etap wojewódzki

Kod ucznia
Data urodzenia ucznia
Dzień
miesiąc
rok
Wojewódzki Konkurs Chemiczny
dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
ETAP WOJEWÓDZKI
Rok szkolny 2015/2016
Instrukcja dla ucznia
1. Sprawdź, czy test zawiera 12 stron. Ewentualny brak stron lub inne usterki zgłoś Komisji.
2. Czytaj uważnie wszystkie teksty i zadania.
3. Pisz czytelnie i używaj tylko długopisu lub pióra z czarnym lub niebieskim tuszem/atramentem.
Nie używaj korektora.
4. Test, do którego przystępujesz, zawiera 27 zadań. Wśród nich są zadania zamknięte i zadania
otwarte wymagające krótkiej oraz dłuższej odpowiedzi.
5. Do każdego zadania zamkniętego zaproponowano cztery odpowiedzi, oznaczone literami: A,
B, C, D. Wybierz tylko jedną odpowiedź i zamaluj długopisem odpowiednią kratkę (do
kodowania odpowiedzi nie można używać ołówka) z odpowiadającą jej literą na karcie
odpowiedzi, np. gdy wybrałeś odpowiedź „A”:
Staraj się nie popełniać błędów przy zaznaczaniu odpowiedzi, ale jeśli się pomylisz, błędne
zaznaczenie otocz kółkiem i zaznacz inną odpowiedź:
Za każdą poprawnie udzieloną odpowiedź otrzymasz jeden punkt, a za odpowiedzi błędne lub
brak odpowiedzi – zero punktów.
6. W zadaniach otwartych, zapisz pełne rozwiązania starannie i czytelnie w miejscach
wyznaczonych przy poszczególnych zadaniach. Pamiętaj, że pominięcie argumentacji lub
istotnych obliczeń w rozwiązaniu zadania otwartego może spowodować, że za to rozwiązanie
nie będziesz mógł dostać pełnej liczby punktów. Pomyłki przekreślaj (nie stosuj korektora).
7. Redagując odpowiedzi do zadań, możesz wykorzystać miejsca opatrzone napisem Brudnopis.
Zapisy w brudnopisie nie będą sprawdzane i oceniane.
8. Możesz korzystać z układu okresowego, tabeli rozpuszczalności soli i wodorotlenków w
wodzie oraz kalkulatora prostego.
9. Podczas trwania konkursu nie możesz korzystać ani z pomocy naukowych ani podpowiedzi
kolegów – narażasz ich i siebie na dyskwalifikację. Nie wolno Ci również zwracać się z
jakimikolwiek wątpliwościami do członków Komisji.
10. Laureatami zostaną uczniowie, którzy zdobędą co najmniej 84% punktów, czyli 42 punkty.
11. Na udzielenie odpowiedzi masz 120 minut.
12. Nie możesz opuszczać sali przed upływem wyznaczonego czasu, aby nie przeszkadzać innym
uczniom.
Życzymy Ci powodzenia!
Wypełnia Komisja (po rozkodowaniu prac)
…………………………………………………
Imię i nazwisko ucznia
Uczeń uzyskał: ……….. /50 pkt.
ETAP WOJEWÓDZKI
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
Część I - ZADANIA ZAMKNIĘTE
1.
Prostokąt na rysunku przedstawia grupy główne pierwiastków w układzie
okresowym.
1
17
Wskaż zdanie fałszywe.
A.
B.
C.
D.
2.
Dwucukry różnią się od cukrów prostych tym, że:
A.
B.
3.
są słodkie.
ich roztwory nie przewodzą prądu.
C.
D.
ulegają hydrolizie.
rozpuszczają się w wodzie.
Stężony kwas siarkowy(VI) ma właściwości higroskopijne. Dlatego może być
używany do osuszania gazów. Wskaż gazy, które można osuszyć, przepuszczając je
przez płuczkę ze stężonym H2SO4: tlenek węgla(II), amoniak, tlenek siarki(IV),
wodór.
A.
B.
C.
D.
4.
Aktywność metali w grupie maleje, w okresie rośnie.
Aktywność metali w grupie rośnie, w okresie maleje.
Aktywność niemetali w grupie maleje, w okresie rośnie.
Chlor jest aktywniejszy od jodu.
Można osuszyć wszystkie gazy.
Można osuszyć wszystkie gazy z wyjątkiem amoniaku.
Można osuszyć tylko tlenek węgla(II).
Można osuszyć tylko tlenek siarki(IV) i wodór.
W wyniku całkowitej hydrolizy 0,1 mola tłuszczu uzyskano 0,2 mola kwasu
palmitynowego i 0,1 mola kwasu oleinowego. Hydrolizie poddano tłuszcz:
A.
CH2 – OCOC17H35
CH – OCOC17H35
CH2 – OCOC17H33
C.
CH2 – OCOC17H33
CH – OCOC17H33
CH2 – OCOC17H35
B.
CH2 – OCOC15H31
CH – OCOC15H31
CH2 – OCOC17H33
D.
CH2 – OCOC17H33
CH – OCOC17H33
CH2 – OCOC15H31
Strona 2 z 12
ETAP WOJEWÓDZKI
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
5.
W naczyniu znajduje się nasycony roztwór siarkowodoru w wodzie. Aby zwiększyć
rozpuszczalność tej substancji w wodzie należy:
Ogrzać roztwór lub zwiększyć ciśnienie.
Oziębić roztwór lub zwiększyć ciśnienie.
Ogrzać roztwór lub zmniejszyć ciśnienie.
Oziębić roztwór lub zmniejszyć ciśnienie.
A.
B.
C.
D.
6.
Alkohole mogą reagować z aktywnymi metalami na przykład litowcami zgodnie z
ogólnym zapisem reakcji:
2R – OH + 2M → 2R – OM + H2
Który z podanych niżej wzorów przedstawia etanolan potasu?
C2H5K
CH3OK
A.
B.
7.
C.
D.
C2H5OK2
C2H5OK
W pięciu probówkach zmieszano substancje:
I.
II.
III.
IV.
V.
CH3CH(NH2)COOH i Na
CH3COOH i Ca(OH)2
HCOOH i K2CO3
(CH3COO)2Cu i Na2S
C17H35COOK i CH3COOH
W których probówkach zaobserwowano wytrącenie się osadu?
I, III i IV
III i IV
A.
B.
8.
9.
II i V
IV i V
C.
D.
Aby potwierdzić obecność skrobi w ugotowanym ryżu należy użyć:
A. Amoniakalnego roztworu tlenku srebra.
B. Świeżo wytrąconego osadu wodorotlenku miedzi(II).
C. Jodyny.
D. Roztworu jodku potasu.
Przeanalizuj budowę poniższych związków:
I.
II.
III.
COOH
COOH
CHO
HO – C – H
H – C – NH2
H – C – NH2
CH3
H
CH3
Które z tych cząsteczek nie są aminokwasami?
A.
B.
Tylko I
I i IV
C.
D.
II i III
I i III
Strona 3 z 12
IV.
COOH
H – C – NH2
CH2OH
ETAP WOJEWÓDZKI
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
10. Wybierz poprawny wniosek wynikający z przedstawionych niżej równań reakcji.
I.
II.
III.
A.
B.
C.
D.
HCOOH + CH3COONa → HCOONa + CH3COOH
2HCOOH + CaCO3 → (HCOO)2Ca + CO2 + H2O
MgCO3 + 2CH3COOH → (CH3COO)2Mg + CO2 + H2O
Kwasem najmocniejszym jest metanowy, a najsłabszym węglowy.
Kwasem najmocniejszym jest etanowy, a najsłabszym węglowy.
Kwasem najmocniejszym jest metanowy, a najsłabszym etanowy.
Kwasem najmocniejszym jest węglowy, a najsłabszym etanowy.
BRUDNOPIS do zadań zamkniętych
Strona 4 z 12
ETAP WOJEWÓDZKI
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
Część II
ZADANIE 11 (1 pkt.)
Tekst przedstawia opis pewnej substancji.
„Jest bezbarwną, gęstą nietoksyczną cieczą. Dobrze rozpuszcza się w wodzie. Jej cząsteczka
składa się z 14 atomów należących do trzech różnych pierwiastków. Znajduje zastosowanie w
przemyśle spożywczym i farmaceutycznym, kosmetycznym. Używa się jej m.in. do produkcji
materiałów wybuchowych.”
Zapisz wzór półstrukturalny związku, o którym mowa w tekście.
Odpowiedź: …………………………………………………………………………………..
ZADANIE 12 (4 pkt.)
Dobierz odpowiednie substraty będące odpowiednimi solami sodu i zapisz równania reakcji
przemian przedstawionych schematem:
CO2
2
H2SiO3
1
HCl
3
H2S
4
SO2
1. ………………………………………………………………………………………….
2. ………………………………………………………………………………………….
3. ………………………………………………………………………………………….
4. ………………………………………………………………………………………….
ZADANIE 13 (2 pkt.)
Estry i kwasy karboksylowe o tej samej liczbie atomów węgla stanowią izomery. Cząsteczki
kwasów mogą posiadać łańcuchy węglowe proste, jak kwas butanowy (masłowy) lub
rozgałęzione jak kwas 2,2-dimetylopropanowy. Podobnie jest w przypadku alkoholi.
Napisz wzory półstrukturalne dwóch różnych izomerów kwasu 2,2-dimetylopropanowego
będących estrami, w których łańcuch pochodzący od alkoholu jest rozgałęziony.
izomer I
izomer II
Strona 5 z 12
ETAP WOJEWÓDZKI
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
ZADANIE 14 (3 pkt.)
Złoto to metal szlachetny. Tworzy niewielką ilość związków np. AuCl3 i HAuCl4 · 4H2O.
Oblicz, jaką masę złota otrzyma się z 20 g HAuCl4 · 4H2O, jeśli założymy 80-procentową
wydajność reakcji. Masa atomowa Au -197 u, masa atomowa Cl - 35,5 u. Obliczenia wykonuj
z dokładnością do drugiego miejsca po przecinku.
Obliczenia:
Odpowiedź: ………………………………………………………………………………….
Informacja do zadań 15, 16
Przedmiot ze stali węglowej o masie 20 g zawiera 2% węgla. W ciągu roku korozji ulega
około 0,8 g metalu. Zakładamy, że stal ta jest wyłącznie mieszaniną żelaza i węgla,
produktem korozji jest Fe(OH)3, a węgiel nie ulega utlenieniu.
ZADANIE 15 (2 pkt.)
Oblicz, po ilu latach przedmiot ten zostanie całkowicie zniszczony?
Obliczenia:
Odpowiedź: ……………………………………………………………………………………
ZADANIE 16 (2 pkt.)
Sumaryczny proces korozji żelaza można zapisać:
4Fe + 6H2O + 3O2 → 4Fe(OH)3
Oblicz, o ile gramów wzrośnie masa przedmiotu po całkowitej korozji?
Obliczenia:
Odpowiedź: ……………………………………………………………………………………
Strona 6 z 12
ETAP WOJEWÓDZKI
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
Informacja do zadań 17, 18
Poniżej w tabeli zamieszczono informacje dotyczące rozpuszczalności wybranych soli w
wodzie.
0ºC
10ºC
20ºC
30ºC
40ºC
50ºC
60ºC
KNO3
13,3
20,9
31,6
45,8
63,9
85,5
110
KClO3
0,75
1,05
1,8
2,6
4,4
6,5
9
Pb(NO3)2
38,8
48,3
56,3
66
75
85
96
ZADANIE 17 (1 pkt.)
Przygotowano roztwór KNO3, w którym na 1 część masową wody przypada 1,1 części
masowej KNO3. Na podstawie powyższej tabeli ustal temperaturę, w której przygotowany
roztwór będzie nasycony.
Odpowiedź: …………………………………………………………………………………….
ZADANIE 18 (3 pkt.)
Do trzech zlewek wlano po 100 cm3 wody o temperaturze 40ºC i dodano:
a) do pierwszej 100 g KNO3.
b) do drugiej 20 g Pb(NO3)2.
c) do trzeciej 100 g wody i 8,8 g KClO3.
Na podstawie tabeli określ, czy powstałe mieszaniny to roztwory nasycone, czy nienasycone,
oraz jednorodne czy niejednorodne. UWAGA! Zakładamy, że dodanie soli nie powoduje
zmiany temperatury mieszaniny.
Odpowiedzi:
a) Powstaje roztwór …………………………, mieszanina: …………………………..
b) Powstaje roztwór …………………………, mieszanina: …………………………..
c) Powstaje roztwór …………………………, mieszanina: …………………………..
ZADANIE 19 (2 pkt.)
Masz do dyspozycji sole: siarczan(VI) żelaza(II), siarczan(VI) żelaza(III), fosforan(V)
żelaza(III) oraz kwas solny i wodorotlenek sodu.
Wybierz odpowiednie substraty i zaprojektuj cykl przemian, w wyniku których otrzymasz
tlenek żelaza(III). Napisz odpowiednie równania reakcji.
………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………….
Strona 7 z 12
ETAP WOJEWÓDZKI
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
ZADANIE 20 (4 pkt.)
Wykonano cztery różne doświadczenia w których wspólnym substratem był kwas metanowy.
Zanotowano obserwacje:
Doświadczenie A – powstała ciecz o zapachu rumu.
Doświadczenie B – osad się roztworzył, a powstały roztwór przybrał niebieską barwę.
Doświadczenie C – wydzielił się gaz, bez barwy, bez zapachu.
Doświadczenie D – ogrzanie mieszaniny spowodowało wydzielenie się par o zapachu octu.
Napisz równania reakcji, które zaszły w poszczególnych przypadkach. Brakujący substrat
dobierz z zestawu:
Fe2O3, Mg, CuO, C3H7COONa, Cu, C2H5OH, CH3COONa
Doświadczenie A:
………………………………………………………………………………………………..
Doświadczenie B:
………………………………………………………………………………………………..
Doświadczenie C:
………………………………………………………………………………………………..
Doświadczenie D:
………………………………………………………………………………………………..
ZADANIE 21 (2 pkt.)
Dobierz odpowiednie reagenty i zapisz równania reakcji przemian przedstawionych
schematem:
mydło sodowe
1
dioleinianostearynian glicerolu
2
tristearynian glicerolu
1. ………………………………………………………………………………………….
2. …………………………………………………………………………………………
Strona 8 z 12
ETAP WOJEWÓDZKI
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
ZADANIE 22 (3 pkt.)
Kwas cytrynowy należy do związków dwufunkcyjnych, ponieważ posiada dwie różne grupy
funkcyjne. Kwas cytrynowy posiada wzór:
CH2
HO C
CH2
COOH
COOH
COOH
Napisz równania reakcji stosując wzory półstrukturalne reagentów organicznych:
a) estryfikacji 1 mola kwasu z udziałem 3 moli metanolu,
………………………………………………………………………………………..
b) estryfikacji kwasu cytrynowego z udziałem kwasu etanowego,
……………………………………………………………………………………….
c) zobojętnienia 1 mola kwasu trzema molami wodorotlenku potasu.
………………………………………………………………………………………..
ZADANIE 23 (2 pkt.)
W wyniku bromowania pewnego węglowodoru nienasyconego uzyskano substancję o masie
molowej 202 g/mol, zawierającą 17,82% węgla, 2,97% wodoru i 79,21% bromu. Przedstaw
odpowiednie obliczenia i ustal wzór wyjściowego węglowodoru.
Obliczenia:
Wzór węglowodoru:
……………………………………………………
Strona 9 z 12
ETAP WOJEWÓDZKI
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
ZADANIE 24 (2 pkt.)
Oblicz stężenie procentowe roztworu powstałego w wyniku zmieszania 6,02 · 1021 cząsteczek
jodu z 2 molami etanolu.
Obliczenia:
Odpowiedź: …………………………………………………………………………………..
ZADANIE 25 (2 pkt.)
Uzupełnij poniższe równanie reakcji tak, aby proces przedstawiał reakcję podanego cukru z
amoniakalnym roztworem tlenku srebra.
CHO
H C
HO C
H C
OH
H
H C
+
…………….
௢௚௥௭௘௪௔௡௜௘
ሱۛۛۛۛۛۛۛሮ
OH
HO C
H C
CH2OH
OH
H
+ ……………
OH
CH2OH
Jakie obserwacje zanotowano podczas tego doświadczenia?
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
ZADANIE 26 (2 pkt.)
Do roztworu mydła ciekłego, będącego pochodną kwasu palmitynowego dodano roztwór
zawierający azotan(V) wapnia. Wytrącił się biały, kłaczkowaty osad.
Napisz równania reakcji:
a) cząsteczkowe:
………………………………………………………………………………………
b) jonowe skrócone:
………………………………………………………………………………………
Strona 10 z 12
ETAP WOJEWÓDZKI
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
ZADANIE 27 (3 pkt.)
Wykonano kolejno dwie czynności.
I. Zmieszano roztwór siarczanu(VI) miedzi(II) z roztworem wodorotlenku sodu.
II. Do powstałej mieszaniny dodano roztwór glukozy i całość ogrzano.
a) Zapisz, jakie obserwacje towarzyszą opisanym wyżej przemianom. Uwzględnij barwy
produktów poszczególnych reakcji.
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
b) Napisz równania reakcji cząsteczkowych, które zaszły w tych przemianach.
I.
………………………………………………………………………………….
II.
………………………………………………………………………………….
BRUDNOPIS – do części II
Strona 11 z 12
ETAP WOJEWÓDZKI
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
KARTA ODPOWIEDZI (do zadań zamkniętych)
Numer
zadania
Kod ucznia
Data urodzenia ucznia
dzień
miesiąc
Liczba
punktów
Odpowiedzi
(wypełnia
komisja)
1
A
B
C
D
2
A
B
C
D
3
A
B
C
D
4
A
B
C
D
5
A
B
C
D
6
A
B
C
D
7
A
B
C
D
8
A
B
C
D
9
A
B
C
D
10
A
B
C
D
rok
(wypełnia komisja)
Suma punktów
za zadania zamknięte
Suma punktów
za zadania otwarte
Suma punktów
za cały arkusz
Zestawienie punktów za zadania z części II
Numer
zadania
Max pkt.
Punkty
przyznane
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
1
4
2
3
2
2
1
3
2
4
2
3
2
2
2
2
3
Strona 12 z 12