Leonard Szczęsny Zub-Zdanowicz ps. „Ząb”, „Dor”, „Szprung

Leonard Szczęsny Zub-Zdanowicz ps. „Ząb”, „Dor”, „Szprung” – cichociemny i członek
Armii Krajowej, podpułkownik Brygady Świętokrzyskiej Narodowych Sił Zbrojnych.
15 września 1938 jako oficer rezerwy powołany został na IX Kurs Aplikacyjny dla Oficerów
Młodszych w Centrum Wyszkolenia Żandarmerii w Grudziądzu. Kurs ukończył 30 stycznia
1939 r. i skierowany został na praktykę do plutonu żandarmerii Białystok. Po zakończeniu
praktyki i złożeniu egzaminu powołany został do czynnej służby wojskowej w korpusie oficerów
żandarmerii. Otrzymał przydział do 3 Dywizjonu Żandarmerii w Grodnie.
W połowie grudnia 1939 r. ppor. Zub-Zdanowicz opuścił Polskę i dotarł do Francji, gdzie
przyłączył się do odradzającej się Armii Polskiej. W lutym 1940 r. wstąpił do Samodzielnej
Brygady Strzelców Podhalańskich, wiosną 1940 r. walczył w Norwegii pod Narvikiem.
Pod koniec czerwca 1940 r. przedostał się do Wielkiej Brytanii, gdzie stacjonował w różnych
jednostkach. W kwietniu 1941 r. został awansowany do stopnia porucznika.
Na początku lata 1941 r. ppor. Zub-Zdanowicz wszedł w skład 1 Samodzielnej Brygady
Spadochronowej, w lipcu tego roku zgłosił się na skok do Polski i rozpoczął trening
cichociemnego. Pod koniec lata 1942 r. został zrzucony na tereny okupowane – raniony, przez
dwa tygodnie przebywał w kryjówce partyzantów z Narodowych Sił Zbrojnych.
Od października 1942 r. działał w konspiracji w ramach organizacji dywersyjno-sabotażowej AK
„Wachlarz”. Po jej rozbiciu przez gestapo na początku 1943 r., pod koniec maja tego roku
formalnie przyłączył się do NSZ na Lubelszczyźnie. Walczył z radziecką i polską partyzantką
komunistyczną oraz prowadził akcje przeciwko grupom rabunkowym nękającym miejscową
ludność.
W czerwcu 1944 r. mjr Zub-Zdanowicz przeszedł wraz z oddziałem na Kielecczyznę, gdzie wziął
udział w tworzeniu legendarnej Brygady Świętokrzyskiej. W sierpniu tego roku został szefem jej
sztabu. Dowodził osobiście wieloma akcjami zbrojnymi, zarówno przeciwko Niemcom jak też
partyzantce komunistycznej.
W grudniu 1944 r. został odznaczony Krzyżem Walecznych, a z początkiem 1945 r. awansował
na stopień podpułkownika NSZ. W marcu 1945 r., wraz z przemieszczającym się na zachód
oddziałem, przedarł się na teren Czech, gdzie brał udział w wyzwalaniu niemieckiego obozu
koncentracyjnego dla kobiet w Holisovie.
Po zakończeniu działań wojennych ppłk Zub-Zdanowicz opuścił 19 sierpnia 1945 rozbrojoną już
Brygadę i 1 października został przyjęty do 2 Korpusu Polskiego pod dowództwem gen.
Władysława Andersa we Włoszech, otrzymując przydział do Centrum Wyszkolenia Broni
Pancernej. Od lipca do września 1946 był oficerem bezpieczeństwa Komendy Placu Bari ze
skierowaniem do Kwatery Głównej 2 Korpusu. Najprawdopodobniej jesienią 1946 przeniósł się
razem z rodziną do Wielkiej Brytanii, gdzie wstąpił do Polskiego Korpusu Przysposobienia i
Rozmieszczenia. W tym czasie prowadzono przeciwko niemu śledztwo dotyczące jego
postępowania w okupowanym kraju, a także czyniono problemy z uznaniem stopnia rotmistrza
nadanego za skok do kraju jako „cichociemny”. Ostatecznie w 1949 r. obie sprawy zakończyły się
pomyślnie. W styczniu 1952 wyemigrował do Stanów Zjednoczonych. Pracował jako inżynier w
Zakładach Sendzimir Precision Metals w Waterbury w stanie Connecticut. 21 marca 1957 gen. W.
Anders mianował go majorem w Korpusie Oficerów Kawalerii ze starszeństwem od 1 stycznia
1957. W 1961 wystąpił wraz z żoną o obywatelstwo amerykańskie. Jednocześnie był czynny w
polskich organizacjach weteranów. Był nawet honorowym członkiem amerykańskiej 101 Dywizji
Spadochronowej. Angażował się także w wiele akcji pomocowych dla Polski, m.in. wspomagając
lubelski KUL i krajowe środowisko Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela. Natomiast w
okresie działalności pierwszej „Solidarności” w latach 1980-1981 oraz stanu wojennego włączył
się w akcję pomocy charytatywnej dla związkowców, a następnie więźniów politycznych w kraju.
Zmarł 12 sierpnia 1982 r. w miejscowości Waterbury w stanie Connecticut. Pochowany został na
Cmentarzu Polskich Weteranów w amerykańskiej Częstochowie w Doylestown w stanie
Pensylwania.
Postanowieniem z 20 sierpnia 2009 r. za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej
Polskiej został przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego odznaczony pośmiertnie Krzyżem
Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, który przekazano jego synowi 18 marca
2013 r.
Źródło: IPN