Estetyka niemiecka od Kanta do Schopenhauera German Aesthetic

Estetyka niemiecka od Kanta do Schopenhauera
German Aesthetic Thought from Kant to Schopenhauer
Kod: 0200-D0008F
Imię i nazwisko wykładowcy: Agnieszka Rejniak-Majewska
Typ zajęć: przedmiot historyczny II
Semestr i rok studiów: sem. zimowy, dla studentów wszystkich lat
Liczba godzin w semestrze: 30
Prerekwizyty: dobrze widziane zaliczenie przedmiotu Estetyka I (decyduje o kolejności zapisów)
Język nauczania: polski
Liczba punktów ECTS: 3
Proponowany termin: wtorek 1200-1330 , sala 31
Cele i efekty kształcenia:
Wiedza i jej rozumienie: student identyfikuje naczelne założenia omawianych koncepcji (np.
koncepcja bezinteresowności estetycznej u Kanta, „koniec sztuki”, metafizyka muzyki), potrafi
powiązać ich zagadnienia szczegółowe z właściwym dla nich tłem ogólnofilozoficznym, wyjaśnia
charakterystyczną dla nich terminologię („państwo estetyczne”, „idea estetyczna”, „pozór estetyczny”,
itp.), potrafi rozpoznać wątki klasycznej estetyki filozoficznej w nowszych tekstach z zakresu krytyki i
teorii sztuki
Umiejętności: w sposób krytyczny analizuje tok argumentacji w omawianych tekstach, odnosi
elementy koncepcji filozoficznych do zjawisk artystycznych i upodobań ich epoki (XVIII/XIXw);
opracowuje zestaw argumentów uzasadniających odpowiedź na wybrane pytania, wykorzystuje przy
tym właściwe odnośniki i cytaty
Postawy: podejmuje wyzwanie zgłębiania tekstów niejednokrotnie trudnych i zawiłych; ocenia wpływ
omawianych koncepcji na tradycyjnie przyjęte sposoby pojmowania sztuki, konfrontuje je z własnym
doświadczeniem i sztuką współczesną.
Treści programowe:
1. Kantowska Krytyka władzy sądzenia i problem estetycznej autonomii:
1.1. Dlaczego sąd estetyczny nie jest wg Kanta poznaniem?
1.2. Co oznacza pojęcie bezinteresowności upodobań estetycznych?
1.3. Jaką rolę w doświadczeniu estetycznym pełni zmysłowość i wyobraźnia?
1.4. Na czym opiera się założenie powszechności sądów smaku?
1.5. Dlaczego wzorcowym doświadczeniem estetycznym jest wg Kanta doświadczenie natury,
nie sztuki?
1.6. W jakim sensie Kantowska estetyka zakłada autonomię doświadczenia estetycznego
(i sztuki)? W jakich aspektach się z tym założeniem nie zgadza?
2. „Estetyczna przemiana życia” według Friedricha Schillera:
2.1. Na czym polega Schillerowskie powiązanie piękna i wolności?
2.2. Z jakich przesłanek antropologicznych wynika u Schillera szczególna rola przypisywana
sztuce?
3. Czy filozofia i sztuka mogą stać się jednym? – projekt „nowej mitologii” (Schelling, Hegel)
i ironia romantyczna wg Friedricha Schlegla
4. Filozofia sztuki F.W. J Schellinga – dlaczego sztuka jest filozofii niezbędna?
5. Heglowska filozofia sztuki:
5.1. Dlaczego estetyka możliwa jest wg Hegla tylko jako filozofia sztuki?
5.2. Jaki jest u Hegla wzorcowy stosunek treści i formy zmysłowej dzieła sztuki?
Jak zmienia się on w toku jej historycznego rozwoju?
5.3. Na czym polega związek sztuki i religii? Czy jest on konstytutywny, czy przejściowy?
5.4. Na czym polega Heglowska krytyka sztuki romantycznej?
6. Arthur Schopenhauer i estetyka kontemplacji:
6.1. W czym Schopenhauerowska interpretacja doświadczenia estetycznego różni się
od koncepcji Kanta?
6.2. Z jakich założeń wynika teza o wyższość muzyki nad innymi formami sztuki?
Warunki zaliczenia:
Na ocenę dst. – końcowy test (min. 50%), opracowanie konspektu wybranego zagadnienia – po
zajęciach, na podstawie dyskutowanego tekstu źródłowego
Na ocenę db. – końcowy test (min. 70%), opracowanie konspektu wybranego zagadnienia – po
zajęciach, na podstawie dyskutowanego tekstu źródłowego i z uwzględnieniem innych tekstów
(interpretacji, komentarzy)
Na ocenę bdb. – końcowy test (min. 70%), opracowanie konspektu wybranego zagadnienia (j.w.),
praca pisemna (esej), będąca osobistą polemiką z wybraną koncepcją lub analizą porównawczą
wybranego problemu
Materiały dydaktyczne (Zalecana literatura i materiały pomocnicze):
Teksty źródłowe – wybrane fragmenty
I. Kant, Krytyka władzy sądzenia (dowolne wydanie)
F. Schiller, Listy o estetycznym wychowaniu człowieka i inne rozprawy, Warszawa 1972
F. Schlegel, Fragmenty, Kraków 2009
F. W. J. Schelling, Filozofia sztuki, Warszawa 1983
G. W. F. Hegel, Wykłady o estetyce, Warszawa 1964-67
A. Schopenhauer, Świat jako wola i wyobrażenie, Warszawa 1994
Komentarze i opracowania (literatura uzupełniająca):
H.-G. Gadamer, Subiektywizacja estetyki przez Kantowską krytykę, w: tegoż, Prawda i metoda, przeł.
B. Baran (dowolne wydanie)
R. Bubner, Aktualność estetyki Kantowskiej; Refleksja i pozór, w: tegoż, Doświadczenie estetyczne,
przeł. K. Krzemień, Warszawa 2005
J. Krupiński, Z powrotem do Kanta. „Interesselosigkeit” i autonomia piękna, „Studia Estetyczne” t.
XXII, 1986-90
Cz. Karkowski, Hegel versus Kant. Estetyka jako filozofia sztuki wobec estetyki jako filozofii smaku,
„Sztuka i Filozofia” nr 8, 1994
Fryderyk Schiller, wstęp i opracowanie M. Siemek, Warszawa 1970
M. Żelazny, Źródłowy sens pojęcia „estetyka”. Rozprawy z historii estetyki niemieckiej, Toruń 1994
W. Welsch, Filozofia i sztuka – wzajemne relacje, w: tegoż, Estetyka poza estetyką. Przeł. K.
Guczalska, Kraków 2005
P. de Man, Ideologia estetyczna, przeł. A. Przybysławski, Gdańsk 2000
Forma zajęć i metody dydaktyczne:
Na pierwszych zajęciach przedstawiony jest zakres tematyczny i specyfika przedmiotu. Na dalszych
spotkaniach, po krótkim wprowadzeniu dotyczącym danego autora, dyskutujemy zapowiedziane
wcześniej zagadnienia, do których studenci przygotowują się poprzez lekturę wskazanych tekstów.
Wybrane osoby opracowują konspekty tych zagadnień, na podstawie wspólnej dyskusji oraz własnej
analizy tekstu. Omawianie koncepcji każdego autora zakończone jest próbą wspólnej rekapitulacji
omawianych problemów.