Historia estetyki z elementami wiedzy o sztuce

1
……………………………………
pieczątka jednostki organizacyjnej
OPIS PRZEDMIOTU, PROGRAMU NAUCZANIA
ORAZ SPOSOBÓW WERYFIKACJI EFEKTÓW KSZTAŁCENIA
CZĘŚĆ „A”*
(opis przedmiotu i programu nauczania)
OPIS PRZEDMIOTU
Nazwa przedmiotu
Historia estetyki z elementami wiedzy o sztuce
Wydział
Instytut/Katedra
Kierunek
Specjalność/specjalizacja
Poziom kształcenia
Profil
Forma studiów
Rok/semestr
Wydział Humanistyczny
Instytut Filologii Polskiej i Kulturoznawstwa
Filologia polska
specjalność Krytyka literacko - artystyczna
Studia drugiego stopnia
ogólnoakademicki
stacjonarne
2
III
Tytuł /stopień naukowy
(zawodowy).
Imię i nazwisko
prowadzącego przedmiot/
koordynatora przedmiotu
dr Agnieszka Grzelak
Liczba godzin
dydaktycznych
i formy zajęć
Liczba punktów ECTS
Rygory zaliczenia
Typ przedmiotu
Język wykładowy
Przedmioty wprowadzające
i wymagania wstępne
15 (wykład) + 15 (ćwiczenia)
5
Zaliczenie z oceną, egzamin
kierunkowy
polski
zaliczenie I roku studiów magisterskich
2
Efekty kierunkowe
Efekty przedmiotowe
STUDENT:
K_W01:opisuje elementy pogłębionej i
rozszerzonej
wiedzy
o
specyfice
przedmiotowej i metodologicznej nauk
humanistycznych, zwłaszcza filologii
polskiej, umiejscawiając je w strukturze
kultury narodowej, twórczo rozwijając i
stosując w działalności profesjonalnej.
K_W08:
prezentuje
podstawowe
wiadomości, terminy i metody związane
z analizą i interpretacją literaturoznawczą
oraz
krytycznoliteracką,
różnymi
tekstami
kultury,
zwłaszcza
komunikatami
językowymi,
artystycznymi i nieartystycznymi w
różnych formach komunikacji społecznomedialnej.
K_U01: wyszukuje, analizuje, ocenia,
interpretuje, selekcjonuje i użytkuje
informacje z zakresu kultury,
Efekty
literatury i języka, pochodzące z
kształcenia
różnych źródeł oraz formułuje na tej
podstawie krytyczne sądy.
K_U02: posługuje się uszczegółowioną
terminologią,
dobiera
i
stosuje
odpowiednie
metody,
narzędzia
badawcze oraz opracowuje i prezentuje
wyniki pozwalające na rozwiązywanie
złożonych
problemów w zakresie
językoznawstwa,
literaturoznawstwa,
kultury, edytorstwa.
K_U06:rozpoznaje wytwory kultury,
przeprowadza za pomocą oryginalnych
metod ich krytyczną analizę i
interpretację, a także badania z zakresu
recepcji literatury i krytyki oraz ich
społecznych obiegów.
K_K06: zdaje sobie sprawę z
konieczności integracji wiedzy o
kulturze, języku i literaturze w
budowaniu tożsamości narodowej oraz
rozwijaniu więzi społecznych na
poziomie
lokalnym,
krajowym
i
globalnym.
30.09.2015
data
STUDENT:
W01: opisuje podstawowe elementy wiedzy
dotyczące zakresu oraz miejsca i roli estetyki
w myśli europejskiej w obrębie nauk
humanistycznych.
W02:definiuje terminy, pojęcia, kategorie z
zakresu historii estetyki, posługuje się
odpowiednią
terminologią
estetycznofilozoficzną
oraz
wiedzą
dotyczącą
przekazów kulturowych z uwzględnieniem
jej historii oraz kierunków rozwoju.
U01:samodzielnie analizuje i interpretuje
przekazy i zjawiska kulturowe wywodzące
się z różnych obiegów kultury, epok,
posługując
się
typowymi
metodami,
charakteryzuje ich specyfikę, wskazuje
związki pomiędzy przekazami kulturowymi
(w tym: odmiennymi semiotycznie) i określa
ich relacje z estetyką w myśli filozoficznej.
U02: posługuje się odpowiednią terminologią
historyczno-estetyczną,stosuje odpowiednie
metody badające dzieło sztuki i prezentuje
wyniki pozwalające rozwiązywać zadania z
zakresu estetyki.
U04:rozpoznaje dzieło w perspektywie
historyczno-estetycznej, przeprowadza jego
analizę i interpretację.
K02: integruje wiedzę o sztuce z wiedzą o
kulturze i literaturze, budując własną
tożsamość narodową i dbając o wzmacnianie
więzi społecznych.
podpis prowadzącego/koordynatora przedmiotu
3
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU
Rok akademicki: (2015/2016)Semestr: (zimowy)
Historia estetyki z elementami wiedzy o sztuce
Nazwa przedmiotu
Wydział Humanistyczny
Wydział
Instytut Filologii Polskiej i Kulturoznawstwa
Instytut/Katedra
Filologia polska
Kierunek
specjalność Krytyka literacko - artystyczna
Specjalność/specjalizacja
wykład
Opisywana forma zajęć
Liczba godzin dydaktycznych 15
Tytuł /stopień naukowy
(zawodowy).
Imię i nazwisko
prowadzącego zajęcia
dr Agnieszka Grzelak
Treści programowe realizowane podczas zajęć
Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów z wybranymi zagadnieniami z zakresu estetyki w myśli
europejskiej oraz ich kontekstem historycznym i filozoficznym, podkreślenie roli estetyki j w wiedzy
humanistycznej. Podczas wykładu prezentowane będą następujące zagadnienia:
1. Źródłowy sens pojęcia – greckie pojęcie aisthetikos, problemy estetyki w refleksji Gorgiasza i
Platona. Baumgartena koncepcja estetyki jako nauki poznania zmysłowego. Estetyka filozoficzna a
filozofia sztuki.
2. Spór o sposób istnienia wartości estetycznych – stanowisko subiektywizmu i obiektywizmu.
Absolutyzm aksjologiczny H. Elzenberga, pluralizm estetyczny W. Tatarkiewicza.
3. Ontologia przeżycia estetycznego. Postawa estetyczna, rola percepcji w przeżyciu estetycznym.
4. Kim jest twórca? Filozoficzno – estetyczne aspekty procesu twórczego (twórczość jako mania i jako
techne, dialektyka procesu twórczego, filozoficzna problematyka creatio ex nihilo).
5. Interpretacja hermeneutyczna H. G. Gadamera jako estetyka dzieła poetyckiego. Estetyczny wymiar
hermeneutycznego spotkania z tekstem.
6. Estetyka fenomenologiczna R. Ingardena. Sposób istnienia dzieła sztuki, pojęcie bytu
intencjonalnego.
7. Między mitem a logosem. Znaczenie mitu dla estetyki filozoficznej w ujęciu A. Schopenhauera, F.
Nietzschego, L. Kołakowskiego.
8. Pojęcie smaku estetycznego – w ujęciu I. Kanta, D. Hume’a i E. Burke’a.
9. Czym jest Piękno? Ideał kalokagatii – w świecie idei Platońskich.Klasycyzm jako estetyka piękna,
proporcji i harmonii. Piękno a mimesis, sztuka a prawda.
10. Piękno a wzniosłość i wdziękw Krytyce władzy sądzenia I. Kanta.
11. Koncepcje komizmu- H. Bergson.
12. „Najpiękniejszy jest przedmiot, którego nie ma” – estetyka negatywności.
13. Estetyka kiczu i kampu.
14.
Zjawisko tragizmuw koncepcji dionizyjskości F. Nietzschego (apollińskie i dionizyjskie) i w
filozofii M. Schelera.
15.
Obecność kategorii estetycznych w kulturze przełomu XX/XXI wieku w refleksji
postmodernistycznej i w kulturze masowej.
wykład, prezentacja
Metody dydaktyczne
obecność na zajęciach
Metody i kryteria oceniania
egzamin
Rygor zaliczenia
1. W. Tatarkiewicz, Historia estetyki, t. 1 – 3.
2. Tenże, Dzieje sześciu pojęć.
3. M. Żelazny, Estetyka filozoficzna, Toruń 2009.
Literatura podstawowa
4. G. Pöltner, Estetyka filozoficzna, przeł. J. Zychowicz, Kraków
2011.
5. U. Eco, Historia piękna.
6. Tenże, Historia brzydoty.
4
7. Tenże, Sztuka i piękno w średniowieczu, przeł. M. Olszewski, M.
Zabłocka, Kraków 1994.
8. H. G. Gadamer, Aktualność piękna.
9. Stróżewski W., Wokół Piękna. Szkice z estetyki.
10. Tenże, Dialektyka twórczości, Kraków 1983.
1.
2.
3.
4.
5.
Literatura uzupełniająca
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
W. Stróżewski, Trzy wymiary dzieła sztuki. Zarys problematyki, w:
tenże, Wokół Piękna, Kraków 2002.
H. – G. Gadamer, Estetyka i hermeneutyka, w: tenże, Rozum,
słowo, dzieje. Szkice wybrane, przeł. M. Łukasiewicz, Warszawa
1979.
I. Wojnar, Trzy wymiary estetycznej samowiedzy człowieka, w:
„Sztuka i Filozofia” 1994, nr 8.
Dziemidok B., O komizmie. Od Arystotelesa do dzisiaj, Gdańsk
2011 (wybór fragm).
Ritter J., Krajobraz. O postawie estetycznej w nowoczesnym
społeczeństwie, w: Szkoła Rittera. Studia z filozofii niemieckiej 2.
Lipiec J., Powrót do estetyki, Kraków 2005.
Margolis J. Z., Czym w gruncie rzeczy jest dzieło sztuki? Wykłady z
filozofii sztuki, przeł. K. Wilkoszewska, Kraków 2004.
Marquard O., Śmiech jest małą teodyceą, w: Apologia
przypadkowości.
Nerczuk Z., Sztuka a prawda. Problem sztuki w dyskusji między
Gorgiaszem a Platonem, Wrocław 2002.
Huizinga J., Ludyczne formy sztuki, w: Homo ludens.
Ingarden R., Wybór pism estetycznych, oprac. A. Łyszczyk,
Kraków 2005.
Jaroszyński P., Metafizyka i sztuka, Radom 2002.
Elzenberg H., Wartość i człowiek (tu: Estetyka jako dyscyplina
wartościująca; Zabarwienie uczuciowe jako zjawisko estetyczne;
Osobowość twórcza artysty).
Gołaszewska M., Estetyka współczesności, Kraków 2001.
30.09.2015
data
podpis prowadzącego daną formę zajęć
30.09.2015
data
podpis koordynatora przedmiotu
1. .
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU
Rok akademicki: (2015/2016)Semestr: (zimowy)
Historia estetyki z elementami wiedzy o sztuce
Nazwa przedmiotu
Wydział Humanistyczny
Wydział
Instytut Filologii Polskiej i Kulturoznawstwa
Instytut/Katedra
Filologia polska
Kierunek
specjalność Krytyka literacko - artystyczna
Specjalność/specjalizacja
ćwiczenia
Opisywana forma zajęć
Liczba godzin
15
dydaktycznych
Tytuł /stopień naukowy
(zawodowy).
Imię i nazwisko
prowadzącego zajęcia
dr Agnieszka Grzelak
5
Treści programowe realizowane podczas zajęć
Podczas cotygodniowych zajęć jednogodzinnych realizowane będą zagadnienia dotyczące
podstawowych pojęć i kategorii estetycznych z uwzględnieniem porządku historycznego.
Problemy omawiane będą na podstawie lektury wybranych artykułów i dzieł estetyków,
filozofów estetyki, odbioru literatury, spektakli teatralnych i filmów. Zrealizowane zostaną
takie tematy jak:
1. Piękno a dobro i prawda. Sztuka jako techne i sztuka jako mania. Dlaczego Platon wypędził
artystów z idealnego państwa? Specyfika i sposób istnienia dzieła sztuki.
2. Kategoria tragizmu i koncepcje tragizmu. Jak pojawia się tragizm? – analiza wybranych dzieł
literackich, teatralnych, filmowych.
3. Funkcje komizmu w kulturze.
4. Mitologie artysty.
5. Czym jest wzniosłość? Estetyka średniowiecznej katedry. Wzniosłość we współczesnym dziele
sztuki.
6. Rodzaje piękna: starożytne, klasyczne, awangardowe, współczesne. Piękno biologii i piękno
sztuki.
7. Brzydota, karykatura, groteska w historii sztuki.
8. Mimesis jako kategoria estetyczna.
9. Mit jako tkanka sztuki. Obecność mitu w kulturze i w sztuce.
10. Kategoria kiczu – pojawienie się i rozwój. Nobilitacja kiczu w dziele A. Warhola.
11. Kamp w sztuce. Dzieło P. Almodovara.
12. Postmodernizm w sztuce – czy możliwa oryginalność?, kultura jako rekwizytornia idei, kultura
masowa wobec tradycji estetycznej; gdzie przebiega granica między sztuką a życiem, sztuką a
moralnością?, kto jest artystą?
dyskusja, praca z tekstem, analiza i interpretacja
Metody dydaktyczne
Metody i kryteria oceniania obecność na zajęciach, głos w dyskusji, praca zaliczeniowa
zaliczenie z oceną
Rygor zaliczenia
1. J. Tischner, Myślenie w żywiole piękna, w: O wartościowaniu w
badaniach literackich, red. S. Sawicki, W. Panas, Lublin 1986.
2. Arystoteles, Poetyka.
3. Eurypides, Medea.
4. F. Nietzsche, Narodziny tragedii albo Grecy i pesymizm, przeł. B.
Baran (lub inny przekład).
5. M. Scheler, O zjawisku tragiczności, w: Arystoteles, Hume i
Scheler o tragedii i tragiczności, oprac. W. Tatarkiewicz.
6. Sofokles, Antygona, Król Edyp; spektakl Teatru Telewizji - Król
Edyp, reż. L. Adamik.
7. T. Mann, Śmierć w Wenecji; Śmierć w Wenecji, reż. L. Visconti.
8. Bergson H., Śmiech. Esej o komizmie.
9. Marquard O., Śmiech jest małą teodyceą, w: tenże, Apologia
przypadkowości.
Literatura podstawowa
10. H. Plessner, Uśmiech, w: Pytanie o conditio humana.
11. A. Osęka, Mitologie artysty.
12. Platon, Fajdros; Uczta.
13. I. Kant, Krytyka władzy sądzenia (fragm.).
14. Piknik pod Wiszącą Skałą, reż. P. Weir.
15. Ukryte pragnienia, reż. B. Bertolucci.
16. Malena, reż. G. Tornatore.
17. La Strada, reż. F. Fellini.
18. Kołakowski L., Obecność mitu, Wrocław 1994.
19. J. - L. David, Portret madame Recamier.
20. Z. Mitosek, Mimesis.
21. Medhurst A., Kamp; Bergman D., Kamp, w: Poznańskie Studia
Polonistyczne, seria literacka XIII, Poznań 2006.
22. Wybrany film P. Almodovara.
6
Literatura uzupełniająca
23. Dzieło A. Warhola.
24. Gołębiewska M., Kamp jako postawa estetyczna – o
postmodernistycznych uwikłaniach, „Sztuka I Filozofia” 1999, nr
17.
1. E. Burke, Dociekania filozoficzne o pochodzeniu naszych idei
wzniosłości i piękna.
2. Żelazny M., Źródłowy sens pojęcia estetyka, Toruń 1994.
3. Schiller F., Listy o estetycznym wychowaniu człowieka.
4. Tischner J., Perspektywy hermeneutyki, w: Myślenie według
wartości, Kraków 1993.
5. Wallis M., Przedmiot estetyczny, w: Wybór pism estetycznych,
wyb. T. Pękala, Kraków 2004.
6. Tenże, Dialektyka twórczości, Kraków 1983.
7. Gałecki J., Problematyka estetyki. Przedmiot i metoda, Kraków
1962.
8. Kawecki P., R. Piekarski, Zagadnienia estetyki współczesnej.
Sztuka – wartości – poznanie, Gdańsk 1994.
9. Pawłowski T., Wartości estetyczne, Warszawa 1987.
10. Adorno T., Teoria estetyczna.
11. Dziemidok B., Teoria przeżyć i wartości estetycznych w
polskiej estetyce dwudziestolecia międzywojennego, Warszawa
1980.
12. Wilkoszewska K., Piękno w sieci. Estetyka a nowe media,
Kraków 1999.
13. Heidegger M., O źródle dzieła sztuki, przeł. L. Falkiewicz,
„Sztuka i Filozofia” 1992, nr 5.
30.09.2015
data
30.09.2015
data
podpis prowadzącego daną formę zajęć
podpis koordynatora przedmiot u
CZĘŚĆ „B”
(opis sposobów weryfikacji efektów kształcenia)
Opis sposobu realizowania i sprawdzania efektów kształcenia dla przedmiotu
z odniesieniem do form zajęć i sprawdzianów
Efekty kształcenia a forma zajęć
Metody oceniania efektów kształcenia
Efekty kształcenia dla **
kierunku
przedmiotu
Forma zajęć
K_W01
W01
W
K_W08
W02
Ć
K_U01
U01
W, Ć
K_U02
K_U06
U02
U03
Ć
Ć
K_K06
K01
Ć
Metody oceniania***
egzamin ustny
lub pisemny
praca pisemna
aktywność
na zajęciach
aktywność
na zajęciach
aktywność
Efekty kształcenia
dla przedmiotu
W01, W02, U01,
U02, U03
W02, U03
U01, U02, U03, K01
U01, U02, U03, K01
U01, U02, U03, K01
U01, U02, U03, K01
30.09.2015
data
30.09.2015
data
podpis prowadzącego daną formę zajęć
podpis koordynatora przedmiotu