BIULETYN INFORMACYJNY dot. rynku Egiptu Nr 2/2013

Wydział Promocji Handlu i Inwestycji
Ambasady RP w Kairze
Publikacja własna
BIULETYN INFORMACYJNY
dot. rynku Egiptu
Nr 2/2013
I. Rolnictwo w Egipcie
- Atrakcyjność rozwojowa rynku mleczarskiego w Egipcie.................................2 - 4
- Prognoza rozwoju rynku zboża w Egipcie.........................................................5 - 6
- Branża hodowlana w Egipcie – perspektywa rozwoju......................................6 - 9
II. Infrastrukturalne projekty rozwojowe w Egipcie
- Warunki rozwoju budownictwa i projekty rozwojowe mieszkalnictwa..........10 - 12
- Projekty rozwojowe branży transportu...........................................................13 - 15
- Projekty rozwojowe branży energetyki...........................................................16 - 17
- Projekty rozwojowe branży gospodarki wodnej.............................................17 - 18
- Finansowanie projektów infrastrukturalnych w Egipcie................................18 - 20
III. Sytuacja gospodarcza w Egipcie
- Finanse publiczne i gospodarka w Egipcie w kontekście przełomu społeczno –
politycznego w lipcu 2013 r..............................................................................21 - 22
- Nowy charakter inwestycji zagranicznych w Egipcie.....................................22 - 25
- Finansowanie sektora M-SME w Egipcie.......................................................25 – 27
- Pozycja gospodarki Egiptu w rankingu Banku Światowego...........................27 - 28
IV. Działalność WPHI w Kairze ............................................................28 - 29
Opracował: Tomasz Przygoda, radca
Kair, wrzesień 2013
1
Rolnictwo w Egipcie
Atrakcyjność rozwojowa rynku mleczarskiego w Egipcie1
Egipska branża mleczarstwa ma duży potencjał rozwojowy na bazie liczebnej
populacji i rosnącego zapotrzebowania rynku oraz struktury producentów mleka. W roku
finansowym 2012/13 w Egipcie przewidywany jest 2,2% wzrost produkcji mleka do 5,8
mln ton w konsekwencji odbudowy hodowli bydła i rozwoju przetwórstwa mlecznego po
ogniskach pryszczycy odnotowanych w roku 2011/12. Wyższe ceny mleka będą sprzyjać
inwestycjom w produkcję i przetwórstwo mleka kosztem ograniczenia produkcji
wołowiny. W długim okresie stopa wzrostu będzie bardziej umiarkowana z uwagi na
efekt bazy, niemniej rynek Egiptu ma potencjał dla rozwoju produkcyjnych farm
mlecznych. Import bydła mlecznego do Egiptu jest względnie duży i może wzrosnąć w
średnim okresie, powodując wzrost produkcji mleka do 6,4 mln ton w roku 2016/17.
Jednakże nadal występują ograniczenia w produkcji mleka w średnim okresie –
podstawowe to dominacja licznych o małej skali producentów mleka, głównie na własne
potrzeby, i sprzedających nadwyżki dla sąsiadów i lokalnej społeczności. Powstające
farmy mleczarskie o dużej skali produkcji stanowią o rozwoju branży mleczarstwa w
Egipcie. Rozwój mleczarstwa w Egipcie może nastąpić w nadchodzącym okresie przy
założeniu znaczących inwestycji prywatnych w branży.
Egzemplifikacją atrakcyjności rozwojowej egipskiej branży mleczarstwa są
projekty inwestycyjne realizowane w branży przez firmy egipskie i zagraniczne. Egipska
firma Dina for Agricultural Investments SAE zdecydowała się na zakup hodowlany stada
mlecznego dla poprawy zdolności produkcyjnej oraz jakości produkcji. Do końca 2013
roku firma planuje zakupić łącznie 8000 sztuk krów importowanych z USA. Aktualnie
liczebność stada mlecznych krów w Egipcie wynosi ok. 4 mln sztuk. Kontynuacja
inwestycji w poprawę genetyki i zwiększenie liczebności stada krów mlecznych będzie w
średnim okresie wsparciem dla produkcji mleka.
1
na podstawie BMI Emerging Markets Information Service; Egypt Agribusiness Report – Dairy Outlook Q3 2013
2
Równolegle do powiększania stada mlecznego Dina for Agricultural Investment
SAE realizuje projekt budowy nowych mleczarni o standardach międzynarodowych do
wykorzystania przez powiększone stado mleczne. Realizacja inwestycji winna umożliwić
firmie zwiększenie produkcji mleczarskiej o ok. 80 tys. ton w 2013 r., co oznacza ponad
dwukrotnie więcej od aktualnej zdolności produkcyjnej wynoszącej ok. 60 tys. ton
rocznie. Aktualnie firma Dina for Agricultural Investment SAE jest największym
producentem i dostawcą mleka w Egipcie – rozpoczęła produkcję pasteryzowanego
mleka w butelkach PET w lutym 2010 r. i zdołała dotychczas dwukrotnie zwiększyć
zdolność produkcyjną.
Spożywcza firma Juhayna – producent soków i produktów mleczarskich - planuje
zrealizować projekt rozwojowy o wartości inwestycyjnej 1,2 mld EGP, obejmujący
budowę fabryki jogurtów, farmy mlecznej oraz centrów dystrybucji. Założeniem projektu
jest utrzymanie oraz zwiększenie udziału firmy w szybko rosnącym egipskim rynku
produktów mleczarskich.
Egipskie przetwórstwo mleka zwiększa współpracę z krajami regionu Bliskiego
Wschodu. Producent przetworów mlecznych Mashreq Des Produits Laitiers – oddział
francuskiego holdingu Soparind Bongrain będący jednym z głównych producentów na
rynku egipskim w 2011 roku utworzył z Abba Foods na rynku Arabii Saudyjskiej joint venture Milkana w zakresie produkcji serów. Firma ma zakłady produkcyjne głównie w
rejonie Aleksandrii i eksportuje produkty do regionu krajów Afryki Północnej i Bliskiego
Wschodu /np. Iraku, Jordanii, Syrii, Libii, Jemenu, krajów Zatoki, Sri Lanki/ oraz
Europy. Egipski oddział firmy stosuje technologie przetwórstwa francuskiej firmy, a
wybór rynku Arabii Saudyjskiej wynikł z jego dużego potencjału popytowego oraz
nowoczesnej infrastruktury marketingu.
Produkty mleczne stały sie ważnym składnikiem diety Egipcjan. Wg szacunku ok.
75% Egipcjan spożywa mleko nie pasteryzowane i dystrybuowane bez opakowania.
Wielkość ta zmniejsza się dość szybko wraz z rozwojem świadomości w zakresie higieny
i ochrony zdrowia oraz wzrostem dochodów. Przewiduje się wzrost konsumpcji mleka
płynnego o 11,8% do 6,3 mln ton w 2017 r. - prognoza uwzględnia zmianę wzorca
spożycia oraz silny rozwój demograficzny w Egipcie.
Z uwagi na niedostateczną podaż na rynku egipskim zapotrzebowanie na mleko
będzie pokrywane produkcją krajową i importem. Prognozowany jest także wzrost
konsumpcji mleka w proszku o 22,1% do 62.800 ton w 2017 r., całkowicie pokrywanej
importem. Egipt nie dysponuje znaczącymi możliwościami produkcji mleka w proszku i
jest zależny od importu, wykorzystywanego głównie do produkcji różnych produktów
mleczarskich – w tym sera i mleka płynnego. Główne kraje eksportujące mleko w
proszku na rynek Egiptu to Polska, Nowa Zelandia i Szwecja.
W konsekwencji wzrostu produkcji mleka ponownie zwiększy się w roku 2012/13
produkcja serów. Wraz z rozwojem gospodarki i wzrostem dochodów realnych na bazie
stabilizacji sytuacji politycznej zwiększać się będzie popyt na przetworzone produkty
mleczarskie, powodując wzrost produkcji serów o 11,5% do 701.300 ton w roku 2016/17.
Ser jest także ważnym składnikiem diety w Egipcie. Roczna konsumpcja serów
per capita w Egipcie wynosi ok. 6 kg – wielu Egipcjan spożywa sery przynajmniej w
3
trakcie jednego z dziennych posiłków. Postępująca zmiana i różnicowanie wzorca
konsumpcji oraz upowszechnianie restauracji fast food powoduje wzrost spożycia
różnych gatunków serów. Przewidywany jest wzrost konsumpcji sera o 12,3% do 2017 r.
Konsumpcja masła także podlega wpływowi zmiany wzorca konsumpcji –
spożycie masła w Egipcie wzrośnie o 15,4% do 139.400 ton w 2017 r. Produkcja masła
będzie rozwijać się w długim okresie do 138.400 ton w roku 2016/17. W warunkach
spodziewanej stagnacji produkcji rosnący popyt na masło w Egipcie będzie nadal
pokrywany importem.
Tabela niżej prezentuje prognozę wielkości produkcji i spożycia mleka, serów i
masła w Egipcie do 2017 roku.
rok
produkcja mleka /tys.ton/
spożycie mleka płynnego /tys. ton/
produkcja serów /tys. ton/
spożycie serów /tys. ton/
produkcja masła /tys. ton/
spożycie masła /tys. ton/
2010
5.779,6
5.420,4
644,5
650,0
127,6
170,0
2011
5.779,6
5.540,7
644,5
649,3
127,6
117,4
20122
5.700,0
5.622,7
629,0
651,4
120,0
120,8
20133
5.825,4
5.744,6
642,8
665,6
123,5
124,3
2014
5.959,4
5.872,4
657,0
680,5
127,1
127,9
2015
6.096,5
6.008,2
671,4
696,5
130,7
131,6
2016
6.242,8
6.147,1
686,2
713,5
134,5
135,5
2017
6.392,6
6.289,2
701,3
731,6
138,4
139,4
Ryzyko dla prognozowanego rozwoju mleczarstwa egipskiego po stronie podaży
wiąże się z możliwością wystąpienia chorób stada hodowlanego. W zdecydowanej
większości bydło w Egipcie służy produkcji mleka, a wzrost jego produkcji ograniczają
okresowo pojawiające się ogniska guzowatej choroby skóry i pryszczycy. Zarządzane w
tym kontekście przez rząd egipski ograniczenia importu bydła żywego stanowią
dodatkowe główne ryzyko prognozy. Egipscy producenci muszą także mierzyć się z silną
konkurencją na rynku światowym. Kraje konkurujące oferują wysokiej jakości bydło
produkcyjne w warunkach rosnących światowych cen produktów mleczarskich i rozwoju
własnej produkcji mleczarskiej. Ryzyko po stronie podaży występuje także w związku z
ograniczoną zdolnością egipskich producentów branży mleczarstwa do zwiększenia
wielkości produkcji z przeznaczeniem na eksport. Branża mleczarstwa Egiptu winna w
tym kontekście zapewnić rozwój zdolności produkcyjnych zapewniających potencjalnych
importerów o oczekiwanej jakości i bezpieczeństwie produktów.
Zasadnicze ryzyko prognozy po stronie popytu wynika z inflacji cen żywności konsumenci egipscy są wysoce wrażliwi na wzrost cen, a poza tym wzrost cen wpływa
na popyt zdecydowanie większej części konsumentów w Egipcie. W sytuacji wzrostu cen
żywności konsumenci egipscy mogą wrócić do tradycyjnego wzorca diety, gdyż
produkty mleczarskie są nadal uznawane za wyroby luksusowe. Dłuższy spadkowy trend
w gospodarce Egiptu będzie mieć negatywny wpływ na konsumpcję produktów branży
mleczarskiej, szczególnie świeżego mleka.
2
3
dane za 2012 rok są szacunkowe
dane za 2013 rok i lata następne są prognozowane
4
Prognoza rozwoju rynku zboża w Egipcie4
Rynek pszenicy
W roku finansowym 2013/14 w Egipcie prognozowany jest wzrost produkcji
pszenicy w rocznym tempie 2,5% do 9,1 mln ton. Wzrost plonów pszenicy będzie
wynikiem zwiększenia areału upraw o 3,7% w skali roku do 1,4 mln ha. Zwiększenie
areału upraw jest skutkiem wysokiego poziomu rządowych cen skupu ziarna, niemniej
braki zaopatrzenia w energię i opóźnienia w transporcie mogą powodować obniżenie
prognozowanej wielkości produkcji. W konsekwencji realna wielkość rządowego skupu
pszenicy w Egipcie w roku finansowym 2013/14 wyniesie ok. 3 mln ton i będzie
mniejsza wobec wielkości skupu prognozowanej przez rząd na poziomie ok. 4 - 5 mln t.
Prognozowana wielkość importu pszenicy winna także uwzględniać występujące
problemy związane z niedostatkiem rezerw zagranicznych Egiptu.
W długim okresie czasu w Egipcie prognozowany jest wzrost produkcji pszenicy
o ok.13,4% do 9,5 mln ton w roku 2016/17. Spodziewany wzrost produkcji będzie
skutkiem zwiększenia obszaru uprawy i wyższych plonów jako rezultat poprawy przez
farmerów uprawy ziemi.
Działania rozwojowe farmerów są ograniczane wysokimi kosztami upraw.
Produkcja pszenicy w Egipcie utrzyma się więc na poziomie niższym od całkowitego
popytu, utrwalając dużą zależność Egiptu od importu pszenicy.
Egipcjanie są największymi na rynku światowym konsumentami per capita
pszenicy w postaci różnych rodzajów chleba objętego subsydiami rządowymi i makaronu
będącego podstawowym składnikiem diety. Zboża takie jak pszenica, kukurydza, proso i
ryż stanowią większą część diety Egipcjan, zapewniając ponad 72% dziennego
zapotrzebowania na kalorie i białko. Rząd subsydiuje popularne placki chlebowe baladi
umożliwiając ich dostępność dla najbiedniejszej części społeczeństwa.
W 2013 r. spodziewany jest niewielki wzrost spożycia pszenicy - do 18,9 mln ton
- albowiem zakłócenia rynkowe po rewolucji w Egipcie oraz wysokie światowe ceny
zbóż ograniczają popyt ze strony egipskiej branży przetwórstwa spożywczego. W
okresie 2012 – 2017 prognozowany jest wzrost zapotrzebowania w Egipcie na pszenicę o
12,8% do 20,9 mln ton.
4
na podstawie BMI Emerging Markets Information Service; Egypt Agribusiness Report - Grain Outlook Q3 2013
5
Tabela niżej prezentuje prognozowane wielkości produkcji i konsumpcji pszenicy
w Egipcie do 2017 roku.
rok
produkcja pszenicy /w tys. ton/
spożycie pszenicy /w tys. ton/
2010
8.523,0
17.900,0
2011
7.200,0
17.700,0
20125
8.400,0
18.600,0
20136
8.862,0
18.938,4
2014
9.086,9
19.310,3
2015
9.232,9
19.770,4
2016
9.378,9
20.324,5
2017
9.524,8
20.979,3
Pszenica, będąc podstawowym produktem na rynku egipskim dotkniętym inflacją
cen żywności, jest szczególnie ważna dla bezpieczeństwa żywnościowego Egiptu. W tym
kontekście zbiory pszenicy w roku 2013/14 będą mieć szczególne znaczenie w związku z
niepewną polityczną stabilnością oraz niskim poziomem rezerw zagranicznych /rząd
obalonego prezydenta M. Mursiego uzależniał import pszenicy o dużej skali także od
możliwości porozumienia w sprawie pożyczki Egiptu z MFW oraz zapowiadał
utrzymanie wobec farmerów egipskich wysokiej ceny skupu 395,- dol. USA/1 tonę
pszenicy przy cenie importowanej pszenicy z Francji ok. 313,- dol. USA/1 tonę a z Rosji
ok. 260,- dol. USA/1 tonę/.
Szerzej na stronie internetowej WPHI w Kairze w internetowym Przewodniku
branżowym po rynku Egiptu – Branża rolno – spożywcza:
http://cairo.trade.gov.pl/pl/PrzewodnikporynkuEgipt/article/detail,6202,Branza_rolno__spozywcza.html
Branża hodowlana w Egipcie – perspektywa rozwoju7
Branża hodowlana w Egipcie jest zdominowana przez hodowlę drobiu na bazie
dużej konsumpcji rynku krajowego. Prawie cały popyt na mięso drobiowe w Egipcie jest
pokrywany produkcją krajową, a tendencje rozwojowe popytu i podaży drobiu niemal
równoważą się. Przewidywany jest wzrost produkcji mięsa drobiowego w Egipcie w
2013 r. w niewielkiej skali z uwagi na wysokie ceny paszy oraz spowolniony wzrost
gospodarczy i rygorystyczne warunki kredytowe. Zwiększony wzrost produkcji mięsa
5
dane za 2012 r. są szacunkowe
dane za 2013 r. i lata następne są prognozowane
7
na podstawie BMI Emerging Markets Information Service; Egypt Agribusiness Report - Livestock Outlook Q3 2013
6
6
drobiowego spodziewany jest w 2014 roku i w latach następnych do 986.600 ton w roku
finansowym 2016/17.
Mięso drobiu jest głównym źródłem białka dla większości populacji Egiptu.
Spodziewany jest wzrost konsumpcji drobiu wraz ze wzrostem liczebnym populacji i
wzrostem dochodów realnych Egipcjan. Hodowla drobiu będzie nadal odzwierciedlać
poziom konsumpcji rynku krajowego, będący głównym czynnikiem rozwoju produkcji
mięsa drobiowego. W 2013 roku w Egipcie przewidywany jest wzrost spożycia drobiu o
4% do 872.000 ton, a umiarkowany wzrost cen zboża będzie z opóźnieniem powodował
wzrost cen drobiu na rynku egipskim. W długim okresie prognozowany jest wzrost
konsumpcji mięsa drobiu o 18,5% do blisko 1 mln ton w 2017 roku. Wraz z postępującą
poprawą standardu życia Egipcjanie będą spożywać więcej mięsa kosztem tańszych
warzyw.
W świetle gwałtownego rozprzestrzenienia się w 2006 roku w Egipcie wirusa
ptasiej grypy H5N1 i jego powszechności w stadach drobiu w kilku gubernatorstwach
administracja egipska wprowadziła skuteczniejszą kontrolę hodowli drobiu. Lokalna
administracja zarządziła kompleksową epidemiologiczną kampanię informacyjną wraz z
upowszechnieniem testów i analizy występowania wirusa. Wyspecjalizowany organ FAO
– Emergency Center for Transboundary Animal Diseases /ECTAD/ w ścisłej współpracy
z egipskimi partnerami zorganizował szkolenia w zakresie zastosowań statystyki
/biometryki/ dla wzmocnienia narodowych umiejętności analizy i zarządzania danymi
epidemiologicznymi.
Produkcja mięsa wołowego w roku 2012/13 wzrosła o 4% do 290.000 ton.
Przypadki pryszczycy ograniczyły hodowlę bydła w roku 2011/12 w Egipcie o 11% - w
skali mniejszej od spodziewanej. Wg ocen odnotowane w 2012 roku ogniska pryszczycy
w Egipcie nie wpłynęły w zasadniczym stopniu na zmniejszenie hodowli. Spadek
produkcji mięsa wołowego o 11% do 280.000 ton w roku 2011/12 wynikł bardziej z
wysokich cen pasz zwierzęcych. Ten spadek produkcji wołowiny nie jest porównywalny
ze zmniejszeniem hodowli o 10% rocznie w okresie 3 kolejnych lat 2006 – 2008 w
efekcie pryszczycy, która spowodowała upadek ok. 1 mln sztuk bydła w Egipcie.
Wykryte w lutym 2012 r. przypadki pryszczycy w Egipcie spowodowały zmniejszenie
hodowli bydła o 94.401 sztuk w sierpniu 2012 roku i stratę wartości ok. 200 mln funtów
egipskich. Wskaźnik infekcji stada bydła w Egipcie wynosi zaledwie 3,1% i jest
zdecydowanie niższy niż wstępnie szacowany przez Departament Rolnictwa USA dla
całego stada na poziomie 11,3% - 18,3%. Natomiast przypadki pryszczycy z 2012 roku
miały znaczący wpływ na zysk raczej z powodu wysokich cen paszy i ograniczonych
możliwości powiększenia zysku jednostkowego niż ze skali infekcji hodowli.
W nadchodzącym okresie 2013 roku przewidywany jest niewielki wzrost
produkcji mięsa wołowego w konsekwencji zwiększenia uboju. Produkcja wołowiny
zwiększy się o 4% do 290.000 ton w roku 2012/13. Powodem wzrostu podaży mięsa jest
chęć farmerów skierowania większej ilości bydła na rynek z uwagi na obawy o
rozszerzenie zakażenia chorobowego w hodowli, wysokie ceny pasz powodujące presję
na zwiększenie płynności finansowej oraz preferowanie przez konsumentów mięsa
młodego o niskim stopniu otłuszczenia. Prognoza Departamentu Rolnictwa USA
7
prognozuje wzrost uboju do 1,3 mln sztuk w 2013 roku – więcej o 40 tys. sztuk w 2012
roku. Prognozy zwiększenia uboju raczej nie będą odzwierciedlone we wzroście podaży
mięsa, gdyż większość pogłowia bydła egipskiego ma wagę poniżej idealnej dla uboju.
Reakcja administracji egipskiej na przypadki pryszczycy jest główną przyczyną
ograniczenia rozprzestrzenienia się choroby. Egipska firma rządowa Holding Company
for Biological Products and Vaccines /VACSERA/ zorganizowała kampanię na rzecz
szczepienia egipskiego inwentarza przeciwko pryszczycy w gubernatorstwach, w których
choroba nie zdołała rozpowszechnić się na duża skalę. Szczepienia ograniczyły dalsze
rozprzestrzenianie się choroby, utrzymując ten trend w średnim okresie. Poza tym rząd
egipski przeznaczył 100 mln funtów egipskich na pokrycie strat poniesionych przez
farmerów i hodowców w wyniku pryszczycy. Również nowy rządowy projekt rozwoju
rynku wołowiny oferuje wsparcie dla farmerów w krótkim okresie w zakresie poprawy
jakości stada i samowystarczalności produkcji - projekt przewiduje pożyczki niedużej
wartości o zmniejszonej do 4% stopie oprocentowania dla małych gospodarstw
hodowlanych.
W świetle przypadków chorobowych w hodowli egipski Veterinary Medicine
Directorate podjął w ostatnim okresie działania na rzecz eliminacji z rynku mięsa
skażonego. W wyniku kontroli w sklepach, restauracjach i na straganach zajęto i
wyeliminowano z podaży rynkowej 1.565 kg mięsa skażonego chorobowo, nie
nadającego się do spożycia z uwagi na nie spełnianie egipskich standardów ochrony
zdrowia. Wola administracji egipskiej do zmuszenia lokalnych producentów mięsa do
przestrzegania norm ochrony zdrowia jest odpowiedzią na upowszechniającą się
produkcję wołowiny poniżej wymaganej jakości oraz okresowe występowanie chorób i
afer mięsnych.
W długim okresie prognozowany jest wzrost podaży wołowiny w Egipcie do
417.600 ton w roku 2016/17.
Wyższe ceny mięsa wołowego spowodowane odnotowanymi w roku 2011/12
przypadkami pryszczycy wpływały ograniczająco na jego spożycie w krótkim okresie,
powodując zmniejszenie konsumpcji o 5% w roku 2011/12 i o kolejne 2% w roku
2012/13. Również ostrzeżenie ze strony FAO o unikaniu spożywania mięsa dotkniętego
pryszczycą przyczyniło się do zmniejszenia konsumpcji wołowiny w latach 2012 - 2013.
W średnim okresie wołowina będzie odzyskiwać wysoką pozycję w preferencji spożycia
powodując presję na sprzedaż.
W efekcie rosnący popyt na mięso wołowe musi być pokrywany importem bydła
żywego oraz wołowiny mrożonej. Konsumpcja wołowiny pozostanie na stabilnym
poziomie w 2013 roku, gdyż import jest niewystarczający dla znaczącego złagodzenia
popytu na rynku Egiptu. Stan taki wiąże się z nieadekwatną do potrzeb rynku zdolnością
przetwórstwa mięsnego oraz ogólnymi uwarunkowaniami gospodarczymi, w których
funkcjonują importerzy w Egipcie – główne wyzwania dla importerów wynikają ze
zwiększonego ryzyka politycznego oraz zależności od płynności finansowej na rynku
egipskim i międzynarodowym, zniechęcających do wymiany handlowej. Import bydła
żywego miał rekordowo wysoki poziom latem 2012 roku, lecz spodziewany jest jego
spadek w bieżącym okresie do wielkości o 37,5% wyższej niż w 2011 roku. Departament
8
Stanu USA przewiduje import żywego bydła do Egiptu w ilości 100.000 ton w 2013 roku
- import wołowiny realizowany jest głównie z Sudanu, Etiopii, Brazylii, Australii i
Chorwacji. Jednakże wzrost importu jest ograniczony niewystarczającą wydajnością
ubojni w Egipcie. Wg danych General Organization for Veterinary Services /GOVS/ w I
połowie 2012 roku zaledwie 16,5% importowanego bydła przeznaczono na ubój z uwagi
pełne wykorzystanie mocy przerobowych ubojni w Egipcie.
W długim okresie prognozowany jest wzrost konsumpcji mięsa wołowego o
13,7% do 602.600 ton w 2017 roku. Duża część popytu na mięso wołowe wynikać będzie
z zapotrzebowania hoteli i restauracji w perspektywie oczekiwanego odzyskania przez
turystów zainteresowania przyjazdami do Egiptu po załamaniu turystyki przyjazdowej
wskutek trwającej po 2011 roku polityczno – społecznej niestabilności.
Tabela niżej prezentuje wielkości produkcji i spożycia mięsa wołowego i
drobiowego w Egipcie do 2017 roku.
rok
produkcja drobiu /tys. ton/
spożycie drobiu /tys. ton/
produkcja wołowiny i cielęciny /tys. ton/
spożycie wołowiny i cielęciny /tys. ton/
2010
851,1
800,0
345,0
605,0
2011
900,7
819,2
315,0
529,0
20128
833,4
843,1
280,0
530,0
20139
850,9
872,7
290,0
519,4
2014
884,9
903,6
342,4
536,1
2015
922,1
934,9
366,4
555,4
2016
954,3
966,8
392,0
577,5
2017
986,6
999,3
417,6
602,6
Ryzyko prognozy po stronie podaży egipskiej branży mięsnej wynika przede
wszstkim z możliwości pojawiania się chorób – pryszczycy, ptasiej grypy i guzowatej
choroby skóry. Nowe przypadki chorób będą skutkować dużym ubojem selekcyjnym.
Wzrost cen jest głównym czynnikiem ryzyka prognozy po stronie popytu.
Kolejne przypadki chorób mogą potencjalnie zawyżyć ceny na rynku egipskim stosownie
do podwyższonych wymagań w imporcie, aczkolwiek dotychczas popyt był względnie
odporny na zjawiska chorobowe występujące w hodowli. Mięso wołowe jest
konsumowane w większości przez bogatszych konsumentów, zatem wzrost cen będzie
mieć negatywny wpływ na konsumpcję zwiększając popyt na drób jako bezpośredni
substytut, a w konsekwencji powodując wzrost cen mięsa drobiowego.
Rozwiązanie problemów jakości i bezpieczeństwa produktów konsumpcyjnych
branży hodowlanej w Egipcie potrwa długi czas, albowiem kraj ten nie będąc
eksporterem mięsa wołowego i drobiu obecnie ani w średnim okresie czasu nie ma
bodźców stymulujacych dostosowanie produkcji mięsnej do standardów rynków
zagranicznych.
8
dane za 2012 r. są szacunkowe
dane za 2013 r. i lata następne są prognozowane
9
9
Infrastrukturalne projekty rozwojowe w Egipcie
Warunki rozwoju branży budownictwa i projekty rozwojowe
mieszkalnictwa w Egipcie10
1. Wartość i prognoza rozwoju branży budownictwa
W branży budownictwa w Egipcie nastąpił w 2012 roku ok. 6% regres
działalności. W okresie bieżącego roku budownictwo rozwija działalność i
prognozowany jest jego dalszy wzrost w nadchodzącym okresie. Prognozowany rozwój
budownictwa o 6,2% w 2013 r. jest wynikiem niskiego poziomu bazy oraz
międzynarodowego finansowania dużych projektów infrastrukturalnych.11 Prognoza
wzrostowa branży budownictwa, uwzględniając dominujące w Egipcie ryzyko
polityczne, ma charakter ostrożnościowy. Mimo przewidywanego rozwoju budownictwa
niepewna sytuacja polityczna będzie nadal osłabiać inwestycje typu greenfield.
Europejskie instytucje finansowe sprzyjają ożywieniu projektów budownictwa
infrastrukturalnego w Egipcie. Europejski Bank Inwestycyjny /EIB/ oraz Europejski
Bank Odbudowy i Rozwoju /EBRD/ wyasygnowały na wsparcie branży budownictwa
infrastrukturalnego fundusze stanowiące większą część europejskiej pomocy rozwojowej
dla Egiptu, co wskazuje że finansowanie projektów infrastrukturalnych stanowi jeden z
priorytetów pomocy rozwojowej. W okresie poprzedzającym Arabską Wiosnę liczne
były projekty infrastrukturalnego rozwoju planowane w Egipcie – główne wśród nich to
budowa 4-ej linii metra oraz nowych terminali na lotnisku w Kairze. Poza tym na
znaczeniu zyskiwało partnerstwo publiczno – prywatne /PPP/ jako metoda zdobywania
środków i wykonawców dla realizacji projektów, głównie w branży usług.
W okresie post-rewolucyjnym Egipt był /i jest/ beneficjentem funduszy wsparcia
o znacznej wartości, otrzymywanych z arabskich krajów Zatoki /po 2011 r. Egipt uzyskał
w formie pożyczek i kredytów 5 mld dol. USA - 2 mld dol. USA z Kataru oraz 3 mld dol.
USA z Arabii Saudyjskiej i Islamic Development Bank/. W świetle narastających
10
wg Emerging Markets Information Service /EMIS/ - Egypt Infrastructure Report – Residential and Non-Residential
Q2 2013, April 2013
11
wg Business Monitor International
10
trudności obsługi zadłużenia zagranicznego oraz zwiększającego się deficytu
budżetowego Egipt zabiegał o pożyczkę Międzynarodowego Funduszu Walutowego w
kwocie 4,8 mld dol. USA. Również administracja USA udzieliła Egiptowi ulgi
zadłużeniowej w wysokości 1 mld dol. USA oraz zorganizowała w 2012 r. wizytę w
Kairze przedstawicieli 50 korporacji amerykańskich dla rozpoznania możliwości
współpracy inwestycyjnej, w tym także przy realizacji projektów budownictwa
infrastrukturalnego. Władcy Kataru zaaprobowali udział kapitałowy w wysokości 18 mld
dol. USA w inwestycyjnych projektach zagospodarowania Półwyspu Synaj /z
przeznaczeniem 10 mld dol. USA na budowę kompleksu turystycznego oraz 8 mld dol.
USA na projekty rozwoju energetyki i przemysłu obejmujące budowę elektrowni, ujęcia
gazu naturalnego i fabryki żelaza i stali/. Decyzja o zaangażowaniu inwestycyjnym
Kataru podjęta została bezpośrednio po ujawnieniu przez rząd Egiptu w 2012 r.
prowadzonych rozmów w sprawie kompleksowego planu rozwoju Synaju oraz obrazuje
tendencję współpracy państw Zatoki z regionem Afryki Północnej w sferze
infrastrukturalnej.
Uwzględniwszy istniejące nadal ryzyko należy podkreślić, że planowane projekty
zostaną prawdopodobnie zniweczone z powodu braku alternatywnych źródeł
finansowania.12
Tabela niżej prezentuje branżę budowlaną Egiptu – jej wartość, udział w GDP,
prognozę rozwoju i zatrudnienia oraz prognozę rozwoju inwestycji całkowitych i per
capita w Egipcie do 2022 roku /s – wartość szacunkowa; p – wartość prognozowana/.13
kolejne lata
2011
2012
/s/
2013
/p/
2014
/p/
2015
/p/
2016
/p/
2017 /p/
2018 /p/
2019 /p/
2020 /p/
2021 /p/
2022 /p/
wartość branży
budownictwa
/mld dol. USA/
realna
stopa
wzrostu branży
budownictwa /w
%/
udział
branży
budownictwa w
GDP
wartość
inwestycji
całkowitych /mld
dol. USA/
udział inwestycji
całkowitych
w
GDP /w %/
wartość
inwestycji
całkowitych per
capita /w dol.
USA/
10,1
9,9
10,5
13,4
15,7
18,2
20,8
23,8
27,0
30,7
35,9
41,1
3,3
- 6,0
6,2
5,9
5,6
6,2
6,9
7,0
7,1
7,5
10,4
8,5
4,2
3,8
3,9
3,9
3,9
3,9
3,9
4,0
4,0
4,1
4,3
4,4
38,5
39,0
41,3
55,4
67,1
80,5
94,6
111,0
127,0
145,3
166,2
189,5
16,1
15,0
15,3
16,2
16,7
17,1
17,8
18,5
18,9
19,3
19,7
20,1
467,0
464,8
483,9
638,9
761,0
899,5
1.040,4
1.203,9
1.358,0
1.532,5
1.730,1
1.947,2
12
13
wg Emerging Markets Information Service /EMIS/
wg Business Monitor International
11
realny
wzrost
inwestycji
całkowitych /w
%/
zatrudnienie
w
budownictwie /w
tys./
wzrost
zatrudnienia
w
budownictwie /w
%/
udział
budownictwa w
rynku pracy /w
%/
- 7,5
0,7
6,0
12,0
10,0
10,0
10,0
10,0
8,0
8,0
8,0
8,0
3.028,4
2.850,0
3.024,4
3.200,2
3.376,6
3.582,5
3.826,9
4.090,5
4.375,0
4.7007,7
4.7007,7
5.097,9
3,3
- 5,9
6,1
5,8
5,5
6,1
6,8
6,9
7,0
7,4
0,0
8,4
5,8
5,3
5,6
5,8
6,0
6,2
6,6
6,9
7,3
7,7
7,6
8,1
2. Projekty rozwojowe budownictwa infrastrukturalnego
Względnie płynne wznowienie działalności rozwojowej w sektorze budownictwa
infrastrukturalnego w Egipcie po rewolucji 2011 roku wskazuje, że bezpośredni wpływ
wydarzeń rewolucyjnych na budownictwo był krótkotrwały. Po spadku aktywności w
2011 r. oraz ok. 6% regresie w budownictwie w 2012 r. perspektywa branży jest
postrzegana optymistycznie. Kontynuowana jest realizacja bieżących projektów,
niemniej spowolniony wzrost GDP będzie nadal obciążający dla rozwoju popytu oraz
wpływać ograniczająco na projekty budowlane w mieszkalnictwie i usługach w Egipcie.
Międzynarodowe firmy, budowlane w szczególności, są ostrożne w
podejmowaniu działań w świetle ciągłej niepewności politycznej oraz obaw o kolejne
protesty w Egipcie, powodując opinę o spowalnianiu realizacji projektów w
budownictwie. Dodatkowym czynnikiem zmniejszającym aktywność branży budowlanej
i rozwój gospodarczy jest negatywny wpływ kryzysu w Egipcie na branżę turystyki,
posiadającej około 17% udział w egipskim GDP. Popyt na budowę kurortów
wypoczynkowych średniej oraz wysokiej jakości był jednym z głównym czynników
rozwojowych oraz angażowania krajowych i regionalnych deweloperów budowlanych w
realizację projektów. Przewiduje się, przynajmniej do czasu ustabilizowania sytuacji w
Egipcie, utrzymanie ostrożnego podejścia deweloperów do angażowania w
długoterminowe projekty budowlane. Decyzje sądowe negatywne dla deweloperów także
przyczyniają się do wzrostu poczucia niepewności i ryzyka obecnego w branży, nie
ułatwiając uspokojenia nastrojów w krótkim okresie czasu i zwiększając
prawdopodobieństwo kolejnych niekorzystnych decyzji.14
W takich uwarunkowaniach branża nieruchomości w Egipcie utrzymała trend
rozwojowy w okresie kilku ostatnich kwartalnych okresów.
Szerzej na stronie internetowej WPHI w Kairze w internetowym Przewodniku
branżowym po rynku Egiptu – Branża budowlano - inżynieryjna:
http://cairo.trade.gov.pl/pl/PrzewodnikporynkuEgipt/article/detail,6349,Branza_budowla
no_-_inzynieryjna.html
14
wg Business Monitor International
12
Infrastrukturalne projekty rozwojowe sektora transportu w
Egipcie /wg rodzajów transportu/15
1.
Infrastrukturalne projekty rozwojowe sektora transportu Egiptu
W okresie poprzedzającym Arabską Wiosnę planowane były liczne projekty
infrastrukturalne – wśród nich znaczące w sferze transportu /m.in. czwarta linia metra
kairskiego, nowe terminale lotniska międzynarodowego w Kairze/. Również partnerstwo
publiczno – prywatne /PPP/ zyskiwało na znaczeniu jako forma pozyskiwania realizacji
projektów, szczególnie w branży usługowej. Przewiduje się, że realizacja niektórych z
planowanych projektów infrastrukturalnych wznowiona będzie przy wsparciu
finansowania Europejskiego Banku Inwestycyjnego /EIB/ oraz Europejskiego Banku
Rekonstrukcji i Rozwoju /EBRD/. W ramach strategicznej inicjatywy zacieśnienia więzi
współpracy z Egiptem UE wyasygnowała 5 mld euro w formie funduszu pomocowego
dla tego najbardziej zaludnionego kraju arabskiego - EIB oraz EBRD przeznaczyły po 2
mld euro funduszy pomocowych, zaś pozostały 1 mld euro pochodzi od państw UE.16
Łączna wartość realizowanych/planowanych projektów infrastrukturalnych w
transporcie w Egipcie wg form transportu zawiera tabela niżej /w mln dol. USA/.17
porty
13.357
kolejnictwo
4.565
porty lotnicze
1.162
drogi i mosty
1.515
Wartość, wielkość i termin realizacji głównych projektów infrastrukturalnych
realizowanych w Egipcie w sektorze transportu /wg rodzajów transportu/ przedstawia
tabela niżej.18
rodzaj
transportu/
nazwa projektu
porty lotnicze
Hurghada
International
Airport-budowa
wartość /mln
dol. USA/
wydajność
/ długość
wykonawca firma
termin
realizacji
status projektu
295
7,5
mln
pasażerów
Saudi
Bin
Ladin Group
brak danych
kontrakt
rozstrzygnięty
/styczeń 2010 r./
15
Egypt Infrastructure Report Q2 2013 – April 2013; Emerging Markets Information Service /EMIS/
wg Emerging Market Information Service
17
Egypt Infrastructure Report Q2 2013 – April 2013; EMIS
18
BMI Key Projects Database
16
13
nowego
terminala
pasażerskiego
Cairo
International
Airport Terminal
3 – modernizacja
Cairo
International
Airport Terminal
2 - modernizacja
porty wodne
porty na Nilu;
Kanał Sueski pogłębianie
Wschodni Port
Said – faza 2
387
7,5
mln
pasażerów
Limak
2011 – ?
400
8,5
mln
pasażerów
brak danych
planowane
zakończenie
2013 r.
8.919
313,4 mln
ton
brak danych
2009-2012
zgłoszenie
projektu
brak danych
5,1 mln teu
COSCO
2008 - ?
port
w
Ain
Sokhna
–
rozbudowa
budowa dwóch
nowych portów
w Port Said i w
Aleksandrii
kolejnictwo
trzecia
linia
metro w Kairze –
druga
faza
/Heliopolis
–
Cairo
International
Airport/
88
1,2 mln teu
Dubai
World
zakończenie
przygotowań
/grudzień 2008 r./
brak danych
brak danych
brak
danych
brak danych
brak danych
podpisanie
porozumienia
międzyrządowego
Egipt - Katar
Vinci
Construction,
Bouygues
Travaux
Publics, Arab
Contractors,
Orascom
Construction
2013
brak danych
linia kolejowa z
Aswanu do Wadi
Halfa /Sudan/
linia
szybkiej
kolei Kair –
Aleksandria
tunel
pod
Kanałem
Sueskim
czwarta
linia
metra w Kairze
trzecia
linia
metra w Kairze
/trzecia faza/
500
brak
danych
brak danych
brak danych
brak danych
200 km
brak danych
brak danych
1.000
brak
danych
brak danych
brak danych
analiza projektu
przez rząd Egiptu
/lipiec 2009 r./
przygotowanie
analizy
wykonalności
faza planowania
2.600
24 km
brak danych
2012 - 2019
faza planowania
3.140
17,7 km
Vinci
Construction,
Bouygues
Travaux
Publics,
2007 - ?
faza I zakończona
w lutym 2012 r.;
faza II w realizacji
do 2014 r.;
faza III – umowa
465
30 m
Ports
brak danych
kontrakt
rozstrzygnięty
/marzec 2011 r./
faza ofertowa
w
14
Orascom
Construction,
Arab
Contractors
drogi i mosty
autostrada
Shoubra – Banha
kredytowa
na
realizację
z
Egyptian
Investment Bank
/listopad 2012 r./
331
40 km
brak danych
autostrada Kair –
Aleksandria,
sekcja 5
droga nadmorska
Górny Egipt –
Morze Czerwone
autostrada
wybrzeża Morza
Śródziemnego
autostrada Kafr
El
Zayat
–
Aleksandria
autostrada
Aswan
–
Dongola
128
231 km
brak danych
232
414 km
2009
budowa w trakcie
realizacji
262,8
562 km
National
Construction
Co.
brak danych
brak danych
zgłoszenie
projektu
266,3
110 km
brak danych
brak danych
zgłoszenie
projektu
500
400 km
brak danych
podpisanie
Memorandum of
Understanding
/styczeń 2010 r./
autostrada
el-Farag
663
35 km
Zawaya
Group
for
Development
and
Investment
brak danych
brak danych
autostrada Rod
el-Farag - projekt
665,05
35 km
brak danych
2012 - ?
most drogowy i
kolejowy
Egipt – Arabia
Saudyjska /nad
Zatoką Akaba/
3.000
32 km
brak danych
2012 - 2015
przetarg
wznowiony
w
2012 r.
etap przetargowy
wznowiony
/po
zawieszeniu
w
2011 r./
projekt poddany
ponownej analizie
–
na
etapie
planowania
/sierpień 2012 r./
Rod
brak danych
- 2011
etap finansowania
projektu
/maj
2012 r./
kontakt
rozstrzygnięty
2.
Główne projekty infrastrukturalne - wg rodzajów transportu – szerzej na
stronie internetowej WPHI w Kairze w internetowym Przewodniku branżowym po rynku
Egiptu – Branża transportu:
http://cairo.trade.gov.pl/pl/PrzewodnikporynkuEgipt/article/detail,7562,Branza_transport
u.html
15
Infrastrukturalne projekty rozwojowe energetyki Egiptu19
Administracja Egiptu prognozowała realizację w latach 2010 – 2027 projektów o
wartości 110 mld dol. USA na rzecz rozwoju infrastruktury sektora energii. W maju 2012
r. zarząd rządowego Egyptian Electricity Holding Company /EEHC/ zaakceptował
inwestycje rozwojowe sektora energetyki wartości 20 mld dol. USA w roku finansowym
2012/13.
Projekty te stanowią część szerszego programu Capex wartości 90 mld dol. USA
przewidywanego do realizacji w latach 2012 – 2017. Projekty rozwoju infrastruktury
energetycznej mają na celu m.in. zwiększenie o 12 GW podaży energii oraz o 1,2 mln
liczby jej odbiorców. Cele te są względnie ambitnie wyznaczone wziąwszy pod uwagę
okoliczności towarzyszące w gospodarce Egiptu w 2012 roku i obecnie, a wg ocen
wątpliwe jest powodzenie ich realizacji.20
W opinii egipskiego National Electricity Control Centre /NECC/ niedobór energii
elektrycznej w okresie letnim wyniósł 4 GW. Oczekiwana przez rynek egipski moc
generowania energii wynosi 26,5 GW, zaś dostępna zdolność wytwórcza pozwala na
dostarczenie odbiorcom rynkowym zaledwie 22,3 GW. Problemem dla sektora
energetyki jest także niedostateczna podaż gazu dla zakładów energetycznych,
szczególnie dotkliwie odczuwana w 2012 r., będąc podstawą sugerowanego
dostosowania przez Egipt eksportu gazu dla zapewnienia podaży wymaganej konsumpcją
krajową.
Zapotrzebowanie rynku egipskiego na energię systematycznie rośnie niezależnie
od niezmienionej w 2013 r. stopy wzrostu GDP Egiptu. W prognozowanym okresie
średnioroczna stopa wzrostu konsumpcji energii wynosi 6% przy zwiększonym udziale
zużycia energii elektrycznej powodującego presję na krajową sieć przesyłową. 21 Jednym
z czynników takiej sytuacji jest rozpowszechniona dostępność urządzeń
klimatyzacyjnych. Liczba klimatyzatorów funkcjonujących w Egipcie uległa podwojeniu
w latach 2009 – 2012 i wynosi ok. 6 mln sztuk. Stan taki powoduje trend wzrostowy
całkowitego popytu na energię. W tych oklicznościach przewidywane jest przed końcem
prognozowanego okresu zwiększenie zapotrzebowania na energię do blisko 200 TWh.22
Ministerstwo Energii i Elektryczności Egiptu poinformowało o działaniach
rozwojowych na rzecz infrastruktury sektora energii w okresie minionego okresu
19
wg Egypt Infrastructure Report Q2 2013 – April 2013; Emerging Markets Information Service /EMIS/
wg oceny Business Monitor International
21
wg prognozy Business Monitor International
22
wg oceny Emerging Markets Information Service /EMIS/
20
16
rocznego - szerzej na stronie internetowej WPHI w Kairze w internetowym Przewodniku
branżowym po rynku Egiptu – Branża energii:
http://cairo.trade.gov.pl/pl/PrzewodnikporynkuEgipt/article/detail,6268,Branza_energii.ht
ml
Infrastrukturalne projekty rozwojowe gospodarki wodnej
w Egipcie23
Znikome opady deszczu w Egipcie powodują problem suszy, który historycznie
jest przezwyciężany w ramach dostępu do wód Nilu. Porozumienie Egipt - Sudan z 1959
r. gwarantuje Egiptowi wykorzystanie 55,5 bln m3 wody rocznie. Kraje górnego Nilu –
Demokratyczna Republika Kongo, Burundi, Rwanda, Etiopia, Uganda, Kenia i Tanzania
– prezentują niezadowolenie i negatywne stanowisko wobec monopolistycznego dostępu
Egiptu do wód Nilu. Kraje górnego Nilu muszą uzyskiwać zgodę Egiptu przed budową
ujęć wody Nilu dla irygacji lub innych potrzeb gospodarczych /w tym także dla zapór
wodnych elektrowni/.
Inicjatywa Państw Basenu Nilu z 1999 r. miała na celu wypracowanie wspólnego
stanowiska wymienionych 7 państw górnego Nilu oraz państw dolnego Nilu /Egipt,
Sudan/, jednakże nie osiągnięto znaczącego porozumienia. Odbywająca się w Sharm el–
Sheikh w kwietniu 2010 r. konferencja państw członkowskich Inicjatywy została zerwana
w reakcji na odmowę żądaniu zmniejszenia udziału Egiptu w dostępie do wód Nilu. Wg
prezentowanego przez administrację stanowiska dostęp do wód Nilu jest dla Egiptu
kwestią o charakterze narodowego bezpieczeństwa, a prawo Egipcjan do korzystania z
wód Nilu nie może być ograniczane żadnymi okolicznościami.
Bank Światowy - pomysłodawca Inicjatywy Państw Basenu Nilu – oświadczył, że
nie będzie angażować się w nowe projekty górnego Nilu bez ich aprobaty przez Egipt
oraz podkreślił poparcie dla stanowiska Egiptu w tej sprawie udzielane przez kluczowe
organizacje wielostronne.
Jednakże państwa górnego Nilu zagroziły przyjęciem porozumienia z
pominięciem Egiptu i Sudanu. Porozumienie miałoby wyeliminować prawo weta Egiptu
wobec projektów ujęć wodnych w państwach górnego Nilu. Sytuacja ta powoduje
pytanie czy Egipt może utrzymywać dotychczasową pozycję czy też powinien rozważać
kompromis zmniejszający przewagę egipskiego udziału w dostępie do wód Nilu w
23
wg Egypt Infrastructure Report – Q2 2013, April 2013; Emerging Markets Information Service /EMIS/
17
zamian za utrzymanie prawa weta. Możliwe jest także osiągnięcie kompromisowego
rozwiązania uprzedzającego działania 7 państw górnego Nilu na rzecz przyjęcia
porozumienia bez udziału Egiptu i Sudanu. Niemniej konieczne jest osiągniecie formuły
kompromisu umożliwiającego uniknięcie niebezpiecznej eskalacji napięcia.
Kompromisowe rozwiązanie prawdopodobnie mogłoby powodować większe
angażowanie Egiptu w projekty odsalania wody, które realizowane byłyby przy
prawdopodobnym wsparciu finansowym Banku Światowego traktowanym jako forma
rekompensaty za zmniejszony udział Egiptu w dostępie do wód Nilu.
Zwiększenie inwestycji na projekty odsalania wody będzie niezbędne niezależnie
od okoliczności – nawet jeśli Egipt miałby utrzymać udział w dostępie do wód Nilu.
Nakłady na takie projekty są względnie niskiej wartości, a Egipt doświadcza niedoborów
wody bieżącej, wynikających ze zwiększonego zapotrzebowania na wodę
powodowanego rozwojem gospodarki /w tym szczególnie rozbudową nowoczesnego
mieszkalnictwa o intensywnej konsumpcji wody bieżącej/.
Administracja rządowa Egiptu przykłada szczególną wagę do realizacji projektów
infrastrukturalnych w gospodarce wodnej w ramach PPP kreując duży potencjał w tym
zakresie.
Szerzej na stronie internetowej WPHI w Kairze w internetowym Przewodniku
branżowym po rynku Egiptu – Branża zaopatrzenia w wodę i gospodarowania
ściekami:
http://cairo.trade.gov.pl/pl/PrzewodnikporynkuEgipt/article/detail,7787,Branza_zaopatrze
nia_w_wode_i_gospodarowania_sciekami.html
Finansowanie projektów infrastrukturalnych w Egipcie24
Finansowanie projektów infrastrukturalnego i przemysłowego rozwoju oznacza
ich długoterminowe kredytowanie. Struktura finansowania projektów ma na celu
uniknięcie ryzyka oraz osiągnięcie korzyści przez komponenty składowe – strony
projektu. Ryzyko kredytu oceniane jest przez kredytodawców przy uwzględnieniu
zakładanego w projekcie wpływu gotówki i wartości aktywów bardziej niż
wiarygodności kredytowej sponsorów projektu. Sponsorzy - inwestorzy udziałowi angażują instytucje specjalizujące się w minimalizowaniu odpowiedzialności w
przypadku niepowodzenia projektu. Finansowanie projektu umożliwia połączenie na
24
wg Banking Sector Developments in Egypt; ACCE – BSAC, January 2013
18
rzecz realizacji projektu działań specjalistów i firm doświadczonych w dziedzinach, które
reprezentują.
Finansowanie projektów w odniesieniu do rynku Egiptu umożliwia równoczesne
inicjowanie wielu projektów bez potrzeby uprzedniego zgromadzenia środków. Rząd
realizując płatności stwarza przez pewien okres czasu, zazwyczaj 15 – 40 lat,
publicznemu udziałowcowi możliwość elastycznego planowania rozwoju projektu. W
okresie tym rząd może wykorzystywać sektor prywatny zachowując własność i
zarządzając projektem.
Partnerstwo publiczno – prywatne /PPP/ jest formułą finansowania projektów, w
której sektory publiczny i prywatny współpracują na rzecz realizacji projektów
publicznych. Po utworzeniu w 2006 roku centralnego organu ds. partnerstwa publiczno –
prywatnego w Egipcie – PPP Central Unit – w 2009 roku rozpoczęto realizację
pierwszego projektu PPP, którym jest oczyszczalnia ścieków w Kairze - New Cairo
Waste Water /rozpoczęcie funkcjonowania oczyszczalni planowane było w Q4 2012 r./.
W 2010 r. rząd Egiptu ratyfikował ustawę o partnerstwie publiczno – prywatnym
wzmacniającą rolę sektora prywatnego w projektach publicznych. Ustawa jest korzystna
dla sektora publicznego poprzez angażowanie prywatnej ekspertyzy i umiejętności na
rzecz poprawy jakości i efektywności projektów. Program PPP oferuje realizację
projektów w wielu branżach, w tym w dziedzinie edukacji /szkolnictwo wyższe i
średnie/, usług /stacje oczyszczania wody/, ochrony zdrowia /szpitale, centra medyczne,
ośrodki podstawowej opieki zdrowotnej/, transportu /koleje, porty, drogi, lotniska/, ropy i
gazu /rafinerie/ oraz użyteczności publicznej. Wg szacunku funduszu inwestycyjnego
Beltone Financial w Egipcie realizowano w 2011 roku 46 projektów PPP o wartości
ponad 16 mld dol. USA.
Polityczna zmiana w 2011 roku w Egipcie była oczywistym powodem obaw
środowiska finansującego projekty infrastrukturalne. Wg PPP Central Unit główni
kredytodawcy – jak Bank Światowy, Europejski Bank Inwestycyjny i Międzynarodowa
Korporacja Finansowa zażądały objęcia udzielanych pożyczek gwarancjami od ryzyka
politycznego. Żądanie to zostało odrzucone przez rząd Egiptu. Dodatkowe obawy
kredytodawców wynikają z ryzyka walutowego, które odnosi się szczególnie do
zagranicznych banków. Banki zagraniczne domagały się od rządu Egiptu objęcia
gwarancjami ryzyka kursu walutowego i deprecjacji waluty egipskiej. Żądanie to zostało
także odrzucone przez rząd Egiptu. Chcąc uczynić PPP bardziej adaptowalnym dla
prywatnego finansowania rząd egipski zmienił zapisy ustawy zezwalając na
rozstrzyganie sporów w formie arbitrażu zamiast mocą werdyktów sądów egipskich.
Będąc czytelnym dążeniem rządu egipskiego do aangażowania do PPP prywatnego
finansowania zasada ta przyznała kompetencje arbitrażowe Centrum Arbitrażu
Międzynarodowego w Kairze, korelując zasady postępowania arbitrażowego z regułami
przyjętymi przez Komisję ONZ ds. Międzynarodowego Prawa Handlowego.
Wprawdzie polityczna niestabilność nadal nie sprzyja rynkowi Egiptu, niemniej
obawy inwestorów zaczęły się pomniejszać. Wg PPP Central Unit wiele banków
egipskich odstąpiło od żądań gwarancji od ryzyka politycznego i realizacja projektów
PPP postępuje bez większych finansowych utrudnień.
19
Świadectwem dobrej kondycji sektora projektów PPP było ogłosznie na początku
2012 roku zwyciężców kontraktu na budowę szpitali w Aleksandrii – pierwszego w
dziedzinie ochrony zdrowia projektu PPP w Egipcie. Projekt wartości 226,5 mln dol.
USA obejmuje budowę 2 szpitali specjalistycznych i banku krwi. Zwycięskie konsorcjum
tworzy Alexandria University w partnerstwie z firmami Albareek Investments, DETAC
Contracting, brytyjską G4s i niemiecką Siemens. W finansowaniu projektu mają
uczestniczyć banki National Bank of Egypt, Cairo Investment Bank i HSBC.
Projekty PPP oczekujące na rozstrzygnięcie obejmują budowę oczyszczalni
ścieków wartości 980 mln funtów egipskich w 6th of October City i wartości 5,5 mld
funtów egipskich w Abu Rawash oraz projekt wartości 4,5 mld funtów egipskich
przedłużenia drogi z 6th of October City do dzielnicy Kairu Rod Al Farag.
Tabela niżej prezentuje projekty PPP realizowane w Egipcie wraz z podaniem
wiodącego publicznego partnera egipskiego.25
zaangażowana/wiodąca instytucja publiczna
Ministry of Housing, Utilities and Urban
Development
szpitale i bank krwi w Aleksandrii
Alexandria University
oczyszczalnia ścieków New Cairo
New Urban Communities Authority
przedłużenie drogi Rod el Farag
Central Authority for Development
oczyszczalnia ścieków 6th of October
Ministry of Housing, Utilities and Urban
Development
obwodnica drogowa Aleksandrii
Ministry of Transport
droga do Aleksandrii /Kafr el Zayat – Hosh Ministry of Transport
Eissa/
oczyszczalnia ścieków Aleksandria Zachodnia
Ministry of Housing, Utilities and Urban
Development
piekarnie chleba TBA
TBA
stacja uzdatniania wody Giza Treatment Plant
Ministry of Housing, Utilities and Urban
Development
metro - połączenie dzielnicy Heliopolis
Ministry of Transport
oczyszczalnia ścieków Helwan
Ministry of Housing, Utilities and Urban
Development
szpitale w dzielnicach Imbaba i Omrania
Ministry of Health
międzynarodowa droga nadmorska /Port Said – Ministry of Transport
Matrouh/
projekt budowy nowych szkoł publicznych
General Authority for Educational Buildings
regionalna obwodnica drogowa /północna część/ Ministry of Transport
obwodnica drogowa miasta Tenth of Ramadan
New Urban Communities Authority
nazwa projektu
oczyszczalnia ścieków Abu Rawash
25
wg PPP Central Unit Ministerstwa Finansów Egiptu
20
Sytuacja gospodarcza w Egipcie
Finanse publiczne i gospodarka w Egipcie w kontekście przełomu
społeczno – politycznego w lipcu 2013 r.26
Po obaleniu prezydenta Mursiego popieranego przez Bractwo Muzułmańskie w
lipcu 2013 r. arabskie kraje Zatoki zobowiązały się do udzielenia Egiptowi pomocy
finansowej wartości 12 mld dol. USA. Centralny Bank Egiptu /CBE/ potwierdził
otrzymanie przelewu 5 mld dol. USA z Arabii Saudyjskiej, 3 mld dol. USA ze
Zjednoczonych Emiratów Arabskich i zapowiedziane przez Kuwejt przekazanie 4 mld
dol. USA oraz spodziewane ogłoszenie także przez Bahrajn wsparcia finansowego dla
Egiptu. Zjednoczone Emiraty Arabskie zapowiedziały udzielenie Egiptowi dodatkowej
pomocy wartości 2 mld dol. USA; w lipcu 2013 r. ZEA przekazały Egiptowi siedem
transportów paliw wartości 225 mln dol. USA. Pomoc udzielona niestabilnemu
politycznie Egiptowi odzwierciedla awersję zasobnych w ropę arabskich państw Zatoki
do Bractwa Muzułmańskiego.
Transfery gotówkowe krajów Zatoki zdeponowane w CBE i fundusze
udostępnione na pokrycie zapotrzebowania produktowego rynku egipskiego poprawiły
stan rezerw zagranicznych Egiptu, których wartość w okresie rządów prezydenta M.
Mursiego zmniejszyła się do 14,9 mld $ USA w końcu czerwca 2013 r., i była niższa od
krytycznej, wymaganej dla pokrycia 3 - miesięcznego niezbędnego importu, oraz
umożliwiły zażegnanie na okres kilku miesięcy kryzysu bilansu płatniczego i
przygotowanie środków zaradczych przez tymczasowy rząd Egiptu.27
W okresie roku sprawowania władzy przez prezydenta Mursiego /rok finansowy
2012/13/ funt egipski /EGP/ stracił 15% wartości wobec dolara USA, zaś w czerwcu
2013 r. roczna stopa inflacji wyniosła 9,8%, zaś w maju 8,2% a w kwietniu 8,1%. W
sierpniu 2013 r. miesięczna stopa inflacji wyniosła 0,7%, przy czym największy wzrost
26
analiza na podstawie informacji: Central Bank of Egypt; Urzędu Statystycznego Egiptu CAPMAS – wrzesień 2013
r.; Business Monthly – ACCE, August 2013; Middle East News – Economic Weekly – w okresie 9 lipiec – 10 wrzesień
2013 r.; Daily News Egypt - w okresie 1 lipiec - 23 wrzesień 2013 r.;
27
w okresie prezydentury M. Mursiego rezerwy zagraniczne Egiptu osiągnęły w marcu 2013 r. najniższą od
rewolucji w styczniu 2011 r. wartość 13,4 mld dol. USA, a zmniejszenie stanu rezerw zagranicznych Egiptu w
czerwcu 2013 r. wynikło z obsługi długu zagranicznego, dodatkowego importu paliw oraz zapasów produktów
spożywczych w okresie poprzedzającym okres Ramadanu
21
cen dotyczył żywności oraz usług restauracyjnych i hotelarskich. Roczna stopa inflacji w
sierpniu 2013 r. zmniejszyła sie do 9,74% z 10,28% w lipcu 2013 r. Wg szacunku w roku
2012/13 dług zagraniczny Egiptu wzrósł o 9,6 mld dol. USA osiągając wartość 44 mld
dol. USA /poziom zbliżony do zadłużenia Egiptu w 1990 r. – 48,6 mld dol. USA/.
Krótkoterminowe zobowiązania płatnicze Egiptu wzrosły z 2,9 mld dol. USA /8%
GDP/ we wrześniu 2012 r. do 6,7 mld dol. USA /18% GDP/ w grudniu 2012 r. – wg
szacunku wartość ta w maju 2013 r. wyniosła 9,4 mld dol. USA /21,4% GDP/.
Dla poprawy sytuacji finansowej rząd prezydenta M. Mursiego emitował
obligacje w dwóch transzach, których pierwsza została wykupiona przez Katar - z 3 mld
dol. USA depozytu gotówkowego przekazanego CBE przez Katar 1 mld dol. USA
przekonwertowano na 3 - letnie egipskie obligacje skarbowe. Od czasu objęcia władzy
przez Bractwo Muzułmańskie największym zagranicznym płatnikiem w Egipcie stał się
Katar. Wzrost krótkoterminowych zobowiązań Egiptu wynikł z zakupu obligacji przez
Katar i stanu depozytów bankowych. Po przejęciu władzy po 3 lipca br. nowa
administracja Egiptu odstąpiła od realizacji drugiej transzy obligacji i zwróciła Katarowi
pozostałą, 2 mld dol. USA część depozytu gotówkowego w CBE.28
Szerzej na stronie internetowej WPHI w Kairze – w dziale Gospodarka Egiptu –
link: http://www.cairo.trade.gov.pl/pl/egypt/article/detail,479,Gospodarka_Egiptu.html .
Nowy charakter inwestycji zagranicznych w Egipcie29
Charakter inwestycji zagranicznych w Egipcie zmienił się radykalnie w efekcie
Arabskiej Wiosny. Analiza danych Centralnego Banku Egiptu /CBE/ wskazuje, że w
okresie ostatnich 3 lat wpływy kapitałowe pozostały na względnie ustabilizowanym
poziomie, natomiast odpływ kapitału był diametralnie odmienny. FDI odnotowały
znaczący spadek po Rewolucji 25 Stycznia, a FDI netto zmniejszyły się o ok. 70% w
okresie lat finansowych 2009/10 - 2011/12. O ile średniorocznie wypływało z rynku
Egiptu 4,5 mld dol. USA w okresie bezpośrednio poprzedzającym rewolucję, to w roku
finansowym 2011/12 wartość ta zwiększyła się do 9,7 mld dol. USA. Wartość FDI firm
amerykańskich w Egipcie zmniejszyła się z 1,8 mld dol. USA w roku 2010/11 do 577,6
mln dol. USA w kolejnym roku finansowym. W niektórych przypadkach w miejsce
amerykańskich FDI weszli inwestorzy zagraniczni mniej wrażliwi na niestabilność
28
29
wg Agencji Reuters Cairo na podstawie informacji CBE, September 19, 2013
w oparciu o Business Monthly; ACCE, August 2013
22
wewnętrzną Egiptu. W pierwszych 9 miesięcach władzy prezydenta M. Mursiego /rok
2012/13/ odnotowano lekki wzrost netto FDI, których wartość wyniosła 1,4 mld dol.
USA w porównaniu do 1,2 mld dol. USA w tym samym okresie roku poprzedniego.
Inwestorzy w akcje giełdowe i obligacje skarbowe lub fundusze powiernicze przyjęli
strategię odzwierciedlającą gwałtownie zmieniającą się sytuację polityczną i
ekonomiczną w Egipcie. Obecna, kolejna zmiana ekipy rządzącej w Egipcie jest bacznie
obserwowana przez zagranicznych inwestorów, którzy rozważają działania adekwatne do
istniejącej i potencjalnej sytuacji.
Największy odpływ FDI po 2011 roku nastąpił w grupie inwestujących w
egipskie obligacje rządowe – ich udział w FDI zmniejszył się do zaledwie 14,7 mln dol.
USA w okresie pierwszych trzech kwartałów roku finansowego 2012/13, podczas gdy w
tym samym okresie poprzedniego roku finansowego wartość ta wynosiła 3,9 mld dol.
USA. Spadek wartości inwestycji portfelowych odzwierciedla wzrost ryzyka i obawy o
zdolność rządu Egiptu do spłaty zobowiązań. Zagraniczni inwestorzy w obligacje
rządowe Egiptu w większości opuścili rynek egipski po rewolucji 2011 roku – w okresie
pierwszych 9 miesięcy roku 2012/13 odpływ netto inwestycji portfelowych w Egipcie
był znacznie mniejszy niż w okresie wcześniejszym i wyniósł 791 mln dol. USA w
porównaniu do 4,6 mld dol. USA w roku 2011/12. Stan ten sugeruje, że na rynku Egiptu
pozostała niewielka wartość portfelowych inwestycji zagranicznych, oraz zmusza egipski
sektor banków komercyjnych do finansowania rosnących potrzeb finansowych rządu
egipskiego. Dodatkowym skutkiem tego stanu jest zmniejszenie możliwości banków do
finansowania sektora prywatnego, powodując ograniczenie perspektyw rozwojowych
gospodarki egipskiej.
Zagraniczni inwestorzy w papiery wartościowe w okresie minionych 2,5 lat
stosowali bardziej zróżnicowaną strategię. Zagraniczni inwestorzy dużej skali funduszy
wzajemnych, dla których typowe są wpłaty długoterminowe w oparciu o ogólną ocenę i
kondycję finansową firm bardziej niż poszukiwanie szybkiego zysku w efekcie
dziennych fluktuacji giełdowych wartości akcji firm, wyszli z rynku egipskiego przy
pierwszej sposobności. Opuszczenie przez nich rynku w okresie bezpośrednio po
rewolucji 25 stycznia 2011 r. było głównym powodem nagłego spadku wartości z 7200
pkt. do 3500 pkt. głównego egipskiego indeksu giełdowego EGX dla 30 firm. Wielcy
gracze giełdowi wycofywali się z rynku egipskiego wraz z pogarszającą się perspektywą
makroekonomiczną Egiptu, a w konsekwencji niekorzystnym funkcjonowaniem firm.
Natomiast okres odbudowywania rynku akcji i papierów wartościowych po
upadku prezydenta H. Mubaraka sprzyjał napływowi na rynek Egiptu nowego rodzaju
inwestorów – graczy krótkoterminowych, spekulujących na gwałtownych zmianach
wartości rynkowych związanych z politycznymi i społecznymi wydarzeniami oraz
ogólnym brakiem stabilności gospodarki. Inwestorzy tacy uzyskują dochody w klimacie
spekulacji i strategii zysku na bazie złej wyceny akcji, często dokonując operacji na
rynku przez okres zaledwie miesiąca. Ich decyzje powstają na gruncie krótkotrwałej
sytuacji „momentu”, a prezentowana mentalność stada świadczy o podejmowaniu
operacji na rynku akcji i papierów wartościowych pod wpływem informacji dnia zamiast
na bazie analizy wyników sektora prywatnego. Obserwowana zbyt duża zmienność
23
sytuacji na giełdzie kairskiej powoduje szczególną podatność inwestorów na pogłoski
oraz pozytywne lub negatywne informacje.
Wraz z opuszczaniem rynku egipskiego przez firmy inwestycyjne z Europy i
USA inwestorzy z krajów położonych w pobliżu Egiptu zyskiwali wpływy na rynku.
Katar gorąco popierający rząd islamistów prezydenta Mursiego obiecał Egiptowi
miliardy dolarów pomocy, podczas gdy katarscy inwestorzy dokonywali agresywnych
przejęć akcji na giełdzie kairskiej. Państwowe firmy tego małego, bogatego w surowce
energetyczne narodu również przejęły kontrolne udziały w kilku firmach egipskich.
Jednym z kilku większych po rewolucji 2011 roku w Egipcie przejęć był zakup przez
Bank Narodowy Kataru /Qatar National Bank - QNB/ za 2,6 mld dol. USA drugiego
banku w Egipcie pod względem wielkości usług publicznych - National Societe General
Bank /NSGB/.
Wg ocen przejęcie NSGB odzwierciedla długoterminowe zainteresowanie zwłaszcza wśród inwestorów z krajów Zatoki - rosnącym potencjałem sektora usług
bankowych w Egipcie mimo utrzymującej się destabilizacji i ekonomicznej niemocy.
Podłożem decyzji o zakupie NSGB niewątpliwie był fakt, że około 90% egipskiego 85
mln społeczeństwa nadal nie korzysta z usług bankowych i przechowuje pieniądze w
„materacu” zamiast na rachunku bankowym. QNB znał możliwości korzystnego rozwoju
wynikające z zakupu NSGB. Z drugiej strony jednak rozpadło się - z uwagi na problemy
z egipskimi decydentami - planowane joint-venture największego w Egipcie banku
inwestycyjnego EFG-Hermes z Qatar Invest Bank z siedzibą w Doha. Sytuacja ta jest
odzwierciedleniem bieżących zagrożeń ze strony bezwładnego środowiska biznesowego
w Egipcie.
Również inwestycje Republiki Południowej Afryki w Egipcie zwiększyły się po
2011 roku, zwłaszcza w świetle ostatnio przeprowadzonych w RPA reform mających na
celu zachęcenie przedsiębiorców do podejmowania FDI na kontynencie afrykańskim.
Egipt, będąc jedną z największych gospodarek w Afryce, jest głównym rynkiem dla
portfelowych inwestycji przedsiębiorców RPA, umożliwiających dobre zyski przy
zachowaniu zdolności do szybkiego opuszczenia rynku w przypadku korzystniejszej
sytuacji biznesowej na południu kontynentu.
Generalnie obserwowane jest mniejsze zainteresowanie funduszy powierniczych
pokonywaniem zmiennej sytuacji ekonomicznej Egiptu. Wiele funduszy zmieniło zakres
inwestowania rezygnując z projektów greenfield i przeznaczając środki na
przedsięwzięcia już funkcjonujące lub na projekty brownfield. Kontrakty tego charakteru
realizowali liderzy rynkowi w dziedzinach wytwórczości o dużej elastyczności i
odporności na polityczne i ekonomiczne zawirowania.
Ta nowa strategia funduszy odzwierciedla małe zainteresowanie podejmowaniem
ryzyka przez inwestorów długoterminowych mimo mocnych podstaw dla
perspektywicznych zysków na rynku Egiptu o liczebnie dużej populacji i relatywnie
zdywersyfikowanej gospodarce.
W świetle zmienionego postrzegania rynku Egiptu przez inwestorów pojawiła się
w czerwcu 2013 r. sugestia zmiany klasyfikacji Egiptu z rynku wschodzącego /emerging
market/ na rynek graniczny /frontier market/ przez Morgan Stanley Capital International
24
/MSCI/ – globalną agencję benchmarkingu w zakresie stanu zasobów i inwestycji
portfelowych. W połowie czerwca 2013 r. MSCI poinformował, że zmiana klasyfikacji
związana jest przede wszystkim z gwałtowną deprecjacją funta egipskiego.
Zasadnicza ocena rynku egipskiego przez fundusze inwestycyjne wskazuje
jednak, że silne podstawy ekonomiczne Egiptu będą nadal stanowić czynnik powodujący
zainteresowanie podejmowaniem działalności gospodarczej w tym kraju przy
zaangażowaniu FDI, niezależnie od tego kogo inwestorzy zagraniczni będą
reprezentować.
Przyszłe wydarzenia i dynamika sytuacji w Egipcie określi, które projekty
inwestycyjne będą realizowane przez inwestorów zagranicznych oraz inwestorzy których
państw bedą realizować FDI. Aktualnie bez odpowiedzi pozostają pytania w odniesieniu
do większości tego zakresu zagadnień.
Finansowanie sektora M-SME w Egipcie30
Mikrofinansowanie jest określeniem stosowanym wobec zróżnicowanych usług
finansowych skierowanych do firm o skali mikro, małej i średniej /M-SME/. Ten rodzaj
finansowania oferuje kredyty dla kredytobiorców o niskim poziomie dochodów, osób
indywidualnych bez doświadczenia lub z niewielkim doświadczeniem w biznesie oraz
nie posiadających lub posiadających niewielką wartość poręczenia. Usługi te oferowane
są przez banki komercyjne, agencje międzynarodowe /np. US Agency for International
Development - USAID/, organizacje pozarządowe /NGO/ oraz instytucje specjalizujące
się w mikrofinansowaniu. Dwa najbardziej popularne produkty mikrofinansowania w
Egipcie to indywidualne kredyty dla M-SME oraz kredyty grupowe – te ostatnie
oferowane głównie dla ubogich kobiet aktywnych w działalności gospodarczej. M-SME
w Egipcie określone są warunkami podanymi niżej /wg Social Fund for Development/:
rodzaj firmy
mikrofirma
mała i średnia firma
kapitał początkowy
poniżej 50.000 EGP
od 50.000 do 1 mln EGP
liczba zatrudnionych
mniej niż 5 osób
od 5 do 50 osób
Główną trudnością w rozwoju M-SME jest ograniczona dostępność kredytu. Wg
Banku Światowego ograniczenia kapitałowe w Egipcie wynikają z kilku powodów,
wśród których wymieniane są reforma finansowa z 2004 r., kryzys finansowy oraz
30
wg Banking Sector Development in Egypt; ACCE – BSAC, January 2013
25
kwestie specyficzne dla firm mikro i małej skali. Reforma finansowa zaostrzyła i
skodyfikowała politykę kredytową, powodując ograniczenie dostępności kredytów
uwidocznione nagłym spadkiem proporcji wartości kredytów do GDP z 65% w 2003 r.
do 40% w 2009 r. Kryzys finansowy zwiększył problemy rynku kredytowego w związku
z wycofaniem z rynku kapitału zagranicznego i bankowych depozytów ludności w
efekcie obawy o ryzyko operacji bankowych.
Specyfika firm M-SME również ograniczyła ich dostęp do kredytów. Firmy te
często nie dysponują odpowiednimi sprawozdaniami finansowymi i planami
biznesowymi, niezbędnymi dla ubiegania się o kredyt. Firmy M-SME są zniechęcane
wysokimi kosztami towarzyszącymi formalnemu procesowi ubiegania się o kredyt,
obejmującymi wygórowane 20% stawki oprocentowania kredytu. Również wysokie
koszty administracyjne związane z kredytowaniem o małej wartości oraz nieodpowiednia
infrastruktura i umiejętności banków są wskazywane sektorowi bankowemu przez rząd i
prywatne instytucje w Egipcie jako ograniczenia dla rozwoju M-SME.
Mikrofinansowanie w Egipcie sięga 20 lat wstecz, gdy National Bank for
Development i Alexandria Business Association zainicjowały pierwsze dwa programy
mikrofinansowania. Obecnie Social Fund for Development /SFD/ jest głównym
adresatem problemów rozwojowych sektora M-SME. SFD udziela mikrokredyty do
wartości 5.000 dol. USA bezpośrednio dla M-SME oraz do 1 mln dol. USA poprzez sieć
ponad 400 NGO udostępniających kredyty dla M-SME. NGO obsługują ok. 82%
wszystkich zainteresowanych mikrofirm, a 6 NGO obsługuje 60% wszystkich klientów
M-SME. Do końca 2011 roku SFD przyznał dla M-SME kredyty wartości 15 mld EGP
przyczyniając się do utworzenia 3 mln nowych miejsc pracy. Kredyty zostały
przydzielone w 39% na działalność handlową; w 23% na działalność rolniczą; w 22% na
działalność usługową; w 15% na działalność przemysłową i w 1% na pozostałe formy
działalności /konsulting, marketing, itp./.
Międzynarodowe agencje także wspierały rozwój M-SME w Egipcie, a USAID
jest znaczącym źródłem pomocy. Od uruchomienia programu w Egipcie w 1975 r.
Agencja rozdysponowała 28,6 mld USA, w tym ok. 50% przeznaczone zostało na rozwój
M-SME. W marcu 2011 r. USAID zapowiedziała dodatkowy do regularnego rocznego
funduszu 250 mln dol. USA pakiet wsparcia o wartości 100 mln dol. USA z
priorytetowym przeznaczeniem na finansowanie rozwoju M-SME. Przyrzeczenia
międzynarodowej pomocy na rzecz rozwoju M-SME obejmują 250 mln dol. USA z
Oversaes Private Investment Corporation /USA/, 200 mln dol. USA z Arabii Saudyjskiej,
1,5 mld dol. USA ze Zjednoczonych Emiratów Arabskich, 3,2 mln dol. USA ze
Szwajcarii, 200 mln dol. USA z China Development Bank /pożyczka handlowa dla
National Bank of Egypt dla wsparcia M-SME/, 200 mln dol. USA z Banku Światowego
dla SFD na kredytowanie M-SME.
Rząd Egiptu uznaje znaczenie rozwoju sektora M-SME dla poprawy stanu
gospodarki. Świadectwem tego uznania jest ogłoszona w 2011 roku intencja rządu
zmiany państwowego Banque du Caire w wyspecjalizowany bank kredytowania M-SME.
Podstawą tej zamiany jest wysoka jakość aktywów banku oraz duża baza M-SME jako
klientów banku. Wartość udzielonych przez Banque du Caire kredytów dla M-SME w
26
czerwcu 2011 roku wyniosła 1,3 mld EGP, w tym 453 mln EGP udzielono dla mikrofirm.
Bank planował zwiększyć wartość udzielonych kredytów dla M-SME o 300 mln EGP w
2012 roku i o 1 mld EGP w 2013 roku. Banque du Caire jako pierwszy oferował kredyty
dla mikrofirm już w 2001 roku. Również państwowy National Bank of Egypt /NBE/
ogłosił we wrześniu 2012 roku zamiar uruchomienia w okresie 6 lat oddziału banku o
kapitale początkowym 50 mld EGP, wyspecjalizowanego w kredytowaniu M-SME. W
roku finansowym 2010/11 wartość kredytów udzielonych M-SME przez NBE wyniosła
8,6 mld EGP. Egipska agencja rozwoju technologii informacyjnej zawarła porozumienie
z NBE o kredytowaniu wartości 150 mln EGP dla M-SME operujących w dziedzinie
technolgii komunikacji.
National Bank for Development /NBD/ był jednym z pierwszych inicjatorów
mikrofinansowania w Egipcie, ropoczynając ten rodzaj kredytowania w 1987 roku.
Współpracując z międzynarodowymi donorami /USAID, ONZ, Fundacja Forda/ bank
poprzez 42 oddziały mikrofinansowania w 18 gubernatorstwach Egiptu oferuje różne
instrumenty finansowe, w tym finansowanie wg zasad shariatu. NBD uruchomił także
Departament SME dla firm większych niż mikro, nie kwalifikujących się do
mikrofinansowania. Ponadto prawie wszystkie banki komercyjne w Egipcie rozpoczęły
przeznaczanie zasobów na przedsięwzięcia rozwojowe M-SME.
Utworzone w 2005 roku biuro oceny kredytowej I-Score prowadzi działalność na
rzecz mikro i małych firm – kredytobiorców uwzględniając historię wiarygodności
kredytowej M-SME i przyczynia się do utworzenia efektywnego rynku kredytów.
Dotychczasowe działania wskazują na uznanie znaczenia rozwoju sektora M SME dla perspektyw gospodarczych i społecznych w Egipcie.
Pozycja gospodarki Egiptu w rankingu Banku Światowego31
Utrzymujący się brak stabilności po rewolucji 25 stycznia 2011 roku w Egipcie
ma znaczący negatywny wpływ na pozycję konkurencyjną gospodarki Egiptu,
klasyfikowaną przez Bank Światowy w raportach rocznych.
W Global Competitiveness Report 2013-2014 /GCReport/ Banku Światowego
gospodarka Egiptu została sklasyfikowana pod względem konkurencyjności na 118
miejscu wśród 148 krajów /w roku poprzednim w tej klasyfikacji Egipt zajął 94 pozycję/.
Uwarunkowania makroekonomiczne w Egipcie zostały zaklasyfikowane na 140 miejscu
31
wg Global Competitiveness Report 2013 – 2014; World Bank
27
w gronie 148 gospodarek. Funkcjonowanie egipskich instytucji publicznych zostało
umiejscowione na 117 pozycji w gronie porównywanych 148 państw, zaś pod względem
opieki zdrowia i edukacji podstawowej Egipt zajął w raporcie 100 pozycję.
Efektywność rynkowa Egiptu znalazła uznanie na 119 miejscu, zaś efektywność
egipskiego rynku pracy – na 146, efektywność rynku finansowego - na 119 miejscu,
natomiast skala rynku Egiptu zajmuje 29 pozycję w gronie porównywanych 148 państw.
GCReport wyspecyfikował pięć czynników najbardziej uciążliwych dla
działalności gospodarczej w Egipcie – polityczna niestabilność, niestabilność
administracji rządowej, przestępstwa kryminalne i kradzieże, dostępność kredytów i
korupcja. Wg raportu najbardziej problemowym obszarem jest makroekonomiczne
środowisko w Egipcie, które pogarszało się wraz ze wzrostem deficytu budżetowego i
inflacji. Raport podkreśla wielkość udziału systemu subsydiowania w wydatkach
publicznych oraz negatywny wpływ subsydiowania, szczególnie energii, na jakość
uwarunkowań gospodarczych, wskazując na konieczność przeprowadzenia reform
strukturalnych warunkujących utrzymanie makroekonomicznej stabilności. Drugim pod
względem ważności wymienionym w raporcie obszarem problemów w Egipcie jest
intensyfikacja konkurencji rynku wewnętrznego, umożliwiającej rozwój gospodarki, a
kolejnym - działania na rzecz zwiększenia elastyczności i efektywności rynku pracy.
GCReport przytoczył podstawowe wielkości dot. potencjału gospodarczego
Egiptu – ludność liczącą 82,5 mln osób, GDP o wartości 256,7 mld dol. USA, GDP per
capita wynoszący 3.112 dol. USA oraz 0,62% udział gospodarki Egiptu w gospodarce
światowej.
Działalność WPHI w Kairze
Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Kairze realizuje w 2013
roku działania promocyjne adekwatne do sytuacji rynkowej występującej w Egipcie.
Wśród działań promocji gospodarczej realizowane są m.in. seminaria tematyczne i
konferencje promujące współpracę dwustronną, przeprowadzane w Egipcie i w Sudanie,
oraz prowadzona jest promocja polskich firm na stoisku informacyjno – promocyjnym
organizowanym podczas wybranych międzynarodowych targów w Kairze.
Informacja zapraszająca polskie firmy do udziału w promocji na stoisku WPHI
znajduje się na stronie http://www.cairo.trade.gov.pl/pl/
WPHI w Kairze regularnie zamieszcza bieżące informacje rynkowe w
publikowanym dwutygodniku Obserwator Gospodarczy – Egipt. Zawartość informacyjna
dotychczasowych i przyszłych edycji Obserwatora Gospodarczego – Egipt dostępna jest
na stronie http://www.cairo.trade.gov.pl/pl/ObserwatorGospodarczy .
28
Równolegle opracowywane analizy branżowe są zamieszczane w Przewodniku
branżowym
po
rynku
Egiptu
pod
adresem
http://www.cairo.trade.gov.pl/pl/PrzewodnikporynkuEgipt
Zapraszamy do odwiedzania strony internetowej WPHI w Kairze
www.cairo.trade.gov.pl i korzystania z zamieszczonych informacji oraz współpracy.
29