on w całości powiat będziński i bieruńsko-lędziński i miasta na prawach
powiatu: Dąbrowa Górnicza, Siemianowice Śląskie, Sosnowiec, Jaworzno, Mysłowice, Tychy oraz
częściowo powiaty: cieszyński, mikołowski, pszczyński, zawierciański, myszkowski, lubliniecki, bielski,
oraz miasta na prawach powiatu: Bytom, Piekary Śląskie, Ruda Śląska, Chorzów, Katowice,
Świętochłowice, Żory i Bielsko-Biała.
Region wodny Małej Wisły zamieszkuje ok. 2 mln mieszkańców, co stanowi ok. 6% mieszkańców
Polski, przy czym 93% ludności regionu wodnego Małej Wisły stanowili mieszkańcy województwa
śląskiego. Największymi skupiskami ludności w obrębie województwa są miasta: Katowice– 308 tys.
(w obszarze regionu wodnego 80% powierzchni miasta), Bytom– 175 tys. mieszkańców (w obszarze
regionu wodnego 38% powierzchni miasta), Bielsko-Biała– 174 tys. (w obszarze regionu wodnego
93% powierzchni miasta) i Sosnowiec– 214 tys. mieszkańców. Średnia gęstość zaludnienia na
obszarze całego regionu wodnego wynosi około 565 osób na km2, przy czym rozmieszczenie ludności
jest nierównomierne. Największa koncentracja ludności występuje w obszarze Aglomeracji
Górnośląskiej (GUS, 2012).
Powierzchnia regionu wodnego Małej Wisły wynosi blisko 3 942 km2, przy czym największy udział
mają tereny rolne i zajmują powierzchnię ok. 1845 km2, co stanowi ponad 46% powierzchni
omawianego regionu wodnego. Region cechuje duże rozdrobnienie gospodarstw rolnych. Średnia
wielkość przeciętnego gospodarstwa rolnego o powierzchni większej niż 0,01 km2 (1 ha), to ok. 0,05
km2. Lasy porastają ponad 1305 km2, co stanowi 33,1% powierzchni regionu wodnego. Nieco
mniejszy obszar zajmują tereny zantropogenizowane, bo niecałe 698 km2 (17,7% powierzchni regionu
wodnego). Największą koncentrację przemysłu stanowi Aglomeracja Górnośląska, w której dominuje
przemysł górniczy, hutniczy, transportowy, energetyczny, maszynowy i chemiczny. Niewielki udział w
regionie wodnym mają tereny wodne i strefy podmokłe, które zajmują powierzchnię niewiele ponad 94
km2 oraz 2,4% powierzchni regionu (tabela 2).
Tabela 2: Formy użytkowania terenu. Źródło: Corine Land Cover .
Udział w regionie wodnym [%]
2
Zajmowana powierzchnia [km ]
Tereny
Tereny
zantropogenizowane
rolne
17,70
46,80
697,98
1 845,09
Strefy
Tereny
podmokłe
wodne
33,10
0,09
2,31
1 305,04
3,38
Lasy
90,96
Najważniejszym ciekiem regionu wodnego Małej Wisły, jest odcinek Wisły, od jej źródeł po ujście
Przemszy o długości (odcinka) 106 km, natomiast całkowita długość sieci hydrograficznej zlewni Małej
Wisły wynosi ok. 2 130 km.
Wg podziału fizycznogeograficznego Kondrackiego (1998), Wisła na omawianym odcinku przepływa
przez Beskid Śląski, Pogórze Śląskie oraz Dolinę Górnej Wisły. Źródła rzeki znajdują się na
południowo-zachodnim stoku Baraniej Góry w Beskidzie Śląskim, na wysokości 1 107 m n.p.m., skąd
wypływa potok Czarna Wisełka, który łącząc się z potokiem Biała Wisełka, wypływającym z
północnego stoku Baraniej Góry na wysokości 1 080 m n.p.m., daje początek rzece Wiśle. W
początkowym odcinku Wisła płynie w kierunku północno-zachodnim i posiada cechy rzeki górskiej
(charakteryzuje się dużym spadkiem oraz występują na nim liczne progi kamienne i kaskady). Po
opuszczeniu terenów górzystych, rzeka traci górski charakter. Na północny-wschód od miejscowości
Strumień, Wisła wpływa do Zbiornika Goczałkowickiego a następnie w pobliżu miejscowości Zabrzeg
płynie w kierunku wschodnim. Do największych prawobrzeżnych dopływów należą: Iłownica oraz
Biała, natomiast najistotniejszymi lewostronnymi dopływami są Pszczynka, Gostynia i Przemsza.
Na terenie regionu wodnego Małej Wisły występuje wiele obszarów i obiektów o szczególnych
walorach przyrodniczych, w tym: rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, obszary chronionego
krajobrazu, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe, użytki ekologiczne i stanowiska dokumentacyjne.
Spośród obszarów o szczególnych walorach przyrodniczych 16 zostało zgłoszonych do ostoi „Natura
2000”, z czego 3 stanowią Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków (OSO) a 15 Specjalne Obszary
Ochrony Siedlisk (SOO). Obszary te pokrywają łącznie 13,7% powierzchni regionu (7% OSO; 6,7%
SOO).
Na obszarze regionu wodnego Małej Wisły duże znaczenie mają również występujące parki
krajobrazowe, które zajmują powierzchnię ok. 500 km2, co stanowi 13% powierzchni regionu wodnego
(Park Krajobrazowy Beskidu Małego, Park Krajobrazowy Beskidu Śląskiego).
Region wodny Górnej Wisły
2
Region wodny Górnej Wisły, którego powierzchnia wynosi 43 109 km , położony jest w obrębie pięciu
województw południowej Polski. Obejmuje swoim zasięgiem 98,2% powierzchni województwa
podkarpackiego, 92,4% małopolskiego, 64,4% świętokrzyskiego, 11,2% województwa lubelskiego i
tylko 10% powierzchni województwa śląskiego. Administrowany jest przez Regionalny Zarząd
Gospodarki Wodnej w Krakowie. W województwie śląskim ma on charakter typowo górski obejmuje
powiat żywiecki i część powiatu bielskiego. Jest to część zlewni rzeki Soły o powierzchni ok.1350
km2. W skład zlewni Soły wchodzą pasma gór Beskidu Żywieckiego, Beskidu Małego oraz częściowo
Beskidu Śląskiego. Rzeka zaczyna się jako połączenie kilku potoków górskich Beskidu Żywieckiego.
Przepływa kolejno przez: Kotlinę Żywiecką, Beskid Mały i Pogórze Śląskie i jest pierwszym dużym
prawobrzeżnym dopływem Wisły. Potencjał powodziowy Soły jest bardzo poważny i zajmuje on drugie
miejsce po Dunajcu wśród karpackich dopływów Wisły. Częste powodzie powodujące duże szkody
przyczyniły się wybudowania zespołu zapór na rzece w celu jej ujarzmienia. Zespół ten nazwano
Kaskadą Soły. Kaskada Soły składa się z czterech zbiorników wodnych, trzech utworzonych na rzece i
jednego, służącego do celów energetycznych, na górze Żar:
•
zbiornik zaporowy Tresna – najwyżej położony zbiornik z zaporą i elektrownią w Tresnej
•
zbiornik zaporowy Międzybrodzie – z zaporą i elektrownią w Porąbce
•
zbiornika na górze Żar – z elektrownią szczytowo-pompową
•
zbiornik zaporowy Czaniec - z zaporą w Czańcu (z uwagi na pobór wody do celów pitnych nie
wykorzystywany rekreacyjnie).
Główne zadania kaskady to ochrona przed powodziami, zaopatrzenie w wodę pitną, wyrównywanie
przepływów górnej Wisły, wykorzystanie mocy energetycznej do wytwarzania prądu. Powstałe
zbiorniki wodne stworzyły również doskonałe warunki do rozwoju turystyki, wypoczynku i rekreacji.
Region cechuje klimat chłodny z obfitymi opadami deszczu sięgającymi od 750 do 1300 mm rocznie.
Zamieszkały jest przez ok. 230 tys. mieszkańców. Średnia gęstość zaludnienia w obszarze
województwa śląskiego wynosi 144 osoby na km2 w powiecie żywieckim i 336 osób na km2 na terenie
powiatu bielskiego. Największym miastem w tym rejonie jest Żywiec, który zamieszkuje ok. 32 tys.
mieszkańców i jest to największy ośrodek przemysłowym w tym obszarze zlewni Soły. Region cechuje
duże rozdrobnienie gospodarstw rolnych. Teren zlewni w ok. 50% pokryty jest lasami. Na obszarze
zlewni Soły występuje wiele obszarów i obiektów o szczególnych walorach przyrodniczych są to parki
krajobrazowe (Żywiecki Park Krajobrazowy i część Parku Krajobrazowego Beskidu Małego
i Śląskiego), obszary specjalnej ochrony ptaków (Beskid Żywiecki) i obszary specjalnej ochrony
siedlisk (Beskid Żywiecki, Beskid Mały, Beskid Śląski).
Region wodny Środkowej Wisły
Region wodny Środkowej Wisły pod względem hydrograficznym należy w całości do zlewiska Morza
Bałtyckiego i obejmuje znajdujące się na terytorium Polski dorzecza Wisły Środkowej (od ujścia Sanny
- km 295,2 do miejscowości Korabniki - km 684). Administrowany jest przez Regionalny Zarząd
Gospodarki Wodnej w Warszawie.
Powierzchnia regionu wodnego Środkowej Wisły wynosi 111 470 km2 i znajduje się w granicach
administracyjnych 11 województw (w tym 2 w całości mazowieckie i podlaskie),139 powiatów (w tym
16 grodzkich) i 906 gmin położonych w centralnej, wschodniej i północno - wschodniej części Polski.
Obszar ten zamieszkuje ok. 11,1 mln mieszkańców.
Na terenie województwa śląskiego region wodny Środkowej Wisły obejmuje część zlewni Pilicy o
powierzchni ok.1100 km2. Zlewnia Pilicy to jedna z najważniejszych zlewni Wisły o powierzchni 9,3
tys. km2. Zlewnia rzeki obejmuje województwa: śląskie, małopolskie, świętokrzyskie, łódzkie
mazowieckie. W województwie śląskim przepływa przez wschodnią część powiatu zawierciańskiego
i częstochowskiego. Rzeka ta ma początek na wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, na wschód od
źródeł Warty w okolicy miejscowości Pilica. Jest to obszar o ukształtowaniu terenu wyżynnym
(w części południowej Wyżyna Małopolska). Szacuje się, że grunty orne i użytki zielone zajmują ok.
70%. Zamieszkały jest przez ok. 40 tys. mieszkańców. Rozmieszczenie lasów (ok. 23% powierzchni
obszaru), w przeważającej części mieszanych, jest nierównomierne. Jest to rejon typowo rolniczy.
Region wodny Górnej Odry
Region wodny Górnej Odry, którego powierzchnia wynosi 3 830 km2 położony jest w południowozachodniej części województwa śląskiego (22,3% powierzchni województwa) oraz w południowowschodniej części województwa opolskiego (11,5% powierzchni województwa w regionie wodnym).
Region wodny Górnej Odry położony jest w obrębie Aglomeracji Górnośląskiej, której obszar
przynależy do dwóch regionów wodnych: Górnej Odry i Małej Wisły. Z uwagi na swoje dotychczasowe
uwarunkowania funkcjonuje jako jeden twór powiązany infrastrukturą techniczną, wodociągową i
kanalizacyjną. W granicach województwa śląskiego obejmuje on w całości powiat raciborski i miasta
na prawach powiatu: Gliwice, Zabrze i Rybnik oraz częściowo powiaty: cieszyński, tarnogórski,
gliwicki, rybnicki, wodzisławski, mikołowski, pszczyński oraz miasta na prawach powiatu: Bytom,
Piekary Śląskie, Chorzów, Katowice, Ruda Śląska, Świętochłowice, Jastrzębie– Zdrój i Żory.
Region wodny Górnej Odry zamieszkuje ok. 1,7 mln mieszkańców, co stanowi ok. 4% mieszkańców
Polski, przy czym 93% ludności regionu wodnego Górnej Odry stanowili mieszkańcy województwa
śląskiego. Największymi skupiskami ludności w obrębie województwa są miasta: Katowice - 308 tys.
(w obszarze regionu wodnego 20% powierzchni miasta), Gliwice – 186 tys., Zabrze – 180 tys., Bytom
– 175 tys. mieszkańców (w obszarze regionu wodnego 62% powierzchni miasta). Około 7% ludności
regionu wodnego stanowią mieszkańcy województwa opolskiego.
Średnia gęstość zaludnienia na obszarze całego regionu wodnego wynosi około 440 osób na km2,
przy czym rozmieszczenie ludności jest nierównomierne. Największa koncentracja ludności występuje
w obszarze Aglomeracji Górnośląskiej i Aglomeracji Rybnicko - Jastrzębskiej.
Region wodny Górnej Odry, którego powierzchnia wynosi 3 830 km2, według podziału
fizycznogeograficznego Kondrackiego (1998) obejmuje makroregiony: Sudety Wschodnie i Nizinę
Śląską od zachodu, Wyżynę Śląską od wschodu, od południa Kotlinę Ostrawską, Pogórze
Zachodniobeskidzkie oraz Beskidy Zachodnie.
Zagospodarowanie Regionu Wodnego Górnej Odry jest zróżnicowane. Najwyższym stopniem
uprzemysłowienia i koncentracji ludności jest obszar położony w obrębie województwa śląskiego
(Aglomeracja Górnośląska i Aglomeracja Rybnicko - Jastrzębska). Jest to jednocześnie najbardziej
zmieniony
antropogenicznie
obszar
w
kraju.
Koncentracja
uciążliwych
gałęzi
przemysłu
(wydobywczego, chemicznego, energetycznego, maszynowego) pociągnęła za sobą daleko idące
zmiany w środowisku przyrodniczym w skali regionu. Tereny zantropogenizowane zajmują niewiele
ponad 565 km2 (niecałe 15% powierzchni regionu wodnego).
Tereny rolne w regionie wodnym Górnej Odry zajmują powierzchnię ok. 2318 km2 ,co stanowi ponad
60% powierzchni omawianego regionu wodnego. Występuje tu dość duże zróżnicowanie pod
względem wielkości gospodarstw rolnych. Średnia wielkość przeciętnego gospodarstwa rolnego w
województwie śląskim wynosi 0,05 km2. Lasy porastają prawie 899 km2, co stanowi 23,5%
powierzchni regionu wodnego.
Niewielki udział w regionie wodnym mają tereny wodne i strefy podmokłe, które zajmują powierzchnię
ok. 47 km2 tj. ok. 1,3% powierzchni regionu (tabela 3)
Tabela 3: Formy użytkowania terenu. Źródło: Corine Land Cover.
Tereny
Tereny rolne
Lasy
Strefy podmokłe
Tereny wodne
14,76
60,52
23,47
0,04
1,22
565,17
2 317,94
898,85
1,34
46,61
zantropogenizowane
Udział w regionie
wodnym [%]
Zajmowana
powierzchnia
[km
2]
Najważniejszym ciekiem regionu wodnego Górnej Odry, jest odcinek Odry, rozpoczynający się od
miejsca wpływu Odry na teren Polski na północ od wsi Chałupki, aż po Koźle wraz ze zlewnią Kłodnicy
o długości (odcinka) 67 km, natomiast całkowita długość sieci hydrograficznej zlewni górnej Odry
wynosi ok. 2 125 km. Do największych prawobrzeżnych dopływów należą: Olza (22,9 km), Ruda (53,3
km), Bierawka (57,6 km) oraz Kłodnica (80 km). Najistotniejszym lewostronnym dopływem jest Psina
(52,6 km).
Na terenie regionu wodnego Górnej Odry występuje wiele obszarów i obiektów o szczególnych
walorach przyrodniczych, w tym: rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, obszary chronionego
krajobrazu, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe, użytki ekologiczne i stanowiska dokumentacyjne.
Największą powierzchnię w regionie zajmują 3 parki krajobrazowe wraz z otulinami.
Spośród obszarów o szczególnych walorach przyrodniczych 11 zostało zgłoszonych do ostoi „Natura
2000”, z czego 2 stanowią Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków (OSO), a 9 Specjalne Obszary
Ochrony Siedlisk (SOO).
Region wodny Środkowej Odry
Region wodny Środkowej Odry, o powierzchni 39 300 km2, położony jest w obrębie pięciu województw
południowo-zachodniej Polski. Administrowany jest przez Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we
Wrocławiu. Swoim zasięgiem obejmuje 98,8% powierzchni województwa dolnośląskiego, 79,7%
województwa
opolskiego,
53%
województwa
lubuskiego,
12,7%
powierzchni
województwa
wielkopolskiego i 7,6% województwa śląskiego. W obrębie regionu wodnego, w jego południowo –
wschodniej części, położona jest Wyżyna Śląska, która rozciąga się od północnego – zachodu w
kierunku południowo – wschodnim.
Na terenie województwa śląskiego znajduje się część zlewni rzeki Mała Panew o powierzchni ok.940
km2. Rzeka Mała Panew jest prawobrzeżnym dopływem Odry o długości około 158,5 km
przepływająca przez obszar województwa śląskiego i opolskiego.
Źródła rzeki położone są na bezleśnych stokach Progu Woźnickiego (260-380 m n.p.m.) w pobliżu
miasta Koziegłowy. Następnie Mała Panew płynie przez Zieloną, Kalety, Gminę Tworóg, LubliniecKokotek, Krupski Młyn, na teren województwa opolskiego. Koryto rzeki jest wycięte w piaskach
fluwioglacjalnych kilkunastometrowej miąższości. W województwie śląskim dorzecze Małej Panwi, o
powierzchni ok. 940km2 ma bardzo rozbudowaną sieć wodną.
Największym dopływem lewobrzeżnym jest Stoła, wnosząca do Małej Panwi znaczną ilość
zanieczyszczeń z obszarów przemysłowych Tarnowskich Gór i Miasteczka Śląskiego. Tereny
zamieszkuje ok.147 tys. mieszkańców. Średnia gęstość zaludnienia wynosi około 155 os./km2. Na
obszarze zlewni przeważają lasy. Lesistość wynosi ok. 65%. Znajdują się tu specjalne obszary
ochrony siedlisk: Dolina Małej Panwi, Bagno Bruch koło Pyrzowic, Hubert, Podziemia TarnogórskoBytomskie. Występujący klimat to klimat umiarkowany przejściowy.
Region wodny Warty
Region Wodny Warty obejmuje w całości zlewnię rzeki Warty o powierzchni 54,5 tys. km2, co stanowi
ok. 17,4% obszaru Polski. W całości jest administrowany przez Regionalny Zarząd Gospodarki
Wodnej w Poznaniu. W województwie śląskim zajmuje ok. 25 % jego obszaru. Źródła Warty znajdują
się na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej w Kromołowie, przyłączonym do Zawiercia. Płynie
tektonicznym obniżeniem wzdłuż krawędzi Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. W Częstochowie
rzeka zmienia kierunek biegu na wschodni, by za miastem spotkać się z Wyżyną Wieluńską (miejsce
styku z Wyż. Częstochowską), przełamując się przez nią głęboką na 70 m doliną – jest to Mirowski
Przełom Warty. Największym jej dopływem lewobrzeżnym jest Liswarta. Zlewnia Warty na terenie
województwa śląskiego obejmuje część powiatu zawierciańskiego, lublinieckiego, częstochowskiego
oraz powiaty myszkowski, kłobucki. Zamieszkuje go około 400 tys. mieszkańców. Największe miasta
przemysłowe to Częstochowa ,Zawiercie, Myszków. Na obszarze zlewni przeważają grunty orne i
użytki zielone. Lesistość terenu wynosi około 32 %. Położenie obszaru powoduje, że klimat generalnie
nie odbiega od klimatu przejściowego, ze wzrostem wpływu wyżyn (większe opady, wzrost
zróżnicowania czynników klimatycznych, zależnie od wysokości).
Region wodny Czadeczki
Region wodny Czadeczki na obszarze śląskiego zajmuje obszar 24 km2 i administrowany jest przez
Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gliwicach. Region stanowi zlewnia rzeki Czadeczki i jej
lewostronnego dopływu Krężelki, położone na obszarze gminy Istebna. Największe miejscowości na
terenie regionu to Istebna i Jaworzynka. Obszar leży w Beskidzie Śląskim.
1.2. Charakterystyka warunków hydrometeorologicznych
Charakterystykę warunków hydrologicznych na terenie województwa śląskiego przedstawiono na
podstawie informacji Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej Oddział w Krakowie, Państwowy
Instytut Badawczy, Biuro Prognoz Hydrologicznych, które są zamieszczone w publikacjach Raport o
stanie środowiska województwa śląskiego w 2010 i 2011 roku.
Charakterystyka warunków hydrologicznych na terenie województwa śląskiego w 2010 roku
Rok 2010 w porównaniu z 2009 był bardzo zasobny w wodę. W roku tym wystąpiły wezbrania, będące
efektem intensywnych opadów deszczu w porze wiosennej i letniej. Na przeważającym obszarze
województwa w zlewni Wisły i Odry, odpływ roczny stanowił 160-205% średnich wartości wieloletnich
(205% tych wartości zostało osiągnięte w profilu Nowy Bieruń na Wiśle). Dodatkowo na
przeważającym obszarze województwa śląskiego w 2010 roku dobowe przepływy nie spadały poniżej
średnich niskich przepływów w porównaniu do wielolecia (SNQ).
Na
przykładzie
wybranych
stacji
wodowskazowych
wyraźnie
widać
dynamiczny
przebieg
hydrogramów z wyraźnym wzrostem odpływu w miesiącach: maj, czerwiec i wrzesień. W miesiącach
tych na wszystkich wodowskazach województwa śląskiego dobowe przepływy przekroczyły znacznie
wartości średnich miesięcznych przepływów z wielolecia (SSQ). Dodatkowo na omawianym obszarze
w zlewni Wisły (z wyjątkiem profilu Nowy Bieruń) w maju, czerwcu i wrześniu kulminacje przekroczyły
wartość średniego wysokiego przepływu z wielolecia (SWQ). W zlewni Warty (profil Mstów) wartość
SWQ została przekroczona w maju, a na Nowym Bieruniu w maju i we wrześniu. Przykładowo średni
miesięczny przepływ w profilu Nowy Bieruń w miesiącu maju wynosił nieco ponad 900% wartości
przeciętnych z wielolecia.
Od połowy czerwca do końca lipca na większości stacji wodowskazowych nastąpił chwilowy spadek
przepływów w rzekach poniżej wartości przeciętnych z wielolecia (SSQ). Przepływy te jednak nie
sięgnęły strefy stanów niskich (SNQ). W okresie tym jedynie w profilu Żywiec (Soła) i Mstów (Warta)
średnie miesięczne przepływy były nieco wyższe od średnich z wielolecia (SSQ). Na pozostałym
obszarze wartości te były porównywalne.
Po krótkim lipcowym spadku odpływu sytuacja hydrologiczna poprawiła się w sierpniu, kiedy to
przepływy nieco wzrosły w omawianych zlewniach. W miesiącu tym chwilowe wzrosty przepływu
powyżej średniego rocznego przepływu z wielolecia przerywane były tylko chwilowymi kilkudniowymi
spadkami poniżej średniego rocznego z wielolecia (SSQ).
Bezdeszczowa pogoda panująca w październiku i listopadzie sprawiła, że przepływy w większości
rzek zmniejszyły się zwłaszcza w zlewni Wisły i Soły, gdzie osiągały wartości bliskie przeciętnym z
wielolecia (SSQ). Natomiast w zlewni Warty i Odry przepływy notowane w omawianych miesiącach
były większe od średnich miesięcznych z wielolecia (SSQ).
W grudniu odpływ na nowo wzrósł na skutek opadów deszczu, deszczu ze śniegiem oraz topnienienia
pokrywy śnieżnej. Dla wszystkich rzek województwa śląskiego średnie miesięczne przepływy w
grudniu przewyższyły przeciętne z wielolecia (SSQ).
Niedostateczne zasilanie dorzecza w wodę, w styczniu i w pierwszej dekadzie lutego zaowocowało
obniżaniem się przepływów, na przeważającym obszarze poniżej wartości przeciętnych z wielolecia
(SSQ).
Od drugiej dekady lutego aż do kwietnia przepływy były zbliżone do wartości średnich z wielolecia
(SSQ).
Charakterystyka warunków hydrologicznych na terenie województwa śląskiego w 2011 roku
W roku 2011 zasoby wodne kształtowały się w granicach od 73 – 76 % w zlewni Wisły powyżej
zbiornika w Goczałkowicach oraz Soły do 90 – 98 % w zlewni górnej Odry, górnej Warty oraz Wisły
poniżej zbiornika.
W przebiegu rocznym przez większość czasu przepływy układały się w granicach wody średniej i
niskiej. Zwiększone przepływy na analizowanym obszarze występowały w styczniu, lipcu i sierpniu, a
w zlewni Olzy również w maju. W styczniu wartości odpływu w wielu zlewniach nawet dwukrotnie
przekroczyły normy dla tego miesiąca. Było to spowodowane gwałtownym ociepleniem oraz
wystąpieniem opadów deszczu, które przyczyniły się do stopnienia zalegającej pokrywy śnieżnej.
W lutym miesięczne odpływy nie odbiegały zbytnio od średniej, jedynie w zlewniach Wisły i Soły
poniżej zbiorników wodnych wartości te były około 30 – 40 % niższe, co związane było z gospodarką
wodną.
Znaczny niedobór zasobów wodnych wystąpił w marcu, kiedy to wartości odpływu wynosiły od około
30 % w zlewni Soły i górskiego odcinka Wisły do 57 % w zlewni górnej Odry i 65 % w zlewni Wisły
poniżej zbiornika Goczałkowice. Pomimo tego, iż w marcu 2011 r. miesięczne sumy opadu były w
normie, to większość stanowił jeden intensywny opad dobowy, rzędu 30 mm (zanotowany 18 marca),
natomiast przez większość czasu obserwowano brak opadów lub niewielkie jego ilości.
W kolejnych trzech miesiącach, w okresie kwiecień - czerwiec sytuacja hydrologiczna w zlewniach
była zróżnicowana. W ogólnym rozrachunku można zauważyć, że odpływy miesięczne kształtowały
się nieco poniżej normy wieloletniej lub w jej okolicach. Wyjątek stanowiła zlewnia Olzy (140 %).
Okres ten charakteryzował się dynamicznym przebiegiem hydrogramów z wyraźnymi, lecz
krótkotrwałymi wzrostami stanów wody w rzekach, związanymi z obserwowanymi opadami
atmosferycznymi.
Najwyższe wartości przepływów notowano w okresie lipiec - sierpień. W lipcu średni miesięczny
odpływ z poszczególnych zlewni przekroczył wartości wieloletnie o 60 - 80 %, a w sierpniu o 30 – 40
%. Wyjątek stanowiła zlewnia Warty, gdzie wartości te stanowiły zaledwie około 60 % normy.
W wielu zlewniach wystąpiły wówczas maksima roczne. Były one związane z charakterystycznymi dla
okresu letniego intensywnymi opadami burzowymi, które powodowały, szczególnie w obszarach
górskich, gwałtowne wzrosty stanów wody. Miesięczne sumy opadów w lipcu na przeważającym
obszarze (z wyjątkiem zlewni Warty) przekroczyły normy od 27 % w Katowicach do 96 % w BielskuBiałej. Przy czym na sumę miesięczną decydujący wpływ miały intensywne opady dobowe w dniach
20 – 25 lipca rzędu 40 – 50 mm. Najwyższe wzrosty stanów wody zanotowano 22 lipca w zlewni Olzy i
górnej Odry, gdzie osiągnęły maksima roczne. Podobnie w sierpniu gwałtowne opady burzowe
zanotowane 15.VIII. osiągające lokalnie wartości w granicach 24 – 53 mm również wywołały szybki
wzrost stanów wody. Ponownie wysokie stany wody obserwowano 1.VIII. w Cieszynie (Olza), 3.VIII. w
Żywcu (Soła) oraz Nowym Bieruniu (Wisła).
W okresie jesiennym i z początkiem zimy odpływy miesięczne były niższe od normy wieloletniej,
szczególnie w miesiącach od września do grudnia. Średnie miesięczne przepływy dla tych miesięcy
były bardzo niskie, często poniżej SNQ. Do takiej sytuacji przyczynił się długotrwały niedobór opadów
atmosferycznych oraz długo utrzymująca się dość wysoka temperatura powietrza. Jedynie w zlewni
Warty (Mstów) w grudniu przepływy wzrosły osiągając SNQ, co miało związek z gospodarką wodną na
zbiorniku Poraj.